Obrázky na stránke
PDF
ePub

CAP. XIX. An exemptio a tributis sæcularibus conveniat Ecclesiæ et rebus sacris, ob earum specialem sanctita

tem seu consecrationem. CAP. XX. Utrum quælibet bona, cum ecclesiastica fiunt, eo ipso sint ab

omni tributo et onere civili illis inhæ

rente exempla. CAP. XXI. Aliquibus objectionibus occurritur, et quam sit antiqua hæc bonorum ecclesiasticorum exemptio obiter explicatur.

CAP. XXII. Qualis sit exemptio ecclesiastica quoad personalia onera clericorum.

CAP. XXIII. Utrum redditus ecclesias

tici clericorum a tributis exempti sint.

CAP. XXIV. Utrum patrimonialia et in universum bona temporalia clericorum sub communibus legibus sæcularium tributorum comprehendantur. CAP. XXV. An clerici teneantur ad one

ra realia solvenda, quæ rebus immobilibus adhærent.

CAP. XXVI. An clerici ad communes civium expensas contribuere teneantur.

[blocks in formation]

CAP. XXIX. Utrum aliæ personæ ecclesiastica, ordinem nullum habentes, exemptione fori integre gaudeant. CAP. XXX. An privilegium immunitatis clericorum ab aliquo homine revocari possit.

CAP. XXXI. Utrum privilegium clericorum possit per renunciationem amitti vel diminui.

CAP. XXXII. Utrum privilegium clericorum consuetudine amitti vel minui possit.

CAP. XXXIII. Quibus modis possit immunitas ecclesiastica violari. CAP. XXXIV. Quibus modis actiones contra libertatem ecclesiasticam excusari soleant, et quid de illis judicandum sit.

Superioris libri summa.

XXIV.

23

LIBER QUARTUS

DE IMMUNITATE ECCLESIASTICA

SEU EXEMPTIONE CLERICORUM A JURISDICTIONE TEMPORALIUM PRINCIPUM.

gias objectiones, sed etiam quæ occurrerint graviores, in medium afferemus, eisque ita, ut spero, satisfaciemus, ut locum in hoc dogmate habere constet, quod alias Chrysostomus dixit: Nihil veritate clarius, nihil simplicius, nisi maligni esse velimus'.

CAPUT I.

QUID NOMINIBUS ECCLESIASTICE IMMUNITATIS, ·
LIBERTATIS AC EXEMPTIONIS SIGNIFICETUR?

Quo

Dogmatis de immunitate ecclesiastica, lire curabimus. Deinde vero non solum reseu de exemptione clericorum a temporalium principium jurisdictione, veritatem sæpe in superioribus supposuimus, eamque in præsenti libro expendere, confirmare ac defendere, tum in principio hujus operis, tum in cap. 9 superioris libri promisimus, quoniam ad hujus operis complementum, plenamque ad querelas et objectiones regis Angliæ responsionem, necessarium esse judicamus. Rex etenim in fine Apologiæ pro juramento fidelitatis, et in Præfatione ad principes christianos, dogma istud ex libris Bellarmini mirabundus (ut ipse ait) referens, non solum audaciam et temeritatem in Cardinali, sed etiam in dogmate ipso novitatem affingere et reprehendre ausus est. Et inde maxime catholicos reges contra Pontificem excitare ac provocare nititur, quod eorum præcipue intersit, ne quid prærogativis legalibus detrahatur. Unde ad illos sic loquitur: Quod si potentissimus quisque vestrum alte, serioque recogitet, pene tertiam populi solique vestri partem Ecclesiae esse dicatam, nonne, quæso, illius jactura sensus animos vestros percutiet, quæ tantum hominum fundorumque vestro juri subtrahat, ut ubique Pontifici coloniæ, provinciæque constituantur 2? et alia prosequitur, quæ infra referemus; nam objectiones, quasdam continent, quibus in discursu hujus libri satisfaciendum est. Prius ergo catholicum dogma de vera libertate seu immunitate ecclesiastica, et clericorum exemptione juxta vera Theologiæ ac juris canonici principia explanare, et divinis testimoniis ac rationibus pro nostra tenuitate stabi

In præfatione, pag. 25. 2 lb., pag. 27.

1. Methodus in hoc libro servanda. niam hujus libri materia non solum fidei sed etiam morum doctrinam complectitur, ita a nobis tradenda est, ut et contra Ecclesiæ Catholicæ adversarios veritatem fidei ostendamus, et pro morali usu ac praxi Catholicis inservire possimus. Ac propterea non solum sacræ paginæ testimonia, sed etiam leges, tum canonicas, tum civiles, diligenter considerabimus et expendemus, ab his enim maxime doctrina præsertim moralis pendet. Ideoque imprimis voces, quibus jura de hac materia loquentia uti solent, explicandæ sunt, ut ita res ipsa et jura melius intelligi valeant. Sunt autem potissimum hæ voces tres illæ, quas in titulo proposuimus, quas breviter in hoc capite declarabimus.

2. Immunitatis descriptio. Prima vox est immunitas, quæ generatim sumpta describi potest, ut sit, privilegium quo res aliqua, vel persona, a communi aliqua obligatione seu onere eximitur. Quam descriptionem sumo ex 1. Munus, 18, ff. de Verbor. significat., ubi munus inter alia onus significare dicitur, de

1 Homil. 15 in Joan.

[ocr errors]

loca refugii, securitatis ac custodiæ, tam reorum ad ea confugientium, quam bonorum quæ in eis reponuntur. Ita sumitur ex titulis de Immunit. Ecclesiarum, et ex 17, q. 4, fere per totam, et notavit specialiter Glos., in c. Cum devotissimam, 12, q. 2, verb. Pro violata immunitate. De hac vero immunitatis specie dictum late a nobis est in tom. 1 de Religione, lib. 3 toto, nihilque hoc loco addendum occurrit, maxime cum ad præsentem causam nihil pertineat. Aliæ vero duæ immunitates personarum et bonorum præsentis considerationis maxime sunt, et utramque attingit rex Angliæ, cum ingentem personarum et fundorum partem regio juri subtrahi conqueritur, et ideo de utraque dicemus. 4. Quid libertas ecclesiastica sit. - Prima opinio. Atque ex hujus vocis declaratione, facile intelligitur quid libertas ecclesiastica sit; aliqui enim existimant has voces esse synonymas, alii differentiam aliquam inter eas constituunt. Ut videre licet in Cajetano, in Sum., verb. Immunitas, ubi licet prius illas voces confundat, in fine tamen in ordine ad intelligentiam canonum, illas ita distinguit, ut nomine libertatis ecclesiasticæ solam immunitatem personarum in se et in bonis suis, nomine autem ecclesiastica immunitatis locorum tantum exemptionem significari velit, ideoque violantem templi immunitatem non censet agere contra libertatem ecclesiasticam, nec censuras contra violantes ecclesiasticam libertatem latas incurrere. Et ad id confirmandum expendit Cajetanus verba Benedicti XII in Extravag. 1, de Privileg., ubi referens casus reservatos, distincte numerat Ecclesiarum immunitatis et ecclesiastica libertatis violatores; ergo sentit verbis illis diversa privilegia Ecclesiæ significari.

quo subjungit Paulus J. C. Cum remittitur, vacationem militiæ, munerisque præstat, inde immunitatem appellari. Ubi militiæ nomen exempli causa positum videtur, quatenus onerosum munus est; immunitas autem generatim esse dicitur vacuitas muneris pro onere sumpti, quæ per quamdam remissionem seu concessionem datur; hæc igitur carentia seu ablatio oneris ad Ecclesiam applicata dicitur immunitas ecclesiastica. Quid autem per hanc particulam ultimam denotetur, ex dicendis constabit. Potest autem in hac immunitate considerari, vel actus remittendi, seu jus speciale, quo aliquis eximitur a communi onere, vel effectus illius juris, qui est carentia seu vacatio talis oneris et obligationis. Et utrumque potest nomine immunitatis significari, ut sumi potest ex titulo de Immunitate nemini conced., C. libro decimo. Immunitatem ergo, ut significat jus vacandi a muneribus, dicimus esse privilegium excusans ab onere communi. Utimur autem nomine privilegii lato modo, ut comprehendere potest jus aliquod naturale vel divinum, alicui specialiter conveniens comparatione aliorum, ut in sequentibus magis declarabimus. Immunitas autem sumpta pro ipso effectu privilegii dici potest vacuitas seu excusatio a munere, utique legitima et aliquo jure fundata. Et fortasse hoc modo distingui possunt duo tituli juris civilis, ff. de Vacat. et excusat. munerum, et de Jure immunitatis. Sed de hoc alias. In præsenti ergo utroque modo sumi potest immunitas, quæ ecclesiastica appellatur, quatenus res vel personas ecclesiasticas ab oneribus, aliis rebus vel personis communibus, eximit, et in talium rerum vel personarum decentiam ac reverentiam concessa est.

3. Immunitas triplex, locorum, personarum et bonorum. — Immunitas locorum in quo consistat. Hæc autem immunitas ex parte subjectorum, seu rerum quibus concessa est et quasi adhæret, duplex vel triplex distingui solet. Una est immunitas locorum, seu templorum, aut ecclesiarum; alia est immunitas personarum, seu clericorum; tertia est immunitas bonorum, quæ ad duas priores revocari potest, quia bona aut sunt Ecclesiarum, aut clericorum, et ratione illorum ab oneribus seu tributis eximuntur. Prima loco rum sacrorum immunitas in duobus consistit: primo, in vacatione ab actionibus profanis talium locorum sanctitati repugnantibus, aut ea polluentibus. Secundo, in hoc quod sunt

20,

5. Secunda opinio. Nihilominus voces illas idem significare docuit Covar., d. c. lib. 2 Variar., in princ., et secutus est Tuschus, ver. Ecclesiæ immunitas, concl. 8, n. 9. Potestque suaderi ex descriptione immunitatis, quia immunitas non est nisi carentia quædam subjectionis et oneris, quæ carentia nomine etiam libertatis significatur, sicut etiam libertas significare solet carentiam servitutis seu necessitatis; ergo, addita eadem determinatione ecclesiasticæ libertatis, sicut et immunitatis, idem utraque voce significabitur. Unde ponderat Covar., in dicta Extravag. 1, non addi eamdem determinationem, sed variari, cum dicitur, Ecclesiarum immunitatis, et ecclesiasticæ libertatis, nam

voces, ecclesiarum et ecclesiasticæ, non idem significant, quia nomine ecclesiarum ibi significantur templa juxta vulgarem usum, et ita per illam vocem compositam solum ibi significatur immunitas sacrorum locorum; cum vero dicitur ecclesiastica libertas, nomen ecclesiastica sumptum est generaliter ab Ecclesia, maxime ratione ecclesiastici status; et ideo ibi proprie significat exemptionem ecclesiasticarum personarum, tam in se quam in bonis suis. At hæc libertas etiam vocatur in jure immunitas ecclesiastica, in cap. Adversus, de Immunitate ecclesiarum, juncto cap. Non minus, eodem. Ergo, stante eadem determinatione ecclesiasticae libertatis et immunitatis, idem utraque voce significatur. Unde in communi usu Doctorum voces illæ tanquam synonymæ usurpantur, ut videre licet in Joan. Lup., tractat. de Libertat. Ecclesiast., a principio, per totum, et præsertim 1 p., q. 3, et 2 p., q. 11; Rebuff., tract. de Immunit. ; et Hieronym. Alban. in tract. alio de Immunit. et reliquis, in Rubricis de Immun.

6. Præfertur secunda sententia.- Quocirca hæc posterior sententia in rigore vera est, recteque probatur attento usu et verborum proprietate. Nec Cajetanus simpliciter contradicit, fatetur enim voces illas sæpe confundi; addit vero, in usu canonum censuram ferentium contra violantes ecclesiasticam immunitatem, vel contra ecclesiasticam libertatem, illam differentiam servari, quod priora tantum puniunt inferentes injuriam locis sacris, posteriora vero eos qui agunt contra immunitatem personarum. Quæ etiam differentia non satis firma est, nam prior pars ad summum habet locum, quando in canone est sermo de immunitate ecclesiarum, nam tunc ordinarie nomine ecclesiarum significantur templa, ut dixi, et ex illo addito determinatur canon ad loca sacra. At si canon disponat contra violantes immunitatem ecclesiasticam, plane omnia comprehendit, nisi ex actione quam punit, vel ex aliis circumstantiis, constet de immunitate locorum vel personarum specialiter loqui; et ita vox de se indifferens est, et omnia comprehendit, nisi aliunde determinetur. Idemque est si canon loquatur de immunitate Ecclesia in singulari, tum quia vox Ecclesiæ de se solum generaliter determinat immunitatem Ecclesiæ concessam, sive in locis, sive in personis; tum etiam quia præcipue significare solet congregationem fidelium, nisi aliunde determinetur, vel ex contextu constet sermonem esse de materiali templo.

7. Differentia inter canones delicta contra immunitatem vel libertatem Ecclesiæ punientes. -Alia vero differentia excogitari potest inter canones punientes eos, qui contra immunitatem Ecclesiæ aliquid faciunt, vel contra libertatem. Duobus enim modis potest immunitas violari. Primo, solo facto, sine usurpatione juris; secundo, sub prætextu juris alicujus seu legitimæ potestatis. Priori modo agit contra immunitatem, qui ecclesiam incendit, infringit, spoliat, bona ecclesiæ surripit; posteriori modo agit contra immunitatem. judex qui reum ab ecclesia extrahit. Unde posterior hic modus non solet committi, nisi a gerente publicam potestatem, vel sub aliquo ejus colore seu prætextu; prior vero a quocumque, privata potestate, per violentiam potest committi; utroque autem istorum modorum fit contra immunitatem, proprie vero contra libertatem ecclesiasticam tantum posteriori modo committi videtur. Sic enim qui violentas manus in clericum injicit, contra immunitatem Ecclesiæ agit, non tamen videtur agere contra libertatem ecclesiasticam; e contrario vero judex sæcularis, judicium in clericum usurpans, violator est ecclesiasticæ libertatis proprie (ut ita dicam) et specifice, licet ibi etiam generatim includatur immunitatis violatio, quia non potest jus immunitatis violari sine actione immunitati contraria.

8. Quando contra immunitatem, et quando contra libertatem Ecclesia fiat.Simili modo, qui privata auctoritate per solam vim et injuriam aliquam personam ab ecclesia extrahit, contra immunitatem tantum Ecclesiæ agit; qui autem id facit titulo publicæ potestatis et jurisdictionis, vel qui statuit ut ecclesiæ non habeant privilegium securitatis et asyli delinquentium confugientium ad ipsas, etiam libertatem ecclesiasticam violat, quia non solum usum, sed etiam jus immunitatis Ecclesiæ eripere conatur. Et hoc modo videntur optime intelligi verba Benedicti XII supra citata. Et ratio reddi potest, quia minus requiritur ad agendum contra immunitatem, quam contra libertatem Ecclesiæ, ac subinde latius patet agere contra immunitatem, quam contra libertatem; omnis enim qui libertatem infringit, immunitati etiam derogat, non vero e converso, nam qui negat facto tantum obedientiam Ecclesiæ, ad summum erit schismaticus. Et hac etiam ratione dixit Cardinalis Zabar., in Repetit., c. Perpendimus, de Sentent. excomm., n. 2, opposit. 7, odiosius esse clericum judicari a laico, quam ab alio ut

privato percuti, nimirum, quia illud prius est contra libertatem ecclesiasticam, hoc vero posterius tantum videtur contra immunitatem. Habetque hoc fundamentum in cap. Si vero, de Sentent. excomm., ubi percussio clerici facta a ministro potestatis, non ut ministro, sed ut privata persona, et sine usurpatione jurisdictionis, non censetur semper inducere censuram reservatam Pontifici; percussio autem facta ab officiali potestatis, utique ut ministro ejus, semper declaratur reservata, cujus ratio non videtur esse alia, nisi quia hæc posterior est gravior, et odiosior actio, utpote contraria libertati Ecclesiæ, et non tantum immunitati, sicut prior. Denique differentia hæc etiam videtur proprietati verborum consentanea, nam ille proprie agit contra libertatem alicujus, qui vult illum in servitutem redigere, et onus servitutis illi imponere; qui vero facto tantum injuriam alteri facit, eumque tanquam servum percutit, non proprie agit contra libertatem ejus.

9. Verumtamen in hoc puncto negare quidem non possumus, illos duos modos violandi ecclesiasticam immunitatem esse distinc tos; et ex suo genere gravius multo esse delictum, quando non solum facto, sed etiam prætenso jure immunitas rumpitur, sicut longe gravius est jus decimarum Ecclesiæ negare, quam decimas non solvere. Nihilominus tamen hoc non obstat quominus utroque modo violetur libertas ecclesiastica, sicut immunitas, quia (ut ostendi) immunitas et libertas ecclesiastica, eodem modo determinata, in re idem sunt. Et quamvis verum etiam sit potuisse facile nomen violationis libertatis ecclesiasticæ quasi per antonomasiam applicari ad significandum modum violationis, qui non solum violentia, sed etiam præsumpto et usurpato jure nititur; eo quod libertatis nomine magis jus ipsum significari videatur, et quia frequenter videntur jura hanc violationem immunitatis, contra libertatem ecclesiasticam vocare, ut in dicto c. Non minus, et in multis censuris Bulle Cœnæ videre licet; nihilominus affirmare non possumus differentiam illam esse in jure constantem, nec tan quam regulam constituere, quod censura lata contra violantes libertatem ecclesiasticam non comprehendat omnes violatores immunitatis, nisi ex verbis vel materia legis limitatio talis colligatur. Quia illa regula vel differentia nullo jure satis fundata est, nec est in usu Doctorum, ut constat ex his quæ congerit Joan. Lup., tract. de Libert. ecclesiastic., p. 1,

quæst. 10, et aliis quæ enumerat Guilielmus Luveranus, in tract. de Arbore jurisdict., in illius declarat., n. 15; et ex Rebuff., in Concord., tit. de Firma et irrevoc. concord. stabili, § penult., verb. Quero que sunt statuta.

10. Quid exemptio ecclesiastica significet.Atque ex his tandem explicata relinquitur tertia vox, exemptionis ecclesiasticæ, nam in re idem significat quod immunitas vel libertas, et ita communiter solet una vox per aliam explicari seu describi. Videtur tamen nomen exemptionis esse magis facti quam juris, ac proinde magis significare effectum privilegii, quam privilegium ipsum immunitatis. Unde potest non immerito quæri, an omnis exemplio, privilegio concessa templis, rebus aut personis ecclesiasticis, censeatur ad immunitatem vel libertatem ecclesiasticam pertinere, ita ut qui omnem hujusmodi exemptionem violaverit, censeatur contra immunitatem vel libertatem ecclesiasticam agere, et censuras contra ejusdem libertatis usurpatores latas incurrere. Duplex enim potest esse tale privilegium: unum generale, concessum ecclesiis omnibus, ut ecclesiæ sunt, vel personis ecclesiasticis, qua tales sunt; ct de ejusmodi privilegio certum est, ad immunitatem ecclesiasticam pertinere, in hoc enim consentiunt omnes, et patebit ex dicendis. Alia vero potest. esse exemptio ex privilegio particulari dato tali ecclesiæ, vel dignitati, aut personæ ecclesiasticæ, ex peculiari illius consideratione.

11. An privilegium alicui specialiter concessum ad immunitatem Ecclesiæ pertineat. Prima sententia Rebuffi. · Fundamentum. Et de hac exemptione est dubium an pertineat ad immunitatem ecclesiasticam, ita ut violatio illius sit ecclesiastica immunitatis violatio. Affirmat enim aperte Rebuffus, in Concord., loco proxime citato, referens plures; sequitur Card. Tuschus, verb. Libertas Ecclesiastica, concl. 341, num. 17 et sequentibus, ubi alios allegat. Et idem videtur sentire Rochus Curt., tract. de Consuet., sect. 5, circa secundam partem Glossæ, num. 21, et Joan. Lup., dicto tractat. de Libert. ecclesiast., p. 1, q. 10, casu 12 et 10. Moveri pofuerunt hi Doctores, vel quia immunitas ecclesiastica comprehendit omnia privilegia ecclesiis vel ecclesiasticis personis concessa, vel quia ad agendum contra libertatem ecclesiasticam, satis est agere contra libertatem unius ecclesiæ. Nam statuta privata unius reipublicæ contra Ecclesiam, tantum ecclesias illius territorii lædunt, et nihilominus

« PredošláPokračovať »