Obrázky na stránke
PDF
ePub

ADVERSARIUS.

Prætulerint....

Nuga.

PERSIUS.

Non, si quid turbida Roma

Elevet, accedas, examenve improbum in illa

[blocks in formation]

Alter fuit Polydamas, Antenoris filius, dux sine nomine et fama. Sub Polydamantis nomine Neronem designari non male conjiciunt interpretes. Troïades. Satirice, pro Romani. Quo nomine in femineo genere et mollitiem Romanorum carpit, et ambitionem eorum, qui Trojanam originem affectabant, et se Trojugenas vocari jubebant, ut vidimus ap. Juven. sat. I, v. 100, et sat. VIII, v. 181.-Labeonem. Attius Labeo, ineptus poëta, ineptior Homeri interpres, qui Iliada et Odysseam transtulit, verbum ex verbo, ridicule satis, quòd verba potius quàm sensum secutus sit. Ejus est ille

[blocks in formation]

5

tem, nec me quæsierim extra. De se locuturus, usurpat secun

dam personam. Similis color orationis apud Gallos, diceretur

enim :

PERSE.

Pourquoi? Sans doute, Polydamas et les fils des Troyens pourront me préférer Labéon; mais....

L'ADVERSAIRE.

Bagatelles!

PERSE.

Quand inême

Rome, cette ville tumultueuse, vous condamnerait, gardez-vous de souscrire à son jugement; n'entreprenez pas de redresser sa balance infidèle; ne cherchez point hors de vous la regle de votre conduite car à Rome, etc. Id dictum pro: quand même Rome me condamnerait, je ne souscrirais pas, etc. je n'irais pas chercher, etc.-Turbida Roma. Urbs, in qua tumultus et agitatio sedem posuerunt, rarò judicio incedit recto; et sæpius cuncta ex animi libidine judicat. A.

6. Elevet.] Duo contraria significat; nempe deprimere et erigere, minuere et augere. Metaphora a ponderibus in quibus, ut lanx gravior attollatur, et par alteri fiat, ex ea aliquid detrahitur. Hoc loco, deprimere, infirmare.

"

Castiges trutina, nec te quæsiveris extra.

Nam Romæ quis non ?........ ac, si fas dicere! sed fas

....

Tunc, cùm ad canitiem, et nostrum istud vivere triste

- Examenve improbum. Examen est bilancis hasta, filum, lingula, quâ stante, in neutram partem vergente, et sub ansa latente, æquilibrium cognoscitur. C.

«

[ocr errors]

x

7. Castiges trutina.] Trutina proprie illud foramen oblongum, intra quod vergit lingula, et in quo foramine æqua examinatio cognoscitur. Hic sumitur pro tota bilance. Hoc loco, Casauboni sententia silentio non prætermittenda, , quæ sic se habet: Quid sit castigare zygostatis, declarat interpres antiquus : castigare est digito libram percutere, ut tem« peretur, et præ agitatione post « æquum conquiescat.... Suspicor ⚫ tamen veterem illum grammati• cum scripsisse percurrere: quod proprie locum habet in statera, quæ scapum habet punctis distinctum. Hâc, cùm aliquid appendimus, alterâ manu æquipondium per scapum ducimus, - eumque tamdiu percurrimus, donec steterit examen ἀκλινές ; quod Latini dicunt, compescere examen certo puncto. Id Vitruvius sic expressit æquilibrium « in alteram partem scapi per puncta vagari: libr. X, cap. 8. Etiam sequentia verba interpretis mira

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small]

« tum. Ita demum æquato exà«mine quiescit libra. » Nec te quæsiveris extra. Illud est, quod stoici dicebant, non debere studiosum virtutis extra se convertere, ut aliis placeat: satis enim illi esse, si præstaret, ut esset quod cupiebat, videri autem velle, ei curandum non esse: où dei + ἔξω ςραφῆναι πρὸς τὸ βούλεσθαι ἀρέo Tví: Epictet. Enchirid. Sententia autem aurea juxta illud delapsum e cœlo гvõi σεαutóv, quam sic imitatus noster satiricus: Nous cherchons hors de nous nos vertus et nos vices.

...

8. Nam Romæ quis non? ·1 AσIÓNS. Quis Romæ non est, nempe corrupti judicii, et indignus cujus rationem habeas quippe deliciis et luxu perditi, virtutis osores et honestarum artium, quos, si a principe orsus singulos consideres, omnes pessimos, imperitos, omnes asinos invenies, etc. Hoc enim suâ reticentia vult Persius.- Ac, si fas dicere! Hoc interjecto aos valde auget, ac summum desiderium libertatis arguit, ad deolamandum contra vitia. Sed fas. Significat se in proposito perseverare, scilicet, scribendi satiras. C.

9. Tunc, cùm ad canitiem.] Quidquid isti judicaturi sint,inquit,ego tamen nihilominus satiras mihi scribendas judico, quoties ob ocu

V. 8. Ac. Restitui ex omnibus nostris codd. Vox ah est recentiorum editorum. Cod. noster, at.

Aspexi, et nucibus facimus quæcumque relictis, Cùm sapimus patruos; tunc... tunc... ignoscite...

ADVERSARIUS.

PERSIUS.

Nolo.

Quid faciam? Sed sum petulanti splene cachinno.

los mihi pono, et stultitiam, stoliditatem, vanasque senum curas, vitam tristem et miseram, perversâque laudum cupiditate deformatam, quam nos Romani vivimus vitam, et quæcumque, nos - juvenes, nucibus relictis, qui a puerilibus nugis ad virorum curas jam transiimus, quæcumque ridicula, prava et carentia communi sensu facimus, dum sapimus patruos, dum viri severi existimari volumus.- Canitiem. Senes intelligit, quibus peculiaris est canities, quæ sæpe sæpius temporis significatio est, non prudentiæ. Πολιὰ χρόνου μήνυσις, οὐ φρονήσεως. -Nostrum.... vivere. Græcum est, To v nuv. Cicero, beate vivere vestrum. « « Primam autem, inquit Casaubon. personam usurpat objurgationis mollienda causâ ; « more omnium, qui invehuntur a in vitia et vitiosos.»-Vivere triste. ὁ σκυθρωπὸς βίος, qualis est eorum maxime, qui Curios simulant, et Bacchanalia vivunt. Juv. sat. II, v. 3, ad quæ respondent infra, cùm sapimus patruos. C.

10. Nucibus........relictis.] Id est, puerilibus ludis ac nugis. Inter puerorum c noblectamenta erant nuces. Ea simul cum bulla et prætexta relinquebant, cùm ad virilem ætatem pervenerant.

ΙΟ

11. Cùm sapimus patruos.] Viri severi æstimari volumus. Patruus et tutor sæpe idem sonant ac gravis censor et objurgator. Quoniam autem in corrigendis liberis patres mitiores et indulgentiores esse solent; tradi pueri patruis corrigendi consueverunt: illi enim adolescentibus corripiendis austeriores sunt quàm patres: unde illud Horatii notum : ne sis patruus mihi, et od. libr. III, 12, 3:

Aut exanimari, metuentes Patruæ verbera linguæ. -Tunc.... tunc.... Oratio abrupta affectui satirico conveniens. Ignoscite. Concludens satiram omnino se scripturum, veniam ironice facti petit.-Nolo. Quod uno verbo negat adversarius. C.*

12. Quid faciam?] Inter saxum et sacrum collocatus, λύκου τῶν ὤτων ἔχει, lupum auribus salse fingit se tenere: sed non diu in illo fluctuat salo; statim enim decernit, et ad priorem mentem redit :

Naturam expellas furcâ, tamen usque

[blocks in formation]

Scribimus inclusi, numeros ille, hic pede liber,

Grande aliquid, quod pulmo animæ prælargus anhelet.

ADVERSARIUS.

Scilicet, hæc populo, pexusque togâque recenti, 15

[merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

cum

stulto sesquipedalium verborum et ampullarum sectatore ingenuitate quadam emphatice pronunciatis, quin et in publice recitantium opera sua poëtarum sumptibus et apparatu quasi delirante vetulo, vim satiricam inesse eo majorem reor, quòd ab ore alieno proficiscuntur, juxta hunc morem satiricis usitatissimum, qui, ut libentius in hominum imbecillitatem bilem effundant, insulsissima et maxime ridicula cuivis tertio tribuunt, ut Horatio sæpe sæpius, Juvenali præsertim in nona satira, hoc loco Persio accidit. Optima igitur fide, et serio simul agit adversarius dicens scilicet, illa, ut supra, curas hominum, etc. Et infra, scribimus inclusi, etc., id est, præcepta moralia et Platonica, coram populo, pexus et indutus togâ recenti, recitabis, etc. Sequitur descriptio satirica apparatus, quem in recitandis operibus suis adhibebant poëtæ; vocis fractæ et effeminatæ recitantium imago; stultæ admirationis populi, qui non nisi mollibus et lascivis plausum concedebat et favorem, justa et severa reprehensio: quæ omnia, sub specie admirationis stultæ proposita ab adversario, ut supra dixi, ei responsum hoc, v. 22, merentur, tun' ve-Scilicet. Ironicæ interrotule, etc.— gationis signum. Gallice, Oui, sans doute. Hæc. Id est, satiras, præ

[ocr errors]

Et natalitiâ tandem cum sardonyche albus,
Sede leges celsâ, liquido cùm plasmate guttur
Mobile collueris, patranti fractus ocello.

cepta moralia, ut supra, o curas
hominum! etc. A.-Populo. Duplex
fuit recitatio: domi, amicis convo-
catis ad emendationem; publice,
in auditorio, vel alibi, quàm ma.
ximâ fieri poterat coronâ, ad os-
tentationem. De privatis recita-
tionibus, vid. Horat. lib. I, sat. 4.
Plin. lib. VIII, epist. 21. Tull.
Cic. ad Att. lib. XII, epist. 4. De
publicis recitationibus, vid. Ju-
venalem, sat.VII, Quintil. de Ora-
tore, etc.-Pexusque togâque re-
centi. Recitaturi elegantiæ stude-
bant. Moris itaque fuit, ut loti
prodirent, pexâ comâ, atque bar-
bâ, et candidati : nihilque omit-
terent, quod aliquam ipsis gra-
tiam et commendationem posset
conciliare. C.

16. Natalitiâ.... cum sardonyche.] De sardonyche, vid. ad Juven. sat. VI, v. 382; VII, 144; XIII, 139.-Natalitiá. Quam die natali, inter alia munera missitabant amici et clientes, quamque non nisi in solemnibus assumere solebant. Plaut. in Curculio:

[ocr errors]

Hic est annulus, quem ego tibi misi natali die.

- Albus. Candidatus. Ita erit dictum, togáque recenti.... albus.

17. Sede leges celsá.] Veteres dicebant stantes, recitabant sedentes. Plin. lib. VI, epist. 6. dicenti mihi sollicite assistit, assidet recitanti. Sedebant igitur, qui recitabant sede celsá, quam pulpitum vocabant, aliquando quoque cathedram. Juv. VII, 47 et 93. — Liquido cum plasmate : Πλάττειν povy dicitur phonascus, qui arte vocem corrigit, et format in melius: inde nάopata, remedia in eam rem, et πλάσις φωνῆς, ac voces πεπλασμέναι, modo in bonam; modo in malam partem accipiuntur. Plutarch. in Cicerone :

-

wvù πollǹ xai áɣalǹ, oxλnpà Sè καὶ ἄπλαςος. Deinde, ἥ τε φωνὴ λaμbávovoα mλáctv. Liquidum plasma. Typòv et bypaivov, vel potius, taivov; est enim de genere eorum medicamentorum, quæ λɛavτixà Græci vocant medici. C. 18. Mobile (guttur) collueris. }

V. 17. Sede leges celsá. Multi codd. et antiquiores habent legens, forte, ut ait Casaubonus, « simili errore, ut cùm quotiens, totiens, et alia scrip<< serunt pro quoties, toties. » Vet. schol. Pithoei habet quoque legens. At male flueret oratio cum ista lectione, et manca esset phrasis; quapropter leges rece pimus.

V. 18. Collueris. Quidam codd. habent colluerit. At male, et sine sensu; nisi supra legeris leget, pro legens, vel leges, ut Britannicus, Jo. Baptista Pius, Murmellius, Aelius Antonius Nebrissensis, et alii. In nostro sensu nostraque personarum distinctione præstant leges, et infra collueris. Non male cod. Colbert. II, et cod. noster, sup. legens, et hoc loco, colluerit.

« PredošláPokračovať »