Obrázky na stránke
PDF
ePub

Omne latus mundi; nec sit præstantior alter
Cappadocas rigidâ pingues pavisse catastâ.

Rem duplica. Feci: jam triplex, jam mihi quarto,

novas et aliis irrepertas compares, et huc advehas. C. et P.

76. Nec sit præstantior alter.] Nullus esto tam turpis quæstus, qui tibi sordeat. Mangonium igitur exerce; et effice, ne quis paratior sit ad coemenda mancipia. C. 77. Cappadocas rigida pingues pavisse catasta.] Ut non sit præstantior alter pavisse. Hellenismus? ut alter non sit præstantior in pascendo, seu pascendis servis. Cappadocas. Vet. schol. explicat de gladiatoribus: sed viri doctissimi intelligunt servos e Cappadocia venalitios: ex hac enim provincia pulcherrimi, robustissimi et pingues adducebantur. - Pavisse. Alii legunt clausisse: at hæc lectio glossam redolet. Alii plausisse, non male et erudite; ut sit sensus palpasse manu servorum membra, ad ostendendam emptoribus bonam corporis habitudinem et nitorem, vel servos laudando et applaudendo incitasse ad saltandum, ea consuetudine, et cantandum, more patrio. Sed has rationes e tam longinquo petiisse Persium quis credat ? qua

propter, lectionem codicum nonnullorum prætulimus, veluti simpliciorem et aptiorem. -- Rigidá catasta. Ob rigorem servitutis. —

Catasta. Locus in Romano foro ubi servi venales exponebantur, ἀπὸ τοῦ καθίςασθαι. Item, castata erat lignea e tabulatis machina in qua vincti prostabant servi venales. Martial. epigr. lib. IX, 60: Quos arcana servant tabulata catasta. Similis autem huic erat catasta in qua martyres olim extendebantur. P. et A.

num,

78. Rem duplica.] Naturam morbi de quo loquitur ob oculos ponit: nam ut temulenti sitim vihydropici aqua irritat, non sedat; sic avari animum non explet quod partum est, sed ad majora concupiscenda allicit. Iisdem pene verbis sententiam expressit eamdem D. Basilius in homilia ad divites : Πολλῶν, ait, ὑμᾶς ἐνδεεῖς ποιεῖ τὸ τῆς ἐπιθυμίας ἀκόρεςονο τοῖς δέκα ταλάντοις δέκα ἕτερα προςιθέναι σπουδάζεις. ἐπειδὰν δ' εἴκοσι γένηται, ἄλλα τοσαῦτα ἐπιζητεῖς· καὶ ἀεί σοι τὸ προςιθέμενον οὐχὶ τὴν ὁρμὴν ἴςησιν, ἀλλ' ἀναφλέ

V. 76. Nec. Restitui ex codd. Vet. schol. et post hunc recentiores habent ne: utrumque bene.

V. 77. Pavisse. Ita Colbert. III, et Pithoei I: ita quoque edit. vet. Britann. et Aldina. Cod. noster, et decem alii, clausisse. Vet. schol. Fauchet. cod. et duo alii, plausisse, quam lectionem recentiores acceperunt, præter Lubin. Wedderburn. et nonnullos, qui habent pavisse. Cur autem hanc aliis prætulerim, vid. sup. commentarium.

Jam decies redit in rugam. Depinge ubi sistam,
Inventus, Chrysippe, tui finitor acervi.

Yεe Tv öpeğiv. C.-Feci. Per prosopopoiam respondet avarus. Non solum duplicavi, sed rem auxi ter, quater, decies.

79. Jam decies redit in rugam.] Metaphora ducta a vestibus, quæ corrugantur proprie et plicantur: unde in similitudinem multiplicari opes dicuntur dum nummi nummis accumulantur et accrescunt. P.-Depinge. Id est, statue, perscribe. Alii legunt depunge, ut sit metaphora a libra in qua certum pondus indicatur et notatur punctis. Sic, sat. V, V. 100, certo compescere puncto. B.

80. Inventus, Chrysippe, tui, etc.] Adúvatov, ut vult Casaubonus, id est, ô Chrysippe, si potes præscribere, qua in propositione soritis quiescendum sit potissimum; si, inquam, id inveneris, et finem certum infinitæ propositionum congeriei statueris, tum ego meæ cupiditati et avaritiæ terminum inveniam; id est, nunquam. Chrysippe. Hic stoicus fuit philosophus, Zenonis, vel, ut volunt alii, Cleanthis discipulus, vir acri ingenio : in dialectica excelluit quoties contra Cleanthem disputârat, solitus dicere, fortunatum se adversus omnes, præterquam adversus Cleanthem : adeo vero superbus, ut

80

Ptolemæi regis amicitiam aspernatus sit, et jactaverit de se: non esset Porticus, nisi esset Chrysippus. Ex effuso risu mortuum nonnulli tradunt. Diog. Laert. lib. VII, Cic. I, de Natura Deorum.- - Acervi. Soriten intelligit: quæ argumentatio est acervus, seu cumulus propositionum quæ in infinitum progredi posse videntur: unde per ironiam dixit Persius finitor; et addit, tui, quia dissolvendæ istius acervalis argumentationis rationem investigavit Chrysippus, et de ea quatuor libros scripsisse fertur. Horatius, lib. II, epist. I:

Dum cadat elusus ratione ruentis acervi.

Exemplum soritis est apud Ciceronem, Tuscul. Quæst. V, n. 45, ubi solum honestum esse bonum sic probatur per quinque gradus: Quicquid est quod bonum sit, id expetendum est: quod autem expetendum, id certe approbandum: quod vero approbaris, id gratum acceptumque habendum : ergo etiam dignitas ei tribuenda est: quod si ita est, laudabile sit necesse est: bonum igitur omne laudabile. Ex quo efficitur, ut quod sit honestum, id sit solum bonum. Et I, de Natura Deorum: Si Dii sunt, beati sunt; si beati, virtute præditi : si virtutis,

V. 79. Depinge. Vet. schol. Codd. Mazarin. Fauchet. et duo alii, depunge: non male certe, et forte elegantius. Pithoei I, sed scribe. Hæc lectio glossam redolet.

et rationis erunt capaces: unde concluditur illic, Deos esse hominibus similes : quod ibidem refellit Tullius. Et certe nôrunt omnes

soriten non tam esse argumentationem legitimam, rectam, certam; quàm argutiam et cavillationem. Ita disserit Prateus.

A. PERSII FLACCI SATIRARUM FINIS.

COMMENTARII VETERES

IN SATIRAS

A. PERSII FLACCI,

EX VETUSTISSIMO EXEMPLARI P. PITHOEI.

IN SATIRAM PRIMAM.

DE VATIBUS.

In prolog. v. 9. Verba nostra conari.] Et, blandiri, legitur. V. 14. Pegaseium melos.] In aliis est, nectar.

In satiram I, v. 15. Quantum est in rebus inane.] Græcum est ὅσον τὸ κενόν.

V. 2. Quis leget hæc] Hunc versum de Lucillii primo transtulit.

V. 4. Labeonem.] Labeo transtulit Iliada et Odysseam verbum ex verbo, ridicule (1) satis, quod verba potius quàm sensum secutus sit. Ejus est ille versus :

Crudum manduces Priamum, Priamique phisingos (2).

V. 6. Examenve improbum.] Examen est lingua (3), vel lignum, quod mediam hastam ad pondera adæquanda tenet. Castigare autem est digito libram percutere, ut temperetur, et præ agitatione post æquum conquiescat. Trutina vero est foramen, intra quod est lingula, de qua examinatio est.

V. 9. Nostrum istud vivere triste.] Figura Græca est, pro nostram vitam tristem.

V. 11. Cùm sapimus patruos.] Sic Cicero: Objurgavit Coelium, ut quidam patruus Censor.

V. 12. Petulanti splene cachinno.] Cachinno nomen est, et declinatur per omnes casus, hic Cachinno, hujus Cachinnonis. Cachinnus est cum voce risus lascivior, quem Græci μονογερόντας*

dicunt. Et secundum physicos dixit, qui tradunt homines splene ridere, felle irasci, jecore amare, corde sapere, pulmone jactari.

V. 14. Animæ prælargus.] Animæ prælargus dicit vento abundans.

V. 16. Et natalitiá t. c. s. albus.] Ambiguitas in natalitia, utrum eam natali suo munere acceperit, an tantum eo die gerere soleat quia quidam habent anulos, quos die tantum natali gerunt. Et, albus, aut festivâ veste indutus, aut recitandi pavore, ac meditandi et scribendi tædio perfunctus: vel veste candidâ, nondum purpureum adeptus vestimentum, quod laticlavium dicitur.

V. 18. Patranti.] Patratio est rei Venereæ perfectio, vel consummatio, unde et patres dicti, eo quòd patratione filios procreant.

Ib. Ocello.] Per únоxópoμa: quia illum contrahendo minorem facit. Juvenalis :

Oculosque in fine trementes.

V. 21. Et tremulo scalpuntur. ] In libidinem excitantur. Juvenalis :

[ocr errors]

Quod enim non excitat inguen

Vox blanda, et nequam? digitos habet.

V. 26. Usque adeone scire tuum.] Hæc periodus apud Lucillium posita est, ut me scire volo mi mi conscius sum*, ne damnum faciam. Scire hoc se nescit, nisi alios id scire scierit.

V. 28. At pulchrum est d. m.] Hîc requiritur historia Demosthenis, qui, cùm transiret, et a mercenario tabernæ digito monstraretur, fertur lætatus esse, quod ab ignobilibus sciretur. Et Horatius, lib. IV carminum, sic posuit:

Totum muneris hoc tui est,

Quod monstror digito prætereuntium.

V. 29. Ten' cirratorum.] Occulte tangit Neronem, cujus carmina, quia imperabat, per scholas celebrabantur.

V. 39. Nunc non e tumulo.] Tumulus dicitur terræ aggestio, *ubi nulla est memoria.

V. 43. Nec scombros met, car, nec tus.] Quæ carmina nullum

« PredošláPokračovať »