Obrázky na stránke
PDF
ePub

Men' moveat quippe, et, cantet si naufragus, assem Protulerim? Cantas, fractâ cùm te in trabe pictum Ex humero portes! Verum, nec nocte paratum Plorabit, qui me volet incurvasse querelâ.

ADVERSARIUS.

Sed numeris decor est, et junctura addita crudis.

populo, cui credebant Romulum præsidere. Similis apud Juven. exclamatio poëtica, sat. II, v. 126: . O pater Urbis ! Unde nefas tantum Latiis pastoribus? unde Hæc tetigit, Gradive, tuos urtica nepotes ?

A.

88. Men' moveat.] Mene ad misericordiam provocet ? Quintil. Institut. XI. Commoveaturne quisquam ejus fortunâ, quem tumidum ac sui jactantem, et ambitiosum institorem eloquentiæ in ancipiti sorte videat? Non: immo, oderit reum verba aucupantem, et anxium de fama ingenii, et cui diserto esse

vacet.

89. Cantas!] O Pedî! florido in sermone ludis, cùm tamen mox ob crimina movendus sis! non demens minus, quàm qui portans humeris tabulam sui naufragii cantat hilariter.-Fracta.... in trabe. In tabella: nam tabella est trabis fragmentum. De more isto naufragorum, vid. ad Juven. sat. XIV, v. 301, 302. A.

90. Verum.] Supple, ploratum plorabit, nec fictum, nec nocte paratum. Horat. in Arte Poët.

Si vis me flere, dolendum est

Primum ipsi tibi.

90

— Nocte paratum. Dicitur Dionys. Halicarnass. ἐκ κατασκευῆς λέγειν καὶ μεμηχανευμένα πρὸς ἀπάτην qualem fuisse aiunt Isai orationem. Nocte igitur, id est, ante meditatum et arte confictum. C. et P.

91. Qui me volet incurvasse querelá.] Incurvasse, eleganter, pro flexisse. Senec. Consol. ad Polybium : intelliges non magis tibi incurvari licere, quàm illi, si quis modo est, cujus humeris mundus innititur. C.-Ita satiricus noster, Art Poëtiq. chant II, de iis qui ampullatis verbis dolorem suum exprimunt:

Tous ces amas pompeux d'expressions frivoles

Sont d'un déclamateur amoureux de paroles.

Il faut dans la douleur que vous vous abaissiez :

Pour me tirer des pleurs, il faut que

vous pleuriez.

Ces grands mots dont alors l'acteur emplit sa bouche,

Ne partent point d'un cœur que sa misere touche.

92. Sed numeris decor, etc.] Hunc versum profert adversarius vulgarium poëtarum causam agens.

Crudis. Id est, numeris, versibus istis, quos tu crudos, scil. non satis politos vocas. C. et A.

V. 91. Incurvasse. Cod. noster, incurvare.

PERSIUS.

Claudere sic versum didicit: Berecyntius Attin,
Et qui cæruleum dirimebat Nerea delphin:
Sic, Costam longo subduximus Apennino.

ADVERSARIUS.

95

Arma, virum.... Nonne hoc spumosum et cortice pingui?

93. Claudere sic versum didicit.] Ita, sane, respondet Persius, præclare de Musis Romani sunt meriti, qui, non contenti solutam orationem corrupisse, etiam poëtices sacra intima polluerunt, novo hoc versuum rhythmicorum invento, cujusmodi sunt isti :

Berecyntius Attin,

Et qui cærul.dirim. Nerea delphin. C.

95. Sic, etc.] Sic nos versum ampullatis et sesquipedalibus verbis claudere docuerunt, in hunc modum :

Costam longo subduximus Apennino. In duobus primis versibus præcitatis, merito Persius reprehendit ultimas dictiones, eodem modo desinentes, quod recentiores vocant rime, quod genus tunc primum, ut videtur, in usu esse cœpit apud malos poëtas solum ; nam optimæ notæ Latini poëtæ semper id inventum respuerunt. Vicit tamen, et in linguas quas Latinæ filias vocant introductum,haud minus tunc versibus nostris decoris, quàm suavitatis secum attulit. Damnat, præterea, secundo versu 2 hanc metapho

ram dirimebat Nerea: nam nec Latine, nec Græce dici potest dirimere Neptunum, Nerea, pro æquora navibus arare, scindere, etc. tertio versu, arguit affectatatam vanitatem poëtæ, costam subdux. Apenn. is enim versus ridiculus videtur, et propter costam subductam monti, et propter spondæum penultimum, quo non opus erat: nam non in animo erat pingeretur. Cæterum, hos verpoëtæ, ut Apennini longitudo

sus esse Neronis non male conjiciunt interpretes permulti, ex his Dionis Cassii xapadnoev Αττῖνα ἢ Βάκχας, et ex omnibus veteribus glossis. Costam subduximus. Alludit ad Annibalem, qui igne et aceto Alpes perrupit. Plut. vit. Annib. P. et A.

96. Arma virum, etc.] Sed tu, objicit adversarius, qui nostros versus, ut nimium affectatæ sonoritatis et enerves, et vere sensuum atque rationis inopes, tantopere fastidis; quid, quæso, censes de Virgiliana Aeneide? Nonne istud quoque proœmium, Armavirumque,tibi videbitur spumosum et inflatum. L. Cortice

V. 93. Berecyntius. Non Berecynthius: Græcis enim, Bɛpéxuvτtos : itá quoque cod. noster. - Attin. Ita ex Casaubono reposuimus. Cod. noster, Atys. Veteres autem æque dicebant Attin et Attys, seu Atys.

[blocks in formation]

pingui. Hoc est, phocoũ μsçòv, seu φλοιῶδες. Sic enim Græci vocant nugatoria, et vitiosa tument quæ magnitudine. C.

97. Ut ramale vetus.] Responsio Persii allegorica ; metaphoram adversarii continuat. Grandes quidem, inquit, et sublimes sunt Virgilii versus, sed non inflati : immo, velut cocti sunt et maturo judicio perfecti; similes ramo veteri, magno quidem, sed calore solis et ætate suâ cocto et perfecto. C.. Cocto. Coctus opponitur crudo. - Subere. Suber, arbor crassæ corticis. Plin. lib. XVI, cap. 8. P.

[ocr errors]

-

98. Quidnam igitur tenerum.] Ecquod ergo carmen tibi tandem probabitur? — Laxá cervice. Allusio ad recitationes quæ fiebant de scripto, quare Græcis recitatores vocantur οἱ ἀναγιγνώσκοντες, qui molliter recitabant, etiam cervicem suo quodam et peculiari modo inflectebant: is quippe mos ac gestus delicatorum et τρυφητῶν. De hoc vitioso more recitantium vid. supra ad v. 17. C.

99. Torva Mimalloneis, etc.] Ironice respondet Persius, et festive

100

pro exemplo affert versus Neronis e Bacchis desumptos (vet. schol. « verba Neronis sunt. »), qui et laborant eâdem illâ affectatione rhythmi de qua superius est dictum, quorumque tenuis sensus verborum tumori et fragori minime respondet. C.-Torvả. A terrendo, quasi terva. Mimalloneis. Mimas, Ioniæ mons, in quo orgia Bacchi celebrabantur: hinc Bacchantes dictæ Mimallones. Vid Strab. lib. X.Cornua. Tubas.—Implerunt. Inflârunt.-Bombis. Sonitibus. Bombus, proprie sonus, quem edunt apes; quæ vox, hoc loco, non magis conveniens, quàm torva pro incurva, inflexa. P.

«

100. Et raptum vitulo, etc.] « Vi« tulus, inquit Casaubonus, est Pentheus, propter adjectam vocem superbo. » Et addit : « Vel « est ταῦρος ὑβριστής : nam, etiam apud Euripidem Bacchæ vitu<< los occidunt vaccas et tauros: Αἱ δὲ νεμομέναις χλόην

«

"....

« Μόσχοις ἐπῆλθον χειρὸς ἀσιδήρου « μέτα.

[ocr errors][merged small]

V. 97. Prægrandi. In notis suis scripsit Casaubon. vægrandi.

Bassaris, et lyncem Mænas flexura corymbis,
Euion ingeminat : reparabilis assonat Echo.
Hæc fierent, si testiculi vena ulla paterni
Viveret in nobis? Summâ delumbe salivâ

Hoc natat in labris ; et in udo est Mænas et Attin; 105 Nec pluteum cædit, nec demorsos sapit ungues.

[merged small][ocr errors][merged small][ocr errors]

μούμενοι

Bacche pater! unde clamor iste sit ortus omnibus notum.— - Reparabilis. Quia voces pereuntes

• Τὸ πρόσθεν, ἐσφάλλοντο πρὸς γαῖαν reparat repetendo. Auson. Reso

[ocr errors][merged small][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small]

nabilis Echo; atque Calpurnius, eclog. V: «

Reparabilis inchoat umbras. 103. Hæc fierent, etc.] Persius, ironia relicta, adversus malos poëtas, et præsertim Neronem, eorumque pejora carmina indignans assurgit. B.-Testiculi vena ulla paterni. Hoc est, si quid in nobis virilis roboris maneret. Obscœnior metaphora, qua paternum sanguinem, seu potius virtutem et gravitatem intelligit. P.

104. Summá delumbe salivá, etc.] Sine lumbis, et sine viribus.

105. In udo est Mænas, et Attin.] Metaphora petita a coriis et pellibus, quæ aquis diu immersa et madefacta robur amittunt suum et Tóvov, fiuntque languida et mollia. In udo esse igitur, idem ac molle, femineum, enervatum.Manas (Bacchas intelligit), et Mrtin. Jam satis aperte declarat se in Neronem invectum fuisse ; quod recte probatur ex verbis Dion. Cass. Vid. sup. ad v. 95. C. et L.

106. Nec pluteum cædit.] Poëta meditans, sæpius præ ira, non succedente venâ, pluteum cædit, pulsat, ungues arrodit, caput

ADVERSARIUS.

Sed quid opus teneras mordaci radere vero
Auriculas? Vide, sis, ne majorum tibi forte
Limina frigescant.

PERSIUS.

Sonat hîc de nare canina

Littera. Per me equidem sint omnia protinus alba, 110

[merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small]
[merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small]

Sonat hic de nare canina. Je pense toujours que Perse donne au portier une narine de chien ; parce qu'un portier qui a l'ordre de son maître de vous exclure, se met à gromeler dans sa loge, lorsqu'il vous voit. Sans cette pas de métaphore, l'endroit n'a sens. Diderot. Is autem hæc, Son: híc de nare can. adversario tribuebat, ut multi interpretes, et intelligebat de janitore hirriente, et domino suo molestos rejiciente. A.

110. Per me equidem sint, etc.] Concessio ironica, et festivitatis

109. Sonat hic de nare canina plena, quam felicius etiam imi

« PredošláPokračovať »