Idcirco stolidam præbet tibi vellere barbam sum, ipse locus intactus securi fiebat lucus. Evitandumque bidental. Appellat bidental ipsum fulguritum, poëticâ licentiâ : nam vulgo ita vocabant locum cui religio propter talem casum accesserat; quòd in eo bidentibus sacrificarent, inquit Festus. Evitandum dicit, quia, ut Marcellinus ait, lib. XXIII: hoc modo contacta loca nec calcari fulgurales debere pronuntiant libri. C. 28. Stolidam.] Recte: nam fatui et babæ hominis et abjectissimi foret suam barbam præbere vellendam. De hoc gravi ludibrio vid. sup. sat. I, v. 133. Vellere barbam. Alludit ad factum Dionysii Syracusani satis notum. C. 29. Aut quidnam est.] Aut quid mercedis est, quâ tu emeris et conciliaveris tibi aures et patientiam Deorum? 30 tur partes intestinæ graciliores, quasi lacte candidiores, et molliores. Unctis. Lautis et pinguibus. P. 31. Ecce, etc.] Ecce transitionem indicat: nam ad aliud genus votorum transit, quæ etsi non tam damnanda videntur, et potius in infirmitate et imperitia humana originem habent, nihilominus satirâ digna judicantur, veluti supervacua, perniciosa et superstitiosa, qualia illa quæ suscepta pro opibus, potentia, eloquentia, militari gloria, fama, longævitate, forma, etc., miro ordine persequitur Juvenalis, sat. X, quem vide si placet. A. Ecce avia. . Olim (inquit Casaub.) non statim ut erat natus infans aliquis « et tolli jussus,pro vitali et yovípo partu habebatur; sed aliquam« multi exspectabantur dies, qui . fidem facerent vitalis fœtus. . . . Quinto die pro puero sacra fa«< cere solebant Romani; et.de partu vitalis esset, necne, Pi« lumni lectum consulebant. Ser« vius: Varro Pilumnum et Picum« num infantium Deos esse ait, eisque «pro puerpera lectum in atrio sterni, « dum exploretur, an utilis (lege « forsan vitalis) sit, qui natus est. « His cærimoniis et aliis peractis, « lustricum infantium diem celebrabant; qui fuit octavus puel « « « " Exemit puerum, frontemque atque uda labella, Expiat, urentes oculos inhibere perita. Tunc manibus quatit, et spem macram, supplice voto, 35 crob. Ille dies et lustricus voca batur, quia lustrabatur infans; ‹ item nominalis, quia nomen illi indebatur.... illâ igitur die, puerum lustrabant (quam cærimoniam describit hoc loco Persius), nomen illi imponebant, << ac vota pro eo faciebant, » quæ vota refert pariter satiricus noster. · Matertera. Mnτpadeλon, matris soror, quasi mater altera. Conveniebant ad nominalia omnis cognatio. Lustrandi autem partes proprie piatricum muliercularum fuere, , quæ erant anus recoctæ, circumferendi, et omnium rituum illorum peritæ. - Cunis exemit. Ut præsens sisteretur ad sacra quæ pro ipsius salute, tum aliis Diis Deabusque, tum etiam Dea Cuninæ fiebant. C. 32. Frontemque atq; uda labella.] Egregius is Persii locus de ritibus quibus recens nati lustrabantur. Hinc videmus salivam solitam admoveri ad frontem et labra eorum (idem apud christianos baptismatis die mos exstat), idque digito infami. C. 33. Infami digito.] Id est, medio. Cur autem infamis dicatur, vid. ad Juven. sat. X, v. 53. —Et lustralibus ante salivis. In expiationibus antiqui non meram solum adhibebant salivam ; sed et pulverem sputo turbatum; hoc est, lutum. Petron. Mox turbatum sputo pulverem medio sustulit digito, frontemque signavit. Salivam autem salutarem ait Plin. lib. XXVIII, cap. 4. Quo in honore apud veteres salivæ ad maleficia et mala cujusque generis arcenda fuerint effectus, confirmat exemplum etiam Christi, qui ad sanandum cæcigenum eâdem ratione, sed specie tantum, usus est. C. et A. 34. Urentes oculos.] Id est, enecantes, mortem afferentes. Vid. Plin. lib. VII, cap. 2, item fascinantes : nam fascinum pueris præsertim suis timebant, et salivam solam eo valere credebant, amuleta etiam et res turpiculas ideo pueris appendebant. Hunc veterum errorem de fascinatione,cujus hodie heredes sunt Turcæ, atque etiam apud nos homines rusticani permulti, notat Virg. eclog. III: Nescio quis teneros oculus mihi fasci V. 33. Digito. Cod. 8274 et duo alii, studio, male. C. Nunc Licini in campos, nunc Crassi mittit in ædes. - Spem macram. Id est, infantem de quo tenuis adhuc spes esse potest. Spes Latinis familiaris locutio, pro pueritia et juventute: Virgilius: Nec spes jam restat Iuli. 36. Nunc Licini in campos.] Vota primum facit pro divitiis, quod, quia frequentissimum est, cæteris omnibus præposuerunt Persius et Juven. C.-Licini. Casaub. vult intelligi Licinium Stolonem cujus meminit Liv. lib. VII, c. 16; ego vero Licinum Aug. tonsorem et libertum. Vet. schol. « De hoc • non invenustum Varronis epi«gramma fertur: Marmoreo Licinus tumulo jacet, at 40 39. Ast ego nutrici non mando vota.] Nolim nutricem id sibi muneris assumere, ut pro puero vota concipiat. Notus est cæcus nutricum in alumnos affectus; sed quoniam a mulierculis abesse solet prudentia, quibus ne liberalis quidem educatio contigit, optant igitur persæpe illæ suis alumnis quæ non sunt vere bona, sed quæ ipsis videntur. Horum porro parentum, de quibus sup. similia esse vota vult Persius istarum nutricularum insanis votis. Senec. epist. LX: Etiamnum optas quæ tibi optavit nutrix, aut pædagogus, aut mater? Nondum intelligis quantum mali optaverint. C. 40. Albata.] Albis vestibus induti erant qui sacrificabant, vel sacra quædam agebant, vel precabantur, eo quòd ille candor vestis typus sit animi innocentiæ. P. 41. Poscis opem nervis, etc.] Damnat temeraria vota eorum, qui sibi suisque votis obstant. Et primo qui corporis vires et sanitatem optant, et crapulâ se enecant; deinde, qui divitias poscunt, et sua incassum dilapidant: uno verbo, sua ipsimet vota contraria vitæ ratione destruunt. Tav V. 36. Licini. Nonnulli codd. Latini, Lucini, Liclini, alii corruptius, ut persæpe fit, cùm de propriis nominibus agitur. Cod. noster, Licini. Esto, age: sed grandes patina tucetaque crassa Da pecus, et gregibus fœtum. Quo, pessime, pacto? Tot tibi cùm in flammis junicum omenta liquescant? Et tamen hic extis, et opimo vincere farto χεῖρα, inquiunt Græci, ποτιφέροντα δεῖ τὰν τύχαν καλεῖν. Nervis. In quibus maxime consistit robur. Inde νευροῦσθαι pro firmari. C.-Corpusque fidele senecta. Corpus firmum et validum usque ad senectutem. L. 42. Esto, age.] Esto non improbo bona ista, quæ tu quidem jam inde petis; nam, orandum est, ut sit mens sana in corpore sano; sed, etc.-Grandes patina. Sumptuosa tua convivia, et escæ nimiæ tuum destruunt votum. Tucetaque crassa. Vet. schol. « Tuceta apud Gallos Cisalpinos bubula 45 dicitur, condimentis quibus-plura ad Athæn. lib. IV. c. 1I. » dam crassis oblita, ac macerata; « et ideo toto anno durat. Solet etiam porcina eodem jure con« dita servari, aut ad saturarum jura. Hinc Plotius Virgilii ami⚫cus in eadem regione Tucca est « nominatus. »> Quæ descriptio haud male convenit his opsoniis quæ Galli vocant saucissons. A. 44. Rem struere exoptas.] Rem optas struere; et armenta tua is minutum bona insanis largitionibus et vanis deperdis !— Mercuriumque arcessis. Ut Deum lucri. vid. sup. v. 12. Omenta. Intestina sunt molliora, inquit Festus. Plinius autem, lib. XI, cap. 37, ait esse membranas tenues, quæ ventrem interiorem integunt. Liquescunt. Ob'adipem et pinguedinem intestinis adhærentem. P. - 48. Et tamen hic extis.... vincere.... intendit.] Quidam persuasi maxima quæque sacrificia in honorem Deorum plurimum apud eos posse, nullis sumptibus parcebant; unde fiebat sæpe, ut fœdâ hâc nundinatione et xolaxɛig avitas opes consumerent; quem errorem V. 48. Furto. Vide ad sequentem paginam commentarium. Intendit: jam crescit ager, jam crescit ovile, ob oculos merito ponit Persius. C. - Farto. Hujus meminit Cato de Re Rust. cap. CXXXIV : Veteres, inquit, struem farris, tritici farrei, fabæ, seminis rapacei, thure et vino additis, ante messem parabant, in porcæ præcidanex immolationem, et Jano, Jovi et Junoni sacrificabant; quæ diversarum rerum congeries fartum dicebatur. Hoc loco, magna lectionis varietas exstat. Dimidia pars codd. habet farto, altera ferto; unde inter criticos magna dissentio alii inter quos vet. schol. Britannicus, Casaubonus, Schrevelius, etc. legunt ferto, et interpretantur sacrificium oblatum ex re qualibet, a ferendo. Festus : Fertum, genus libi dictum, quod crebrius ad sacra ferebatur, nec sine strue, altero genere libi, quæ, qui afferebant, struefertarii dicebantur. Alii, inter quos Lubinus, Johannes Bondius, David Wedderburnus et interpres Gallicus Sélis legunt farto, et appellant, ex Catone supra citato, fartum, variarum rerum congeriem. Quibus assentitur Diderot, in suis emendationibus, aliter tamen fartum explicans, et dicens : « C'est farto pour farcto qu'il faut : farcire, « fartum, fartor, qui farcimina facit << ex secta carne et adipe. Opération « « qui rend à merveille la maniere « dont les viandes ou chairs d'animaux s'offraient sur les autels: « un lit de petits bâtons, un lit de graisse coupée, un lit de chair déchiquetée, et ainsi de suite.» et infra respondet abbati Le Monnier scribenti : fartum signifie un mélange de blés, de graines, de légumes, de vin, d'encens, etc. « Cela n'est pas vrai ; car far « « tum ne vient pas de far, mais de « farcire, fartum; alors il se dit des chairs et de la graisse, et « il est propre aux sacrifices de « chair. Nos autem, etsi Festus scribit fertum (quam lectionem corruptam fuisse suspicamur), prætulimus fartum : nam veteres unquam dixisse fertum, a ferendo, merito in dubium adducimus. A. 49. Jam crescit ager, etc.] Inquit avarus sibimet illudens. P. 50. Jam dabitur, jam, jam.] Lepide et apte repetitur jam, ad notandam cupidissimi hominis naturam. L. 51. Nequicquam fundo, etc. ] Audax metaphora ab animalibus: quasi nummus ultimus relictus in crumenæ fundo, et a sociis destitutus, timore simul ac dolore suspiret. L. 52. Incusaque pingui, etc.] Hic V. 52. Craterras. « Ita, inquit Casaub. scribunt Latini, et formant craterra, craterræ, Dicunt et crater cum Græcis ; quod huic loco non «< convenit. » Omnes nostri codd. omnes editt. priscæ et recentiores habent |