Censoremque tuum vel quòd, trabeate, salutas?

Ad populum phaleras. Ego te intus, et in cute novi. 30 Non pudet ad morem discincti vivere nattæ ?

Sed stupet hic vitio, et fibris increvit opimum

V. 29. Censoremque. Vet. schol. Codd. Mazarineus, Puteanus, Fauchetii, Colbert. II, 8049, et tres alii, censoremve. Casaubonus censoremne; quæ lectio apud nullum cod. invenitur: ego vero censoremque præfero; quo enim, ut ait Casaub. duplex disjunctiva? Cod. noster, censoremque. V. Natte. Nactæ pro nattæ habent nonnulli, et cod. noster.

Pingue; caret culpâ ; nescit quid perdat ; et alto
Demersus, summa rursus non bullit in unda.
Magne pater Divûm! sævos punire tyrannos

tate vitiorum non par est utrius-
scil. nobilis infamis et nattæ
que,
conditio. Quia hic (natta) sensum
fere nullum habet suæ infamiæ;
ille vero se in gurgite vitiorum
immersum sentit, et ubi tandem
penitus vitiis succubuerit, seræ
penitentiæ pœnas non effugiet.
Ex his clarum, nattam quem vocat
Persius, eum esse quem ἀκόλαςον
philosophi dicunt, sive intempe-
ratum; juvenem esse quem iidem
άxpar et incontinentem. Uter-
que eorum malus; sed multum
inter se discrepant. • Et fibris
increvit, etc. Scilicet, crassa pin-
guedo præcordia ejus occupavit,
ideoque ἐπαχύνθη ἡ καρδία αὐτοῦ,
xai ȧvaíoÛntos ÈYéveto, pinguedo,
crassities vitiorum, ei sensum
ademit. In pinguibus sensum ob-
tusiorem esse quàm in aliis, om-
nibus notum est. Fibris. Pro
præcordiis. Opimum pingue.
Valet pinguedo, pinguis. C. et P.

33. Caret culpá. ] Quia cùdeic ἑκὼν πονηρὸς ουδ' ἄκων μάκαρ. In eodem sensu Juven. sat. II, v. 15:

Verius ergo,

35

magis respirare possunt, si longe non absunt a summo, ut jam jamque possint emergere, quàm si etiam tunc essent in profundo. Diderot aliter explicat bullit.«Je persiste,inquit ille, «c'est se débattre; ebullit patruum « funus (sup. sat. II, v. 10), même signification. Ici bullit est em«ployé pour tumultuari. » A.

35. Magne pater Divúm.] Postquàm præcedentibus ostendit eos esse solum commiseratione et contemptu dignos nattas, qui ignorantia virtutis peccant, ideoque stupent in vitio ; in eos acriter invehitur, qui, cognitâ virtute, eam deseruerunt, et hâc sublimi et eloquentissimâ prece propositum absolvit. Interpretes quidam hunc locum eximium quidem, sed alienum et pene ridiculum judicarunt; cùm in hac satira de juvenibus adhuc litterarum studio incumbentibus agatur. At, si, ut satis verisimile est, Nero menti poëtæ fuerit obversatus; si, ut interp. Gall. Sélis recte innuit, sub persona hujus adolescentis in hac satira intro

Et magis ingenue Peribomius. Hunc ego ducti, Neronem adhuc juvenem

Haud aliâ ratione velis, cùm dira libido
Moverit ingenium, ferventi tincta veneno,
Virtutem videant, intabescantque relictâ.
Anne magis siculi gemuerunt æra juvenci,
Et magis auratis pendens laquearibus ensis

vividius, et ad rem aptius: quæ
cùm jam a litteratis oratio illa
eximia censeatur; tunc demum
si ea, quam supra memoravi, fue-
rit poëtæ mens, digna sane vide-
bitur, quæ inter satiricæ artis
excellentissima specimina, et phi-
losophiæ gravissima argumenta,
censeatur atque numeretur. A.

36. Haud alia ratione. ] Haud aliter quàm flagello conscientiæ, et metu qui eam necessario sequitur. Vid. ad hæc satiram fere integram XIII Juven. nostri. P.

37. Moverit ingenium.] Impulerit ad aliquod atrox facinus. - Ferventi tincta veneno. Animi enim venenum inhumanitas et crudelitas est. P.

38. Virtutem videant, etc. ] Commentario non eget pulcherrima item et fulminea nostri poëtæ imprecatio. A.

39. Anne magis, etc.] Ordo est: anne inclusi in æneo Phalaridis tauro magis gemuerunt; anne gladius cervici Damoclis assentatoris pendens eum magis exterruit, quàm si infelix peccator intra se dicat: imus, imus præcipites,

40

et palleat intus tantorum ac tot scelerum conscientiâ agitatus,quæ ne uxori quidem committere audeat? Gemuerunt æra juvenci. Metonymia, pro gemuerunt homines inclusi in tauro æreo. « Ope<< ræ autem pretium est notare, in hoc versu anne mag. sic. gem.

«

«

æra juvenci, m, m ; g, g, j ; s, c;

« et erunt, æra. An forte hæc omnia? an, ex consilio? aut doctis auribus, ignara mente? Nonne gemitus isti Siculi musice so<< nant? » Ita doctissimus Eques Henricus Croft, in suis ad me missis litteris. A

α

40. Auratis pendens, etc.] Suspensus a laqueari gladius, setâ equinâ, et imminens capiti Damoclis apud Dionysium Siciliæ tyrannum. Nota historia ex Cic. Tusc. Quæst. V. Macrob. ad Somn. Scip. lib. I, cap. 10. Sic Horat. lib. III, od. 1, quem in anime habuisse videtur Persius:

Districtus ensis cui super impiâ
Cervice pendet, non Sicula dapes
Dulcem elaborabunt saporem ;
Non avium, citharæque cantus
Somnum reducent.

A.

V 36. Libido. Cod. noster, cupido. Ita et tres alii: minus bene. V. 38. Virtutem videant. Duo codd. virtutem ut videant. Duo quoque, virtuti invideant. Cod. noster, virtutem videant. Item edit. Aldina, 1535. V. 40. Et magis. Cod. Colbert. I, 8055, aut magis; Thuanens, an magis cæteri, et magis. Ita quoque cod. noster, et ed. Aldina.

Purpureas subter cervices terruit, imus,
Imus præcipites! quàm si sibi dicat ; et intus
Palleat infelix, quod proxima nesciat uxor?
Sæpe oculos, memini, tangebam parvus olivo,
Grandia si nollem morituro verba Catoni
Dicere, non sano multum laudanda magistro

41. Purpureas subter cervices.] Jussu Dionysii, Damocles regio amictu fuerat ornatus et, ut testantur veteres, Tyrii muricis conchyliato indutu ditatus.

"

42. Intus palleat.] « Mira locutio, inquit Casaub. nam, pallor intus esse non potest; sed unum « verbum duorum loco posuit: intus timeat, et foris palleat. » 43. Quod proxima nesciat uxor.] Juven. sat. III, v. 49:

Conscius, et cui fervens Aestuat occultis animus, semperque tacendis.

Quod. Et intus palleat, propter hoc flagitium quod, etc. A.

44. Sæpe oculos memini, etc.] Ego puer, pueriles olim excusationes quærebam, ut studia laboremque detrectarem; at, tu, qui puerilia deposuisti, et sapientiæ præcepta

jam delibasti, stertis adhuc ? etc. —Oculos.... tangebam.... olivo. Ungebam, ut lippitudine laborare viderentur, aut alio morbo; ut parentes nimium confidentes a lectione me removerent. P.

45. Grandia si nollem, etc.] Ne memoriter ediscitas cogerer declamationes quasdam recitare pueris familiares, ficta themata, in quibus apud moriturum Catonem verba facerem, et cum eo examinarem, satiusne illi foret vitam sibi eripere, quàm in manus Cæsaris incidere. Vide Juven. sat. I, v. 15. A.

46. Non sano multum laudanda magistro.] Quæ certe laudanda essent a magistro male sano, qui puero ficte et affectate recitanti applauderet, et puerilem operam magnâ ambitione laudaret coram

V. 44. Tangebam. Ita omnes nostri codd. Pithoei codice excepto et vet. schol. qui habent tingebam. At nota ipsius vet. schol. huic repugnat lectioni; et ea est nota: oculi oleo tacti perturbantur ad tempus: quapropter, annuente Casaubono, priori arrisimus. Cod. quoque noster, tangebam.

V. 45. Si nollem morituro verba Catoni dicere. Ita vet. schol. et tres codd. Alii, ed. Ald. et noster, si nollem morituri verba Catonis discere; et interpretantur: ne memoriter discere cogerer declamationes fictas in quibus verba Catonis morientis exprimerentur, verba nimirum laudanda a magistro insano. Utrumque bene, etsi diverso sensu.

V. 46. Non sano. Codd. multi, et noster, et insano. Item ed. Ald. Nonnulli, Ab insano. Vet. schol. et Schrevel. non sano; quam lectionem recepimus.

Quæ pater adductis sudans audiret amicis.

Jure: etenim id summum, quid dexter senio ferret
Scire erat in voto; damnosa canicula quantum

Raderet; angustæ collo non fallier orcæ;

Muneris! Heu quali confusus gaudia cap. 3. C. et A.

V. 48. summum. Codd. Mazarineus, Colbert. 8055, Fauchet. et tres alii summo; et significat: jure: etenim id erat summo voto, scire quid, etc.