non cedit Veiento, sed ut fanaticus oestro percussus, Bellona, tuo divinat et,,ingens 125 omen habes" inquit,,magni clarique triumphi. regem aliquem capies, aut de temone Britanno excidet Arviragus. peregrina est belua; cernis erectas in terga sudes?" hoc defuit unum Fabricio, patriam ut rhombi memoraret et annos. 130,,quidnam igitur censes? conciditur?" „absit ab illo dedecus hoc!" Montanus ait,,testa alta paretur, quae tenui muro spatiosum colligat orbem: debetur magnus patinae subitusque Prometheus. argillam atque rotam citius properate! sed ex hoc 135 tempore iam, Caesar, figuli tua castra sequantur." vicit digna viro sententia. noverat ille luxuriam imperii veterem noctesque Neronis 140 tempestate mea: Circeis nata forent an 145 consilio, quos Albanam dux magnus in arcem of zei dat in het open theater boven de toeschouwers was uitgespannen tegen den zonneschijn. Op het tooneel kon men dan knapen, die bijv. Cupido moesten voorstellen, tot de hoogte van dat doek snel naar boven voeren. 124. Bellona: eene Aziatische godin, die vereerd werd op de wijze der Magna Mater, zie Lucr. II, 600 sqq., pag. 15. 126. temone: dissel, hier voor wagen, strijdwagen. 127. Arviragus: een overigens onbekend opperhoofd der Britten. 128. sudes: hier de stekels der vinnen. De visch zet zijn stekelige vinnen op en doet daardoor denken aan den vijand (de Britten), dien Domitianus zou onderwerpen, volgens Veiento. 129. Fabricio: d. i. Veiento. 130. conciditur: Over den indic. vgl. III, 296. 131. Montanus: zie vs. 107. 132. muro: de rand van den schotel, die gebakken moet worden. 133. Prometheus: die uit klei de eerste menschen gevormd had. 134. rotam: zie pag. 198, vs. 24. 138. Falerno: vgl. pag. 121, vs. 73. Onder de ouden waren er velen, die meenden, dat dranken, die men nuttigde, eerst in de longen, en wanneer deze goed nat waren geworden, verder naar beneden vloeiden. 140. Circeis: Circei aan de Tyrrheensche zee, halfweg Rome en Napels; de lacus Lucrinus in Campanië, bij Puteoli en Rutupiae in Britannia (in Kent aan 't Nauw van Calais) waren beroemd door de oestercultuur. 143. echini: de zeeëgel, echinus, een schaaldier, door de Romeinen voor eene lekkernij gehouden, wordt nog veel gegeten in Marseille en andere plaatsen aan de Middellandsche Zee. Brehm. Tierleben X, pag. 513–517. — 145. Albanam .. arcem: vgl. vs. 100. traxerat attonitos et festinare coactos, tamquam de Chattis aliquid torvisque Sycambris 150 Atque utinam his potius nugis tota illa dedisset GELDGIERIGHEID. XIV, 173-209. Inde fere scelerum causae, nec plura venena miscuit aut ferro grassatur saepius ullum 175 humanae mentis vitium, quam saeva cupido inmodici census. nam dives qui fieri vult, et cito vult fieri; sed quae reverentia legum, quis metus aut pudor est umquam properantis avari? vivite contenti casulis et collibus istis, 180 o pueri!" Marsus dicebat et Hernicus olim Vestinusque senex,,panem quaeramus aratro, 149. praecipiti.. pinna: koeriers hadden aan de punt van de lans een veer, wanneer zij een droevig bericht overbrachten. Men kan hier echter ook vertalen: alsof van het andere einde der wereld met snelle vleugelen eene jobstijding ware aangekomen. 153. cerdonibus: xéodov is iemand die door werken aan den kost moet komen. Vertaal hier: gepeupel. 154. Lamiarum: de Lamiae behoorden tot de aanzienlijkste adellijke geslachten in Rome. Domitianus had L. Aelius Lamia zijne vrouw ontroofd en hem zelf ter dood laten brengen. Daarop werd Domitianus zelf door een zaak waarnemer van Domitilla, de vrouw van Aelius Lamia, door een vrijgelatene en andere lieden uit het gemeene volk gedood. 176. census: rijkdom. XIV, 173. Inde: uit geldgierigheid. 180. Marsus..Hernicus: vgl. III, 169. De Hernici in Latium en de Vestini in 't hoogland der Abruzzen worden in dit verband niet zoo vaak genoemd als de Marsi en Paeligni. 184. fastidia quercus (zie Lucr. V, 939, pag. 44) = ut fastidiat quercum: dat hij de eikels, 185 nil vetitum fecisse volet, quem non pudet alto per glaciem perone tegi, qui summovet euros pellibus inversis; peregrina ignotaque nobis ad scelus atque nefas, quaecumque est, purpura ducit." haec illi veteres praecepta minoribus; at nunc 190 post finem autumni media de nocte supinum clamosus iuvenem pater excitat:,,accipe ceras, scribe, puer, vigila, causas age, perlege rubras maiorum leges, aut vitem posce libello. sed caput intactum buxo naresque pilosas 195 adnotet et grandes miretur Laelius alas. dirue Maurorum attegias, castella Brigantum, ut locupletem aquilam tibi sexagensimus annus adferat; aut longos castrorum ferre labores si piget et trepidum solvunt tibi cornua ventrem 200 cum lituis audita, pares quod vendere possis pluris dimidio, nec te fastidia mercis ullius subeant ablegandae Tiberim ultra, die hij vroeger at, nu versmaden kan. 185. fecisse: Lat. Gr. §590. A.– 186. per glaciem: door sneeuw en ijs. perone: de pero is een hooge, ruw lederen schoen. 190. post finem autumni: wij zouden zeggen: na de groote vacantie. Gedurende de heetste maanden van het jaar zocht wie kon zijn genoegen buiten Rome, op het land. De autumnus begint volgens Varro (de re rustica, I, 28 § 1) a. d. III id. Sextil. (11 Aug.) en eindigt a. d. V id. Nov. (9 Nov.). Bij het einde van den herfst waren de nachten reeds langer geworden en werkte men des avonds en des morgens bij lamplicht; zij die zeer ijverig waren, zooals de oudere Plinius, begonnen hunne studiën reeds in de laatste dagen van Aug. media de nocte: kort na middernacht, met hyperbole om aan te duiden: lang vóór zonsopgang. 191. ceras: Lat. Gr. § 463. 192. rubras.. leges: de titels of opschriften der wetten waren in de wetboeken met roode letters geschreven (van daar nog rubriek); ook de wetten zelf werden daarom wel rubricae genoemd: Quint. XII, 3, 11: „,alii se ad album (ius praetorium) ac rubricas (= ius civile) transtulerunt." 193. vitem: de staf van den centurio was van den wijnstok afkomstig; dus vitem de waardigheid van den centurio. libello: verzoekschrift; posce 1.: solliciteer om ... 194. bu xo: hier kam, zie Pers. III, 51. 't Gold voor krijgshaftig, voor zijne haren geen zorg te dragen. 195. Laelius: een veldheer van den ouden stempel. 196. attegias: 't woord attegia komt bij schrijvers alleen hier voor en is waarschijnlijk van Semitischen oorsprong; het beteekent een leemen hut. Brigantum: de Brigantes waren het machtigste volk van het Rom. Britannië. 197. locupletem aquilam: de adelaar van het legioen stond in den slag onder de hoede van den primipilus d.i. van den eersten centurio van de eerste cohors. Hier wordt dus bedoeld de rang van primipilus, waaraan de waardigheid en de census van een eques verbonden was. 202. Tiberim ultra: in de regio transtiberina woonden zij, wier affaire neu credas ponendum aliquid discriminis inter unguenta et corium: lucri bonus est odor ex re 205 qualibet. illa tuo sententia semper in ore versetur, dis atque ipso Iove digna poeta: om den last of de onaangenaamheid, die zij aan de buren veroorzaakte, binnen de stad niet geduld werd: kramers, leerlooiers enz. 208. assae: eene assa, scil. nutrix, is eene droge min, „,quae lac non praestat infantibus, sed solum diligentiam et munditiam adhibet." Schol. |