,,difficile est longum subito deponere amorem”. difficile est, verum hoc qualubet efficias: 15 una salus haec est, hoc est tibi pervincendum, hoc facias, sive id non pote sive pote. 20 o dei, si vestrum est misereri aut si quibus umquam ei mihi, subrepens imos ut torpor in artus expulit ex omni pectore laetitias! non iam illud quaero, contra ut me diligat illa aut, quod non potis est, esse pudica velit: 25 ipse valere opto et taetrum hunc deponere morbum. o dei, reddite mi hoc pro pietate mea. LXXXIV. ARRIUS. Chommoda dicebat, si quando commoda vellet 7 et tum mirifice sperabat se esse locutum, 8 cum quantum poterat dixerat hinsidias. deze liefde niet willen. deis en 17 dei: vgl. aanm. bij XIV, 6. 14. qualubet scil. ratione: quocumque modo. — efficias en 16 facias: coni. adhortativus. LXXXIV. I. Chommoda: tot op Cicero adspireerde men alleen vocalen en dan nog zelden. In zijn tijd kwam daarin, waarschijnlijk door invloed van het Grieksch, eene verandering, waarnaar hij zich zelf eindelijk ook moest schikken. Het overdreven en verkeerde gebruik van de adspiratie wordt hier door Catullus gehekeld. Cic. Orat. 160. Quint. I, 5, 19, 20: per adspirationem, sive adicitur vitiose sive detrahitur, apud nos potest quaeri an in scripto sit vitium, si H littera est, non nota. Cuius quidem ratio mutata cum temporibus est saepius. Parcissime ea veteres usi etiam in vocalibus, cum oedos ircosque dicebant, diu deinde servatum, ne consonantibus aspirarent, ut in Graccis et in triumpis; erupit brevi tempore nimius usus, ut choronae, chenturiones, praechones adhuc (ongeveer 92-95 na Chr.) quibusdam inscriptionibus maneant, qua de re Catulli nobile epigramma est. 2. Arrius: Q. Arrius, een parvenu, als redenaar in zijn tijd niet onbekend: infimo loco natus. et honores et pecuniam et gratiam consecutus, etiam in patronorum sine 3 credo, sic mater, sic Liber avunculus eius, 5 hoc misso in Syriam requierant omnibus aures: 10 nec sibi postilla metuebant talia verba, XCVI. LIEFDE STERKER DAN DE DOOD. Calvus, een vriend van Catullus, had zijne jonge vrouw Quintilia door den dood verloren. Waarschijnlijk schreef Calvus eene of meer elegieën op den dood van zijne vrouw en zond die aan Catullus, waarop deze antwoordt in de volgende elegie. Si quicquam mutis gratum acceptumve sepulcris quo desiderio veteres renovamus amores CI. AAN MIJN BROEDER. Catullus' eenige broeder was verre van zijn vaderland in Troas gestorven en met hem de vreugde zijner familie: Ei misero frater iocundo e lumine adempte, (LXVIIIb, 53.) doctrina, sine ingenio aliquem numerum pervenerat, Cic. Brutus 242.6. audibant: vgl. Lucr. V, 934. XCVI. I. gratum acceptumque: lief en aangenaam; beide woorden komen, verbonden door que, als vaste uitdrukking ook in proza voor, Cic. Disp. T. V, 45; Phil. 13, 50; Nep. Hann. 7, 3. (De codd. hebben acceptumve). -sepulcra beteekent hier de dooden zelf. Vgl. Jes. 38:18:,,het graf zal u niet loven". 2. a van den kant van. -4. missas amissas. 7 Toen de dichter Memmius naar Azië vergezelde, was het natuurlijk zijn eerste behoefte, daar het graf zijns broeders te bezoeken en daarop het doodenoffer (munere mortis, 3, tristi munere ad inferias, 8: wijn, melk, bloed van offerdieren, honig, bloemen) te plengen, wat hij na de begrafenis niet had kunnen doen. Multas per gentes et multa per aequora vectus et mutam nequicquam alloquerer cinerem, 10 nunc tamen interea haec, prisco quae more parentum atque in perpetuum, frater, ave atque vale. CI. 2. miseras.. inferias, d. i. ad inferias tuas, fratris miseri. advenio en 3 donarem: of advenio moet, als het Grieksche xw, opgevat worden als een perfectum of veranderd worden in adveni; het eerste is het waarschijnlijkst: men kan er bij denken: missus ut donarem. 4. mutam: cinis als femininum komt zelden voor. 5. tete ipsum: u zelven persoonlijk; alleen de asch was over. 7. interea: ofschoon ik nog veel zou kunnen zeggen en klagen, ontvang intusschen wat ik, als in opdracht onzer familie enz. - ALBIUS TIBULLUS. GEB. OMSTREEKS 54, GEST. 19 v. CHR. I, 1. M. Valerius Messala Corvinus, een vriend en aanhanger van Octavianus, had Tibullus uitgenoodigd hem te vergezellen op zijn tocht tegen Antonius. Tibullus echter, uit zijnen aard meer tot een rustig, stil en afgezonderd leven geneigd, bedankte voor die uitnoodiging. Divitias alius fulvo sibi congerat auro sed Canis aestivos ortus vitare sub umbra nec tamen interdum pudeat tenuisse bidentem I. 5. paupertas, niet in eigenlijken zin op te vatten, maar, in tegenstelling van rijkdom, als bescheiden deel of lot. Wie pauper is, heeft weinig, wie egenus is, heeft gebrek. Het weinige, dat de pauper heeft, kan relatief worden opgevat. Tibullus schijnt een groot deel van zijn niet onaanzienlijk vermogen verloren te hebben bij de verdeeling van landerijen aan de Veteranen van 't jaar 41 (vgl. vs. 19), waarbij ook andere dichters, als Vergilius, Horatius, Propertius, schade leden; toch bleef hem, waarschijnlijk door bemiddeling van Messala, zooveel over, dat hij zonder zorgen voor het dagelijksche brood kon leven; hij had een landgoed te Pedum, tusschen Tibur en Praeneste: vgl. vs. 77, 78 en Horat. Epist. I, 4, 6: di tibi formam, di tibi divitias dederunt artemque fruendi. vita inerti: Tib. had voor korten tijd zijne dienstjaren als ridder geëindigd. 26. longae viae, verre krijgstocht. 29. interdum: vgl. Lucr. II, 23 en 29 seqq. non agnamve sinu pigeat fetumve capellae 7 ipse seram teneras maturo tempore vites 10 nam veneror, seu stipes habet desertus in agris et quodcumque mihi pomum novus educat annus, 15 flava Ceres, tibisfit nostro de rure corona spicea, quae templi pendeat ante fores; pomosisque ruber custos ponatur in hortis, terreat ut saeva falce Priapus aves. 20 24 vos quoque, felicis quondam nunc pauperis agri tunc vitula innumeros lustrabat caesa iuvencos: 37 adsitis, divi, neu vos e paupere mensa 33. furesque: eene toespeling op de roofzuchtige Veteranen? — 35. pastorem lustrare: jaarlijks moesten de herders bij het feest van Pales (zie 36) zich reinigen van de schuld, die er misschien op hen rustte, omdat zij hun vee op heilige plaatsen hadden laten weiden of aan nymphen gewijde bronnen hadden bezoedeld. Deze lustratio bestond daarin, dat men de herders over vuren van boonenstroo liet springen. 36. Palem: Pales, eene oude godin der Romeinen, de beschermster der kudden en herders: een feest (Parilia of Palilia) te harer eere werd gevierd op den 21sten April, te gelijk met het feest van de stichting der stad, vgl. Ovid. Fast. IV, 721–862; het beeld der godin werd op dit feest met lauwe melk besprengd. II. stipes.. lapis: houten of steenen beelden der landgoden, meestal ruw bewerkt, werden op 't veld of aan den weg opgericht: Ovid. Fast. II, 641: Termine, sive lapis, sive es defossus in agro stipes. 14. agricolam deum: Silvanus, de beschermer der boomvruchten. De dii agricolae waren in 't algemeen de beschermers van den landbouw. — 17. ruber custos.. Priapus: Priapus, de zoon van Dionysos en Aphrodite, was de god der vruchtbaarheid, de beschermer van de kudden, van de tuinen en wijngaarden, waarin gewoonlijk ook zijn beeld geplaatst werd, dikwijls met meni rood geverfd. 19. Zie aant. op vs. 5. 20. munera .. Lares: aan de Lares agrestes of rustici bracht men op het feest der Ambarvalia (zie II, 1) verschillende offers: de eerstelingen der tuinvruchten, honing, een kalf, een lam, een varken enz., naarmate men - |