Obrázky na stránke
PDF
ePub

,,difficile est longum subito deponere amorem”. difficile est, verum hoc qualubet efficias: 15 una salus haec est, hoc est tibi pervincendum, hoc facias, sive id non pote sive pote.

20

o dei, si vestrum est misereri aut si quibus umquam
extrema iam ipsa in morte tulistis opem,
me miserum aspicite et, si vitam puriter egi,
eripite hanc pestem perniciemque mihi.

ei mihi, subrepens imos ut torpor in artus

expulit ex omni pectore laetitias!

non iam illud quaero, contra ut me diligat illa aut, quod non potis est, esse pudica velit: 25 ipse valere opto et taetrum hunc deponere morbum. o dei, reddite mi hoc pro pietate mea.

LXXXIV.

ARRIUS.

Chommoda dicebat, si quando commoda vellet
dicere, et insidias Arrius hinsidias,

7 et tum mirifice sperabat se esse locutum,

8

cum quantum poterat dixerat hinsidias.

deze liefde niet willen.

deis en 17 dei: vgl. aanm. bij XIV, 6. 14. qualubet scil. ratione: quocumque modo. — efficias en 16 facias: coni. adhortativus.

LXXXIV. I. Chommoda: tot op Cicero adspireerde men alleen vocalen en dan nog zelden. In zijn tijd kwam daarin, waarschijnlijk door invloed van het Grieksch, eene verandering, waarnaar hij zich zelf eindelijk ook moest schikken. Het overdreven en verkeerde gebruik van de adspiratie wordt hier door Catullus gehekeld. Cic. Orat. 160. Quint. I, 5, 19, 20: per adspirationem, sive adicitur vitiose sive detrahitur, apud nos potest quaeri an in scripto sit vitium, si H littera est, non nota. Cuius quidem ratio mutata cum temporibus est saepius. Parcissime ea veteres usi etiam in vocalibus, cum oedos ircosque dicebant, diu deinde servatum, ne consonantibus aspirarent, ut in Graccis et in triumpis; erupit brevi tempore nimius usus, ut choronae, chenturiones, praechones adhuc (ongeveer 92-95 na Chr.) quibusdam inscriptionibus maneant, qua de re Catulli nobile epigramma est. 2. Arrius: Q. Arrius, een parvenu, als redenaar in zijn tijd niet onbekend: infimo loco natus. et honores et pecuniam et gratiam consecutus, etiam in patronorum sine

[ocr errors]

3 credo, sic mater, sic Liber avunculus eius,
sic maternus avus dixerat atque avia.

5 hoc misso in Syriam requierant omnibus aures:
audibant eadem haec leniter et leviter,

10

nec sibi postilla metuebant talia verba,
cum subito affertur nuntius horribilis,
Ionios fluctus postquam illuc Arrius isset,
iam non Ionios esse, set Hionios.

XCVI.

LIEFDE STERKER DAN DE DOOD.

Calvus, een vriend van Catullus, had zijne jonge vrouw Quintilia door den dood verloren. Waarschijnlijk schreef Calvus eene of meer elegieën op den dood van zijne vrouw en zond die aan Catullus, waarop deze antwoordt in de volgende elegie.

Si quicquam mutis gratum acceptumve sepulcris
accidere a nostro, Calve, dolore potest,

[ocr errors]

quo desiderio veteres renovamus amores
atque olim missas flemus amicitias,
5 certe non tanto mors inmatura dolorist
Quintiliae, quantum gaudet amore tuo.

CI.

AAN MIJN BROEDER.

Catullus' eenige broeder was verre van zijn vaderland in Troas gestorven en met hem de vreugde zijner familie:

Ei misero frater iocundo e lumine adempte,
tecum una tota est nostra sepulta domus;
omnia tecum una perierunt gaudia nostra,
quae tuus in vita dulcis alebat amor.

(LXVIIIb, 53.)

doctrina, sine ingenio aliquem numerum pervenerat, Cic. Brutus 242.6. audibant: vgl. Lucr. V, 934.

XCVI. I. gratum acceptumque: lief en aangenaam; beide woorden komen, verbonden door que, als vaste uitdrukking ook in proza voor, Cic. Disp. T. V, 45; Phil. 13, 50; Nep. Hann. 7, 3. (De codd. hebben acceptumve). -sepulcra beteekent hier de dooden zelf. Vgl. Jes. 38:18:,,het graf zal u niet loven". 2. a van den kant van. -4. missas amissas.

7

Toen de dichter Memmius naar Azië vergezelde, was het natuurlijk zijn eerste behoefte, daar het graf zijns broeders te bezoeken en daarop het doodenoffer (munere mortis, 3, tristi munere ad inferias, 8: wijn, melk, bloed van offerdieren, honig, bloemen) te plengen, wat hij na de begrafenis niet had kunnen doen.

Multas per gentes et multa per aequora vectus
advenio has miseras, frater, ad inferias,
ut te postremo donarem munere mortis

et mutam nequicquam alloquerer cinerem,
5 quando quidem fortuna mihi tete abstulit ipsum,
heu miser indigne frater adempte mihi.

10

nunc tamen interea haec, prisco quae more parentum
tradita sunt tristis munera ad inferias,
accipe fraterno multum manantia fletu

atque in perpetuum, frater, ave atque vale.

CI. 2. miseras.. inferias, d. i. ad inferias tuas, fratris miseri. advenio en 3 donarem: of advenio moet, als het Grieksche xw, opgevat worden als een perfectum of veranderd worden in adveni; het eerste is het waarschijnlijkst: men kan er bij denken: missus ut donarem. 4. mutam: cinis als femininum komt zelden voor. 5. tete ipsum: u zelven persoonlijk; alleen de asch was over. 7. interea: ofschoon ik nog veel zou kunnen zeggen en klagen, ontvang intusschen wat ik, als in opdracht onzer familie enz.

-

ALBIUS TIBULLUS.

GEB. OMSTREEKS 54, GEST. 19 v. CHR.

I, 1.

M. Valerius Messala Corvinus, een vriend en aanhanger van Octavianus, had Tibullus uitgenoodigd hem te vergezellen op zijn tocht tegen Antonius. Tibullus echter, uit zijnen aard meer tot een rustig, stil en afgezonderd leven geneigd, bedankte voor die uitnoodiging.

Divitias alius fulvo sibi congerat auro
et teneat culti iugera multa soli,
quem labor assiduus vicino terreat hoste,
Martia cui somnos classica pulsa fugent:
5 me mea paupertas vita traducat inerti,
dum meus assidup luceat igne focus.
25 iam mihi, iam possim contentus vivere parvo
nec semper longae deditus esse viae,

sed Canis aestivos ortus vitare sub umbra
arboris ad rivom praetereuntis aquae.

nec tamen interdum pudeat tenuisse bidentem
30 aut stimulo tardos increpuisse boves,

I. 5. paupertas, niet in eigenlijken zin op te vatten, maar, in tegenstelling van rijkdom, als bescheiden deel of lot. Wie pauper is, heeft weinig, wie egenus is, heeft gebrek. Het weinige, dat de pauper heeft, kan relatief worden opgevat. Tibullus schijnt een groot deel van zijn niet onaanzienlijk vermogen verloren te hebben bij de verdeeling van landerijen aan de Veteranen van 't jaar 41 (vgl. vs. 19), waarbij ook andere dichters, als Vergilius, Horatius, Propertius, schade leden; toch bleef hem, waarschijnlijk door bemiddeling van Messala, zooveel over, dat hij zonder zorgen voor het dagelijksche brood kon leven; hij had een landgoed te Pedum, tusschen Tibur en Praeneste: vgl. vs. 77, 78 en Horat. Epist. I, 4, 6: di tibi formam, di tibi divitias dederunt artemque fruendi. vita inerti: Tib. had voor korten tijd zijne dienstjaren als ridder geëindigd. 26. longae viae, verre krijgstocht. 29. interdum: vgl. Lucr. II, 23 en 29 seqq.

[ocr errors]

non agnamve sinu pigeat fetumve capellae
desertum oblita matre referre domum.
at vos exiguo pecori, furesque lupique,
parcite: de magno est praeda petenda grege.
35 hic ego pastoremque meum lustrare quotannis
et placidam soleo spargere lacte Palem;

7 ipse seram teneras maturo tempore vites
rusticus et facili grandia poma manu:
nec Spes destituat, sed frugum semper acervos
praebeat et pleno pinguia musta lacu.

10

nam veneror, seu stipes habet desertus in agris
seu vetus in trivio florida serta lapis:

et quodcumque mihi pomum novus educat annus,
libatum agricolam ponitur ante deum.

15 flava Ceres, tibisfit nostro de rure corona spicea, quae templi pendeat ante fores; pomosisque ruber custos ponatur in hortis, terreat ut saeva falce Priapus aves.

20

24

vos quoque, felicis quondam nunc pauperis agri
custodes, fertis munera vestra, Lares.

tunc vitula innumeros lustrabat caesa iuvencos:
nunc agna exigui est hostia parva soli.
agna cadet yobis, quam circum rustica pubes
clamet,,io messes et bona vina date".

37 adsitis, divi, neu vos e paupere mensa

33. furesque: eene toespeling op de roofzuchtige Veteranen? — 35. pastorem lustrare: jaarlijks moesten de herders bij het feest van Pales (zie 36) zich reinigen van de schuld, die er misschien op hen rustte, omdat zij hun vee op heilige plaatsen hadden laten weiden of aan nymphen gewijde bronnen hadden bezoedeld. Deze lustratio bestond daarin, dat men de herders over vuren van boonenstroo liet springen. 36. Palem: Pales, eene oude godin der Romeinen, de beschermster der kudden en herders: een feest (Parilia of Palilia) te harer eere werd gevierd op den 21sten April, te gelijk met het feest van de stichting der stad, vgl. Ovid. Fast. IV, 721–862; het beeld der godin werd op dit feest met lauwe melk besprengd. II. stipes.. lapis: houten of steenen beelden der landgoden, meestal ruw bewerkt, werden op 't veld of aan den weg opgericht: Ovid. Fast. II, 641: Termine, sive lapis, sive es defossus in agro stipes. 14. agricolam deum: Silvanus, de beschermer der boomvruchten. De dii agricolae waren in 't algemeen de beschermers van den landbouw. — 17. ruber custos.. Priapus: Priapus, de zoon van Dionysos en Aphrodite, was de god der vruchtbaarheid, de beschermer van de kudden, van de tuinen en wijngaarden, waarin gewoonlijk ook zijn beeld geplaatst werd, dikwijls met meni rood geverfd. 19. Zie aant. op vs. 5. 20. munera .. Lares: aan de Lares agrestes of rustici bracht men op het feest der Ambarvalia (zie II, 1) verschillende offers: de eerstelingen der tuinvruchten, honing, een kalf, een lam, een varken enz., naarmate men

-

« PredošláPokračovať »