Obrázky na stránke
PDF
ePub

imperatori fuisset, in filii loco fuisset: nunc certè erit in parentis, quum fuerit quæstor non imperii, sed doloris mei 1.

Quapropter, patres conscripti, quoniàm in rempublicam sum pariter cum republica restitutus, non modò in ea defendenda nihil minuam de libertate mea pristina, sed etiàm adaugebo 2.

XV. Etenim si eam tùm defendebam, quum mihi aliquid illa debebat; quid nunc me facere oportet, quum ego illi plurimum debeo? Nàm quid est, quod animum meum frangere aut debilitare possit, cujus ipsam calamitatem non modò nullius delicti, sed etiàm divinorum in rempublicam beneficiorum testem esse videatis? Nàm et importata est 3, quià defenderam civitatem, et meâ voluntate suscepta est, ne à me defensa respublica per eumdem me extremum in discrimen vocaretur 4.

Pro me non, ut pro P. Popillio, nobilissimo homine, adolescentes filii, non propinquorum multitudo populum romanum est deprecata. Non, ut pro Q. Metello, summo et clarissimo viro, spectatâ jam adolescentiâ filius; non L. et C. Metelli, consulares, non eorum liberi, non Q. Metellus Nepos, qui tùm consulatum petebat, non Luculli, Servilii, Scipiones, Metellarum filii flentes ac sordidati, populo romano supplicaverunt: sed unus frater, qui in me pietate filius;

pleó toda la influencia que le daba su cargo de Cuestor en defenderme y salvarme.

1 Quum fuerit quæstor non imperii, sed doloris mei, puesto que ha compartido conmigo, no el poder, sino el dolor. A la letra: fué Cuestor no del poder, sino, etc. Fácilmente comprenderán los jóvenes el sentido de la frase cuando sepan que los Cuestores provinciales ó militares acompañaban á los magistrados que iban al gobierno de las provincias, ó á mandar los ejércitos; y, segun los casos, cuidaban de cobrar los tribu tos, ó de la caja y provisiones de la tropa.

2 Adaugebo, redoblaré mis esfuerzos.

3 (Véase Importare en las frases.) 4 (Véase Vocare en las frases.)

consiliis, parens; amore, ut erat, frater inventus est, squalore, et lacrymis, et quotidianis precibus, desiderium mei nominis renovari, et rerum gestarum memoriam usurpari coëgit 1: qui, quum statuisset, nisi per vos me recuperasset, eamdem subire fortunam, atque idem sibi domicilium et vitæ, et mortis deposceret; tamen nunquàm nec magnitudinem negotii, nec solitudinem suam, nec vim inimicorum ac tela pertimuit 2. Alter fuit propugnator mearum fortunarum, et defensor assiduus, summâ virtute et pietate, C. Piso, gener: qui minas inimicorum meorum, qui inimicitias affinis mei, propinqui sui, consulis, qui Pontum et Bithyniam quæstor pro mea salute neglexit 3. Nihil unquàm senatus de P. Popillio decrevit; nunquam in hoc ordine Q. Metelli mentio facta est. Tribunitiis sunt illi rogationibus, interfectis inimicis, denique nullâ auctoritate senatus, restituti; quum alter eorum senatui paruisset, alter vim cædemque fugisset Nàm C. quidem Marius, qui hâc hominum memoriâ, tertius ante me consularis, tempestate civili expulsus est, non modò à senatu non est restitutus, sed reditu suo senatum

1 Coëgit usurpari memoriam rerum gestarum (à me), ha hecho recordar mis buenos servicios. (Véase Usurpare en las frases.)

2 Nunquam pertimuit nec magnitudinem negotii, nec solitudinem suam, nec vim ac tela inimicorum, nunca llegaron á intimidarle ni lo dificil de la empresa, ni el abandono en que se veia, ni la violencia, ni las armas de mis enemigos.

3 Qui neglexit quæstor Pontum et Bithyniam pro salute mea, que por defenderme renunció á la cuestura del Ponto y de la Bitinia.

4 Tribunitiis rogationibus, à propuesta de un tribuno.

5

Inimicis interfectis, despues de la muerte de sus enemigos. Esto es, despues de la muerte de Cayo Graco, enemigo de Popilio, y de la de Saturnino, enemigo de Metelo.

6 Tertius consularis ante me, tercer varon consular antes de mi.-El tercero, en efecto, pues los dos primeros lo habian sido Popilio y Metelo.

7 Expulsus est tempestate civili hac hominum memoria, fué lanzado en nuestros dias fuera de su patria por las discordias civiles.

cunctum pænè delevit. Nulla de illis magistratuum consensio, nulla ad rempublicam defendendam populi romani convocatio, nullus Italiæ motus, nulla decreta municipiorum et coloniarum exstiterunt.

Quare quum me vestra auctoritas arcessierit, populus romanus revocarit, respublica implorarit, Italia cuncta pænè suis humeris 1 reportarit; non committam, patres conscripti, ut, quum ea mihi sint restituta, quæ in potestate mea non fuerunt, ea non habeam, quæ ipse præstare possim 2; præsertim quum illa amissa recuperarim, virtutem et fidem nunquam amiserim.

1 Pænè humeris suis, poco menos que en sus hombros, en sus mismos brazos.-Grande fué la alegría y el regocijo de toda la Italia al saber la vuelta de Ciceron. Las gentes se agolpaban á los caminos por donde tenia que pasar el ilustre desterrado, complaciéndose todos ȧ porfía en felicitarle, y en darle vivos testimonios del contento que experimentaban al ver la feliz mudanza de su fortuna. Véase la biografía de Ciceron en el tomo I.

2 Non committam ut ea non habeam, quæ ipse præstare possim, yo procuraré utilizar los bienes que de mi dependen, no renunciar á ellos. Dos negaciones se destruyen en latin, como ya hemos visto en alguna otra ocasion.

SEGUNDA PARTE.

POETAS.

FABULAS DE FEDRO.

I.

El Lobo y el Cordero.

Ad rivum eumdem Lupus et Agnus venerant,
Siti compulsi: superior stabat Lupus,
Longèque inferior 1. Agnus. Tunc fauce improbâ
Latro incitatus 2, jurgii caussam intulit 3
Cur, inquit, turbulentam fecisti mihi

Aquam bibenti? Laniger contrà timens:

Quî possum, quæso, facere quod quereris, Lupe?
A te decurrit ad meos haustus 5 liquor.

Repulsus ille veritatis viribus,

1 Superior, á la parte de arriba..... Longè inferior, mucho mas abajo. Recuérdese lo que varias veces hemos dicho ya acerca del adverbio longe.

2 Latro incitatus fauce improbâ, movido este ladron de su cruel voracidad. Aquí se comienza á ver ya el diferente colorido del lenguaje poético relativamente al prosáico. Los fabulistas con especialidad, despues de dar á conocer sus personajes, suelen designarlos con un epiteto que determina sus cualidades intrínsecas ó extrínsecas; latro llama Fedro al Lobo, como Samaniego llamó la cerdosa à la Jabalina, la barbona á la Cabra; así tambien Hartzenbusch llama el baboso al Caracol, etc. Usa del sustantivo fauce para significar que el lobo mas bien engulle que come.

3 (Véase Inferre en las frases.)

4 Laniger, el lanífero, el de la lana.-Esto es, el cordero.

5 A te ad haustus meos, de donde tú estás adonde yo bebo.

Ante hos sex menses, ait, malè dixisti mihi.
Respondit Agnus: Equidem natus non eram.
Pater herculè tuus, inquit, maledixit mihi.
Atque ità 1 correptum lacerat injustâ nece.
Hæc propter illos scripta est homines fabula,
Qui fictis caussis innocentes opprimunt.

II.

Las ranas pidiendo Rey.

2,

Athenæ quum florerent æquis legibus
Procax libertas civitatem miscuit 3.
Frenumque solvit pristinum licentia.
Hinc conspiratis factionum partibus,
Arcem tyrannus occupat Pisistratus.
Quum tristem servitutem flerent Attici,
Non quià crudelis ille, sed quoniàm grave
Omne insuetis onus, et cœpissent queri,
Esopus talem tùm fabellam retulit.

Ranæ, vagantes liberis paludibus 5
Clamore magno regem petiere à Jove,
Qui dissolutos mores vi compesceret.

[ocr errors]

1. Atque ità, y sin mas contestaciones; y diciendo y haciendo. El atque ità es muy expresivo para significar la tiranía del Lobo.

2 Equis legibus, siendo iguales todos los ciudadanos ante la ley; con leyes iguales para todos. Estas palabras, como dice un sábio crítico moderno, no designan aquí la equidad ó justicia de la ley, sino la constitucion misma del gobierno, que era el democrático entre los atenienses. El contexto mismo de la fábula está en favor de esta version. 3 Miscuit civitatem, trajo la turbacion al Estado.

4 Omne onus (est) grave insuetis (hominibus), la mas ligera carga se hace pesada á los que no están acostumbrados à sufrirla.

5 Vagantes liberis paludibus, vagando con libertad por las lagunas. El liberis concertado con paludibus hace mas poética la frase que si

« PredošláPokračovať »