Sed profecto officio fuo recentiores, quod ad mores attinet, deeffe et fateor et doleo; quorum interdum imperitiæ, fæpius nequitia apponendum cenfeo, quod cum iis plus forfan facultatis ad hanc rem quam veteribus contigit, minus tamen ftudii adhibuerint et diligentiæ. Quid quod noftris tota nonnunquam fabulæ male moratæ conftructio crimini detur. Proinde video nonnullos, eofque qui fummi critici haberi volunt, imo quod ad pleraque funt, vitia apud noftrates de induftria confectari, et exempla, fi quæ hac ex parte occurrant infigniora, opprobrii caufa citare. Nullum autem iis magis obvium eft quam illud Pierii in Venetiis confervatis; in quod propterea totum hoc genus invehitur. Verba nuperi fcriptoris fuper hac re funt ifta. "Perfona, quæ a Pierio fuftinetur, fi eorum qui audiunt judicio prorfus permittatur, "ex iis eft quæ maxime omnium indignæ funt quæ in publicum prodeant, fi omnes refpiciamus cc quotquot unquam in fcenam poetæ induxerunt. "Fieri vix poteft quin quorundam animis hujus "fabulæ fpectatorum theatro abeuntium tum "falsæ tum male moratæ notiones infigantur. "Quod fi tragœdia ifta ad normam veterum fuif"fet confcripta, fi talis Pierius prodiiffet qualis "hodie exhibetur, partefque faffeiri fuiffent ali quantum novatæ, nullas, quod ad mores pertinet "formandos, utiliores novi perfonas, modo in eas a choro rite animadverteretur." X 2 Hactenus noftras noftras. Atqui profecto haud æqui esse judicis arbitror exemplar merito poetæ iftius vitio vertendum, in omnium vituperationem feligere; in quod tum demum ei fas fuiffet declamitaffe, fi qui fabulæ hujufce hoc ipfo quo arguitur nomine defenfionem. fufceperint. Sed nec veteres ipfos omnino culpæ hac ex parte expertes inveniamus, fi operæ effet pretium iftiufmodi invidiam regerere. At ne illud temere prorfus dixiffe me putetis, ipfius Sophoclis fabulam testabor, (cui certe in plerifque mira accuratio jure folet laudi dari) apud quem Agamemnon in Ajace partes fuftinet nec homine quidem, nec rege dignas. Etenim certatur imprimis inter eum et Teucrum, et deinde Ulyssem, de mortui Ajacis fepultura (quam quidem ipfam contentionem in loco ifto vitiofam alibi notavimus) illam vetari voluit Agamemnon pro odio etiamnum implacabili, et ferocia animi plus quam Achillea. Ulyffi refpondet fententiis a bene moratis quam maxime abhorrentibus; quales funt iftæ, σε Ού γαρ πανόνι και προσεμβῆναι σε χρη; Cujufmodi alias quoque hic prætermitto. Atqui in hunc animadvertit ne verbo quidem chorus, nifi illud pro animadverfione habendum fit, quod breviffime, et vix breviffime quidem, idque poít exitum Agamemnonis in laudem Ulysseæ fapientiæ pronunciat. Interea Agamemnon difcedit, parum quidem voti compos, (quod certe neque prædicto isti Pierio contigit) fed et permanens in fententia fua, et iræ tenaciffimus. Non faciam quidem ut Agamemnonem cum Pierio in omnibus conferam; illud tamen jure notandum judico, ideo magis antiquos, fi quid in hoc loco peccaverint, vituperandos effe, quia illud fibi femper parari perfugium chori fautores putant, (quod folent oftentare) per chorum fcilicet poffe poetas fi quid forte ex ore cujufvis ex perfonis dramaticis contra bonos mores, aut per incuriam, aut per animi impetum exciderit, ei quam plane atque aperte occurrere.--Atque ab eam ipfam porro caufam quoniam omnia ad hunc finem religiofe fpectare debent, illud quoque choro vitio folet verti, fi in fermonem a proposito alienum aliquando inciderit. Sic Agathonis poetæ choris Ariftoteles 'EμBónia fua (quæ vocat) exprobrat, ipfiufque Euripidis fermonem fæpe a re alienum. Omitto Scaligerum apud quem chorus veterum, cenfura generali nimis, et iniqua, "otiofus rerum curator" nuncupatur. Sed ut miffam hanc faciam de ratione difciplinæ dramatica contentionem, aliamcerte inter antiquos et recentiores differentiam, illamque antehac alia de caufa notatam, breviter obfervandam puto, quæ fi utriufque dramatis uti litas in genere refpiciatur (ut de oblectatione hic loci fileamus) hodiernorum laudi erat apponenda: eam intelligo dramatum argumentorum varietatem, quam parum reperire eft apud antiquos. Græca pro fecto quotqout fere funt exemplaria, imo et quæ extant Romana, vix funt diffimili argumento. In illis omnia pene ad regios cafus fpectant; quocirca poetis circumfcriptus quodammodo fuit sententiarum locus. Id enim negotii Græci poetæ fibi dari crediderunt ut fuis eoufque placerent; qui cum fuerant popularis amantiffimi dominii, maxime regum infortuniis, expulfione, et clade delectabantur : Pugnas, et exactos tyrannos, Denfum humeris bibit aure vulgus. Ifto igitur fcripfere dramatici confilio, ut exemplis hujufmodi a rebus novis moliendis optimates deterrerentur, atque ut popularis imperii, fi qui fortaffe regnum appeterent, vindices nunquam et propugnatores defiderarentur. Drama autem recentiorum majorem rerum varietatem nemo nefcit complecti, et ad plures cafus, ac fortunas accommodari: quod, propter iftam tanquam multiformem materiæ rationem, quantum ad bene vivendum proficiat, fupervacaneum eft dicere. Hactenus Hactenus, Academici, de generali et quafi manifefto poetarum confilio, in iis quæ ad mores pertinent, locuti fumus; eft etiam cum id quod volunt latenter magis efficitur, neque in vulgarem hominum captum cadit. Huc referendum eft quod in dramate scriptum est fæpe more figurato, allegorico et fatyrico; quibus nominibus veteres dramatici pro folita fua fimplicitate rarius videntur laudem venari. Eft autem hoc fummi artificii, et potiffimum poetici. Sed cum longum effet istiusmodi exempla enumerare, quæ paffim apud noftros et potiffimum Shakefperium occurrunt, unum tantum libet excerpere, idque e comadia ductum, tum quod ad rem noftram appofitiffimum fit; tum quoniam illud ipfum, eodem fere quo ipfe animo, felegit criticus quidem noftras: editorem intelligo epiftolæ Horatii ad Auguftum, quam nuper commentario ac notis fuse et ingeniofe illuftravit; cujus certe quo minus premam veftigia, nulla mihi eft religio. Loquitur de intraductione (uti appellatur) fabulæ quæ Femina Rixofa Domatio infcribitur, in qua inducit poeta circumforaneum quendam opificem mendicum admodum et egentem, quem potu prorfus obrutum fervi nobilis cujufdam ad domum domini portant, atque juffu ejufdem (ut Ciceronis de Damocle narratio huc transferatur, qui, ficut animadvertit nofter, fimili ufus eft fortuna,) "conlocant “in aureo lecto; strato pulcherrimo, textili stragulo magnificis X 4 |