puta, una in done contubernales multi, quorum Α στοῦ. Υποκείσθω γὰρ ἐν ἑνὶ μὲν οἴκῳ διαιτᾶσθαι unus in morbum decidat. Cujusnam causa periti medicinæ advocabuntur? nonne unius qui infirmitate laborat? Autamen sine clerorum contemptu, invocati medici infirmo uni artis suæ subsidia conferunt, quia sic occasio postulat et necessitas. Prorsus itaque oportebat universalem Dominum Deum, salutarem manumn vaganti ovi præbere; quam reapse servavit summus Pastor: requisivit enim errantem, constituit nobis ovile tutum, feris inpervium ac latronibus, id est, Ecclesiam ; quam merito admirantes, cum propheta dicimus: Ecce urbs munita nobisque salutaris; ponet murum et circumvallationem 18. Idem quoque sensus erit cjus quæ mox sequitur parabolæ, in qua mulier ex decem quas habuit drachmas, unam amisisse dicitur, et mox lucernam accendisse; et ob inventam drachmam magnopere gavisa, eamque rem summæ sibi lætitiæ ascripsisse. Sic autem se habet parabola : V. 8. Mulier decem habens drachmas, etc. πολλούς, ἑνὶ δὲ συμβῆναι τὸ ἀῤῥωστές περιπεσεῖν· ἆρ ̓ οὖν ἐπὶ τίνι κληθεῖεν ἂν οἱ θεραπεύειν εἰδότες ; οὐκ ἐπὶ μόνῳ πεσόντι εἰς ἀῤῥωστίαν; Αλλ' οὐκ ἀφειδήσαντες τῶν πολλῶν, δρῷεν ἂν τοῦτο οἱ κεκλημένοι πρὸς θεραπείαν, ἑνὶ δὲ τῷ κάμνοντι τὰς ἐκ τῆς τέχνης ἐπικουρίας δωρούμενοι, καὶ καιροῦ καὶ χρείας καλούσης εἰς τοῦτο. Εδει δὴ οὖν, ἔδει τὸν τῶν ὅλων κατεξουσιάζοντα Θεὸν τῷ πεπλανημένῳ χεῖρα νεἶμαι τὴν σώζουσαν· σέσωκεν ὁ ἀρχιποίμην ἐζήτησε γὰρ τὸ πεπλανημένον, ἔστησεν αὐλὴν ἡμῖν ἄσυλον καὶ ἀνάλωτον καὶ θηρσὶ καὶ λῃσταῖς, φημί δὲ τὴν Ἐκκλησίαν· ἣν δὴ καὶ θαυμάζοντες, ἐκεῖνό φαμεν τὴ διὰ τῆς τοῦ προφήτου φωνῆς· « Ιδού πό λις ὀχυρὰ καὶ σωτήριος ἡμῖν, θήσει τεῖχος καὶ περί Β τειχος. » Ο αὐτὸς δ' ἂν εἴη νοῦς τῆς εὐθὺς καὶ ἐφεξῆς κειμένης παραβολῆς, ἐν ᾗ γυναῖκά φησι δραχμὰς ἔχουσαν δέκα, μίαν ἐξ αὐτῶν ἀπολέσαι· εἶτα λύχνον ἅψασαν καὶ εὑροῦσαν, ἡσθῆναι λίαν ἐπ' αὐτῷ δὴ τούτῳ, καὶ θυμηδίας τῆς ἀνωτάτω πρόφασιν τὸ χρῆμα ποιήσασθαι. Ἔχει δὲ οὕτως ἡ παραβολή Ex superiore quidem parabola, in qua errabunda ovis terrestre hominum genus repræsentavit, didicimus creaturam nos esse summi Dei, qui res antea non exsistentes creavit. Ipse enim fecit nos, et non ipsi 340 nos, quemadmodum scriptum est 18. « Εt ipse quidem Deus noster est, nos vero populus pascui ejus, et oves manus ipsius ". › Hac autem secunda parabola, in qua res perdita drachmæ comparatur, ex illarum rursus numero denario, id est, perfecto, seu plenam summam efficiente (nam perfectus est etiam denarius numerus, qui a monade sursum seriatim ducitur ), demonstratur omnino, ad regalem similitudinem ac imaginem, id est, Dei summi, nos esse creatos. Nam drachma nummus est, qui regium vultum gerit impressum. Quod autem lapsi quodammodo ac deperditi, a Christo inventi simus, atque ei per sanctificationem atque justitiam conformati, quis dubitabit? Ita scribente beato Paulo: Nos vero omnes revelata facie gloriam Domini speculantes, in eamdem imaginem transformamur, de gloria in gloriam, tanquam a Domini Spiritu 20. Scribit etiam in Epistola ad Galatas sic: • Filioli, quos iterum parturio, donec formetur in vobis Christus ". » Facta est enim rei perditæ conquisitio, lucernam accendente muliere. Quippe a Dei Patris sapientia inventi fuimus, Filio scilicet, luce in nobis incendente divino intellectuali lucifero, justitiæque exoriente sole, dieque illucescente, sicuti scriptum est 9. Et quidem per unum de sanctis prophetis ait alicubi Deus de omnium nostrum Servatore Christo: Cito appropinquat justitia mea, et misericordia mea mox revelanda est, et salutare meum ceu lampas accendetur 13. » Ipsemet vero de se aiebat; 18 Isa. xxvi, 1. 18. Psal. xcis, 3. 1 19. 18 Isa. Lx11, 1. D Γυνὴ δραχμὰς ἔχουσα δέκα, κ. τ. λ. (Α Γ. 207, Β f. 146) Διὰ μὲν τῆς προτέρας παραβολῆς, ἐν ᾗ πρόβατον πεπλανημένον τῆς γῆς ἀπ εδείκνυτο γένος, ἐμανθάνομεν ὅτι κτίσις ἐσμὲν τοῦ ἐπὶ πάντας Θεοῦ, ὡς παρενεγκόντος εἰς ὕπαρξιν οὐκ ὄντα ποτέ· « Αὐτὸς γὰρ ἐποίησεν ἡμᾶς, καὶ οὐχ ἡμεῖς, ἡ κατὰ τὸ γεγραμμένον. ι Καὶ αὐτὸς μέν ἐστι ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἡμεῖς δὲ λαὸς νομῆς αὐτοῦ, καὶ πρόβατα τῆς χειρὸς αὐτοῦ. » Διὰ δὲ τῆς δευτέρας ταύτης, ἐν ᾗ δραχμῇ παρεικάζεται τὸ ἀπολωλός, ὡς ἐκ δέκα πάλιν, τουτέστιν ἐκ τελειότητος, ήτοι πλη θύος τῆς ἀρτίως ἐχούσης εἰς ἀριθμὸν (τέλειος γάρ καὶ ὁ δέκα, τὴν ἐκ μονάδος ἀναφοίτησιν ἔχων εἰς τὸν ἐπέκεινα δρόμον), διαδείκνυται σαφῶς ὅτι καθ ὁμοίωσιν καὶ κατ' εικόνα γεγόναμεν τὴν βασιλικήν, τουτέστι τὴν τοῦ ἐπὶ πάντας Θεοῦ. Ἡ γάρτοι δραχ μὴ νόμισμά που πάντως ἐστὶ, χαρακτῆρας έχον βασιλικούς. "Οτι δὲ πεσόντες τρόπον τινὰ καὶ ἀπο ολωλότες εὑρήμεθα παρά Χριστοῦ, καὶ πρὸς αὐτὸν μεμορφώμεθα δι' ἁγιασμοῦ καὶ δικαιοσύνης, πῶς ἂν ἐνδοιάσειέ τις; γεγραφότος ώδὲ τοῦ μακαρίου Παύλου · « Ἡμεῖς δὲ πάντες ἀνακεκαλυμμένῳ προςἀπῳ τὴν δόξαν Κυρίου κατοπτριζόμενοι, τὴν αὐτὴν εικόνα μεταμορφούμεθα, ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν, καθάπερ ἀπὸ Κυρίου Πνεύματος. » Ἐπιστέλλει δὲ καὶ Γαλάταις ὡδί· ι Τεκνία, οὓς πάλιν ὠδίνω, ἄχρις οὗ μορφωθῇ Χριστὸς ἐν ὑμῖν. » Γέγονε δὲ τοῦ πεσόντος ἡ ζήτησις, λύχνον ἁψάσης τῆς γυναικός· εὑρήμεθα γὰρ παρὰ τῆς τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς σοφίας, ήτις ἐστὶν ὁ Υἱὸς, φωτὸς ἐν ἡμῖν ἀναλάμψαντος τοῦ θείου καὶ νοητοῦ ἑωσφόρου, καὶ τοῦ ἡλίου τῆς δικαιοσύνης ἀνατείλαντος, καὶ διαυγαζούσης ἡμέρας, κατὰ τὸ γεγραμμένον. Καὶ γοῦν δι ̓ ἑνὸς τῶν ἁγίων προφη τῶν ἔφη που θεὸς περὶ τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ· . Ἐγγίζει ταχὺ ἡ δικαιοσύνη μου αποκα λυφθῆναι, καὶ τὸ σωτήριόν μου ὡς λαμπὰς καυθήσε- A modo quidem : « Ego sum lux mundi. » Modo rur sus : « Ego lux in hunc mundum veni. Qui sequitur me, non ambulabit in tenebris, sed vitæ lumen habebit . » Ergo in luce salvata fuit res perdita, idque supernas virtutes gaudio complevit. Nam et ipsæ de uno peccatore pœnitentiam agente lætantur, ut ille nos docuit qui omnia scit. Quod si vel uno salvato cœlestes illi restum agunt, Dei scopum semper sectantes, perpetuisque laudibus 341 divinam clementiam magnificare soliti, quanta demum lætitia eos affectos dicemus, universo terrarum orbe salvato, et per fidem in Christum ad veritatis agnitionem vocato ? ται. » Καὶ αὐτὸς δέ φησι περὶ ἑαυτοῦ, ποτὲ μὲν, ὅτι ο Ἐγώ εἰμι τὸ φῶς τοῦ κόσμου· › ποτὲ δὲ πάλιν, ὅτι « Εγώ φῶς εἰς τὸν κόσμον τοῦτον ἐλήλυθα· ὁ ἀκολουθῶν ἐμοὶ, οὐ μὴ περιπατήσῃ ἐν τῇ σκοτίᾳ, ἀλλ ̓ ἕξει τὸ φῶς τῆς ζωῆς. » Οὐκοῦν ἐν φωτὶ σέσωσται τὸ ἀπολωλός, καὶ γέγονε ταῖς ἄνω δυνάμεσι θυμηδία τὸ χρῆμα· χαίρουσι γὰρ καὶ αὐταὶ καὶ ἐφ' ἑνὶ ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι· καὶ τοῦτο αὐτὸς ἡμᾶς ἐδίδαξεν ὁ πάντα εἰδώς. Εἰ δὲ ἐφ' ἑνὶ τῶν σωζομένων ἑορτάζουσι, τὸν θεῖόν που πάντων Ιχνηλατοῦντες σκοπὸν, καὶ ἀκαταλήκτοις εὐφημίαις τὴν τοῦ σώζοντος ἡμερότητα κατακρατεῖν εἰθισμένοι, ὁποίας ἄν τις αὐτοὺς εὐφροσύνης ἀναπίμπλασθαι φαίη ἂν, ὅλης ἀνασεσωσμένης τῆς ὑπ ̓ οὐρανὸν, καὶ διὰ τῆς ἐν Χριστῷ πίστεως κεκλημένης εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας; "Ανθρωπός τις είχε δύο υιούς. B (Ε Γ. 227) Ητησεν ἄσωτος (1) τὸ ἐπιβάλλον· ἔλαδεν, ἀπεδήμησεν, ἐδαπάνησεν· εἶτα ἐν ἐνδείᾳ γέγονε παντὸς ἀγαθοῦ, καὶ τῶν θεοσδότων χαρισμάτων ἐν σπάνει, καὶ οἷον λιμῷ κατεφθείρετο, τὸν ἄρτον οὐκ ἔχων τὸν ἐξ οὐρανοῦ· Οὐ γὰρ ἐπ' ἄρτῳ μόνῳ ζήσε ται ἄνθρωπος, ἀλλ' ἐπὶ παντὶ ῥήματι ἐκπορευομένῳ διὰ στόματος Θεοῦ. • Εφαρμόσειε δ' ἄν τις τὴν πα ραβολὴν καὶ τοῖς ἐξ ἐθνῶν. Ἔφη γὰρ, ἀνθρώπῳ τινὶ δύο μὲν υἱοὺς γενέσθαι· εἶναι δὲ ἕνα μὲν αὐτῶν ἐπιεικῆ, τὸν δὲ ἕτερον ἄσωτον, ὃς δὴ καὶ κατεδηδοκὡς τὸ ἐκνεμηθὲν αὐτῷ τῆς οὐσίας μέρος, εἶτα λιμῷ πιεσθεὶς, τοῖς κερατίοις προσέβαλεν ἅπερ ἤσθιον οἱ χοῖροι. Τοιοῦτόν τι πεπονθότας τοὺς ἀποπεπλανημέ τους εὑρήσομεν. Ἐν ἴσῳ μὲν γὰρ ἅπασι δέδωκεν ὁ Δημιουργός, ὥσπερ τινὰ κλήρον, τὴν τῆς φύσεως ἐπι- C τηδειότητα πρὸς τὸ ἀγαθόν· ἀλλ' οἱ μὲν διέσωσαν τὸ δοθὲν, τοῖς θείοις ἀκολουθήσαντες νόμοις, καὶ φυσι καῖς ἐννοίαις χειραγωγούμενοι πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν οὐκ ἐκτόπων· οἱ δὲ ἡμοιρηκότες εἰς ἅπαν τῆς ἄνωθεν ἡμερότητος καὶ φειδοῦς καὶ ἀγάπης, ἐν σπάνει γεγόνασι τῶν τῆς ἀρίστης ζωῆς αὐχημάτων, καὶ τροφὴν ἐσχήκασι τὰς Ελλήνων ψευδομυθίας, ἐν τάξει κερα τίων νοουμένας, οἷς ἔνεστι μὲν βραχὺ τὸ γλυκύ, ἀτροφία δὲ πολλὴ καὶ ξηρότης· καί γε κατέβοσκεν αὐτοὺς ὁ Σατανᾶς ταῖς Ελλήνων ψευδηγορίαις, καὶ ταῖς τῶν παρ' αὐτοῖς λογάδων ἀνοήτοις εὐστομίαις· μῦθοι γὰρ καὶ ἕτερον οὐδὲν καὶ γραοπρεπῆ τερετίσματα τὰ παρ' ἐκείνοις εἰσὶ δικαιώματα. Καὶ ἔστιν ἡ τοῦ κόσμου σοφία διὰ τὸ τῆς λέξεως εύηχες χαλκός ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον. Οὐκοῦν ἐτρέφοντο μὲν πάλαι τοῖς Ελληνικοῖς συγγράμμασιν, οὐδεμίαν ἤνησιν εἰς κατόρθωσιν τῆς ἀρετῆς ἐργάσασθαι δυναμένοις. Ἐπειδὴ δὲ ἐξεζήτησαν τὸν Θεὸν, καὶ ἀπὸ τῆς μακρᾶς πλάνης ἐπανῆλθον, ὡς νεκροὶ μὲν ἀνέζησαν, ὡς δὲ ἀπολωλότες εὑρέθησαν. Τῶν μὲν γὰρ ἔτι πλα νωμένων, καὶ τὸν φύσει Θεὸν οὐκ εἰδάτων, νεκρός τέ ἐστι καὶ οἱονεὶ ἀπεψυγμένος ὁ νοῦς, καὶ νεκρῶν ἔργων ἐπιμελητής· ταῦτα δέ ἐστι τὰ θελήματα τῆς σαρκός· D st Joan. vult, 12. 25 Joan. xii, 46. 16 Matth. IV, 4. (1) Citatur hoc fragmentum in Macarii codice catenæ ad Lucam ex Cyrillo in Psalmos; verumlamen quia psalmus ad quem pertinet non nominatur; V. 11. Homo quidam habuit duos filios. Partem suam postulavit prodigus, accepit, procul abiit, consumpsit. Deinde ad omnium bonorum egestatem redactus, et divinorum charismatum penuria pressus, fame veluti absumebatur, panem cœlestem desiderans. Non enim in solo pane vivit homo, sed in omui verbo quod procedit de ore Dei 26. Licet etiam accommodare parabolam ethnicis. Ait enim : c Homini cuidam duo erant liberi, quorum unus sobrius, alter prodigus, qui consumpla contingente sibi patrimonii portione, deinde fame urgente, glandes quibus porci vescebantur coepit gustare. Simile quiddam contigisse peccatoribus comperiemus. Æque enim omnibus dedit Creator, quasi patrimonium quoddam, naturalem ad bene agendum facultatem : sed quidam rem datam conservarunt, divinis obsequentes legibus, et naturali indole ad quamlibet honestatem pellecti. Alii autem a superna bonitate, elementia, et cham ritate destituti, penuriam rectorum vitæ morum experti sunt, escamque habuerunt ethnicorum fabulas, quas glaudium instar reputare licet, quibus parum quid dulcedinis inest, multa vero alimenti inanitas et ariditas. Profecto alebat cos Satanas ethnicorum falsis doctrinis, et præcipuorum inter ipsos vaniloquentia. Fabula enim, nihilque aliud, quam aniles nugæ sunt, illorum de justitia præcepta. Porro est mundi sapientia, ob sermonis harmoniam, æs sonans et cymbalum tinniens. Olim itaque pascebantur ethnicorum scriptis, mullum ad vitæ emendationem conferre emolumentum valentibus. Sed postquam Deum requisiverunt, 342 et a longo errore regressi sunt; qui mortui erant revixerunt, et qui perierant inventi sunt. Certe illorum qui adhuc errant, neque verum Deum agnoscunt, emortua mens est et quasi exanimis, nec nisi operum mortuorum studiosa; cujusmodi sunt carnis cupiditates. Illorum vero qui ad Deum sunt conversi, veritatemque agnoverunt, non est huic vero loco Lucae cap. xv, 11, aptissime convenit, hic a me, prout jam fecit Macarius, retinetur. mens cmortua ; imo vero a Christo vivificata, vivit Α τῶν γε μὴν ἐπιστρεψάντων πρὸς Θεὸν, καὶ ἐπεγνω κότων τὴν ἀλήθειαν, οὐκ ἔστι νεκρὸς ὁ νοῦς τὴν maxime, et utilium vitæ officiorum studium gerit: a mortuis se subtrahit operibus, et æternam vitam παρὰ Χριστοῦ δὲ ζωοποίησιν πεπλούτηκώς, ζῇ μάλ. affectat, illam, inquam, quæ in futuro saculo fide- λον, καὶ τῶν εἰς ζωὴν σπουδασμάτων ποιείται φρον libus suis a Christo donabitur. τίδα· καὶ νεκρῶν μὲν ἔργων ἀποφοιτᾷ, ἐπιθυμεῖ δὲ τῆς εἰς αἰῶνα ζωῆς, τῆς ἔν γε, φημὶ, τῷ αἰῶνι τῷ μέλλοντι δοθησομένης παρὰ Χριστοῦ τοῖς πιστεύσα σιν εἰς αὐτόν. Videtur nonnullis par hoc filiorum significare (Α 1. 208, Ε Γ. 218 b) Δοκεῖ μέν τισι διὰ τῆς τῶν sanctos angelos, simulque nos terræ incolas; ita ut υἱῶν δυάδος, τοὺς ἁγίους ἀγγέλους κατασημαίνεσθαι, senioris persona, utpote qui modeste vixerit, ange- καὶ ἡμᾶς δὲ τοὺς ὄντας ἐπὶ τῆς γῆς· τὸ μὲν τοῦ lorum ordinem denotet; junioris autem et luxu- πρεσβυτέρου πρόσωπον, ἅτε δὲ καὶ ζῶντος ἐπιεικώς, riosi persona, humanum genus. Sunt etiam ex no- τὸ τῶν ἁγίων ἀγγέλων τάγμα δηλοῦν· τὸ δέ γε τον stris aliqui, qui alia via incedentes, per seniorein νεωτέρου τε καὶ ἀσώτου, τὸ γένος τὸ ἀνθρώπινη quidem frugi vitæ filium, designari Israelis popu- Εἰσὶ δὲ τῶν ἐν ἡμῖν τινες, οἱ δὴ καὶ ἑτέραν ἰόντες lum; per alterum vero, qui vivere voluptarie vo- Β τρίβον, διὰ μὲν τοῦ πρεσβυτέρου καὶ εὖ βεβιωκότες luit, et a patre discessit, gentium describi multitu- υἱοῦ, καταδηλοῦσθαί φασι τὸν κατὰ σάρκα Ἰσραήλ. dinem. Atqui ego ab istorum sententiis plane re- διὰ δέ γε τοῦ ἑτέρου, ὃς καὶ ζῆν είλετο φιληδόνες, cedo. Quisquis vero eruditior est, veritatem explo- καὶ ἀπεφοίτησε τοῦ πατρὸς, τὴν τῶν ἐθνῶν γράφε ret. Nam si ad angelorum personam sobrium illum σθαι πληθύν. Απόψηφος (1) δὲ ταῖς περὶ τούτων δό anagogice referamus, haud comperiemus dici ab eo ξαις εἰμὶ μὲν ἐγώ· δοκιμαζέτω δὲ τὸ ἀληθὲς ὁ φιλο sanctis angelis digna verba, neque ita ut illos af- μαθής. Οταν μὲν γὰρ εἰς τὸ τῶν ἀγγέλων πρόσωπον fectum erga reduces a peccatis ad penitentiam. ἀναγάγωμεν τὸν γνήσιον υἱόν, οὐχ εὑρήσομεν αὐτὸν Namque omnium Servator ac Dominus gaudium τὰς τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις πρεπούσας εἰπόντα φωνάς, fieri ait in cœlis coram angelis sanctis, propter οὔτε μὴν οὕτω διακείμενον καθάπερ ἐκεῖνοι περί unum pœnitentem peccatorem. At ille qui in hac τοὺς ἐπιστρέφοντας ἐξ ἁμαρτιῶν εἰς μετάνοιαν. Ο parabola depingitur flius, ut patri acceptus, et in- μὲν γὰρ τῶν ὅλων Σωτὴρ καὶ Κύριος χαρὰν εἶναι culpabili more ornatus, stomachatus dicitur, et φησιν ἐν οὐρανοῖς ἐνώπιον τῶν ἁγίων ἀγγέλων, ἐφ' adeo procul benivola mente fuisse, ut etiam patri ἑνὶ ἀνθρώπῳ ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι· ὅ γε μὴν ἐν τῇ exprobraverit erga salvatum filium charitatem. Non προκειμένῃ παραβολῇ γραφόμενος υἱὸς ὡς εὐπαρά enim voluit, inquit Scriptura, convivio interesse, C δεκτος τῷ πατρὶ, καὶ ἀδιάβλητον ἐσχηκὼς τὸν βίον, moleste ferens, quod filius poenitens et vix 343 2 ὀργισθῆναι λέγεται, καὶ ἀφιλαλλήλου γνώμης εἰς culpa resipiscens, receptus esset, quod vitulus ejus τοῦτο ἐλθεῖν, ὥστε καὶ ἐγκαλέσαι τῷ πατρὶ τὴν ἐπὶ causa occisus, et quod amicorum solemnem cœlum τῷ σεσωσμένῳ φιλοστοργίαν· οὐ γὰρ ἠθέλησε, φησίν, propter ipsum pater convocassel. Hæc angelorum, εἰς τὴν ἑστίαν εἰσελθεῖν, ἀσχάλλων ὅτι καὶ εἰσεδέχθη ut dixi, volo repugnant, qui lætantur Deumque μετανοῶν ὁ ἀνανήψας μόλις, τέθνται δὲ καὶ ὁ μόσχος canticis laudant quotiescunque mundi incolas sal- ὑπὲρ αὐτοῦ, καὶ ὅτι τετέλεκεν ἐπ' αὐτῷ πανήγυριν vari vident. Quare tum quoque cum Betbleemi ὁ πατήρ. Μάχεται δὲ τοῦτο, ὡς ἔφην, τῷ σκοπῷ τῶν nasci secundum carnem de muliere passus est Filius, ἁγίων ἀγγέλων· χαίρουσι γὰρ καὶ δοξολογοῦσι Θεόν, pastoribus lætum nuntium referebant dicentes: σωζομένους ὁρῶντες τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς· καὶ γοῦν, ὅτι « Nolite timere vos ; ecce enim nuntiamus vobis gau- τὴν ἐν Βηθλεὲμ ἀπότεξιν κατὰ σάρκα ἐκ γυναικός dium magnum, quod fiet universo populo, quia natus ὑπέμεινεν ὁ Υἱὸς, τοῖς μὲν ποιμέσιν εὐηγγελίζοντο λέο est vobis hodie salvator Christus Dominus in Davidis γοντες· « Μή φοβεῖσθε ὑμεῖς· ἰδοὺ γὰρ εὐαγγελιζό civitate 7. Hymnis autem et laudationibus natum μεθα ὑμῖν χαρὰν μεγάλην, ἥτις ἔσται παντὶ τῷ λαῷ ornantes aiebant: Gloria in altissimis Deo, et in ὅτι ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτὴρ, ὅς ἐστι Χριστὸς terra pax, in hominibus bona voluntas 28 > Ο Κύριος ἐν πόλει Δαβίδ. ο Υμνωδίαις δὲ καὶ δοξαλαγίαις στεφανοῦντες τὸν γεγεννημένον, ἔφασκον· · Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ, καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀν θρώποις εὐδοκία. Sin vero quis dicat carnalem Israelem a frugi bonoque filio significari, denuo nos ab hac comprobanda sententia deterremur, quia nullo modo dici potest de Israele quod inculpabilem vitam sectari voluerit. In universa enim, ut ita dicam, inspirata Scriptura reprehensos Israelitas videre est. Namque ut apostatis et contumacibus dictum est Jeremiæ 37 Luc. 11, 10, 11. 28 ibid. 14. Εἰ δὲ δή τις λέγοι, τὸν κατὰ σάρκα Ἰσραὴλ σημεί νεσθαι διὰ τοῦ γνησίου καὶ ἐπιεικοὺς υἱοῦ, ἀφίστησι πάλιν ἡμᾶς τοῦ χρῆναι συναινεῖν τῇ τοιᾷδε δόξῃ, τὸ κατ' οὐδένα τρόπον ἁρμόσαι τῷ Ἰσραὴλ τὸ ἀκαταψέ κτως ἑλέσθαι βιοῦν· διὰ πάσης γὰρ, ὡς ἔπος εἰπεῖν, τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς διαβεβλημένους ἔστιν ἰδεῖν ὡς γὰρ ἀποστάτας καὶ ἀπειθεῖς, εἴρηται γοῦν πρὸς (1) Citat ex Cyrillo in Lucam hunc adamussim locum scholiastes a me editus AA. class. L. ΙΧ, γ. 451. 29 αὐτοὺς διὰ φωνῆς Ἱερεμίου· 4 Τί εὕρεσαν οἱ πα- Α voce : • Quid invenerunt patres vestri in me iniquiτέρες ὑμῶν ἐν ἐμοὶ πλημμέλημα, ὅτι ἀπέστησαν tatis, quia se elongaverunt a me et ambulaverunt μακρὰν ἀπ' ἐμοῦ, καὶ ἐπορεύθησαν ὀπίσω τῶν μα post vanitatem, et vani facti sunt "9? His consona, ταίων, καὶ ἐματαιώθησαν ; » Συνῳδὰ δὲ τούτοις καὶ Isaiæ quoque ore de iisdem locutus est Deus : διὰ φωνῆς Ἡσαΐου περὶ αὐτῶν ἔφη που Θεός· ο Εγ- «Appropinquat mihi populus hic ore tenus, cor vero γίζει μοι ὁ λαὸς οὗτος τοῖς χείλεσιν· ἡ δὲ καρδία αυτ ejus procul me abest. Frustra me colunt, docentes τοῦ πόρρω ἀπέχει ἀπ' ἐμοῦ· μάτην δὲ σέβονταί με, doctrinas et mandata hominum 30. Jam vero his διδάσκοντες διδασκαλίας [καὶ] ἐντάλματα ἀνθρώπων. ο tantopere incusatis quis verba accommodet quæ in Εἶτα πῶς τούτοις οὕτω καταγνωσμένοις περιθείη τις parabola a fideli bonoque filio dicuntur? Ait enim: ἂν τὰς ἐν τῇ παραβολῇ φωνάς, ὡς παρὰ τοῦ γνησίου En tot annis tibi servio, mandatum tuum nunquain καὶ ἐπιεικοῦς υἱοῦ προενηνεγμένας; Εφη γὰρ, ὅτι transgressus sum. Porro Israelitæ malam sibi • Ιδού τοσαῦτα ἔτη δουλεύω σοι, καὶ οὐδέποτε ἐντο- exprobrari vitam non audissent, nisi divinis violatis λήν σου παρῆλθον. » Αλλ' οὐκ ἂν ἐσχήκασι διαβε mandatis ad mores improbos fuissent conversi. βλημένην τὴν ζωὴν, εἰ μὴ τὰς θείας παρατρέχοντες ἐντολὰς πρὸς ἐξίτηλον ἐτράποντο. B "Αλλως τε, χρῆναι γὰρ οἶμαι κἀκεῖνο εἰπεῖν, βού- Cæteroqui et illud dicendum arbitror, quod nempe λονταί τινες εἰς τὸ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν πρόσωπον Β aliqui ad Servatoris nostri personam referre volunt ἀναφέρειν τὸν μόσχον τὸν σιτευτὸν, ὃν τέθηκεν ὁ πα- saginatum vitulum, quem pater occidit, converso ad τὴρ, κεκλιμένου πρὸς ἐπιστροφὴν τοῦ υἱοῦ. Εἶτα πῶς reditum 344 filio. Sed enim quomodo bonus ille ὁ γνήσιος υἱὸς, ὁ σοφὸς καὶ ἐπιστήμων καὶ γεγονώς filius, sapiens prudensque et perpetuus patris asεὐπάρεδρος, ὃν δὴ καὶ εἰς πρόσωπον τῶν ἁγίων ἀγ- sessor, quem quidem nonnulli tanquam sanctorum anγέλων εἰσκομίζουσί τινες, ὀργῆς καὶ λύπης ἐποιεῖτο gelorum personam invehunt, iræ dolorisque causam πρόφασιν τὸ σφαγῆναι τὸν μόσχον; Οὐ γάρ τι λε- sumeret ex vituli occisione? Non enim doluisse quisλυπημένας κατίδοι τις ἂν τὰς ἄνω δυνάμεις τὸν κατὰ quam comperiet supernas virtutes mortem in carne σάρκα θάνατον ὑπομείναντος τοῦ Χριστοῦ, καὶ οἷον sua Christo patiente, et tanquam caso : quia gauσφαγέντος ὑπὲρ ἡμῶν· ἔχαιρον γὰρ μᾶλλον, ὡς ἔφην, debant potius, ut dixi, sancto sanguine salvalum αἵματι τῷ ἁγίῳ σωζομένην ὁρῶντες τὴν ὑπ' οὐρανών· cernentes orbem terrarum. Quin adeo frugi filius ἀνθ' ὅτου δὴ οὖν καί φησιν ὁ γνήσιος υἱὸς τὸ «Ἐμοὶ aiebat : < Mihi nunquam saltem hædum dedisti. οὐδέποτε ἔδωκας ἔριφον. » Τίνος γὰρ τῶν ἀγαθῶν Nam quid bonæ rei deest sanctis angelis? quandoἐνδεῖ τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις ; καίτοι πλουσίᾳ χειρὶ τῶν quidem liberali manu spiritalium munerum largitioπνευματικῶν χαρισμάτων τὴν χορηγίαν ἐκνενέμηκεν nem contulit illis rerum omnium Dominus. Vel αὐτοῖς ὁ τῶν ὅλων Δεσπότης. Η και ποίας ἂν ἐδεή- quanam per se ipsi indigebant victima? Non enim θησαν θυσίας ἔν γε τοῖς καθ ̓ ἑαυτούς ; Οὐ γάρ που ipsorum causa pati oportuit Emmanuelem. Quod si καὶ ὑπὲρ αὐτῶν ἔδει παθεῖν τὸν Εμμανουήλ. Εἰ δὲ quis existimat, ut jam antea dixi, carnalem Israeδή τις οἴοιτο, καθάπερ ἤδη προείπον, τὸν κατὰ σάρκα lem significari a fideli modestoque filio quomodo Ἰσραὴλ σημαίνεσθαι διὰ τοῦ γνησίου καὶ ἐπιεικοῦς vere dicet : « Mihi nunquam hædum dedisti ?, Nam γεγονότος υἱοῦ, πῶς ἀληθεύσει λέγων, ὅτι ο Εμοι sive ut vitulus sive ut hædus, victima pro peccato οὐδέποτε ἔδωκας ἔριφον; » Εἴτε γὰρ μόσχος εἴτε intelligatur Christus, non tamen propter solos ἔριφος ὑπὲρ ἁμαρτίας θύμα νοοῖτο Χριστὸς, ἀλλ' οὐχ ethnicos immolatus fuit, verum etiam ut Israelem ὑπέρ γε μόνων τέθυται τῶν ἐθνῶν, ἀλλ ̓ ἵνα καὶ αὐ liberaret, qui ob legis transgressionem magnopere τὸν ἐξελεῖται τὸν Ἰσραήλ, ἐπὶ τῇ τοῦ νόμου παραβά incusatus fuerat. Testis aderit Paulus : e Propterea σει πολλὴν ὑπομείναντα τὴν κατάῤῥησιν. Καὶ μαρ et Filius, ut sanctificaret proprio sanguine populum, τυρήσει γράφων ὁ σοφώτατος Παῦλος· « Διὸ καὶ ὁ extra portam passus est " > Υιός (1), ἵνα ἁγιάσῃ διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος τὸν λαὸν, ἔξω τῆς πύλης ἔπαθε. κ C Τίς οὖν ἄρα ἐστὶ τῆς παραβολῆς ὁ σκοπός; πολυ- D πραγμονήσωμεν τὴν αἰτίαν, ἐφ ̓ ᾧ καὶ γέγονεν, εἰσόμεθα γὰρ οὕτω τὸ ἀληθές. Εφη τοίνυν ὁ μακάριος οὗτος Λουκᾶς ἐν τοῖς ὀπίσω βραχύ περὶ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ· «Ησαν δὲ πάντες αὐτῷ ἐγω γίζοντες οἱ τελῶναι καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ ἀκούειν αὐτοῦ· καὶ ἐγόγγυζον οἵ τε Φαρισαῖοι καὶ οἱ Γραμματεῖς, λέγοντες, ὅτι Οὗτος ἁμαρτωλοὺς προσδέχεται, καὶ συνεσθίει αὐτοῖς. ο Κατακεκραγότων τοίνυν τῶν Γραμματέων καὶ Φαρισαίων τῆς ἐνούσης αὐτῷ γαληνότητος καὶ φιλανθρωπίας, καὶ ἐγκαλούντων αὐτῷ τὸ 19 Jerem. 11, 5. 30 Isa. xxx, 15. at febr. vult, 12. Quinam est ergo parabolæ sensus? Causam scrutemur, ob quam ea dicta fuit, atque ita rei veritatem sciemus. Ait beatus hic Lucas in paulo retro scriptis de nostro omnium Servatore Christo: Cuncti vero accedebant publicani et peccatores ad audiendum eum. Murmurabant vero Pharisæi et Scribæ, dicentes hic peccatores recipit, et cum iis manducat". Ergo publice vituperantibus Scribis ac Pharisæis ingenitam Christi mansuetudinem ac benignitatem, exprobrantibus quod aliquot maculosæ vitæ homines admitteret eosque doceret; ne 34 Luc. xv, 1, 2. (1) Ita evidenter Υἱός uterque codex A et E, non 'Ιησοῦς vel Κύριος, ut est vulgo apud Gr. et Lat. cessariam apprime ipsis 345 prædictam parabolam A προσδέχεσθαί τινας τῶν ἐν βεβηλώσει ζωῆς, καὶ δι Christus proposuit; ex qua hoc præclare cognoscere possumus, velle scilicet omnium Denm, hominem illum quoque qui a se nunquam recesserit, vereque fidelis fuerit, et sancte vivere assuetus sit, qui denique optimus existimetur, hunc, inquam, Patris voluntati studiose se conformare, id est cum aliqui ad pœnitentiam fuerint vocati (etiamsi hi forte damnabiles valde fuissent), gaudere potius, quam hostilem adversus eos fovere dolorem. δάσκειν αὐτοὺς, ἀναγκαιοτάτην αὐτοῖς ἐποιήσατο Χριστὸς τῆς προκειμένης παραβολῆς τὴν παράθεσιν, δι' ἧς ἔξεστιν ἰδεῖν ἐκεῖνο καλῶς· βούλεται γὰρ οἷα τῶν ὅλων Θεὸς, καὶ τὸν εὐπάρεδρόν τε καὶ γνήσιον ἀληθῶς, καὶ βιοῦν εἰδότα σεπτῶς, καὶ τῆς εἰς ἄκρον ἐπιεικείας λαχόντα τὴν δόξαν, ἀκολουθεῖν ἐπείγεσθαι τοῖς θελήμασιν αὐτοῦ· καὶ τοῖς καλουμένοις εἰς μετά γνωσιν, κἂν εἴ τινες εἶεν τῶν σφόδρα κατεγνωσμέ νων, ἐφήδεσθαι μᾶλλον, ἢ γοῦν ἀφιλάλληλον ἐπ' αὐτ τοῖς εἰσδέχεσθαι λύπην. Πάσχομεν γὰρ ἔσθ' ὅτε τι τοιοῦτον καὶ ἡμεῖς αὐτοί· ζῶσι μὲν γάρ τινες τὴν παγκάλην τε καὶ παν αρίστην ζωήν· ἕτερος δέ τις ἀσθενεῖ καὶ ἥττηται, πρὸς πᾶν εἶδος φαυλότητος κατενηνεγμένος· οὗτος πρὸς Etenim et nos ipsi simile quiddam interdum experimur. Agunt quidam præclaram optimamque vitam; alius vero infirmatur et vincitur ad oinne genus nequitiæ prolapsus. Hic sub ipsa senectute sape ad Deum convertitur, et peccatorum a se Β αὐτῷ τῷ γήρᾳ πολλάκις ἐπιστρέφει πρὸς Θεὸν, καὶ antea veniam petit, meliore suscepto proposito. Vel jam fortasse humanæ vitæ stadio abiturus divinum baptismum impetrat, et crimina delet, miserente Deo. Tum vero stomachantur interdum ob eam rem nonnulli, aiuntque : Hic qui illud egit, et hoc dixit, non persolvi judici vitæ suæ pœnas, tamque splendida et pretiosa dignus fuit gratia, inter Dei filios ascitus est, et sanctorum gloria honoratus. Hæc aliquando effutiunt quidam ex intempestiva sua pusillanimitate, non se accommodantes communis Patris menti; qui lætatur valde, salvari cernens qui perierant; eosque in antiquam formam libertatemque restituit, stola primava exornans, et annulum illorum manui inserens, quæ est liberis hominibus congrua Deoque jucunda exornatio. Cerne enim ut ei (animæ) eximiam omnimodis pulchritudinem imprimit, et inculpabilis vitæ splendorem conciliat. Omni enim ornatu venustat, intellectuali videlicet ac spiritali, colentium se animas; ut singulis dici queat illud lyra Psallentis: Audi, filia, et vide ", » et reliqua. 346 Vestimentum est itaque honoris veræque gloriæ sacrosanctæ genti Christus, ornatusque splendidus et supramundanus sanctorum animabus. Quicunque enim in Christo baptizati estis, Christum induistis, inquit Scriptura ; idque vere dicitur. C τὴν ἐπὶ τοῖς προημαρτημένοις συγγνώμην αἰτεῖ, τῶν καὶ ὑπερκόσμιον ταῖς τῶν ἁγίων ψυχαῖς. • "Οσοι γὰρ εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε, • φησί · καὶ ἀληθῆς ὁ λόγος. |