CAP. II. Utrum Angeli sancti immediate post secundum CAP. IV. Utrum beatitudo ex solis præcedentibus meri- 649 CAP. VI. Utrum Angeli in sua beatitudine essentiali, et CAP. XI. Utrum primum peccatum Luciferi fuerit inor- 864 871 655 CAP. XIII. Utrum peccatum Luciferi fuerit circa excel- 880 668 CAP. XIV. Utrum aliqua alia excellentia fuerit, vel esse €76 induxerit. 702 684 910 CAP. XVII. Utrum Lucifer alios Angelos ad peccandum 915 CAP. XVIII. Quale fuerit inferiorum Angelorum pecca- CAP. XV. Utrum Lucifer alia peccata præter superbiam 897 922 CAP. XIII. Utrum unus Angelus illuminando alium, ali- CAP. XIX. Utrum mali Angeli in primo suæ creationis 710 719 CAP. XX. Utrum Angeli in primo instanti creationis 934 CAP. XV. Quo progressu et ordine supernaturales illu- CAP. XXI. Utrum Angeli nulla interveniente mora, sla- 953 727 LIBER VIII. CAP. XVI. Utrum possint Angeli hominum viatorum, 737 746 CAP. XVIII. Quomodo inter Angelos distributa sint mini- 757 II. PROCEMIUM AD LECTOREM. 1. Tractationem hanc etiam pertinere ad theologiam.-Cum duplex sit de Deo consideratio; altera absoluta, qua divinam naturam, ejusque attributa, et personas, quæ in illa subsistunt, contemplamur; altera respectiva, qua eumdem Dominum ut se creaturis communicat, easque ad se convertit, ac revocat, speculamur; utramque scholastica Theologia complectitur. Ideoque licet multa de creaturis disputet, nunquam ab objecto suo, quod Deus est, divertitur; quia creaturæ, non nisi velut a Deo emanant, vel ad eum tendunt, vel, quod perinde est, ut earum cognitio ad Deum pro hujus vitæ statu melius cognoscendum necessaria est, considerat. Atque ita de Deo sub priori ratione absoluta disputant Theologi cum Magistro, in lib. 1 Sententiarum, sub posteriori vero in 2, a principio. D. Thomas autem, in sua prima parte, utramque considerationem amplexus est, nam priorem per primas quadraginta quatuor quæstiones, posteriorem vero per reliquas quæstiones, vel potius per cæteras suæ Theologiæ partes prosequitur. 2. Ratio protracti operis.- Nos vero priorem hujus doctrinæ partem in opere, quod De Deo uno, et trino inscripsimus, pro tenuitate nostra elaboratam superioribus annis in lucem emisimus, et pro temporum opportunitate alteram prosequi promisimus. Et quamvis in cæteris operibus postea editis ab intentione proposita non discesserimus, in omnibus enim Dei veram cognitionem vel illustrare, vel defendere conati sumus: propter varias nihilominus vel docendi, vel scribendi occurrentes occasiones inchoatum opus continenter prosequi non potuimus. Id vero aliis jam occupationibus ex parte liberati, et commodiorem temporis occasionem nacti, tandem præstamus, divinam clementiam exorantes, ut qui dedit incipere, donet et perficere. 3. Inscriptionis ratio.-Præsentem ergo partem secundam universam De Deo creaturarum omnium effectore inscribimus, quia omnem de Deo considerationem, quæ per respectum ad creaturas sumitur, in aliquo genere causæ fundari necesse est. Nullum enim habitudinis genus inter Deum et creaturam spectari potest, quod in ratione causæ et effectus non nitatur, vel ad illam revocetur. Duobus autem præcipue modis Deus est cæterarum rerum causa, nimirum, vel efficiens, vel finalis. Et juxta hæc duo causarum genera, bipartita est hæc respectiva de Deo contemplatio: una enim de Deo ut prima efficiente causa, altera de eodem ut ultimo fine existit. Illæ autem duæ causarum rationes ita inter se comparantur, ut licet finalis in mente operantis, seu in intentione præcedat, ab efficiente executio incipiat, et per ejus influxum perfectio ipsius operantis nobis potissimum manifestetur. Et ideo post absolutam de Deo uno, et trino disputationem, hæc de Deo creaturarum omnium effectore convenienti methodo subsequitur, quem etiam ordinem D. Thomas in sua prima parte observavit. Unde licet hoc opus, quia partem scientiæ Theologiæ continet, merito de Deo inscri batur, nihilominus in operibus ejus explicandis directe, ac proxime versari necesse est; quia non potest Deus sub illo respectu nisi cognitis ejus operibus recte cognosci; et ideo opus ipsum in varios tractatus de diversis Dei effectibus dividemus. Et primus quidem de opere creationis in genere futurus esset, quoniam ab illo opera Dei extra ipsum incipiunt. Atque ita de illo tam D. Thomas, in sua prima parte, a quæstione 44, usque ad 49, quam Magister, ac reliqui Scholastici in principio libri secundi Sententiarum disputarunt. Nos vero in tomo prim Metaphysicæ, disputione 20, de creatione disseruimus, quam disputationem hic repetere necessarium non duximus, neque sub illa generali ratione aliquid ad Theologicum institutum pertinens addendum in præsenti occurrit. Nam si quid forte desideratum fuerit, totum id de variis creaturis disputando, melius in particulari dicetur. 4. Distributio totius secundæ partis de Deo creatore. - Erunt igitur præsentis operis, seu secundæ partis de Deo, tres tractatus principales. Primus de creaturis incorporeis, quas Angelos vocamus: Secundus de corporalibus, prout a Deo sex diebus creatæ, ornatæ, ac distinctæ sunt, ubi etiam de primi hominis creatione, innocentiæ statu, illiusque amissione dicemus. Tertium de anima præsertim rationali cum D. Thoma instituemus (1). Nam sicut homo inter omnes creaturas singularem habet corporis et spiritus compositionem, ita peculiarem etiam considerationem, postulat; maxime illius partis, quæ in eo præcipua est, et omnis boni, vel mali, felicitatis, vel miseriæ fundamentum. Quem tractatum ob eam maxime rationem huic operi adjungendum duximus, quoniam sicut in Metaphysica speculativæ Theologiæ fundamenta jecimus; ita hic ad moralem Theologiam viam parare cupimus. Pendet autem moralis doctrina ex interna animi et facultatum, ac operum ejus cognitione; ideoque quidquid ad eum finem utilius judicabimus, diligenter in hoc tractatu de anima, quem ob hanc causam sæpius promisimus, diligenter inquirere, et expedire curabimus. Tractatus universi de Angelis, seu de spiritualibus creaturis, præludium. 1. Naturalis Theologia et Philosophia de Angelis etiam tractant inferiori quodam modo.-Disputatio de spiritualibus creaturis per se spectata ad naturalem Theologiam, seu Metaphysicam pertinet, cujus proprium est de rebus, quæ in suo esse abstrahunt a materia, disserere; imo etiam a Philosopho naturali sub habitudine ad sensibilem motum cœlestis corporis attingitur. Et ita de Angelis sub ratione cœlestium motorum agit Aristoteles, in lib. 8 Physicor., et plura in lib. 12 Metaph., ubi eos intelligentias vocat, de quibus in aliis suis operibus sæpius mentionem facit. Et antiqui ejus expositores tam Græci, quam Arabes, Plato etiam multa de his spiritibus, quos interdum Deos secundarios, interdum animas cœlorum et astrorum, interdum species separatas appellat, disputavit, cujus mentem late exposuit D. Thomas, opusc. 15, cap. 1. At Marsilius Fiscinus, in Comment. ad Convivium Platonis, orat. 6, cap. 3, et in argumento ad librum, seu dial. 11, de Legibus, in principio, verba Platonis in bono sensu interpretatur. Et alia ex Philosophis congerit de Angelis Augustinus Eugubinus, in lib. 8 peren. Philosoph. Et propterea nos, in tomo 2 Metaph., de spiritualibus substantiis disputationem 35 instituimus, in qua naturam, et proprietates earum ex effectibus, vel principiis naturalibus, quoad fieri potuit, investigamus, quæ hic repetenda non sunt, sed vel altiori modo eadem confirmanda, vel ea, quæ ratio naturalis non assequitur, addenda erunt. 2. Altiori vero christiana Theologia.-Nomen Angelorum ab officio, non a natura desumptum est.-At vero Theologia Christiana sub altiori lumine, et ex principiis a Deo revelatis de eisdem substantiis disputat, quam etiam proprio nomine a divinis Scriptoribus desumpto Angelos appellat. Circa quod nomen sciendum est, ab (1) Tertium hunc tractatum auctoris mors interrupit; suffectus tamen est ex ejusdem prælectionibus olim datis in schola. |