INDEX DISPUTATIONTM ET SECTIONUM.

XI
Sect. I. Quo tempore facla sit incarnatio. 271 Sect. 1. Ulrum sit in Deo unum esse existentice abso-
Sect. II. Utrum convenienti tempore facta sil incar- lulum et essentiale.

431
notio.

278 Sect. II. Ulrum in Deo sit triplex esse existentiæ relu-

livum, seu an sint tres exislentiæ relative. 434
DISPUTATIO VII.

Sect. III. Utrum in Deo sit aliqua subsistentia absoluta
et essentialis.

440
De termino incarnationis qui per illam producitur Sect. IV. Utrum sint in Deo tres subsistentiæ rela-
seu resultat.
301 tiva.

446
Sect. I. Utrum terminus resultans seu productus per Sect. V. Ulrum, abslractis subsistentiis relativis, in-
incurnationem sit aliqua substantia.

301 telligatur relinqui lantum hæc deitas, vel etiam hic
Sect. ]]. Ulrum terminus hujus unionis fuerit aliqua Deus.

435
substantialis natura.

302
Sect. III. Utrum terminus hujus unionis fueril uli-

DISPUTATIO XII.
qua persona, el ila incarnatio facta fuerit in pei'-

307 De persona assumenle, et humanitati unita per incar.
Sect. IV. Ulrum terminus hujus unionis sil persona nationem, prout facta est.
simplex, vel composila.

312 Sect. I. Ulrum sola persona Filii fuerit incarnata, el
Sect. V. Utrum terminus hujus unionis sil aliquid

humanitatem assumpserit.

461
creatum vel incrcalum.

320

Sect. II. Ulrum Verbum divinum terminaverit hanc

unionem ratione alicujus proprietatis absolutoe, vel
DISPUTATIO VIII.
rationc relationis.

466

Sond.

461

Quid incarnatio sit.

328

DISPUTATIO XIH.
Sect. I. Utrum incarnatio sit aclio tantum uniens hu-
manilatem Verbo, vel etiam sil producens ipsam hu-

De termino assumptionis ex parte personæ assumen-
manitatem in rerum nalura.
328 tis, in quavis incarnatione possibili.

481
Sect. II. Utrum incarnalio sit substantialis unio ex

Sect. I. Utrum hic Deus, ut abstrahit a personis di-
natura humana et persona Verbi Dei.

340 vinis, possil naturam creatam assumere. 482
Sect. Ill. Quid sit hæc unio in humanitate, seu quid Sect. II. Utrum plures personæ divinæ possint simul
per aclionem uniendi , in humanitate aut Verbo assumere eamdem naluram.

485
fat.

344 Sect. III. Ulrum una persona divina possit assumere
Sect. IV. Quomodo solvendæ sint difficultates quce in

plures naturas.

488
hoc mysterio occurrunt.

360 Sect. IV. Ulrum persona crealit possit hypostatice
uniri alteri natura.

490
DISPUTATIO IX.

DISPUTATIO XIV.
De excellentia et perfectione hujus unionis, quæ est
incarnatio.

374 Quid potuerit a Deo assumi perquamcunque unionem
Sect. I. Ulrum hæc unio in ratione unionis sit om-

hypostaticam possibilem.

504
nium marima.

374

Sect. I. Ulrum natura existens in propria persona
Sect. II. Utrum hæc unio incarnalionis in genere en-

potuerit assumi.

504
lis, seu doni a Deo colluti, sil omnium maxima. 376

Sect. II. Utrum alia substantialis natura præter hu-

manam sil assumptibilis a persona divina. 510

Sect. III. Utrum partes substantiales possint hyposta-
DISPUTATIO X.
lice uniri divinæ personæ.

514
De causis incarnationis, præsertim meritoria. 386 Sect. IV. Ulrum forma accidentalis possil uniri Verbo
Sect. I. Quæ sit vel esse possit causa efficiens hujus mys-

hypostatice.

516
terii.

387
Sect. IJ. Utrum fuerit aliqua causa hujus unionis in

DISPUTATIO XV.
yenere dispositionis, seu causa disposiliva.

390
Seet. III. Ulrum humanitas Christi unionem suam ad

Quid Verbum assumpserit per incarnationem, prout
facta est.

523
Verbum mereri polueril.

400
Sect. IV. Utrum Christus Dominus mereri potuerit

Sect. I. Ulrum Verbum assumpserit veram hominis
naturam.

523
incarnationem suam.

406
Sect. V. Utrum homines justi qui præcesserunt, de

Sect. II. Ulrum Verbum assumpserit veram animam
rationalem.

524
condigno mereri poluerint incarnationem. 413
Sect. VI. Ulrum homines justi, qui Christum præces-

Sect.III. Utrum Christus assumpserit verum huma-
serunt, de congruo meruerint incarnationem, vel ejus Sect. IV. Utrum assumpserit Christus corpus et ani-

num corpus.

526
accelerationem.

614
mam inter se unila.

528
Sect. VI. Ulrum B. Virgo meruerit de condigno esse
maler Dei.

Sect. V. Utrum assumpserit Christus parles omnes

424
Sect. VIU. I trum sallem de congruo meruerit B. Virgo Sect. VI. Utrum Verbum divinum immediale et secun-

quæ sunt de integritale corporis humani. 529
digitalen malris Dei.

428

dum hypostasim assumpserit sanguinem ad subsi-
slendum in sua persona.

530
DISPUTATIO XI.

Sect. VII. Ulrum Verbum divinum assumpserit alios

humores, ungues, denles, el capillos immediale, el se-
De divina existentia et subsistentia.
439 cundum hy poslasim.

336

XII

INDEX DISPUTATIONUM ET SECTIONUM.
Sect. VIII. Ulrum Verbum divinum in humanitate as-
sumpserit accidentia.

537

DISPUTATIO XX.
DISPUTATIO XVI.

De donis Spiritus Sancti animæ Christi collatis. 606

Sect. I. Utrum dona Spirilus Sancti intellectum per-
De ordine assumptionis secundum realem duratio-

ficientia fuerint in Chrislo.

604
nem, seu temporis successionem.

546

Sect. II. Ulrum in Christo fuerint dona Spirilus Sun.
Sect. I. Utrum humanilas Christi simul ac cæpit eri-

cli pertinentia ad voluntatem, præserlim donum li.
stere in rerum natura, fuerit Verbo unita, absque

moris.

603
ulla successione duralionis.

547

DISPUTATIO XXI.
Sect. II. Utrum anima Chrisli prius extiterit quam
fuerit Verbo, vel an prius fuerit unila Verbo quam De gratiis gratis datis animæ Christi.

611
corpori.

548 Seci. I. Utrum in Christo fueril prophelia, el si quæ
Sect. III. Ulrum caro Christi prius fuerit concepta alia gratia gratis data ad cognitionem special. 612

quam assumpla; vel an prius fuerit assumpla quam Sect. II. Utrum aliæ gratiæ gratis datæ, quæ ad ser-
anime unita.
549 monem spectant, fuerint in Christo.

614

DISPUTATIO XVII.

DISPUTATIO XXII.

De perfectione habitualis gratiæ Christi.

625
Sect. I. Ulrum gratia Christi sit infinita. 625
Sect. II. Ulrum gratia Christi fuit tam intensa et per-

secta ut non possil fieri inlensior, et ideo Christus
plenus gratia esse dicalur.

63%

De ordine naturæ in hac assumptione servaio. 652
Sect. I. Ulrum anima rationalis fuerit prius natura
unila Verbo quam carni.

553
Sect. II. Utrum caro Christi fuerit prius natura unila
Verbo quam animæ rationali.

556
Sect. JII. Ulrum caro sit prius natura unita Verbo
quam anima, vel e contrario.

359
Sect. IV. Utrum caro sit assumpta, mediante anima,
el anima mediante spirilu.

560
Sect. V. Ulrum tola humanitas sit prius natura us-

sumpla quam partes ejus, et consequenter an as-

sumpta sit mediantibus illis, vel e contrario.
Sect. VI. Ulrum humanitas prius natura sit assum-

pla, quam accidentibus informata.

DISPUTATIO XXIII.

De dignitate et gratia capitis, quæ est in Christo. 646
Seci. I. Ulrum Christus sit totius universi capul, pre-
sertim hominum et Angelorum.

646
Sect. II. Quæ suerit in Christo gralia capitis. 651

563

570

DISPUTATIO XXIV.

DISPUTATIO XVIII.

De intellectu creato animæ Christi, et ejus acti-
bus.

656
De gratia sanctificante , seu justitia creata animæ Sect. I. Utrum in anima Christi sit intellectus creatus,
Christi.
575 et quanlæ perfectionis sil.

636
Seci. I. Ulrum ad suam sanctificationem et justifica- Sect. II. Ulrum fuerit in Christo homine aclus intelli-
lionem indiguerit anima Christi gratia creata san- gendi creatus, el ex quo tempore.

658
clificanle.

575 Sect. III. Ulrum omnis aclus intelligendi animæ Christi
Sect. II. Qua certitudine lenendum sil animam Chrisli fueril verus, certus et evidens.

661
habuisse gratiam habitualem.

581 Sect. IV. Ulrum in anima Christi fuerint habitus in-
Sect. III. Quando et quomodo data est animæ Chrisli

tellectuales.

665
hæc gratia habilualis.

581
Sect. IV. Ulrum præter gratiam habilualem fuerit

DISPUTATIO XXV.
animee Chrisli necessaria aliqua aclualis gratia. 590

De triplici scientia animæ Christi, quoad quæstio-
DISPUTATIO XIX.

nem an est.

Sect. I. Utrum anima Christi a principio creationis
De virtutibus moralibus animæ Christi.

599
suæ suerit beala.

670
Sect. I. Ulrum omnes virlules morales et superna- Sect. II. Ulrum in anima Chrisii sit scientiu connatu-
turales fuerint infusce animee Christi simul cum ralis animce humanæ.

67
gralia.

599 Sect. III. Utrum fuerit semper in anima Christi scien-
Sect. II. Utrum virtutes suo genere acquisite fuerint lia rerum in proprio genere supernaturalis, el per
Christi animæ infusæ simul cum graliu. 600 se infusa.

678

670

TERTIA PARS

SUMMÆ THEOLOGIÆ

DOCTORIS SANCTI THOMÆ AQUINATIS

CUM COMMENTARIIS ET DISPUTATIONIBUS P. FRANCISCI SUAREZ E SOCIETATE JESU.

PROLOGUS.

conveniunt hoc loco disseritur (illud videlicet

totius Theologiæ negotium est), sed de ipso Quia Salvator noster Dominus Jesus Chris- ineffabili duarum naturarum consortio in tus, teste Angelo, populum suum salvum fa- Christo Jesu, deque proprietatibus quæ ab ciens a peccatis eorum, viam veritatis nobis ca unione singulari proficiscuntur. Quam ego in seipso demonstravit, per quam ad beatitu- rem, sicuti gravibus ac perobscuris difficuldinem immortalis vitæ resurgendo pervenire tatibus involutam esse non diffiteor , ita nopossumus, necesse est ut ad consummatio- bilitate ac splendore (augustissima Trinitatis pem totius theologici negotii, post considera- mysterium semper excipio) cæteris totius tionem ultimi finis humanæ vitæ, et virtutum Theologiæ quæstionibus antecellere judico. ac viticrum, de ipso omnium Salvatore, ac Conspirat in hanc sententiam Dionysius Areobeneficiis ejus huniano generi præstitis, nos- pag. cum inquit: Jesu in carne apparitio, et tra consideratio subsequatur. Circa quam pri- ineffabilis est sermone omni, et omni ignota inmo observandum occurrit de ipso Salvatore. telligentiæ, ipsi quoque antiquissimoruń AngeSecundo, de Sacramentis ejus, quibus salu- lorum primati non satis perspecta. Conspirat tem eonsequimur. Tertio, de fine immortalis Damascenus qui mysterium hoc vocat, novum vile, ad quam per ipsum resurgendo perve- omnium novorum, et solum sub sole nodum, per pimus. Circa primum duplex consideratio oc- quod Dei apparuit infinita virtus, bonitas et currit. Prima est de ipso Incarnationis mys sapientia?. At B. Leo, Pontifex Maximus, cum terio, secundum quod Deus pro nostra salute esset ipse cardo et vertex totius Ecclesiæ, hoc factus est homo. Secunda, de iis quæ per ip- sacramentum miraculorum quasi omnium som Salvatorem nostrum, id est, Deum incar- cardinem et verticem celebravit. Cyrillus aunatum, sunt acta et passa.

tem Alexandrinus, ad Reginas, ait : Hoc esse

quasi ænigma sacratissimum, quod summa poPRAEFATIO COMMENTARIORUM. tius veneratione suscipiendum est quam huma

ni judicii trutinæ subjiciendum 3 ; quis enim,

3 1. Difficultas hujus disputationis. - De quæso, explicare audeat quomodo eadem Christo Servatore nostro disputaturus, D. Tho- persona fuerit sine mutatione his genita ? quo.

. mas illum statim in proæmio tanquam altissi- modo increatus homo, ex hominis natura mam scopum, totiusque materiæ subjectum creata, Verbique persona, fuerit sine imperfundamentum proponit : cumque in eodem fectione compositus ? ex patre sine matre ante Redemptore nostro divina et humana natura sæcula genitus ? quomodo ex matre sine pamirabili nexu conjungantur, præclare certe tre fuerit in tempore procreatus ? quomodo ab ipsa utriusque naturæ cunjunctione, quæ a Theologis Incarnatio dicitur, hujus operis * Cap. 2 de Divinis nomin. et nomen et appellatio desumpta est. Non 2 L. 3 de Fide, c. 1. enim de omnibus quæ in Deum et hominem 3 Concion. de Nativit. XVII,

1

denique terra virginea, nulla hominis opera gatam erroribus, ut nisi in meridiana luce exculta, sed Spiritus Sancti virtute foecun- (quod aiunt) velimus cæcutire , atque a vera data, integra et incontaminata perseverans, doctrina quasi sponte deflectere, quæ de tanDeum absconditum humani generis conser- to mysterio scire nos convenit, consequi fevatorem ac vindicem germinarit ? Quid igitur liciter, juvante Deo, ejusque Matre sanctismortalis homo de tanto mysterio proferre pos- sima intercedente, difficile non sit. Quod sit digne ut par est? Aut quo pacto ad tanti co facilius atque securius me in hoc opere sacramenti investigandum modum , ratio- assecuturum confido, quo magis Angelici Docnem, aut causam, accedere non perhorrescat? toris placitis ac sententiis inhærere, ejusque Quamobrem merito Agap. Pap. scriptum reli- sensa omni industria, summaque diligentia quit : Solius fidei contemplatione cernendum rimari in animo est. Quippe ea est apud me esse, ad quæ provehatur humilitas carnis, ad ejus auctoritas, ut, illius vestigiis insistens, quæ etiam inclinetur altitudo Deitatis, quid sit, nullos aut itineris errores, aut difficultatum quod caro sine Verbo non agit, et quid, quod nodos, vel demum inextricabiles argumentoVerbum sine carne non efficit, quomodo Chris- rum laqueos pertimescam. tus ita inter Deum et hominem mediate appa- 2. Triplex Theologiæ consideratio. - Quis ruit, ut solita sublimaret insolitis, et insolita ordo servetur in tractatione hujus partis. – solitis temperaret'. Quid igitur? in limine sub- Atque ex his, qnæ de hujus doctrinæ materia sistemus ? despondebimus animum, et a tanti a me dicta sunt, ejus dignitas colligi facile mysterii investigatione desistemus, eorum- potest, quamque merito a Theologis disputeve timebimus reprehensiones, qui in scholas- tur; cum enim Theologia tribus fere modis ticos Theologos invehuntur, quod de tantis aut nominibus versetur circa Deum, vel ejus mysteriis subtiliter disputent, altiora se quæ- naturam contemplando, vel ipsius virlutem rant, et plus quam oporteat contra Sapientis et bonitatem, qua suis se creaturis liberaliet Apostoli præcepta o sapere non timeant? ter communicat, vel ultimi finis rationem, ad Minime vero, hæc enim ad eos spectant, qui quem omnia tendunt, in quove quiescunt, ut infideli et arroganti animo perscrutantur omnibus his modis seu rationibus præsens divina, quamobrem divinitus fit, ut ab ea, consideratio ad Theologum pertinet. Impriquam non quærunt, divina gloria et majestate mis enim quædam Dei natura nobis in hac potenter opprimantur 3. De quibus perinde materia consideranda est, non quidem conmerito dixit Athanasius", ideo in hoc pertrac- naturalis et propria, sed assumpta ; deinde tando mysterio fuisse prolapsos, quod de il- de supremo ac perfectissimo divinorum opelo, et quomodo, et quali modo fiat, curiosius rum dicendum; ac denique de certa et unica inquirunt; a nobis vero ea potius mente hæc via, per quam homines ad beatitudinem persacratissima mysteria tractanda et inquirenda gunt, et præcipuo medio quo finem ultimum suscipiuntur, ut gratis animis summa Dei be- consequuntur. At enim dicet aliquis : cur igineficia recolamus, piisque mentibus ab anti- tur tam nobilis de Deo disputatio in postrequorum Patrum vestigiis, ne latum, ut aiunt, mum Theologiae locum rejecta est ? Si enim unguem videamur discedere. Eamque ob rem conjunctionem ad Deum consideres, videtur licet in hoc divino mysterio, quæ tractantur post tractationem de ipso Deo, qua unus et omnia supra sensum nostrum, supra ratio- trinus est, collocanda ; si vero rationem omnem, supra captum omnem sita sint, utpote nipotentiæ divinæ contempleris, esset omnidivina, illud me tamen inter tot difficultatum bus operibus creationis anteponenda ; si descopulos consolatur ac recreat, in tam im- nique rationem finis ultimi attendas, nullum mensa tamque inaccessa supernorum caligi- est medium ad eum finem assequendum, vel ne tantam splenduisse divini luminis clarita- excellentius, vel eflicacius Christo Domino, tem, tam apertam fidei regulam nobis esse qui et omnis gratiae et meriti fons est

origo, propositam, tam luculenter, tam apte, tam- et secundum Deum ipse etiam finis noster est, que sapienter a sanctis Patribus, et Ecclesiæ et felicitatis nostræ pars quædam præcipua. Doctoribus esse illustratam, tam denique pur- Hac igitur etiam ratione, hæc disputatio cæ

teris Theologicis præferenda videretur. Non est 1 Epist. ad Anthimum.

tamen difficile illius ordinis ac methodi, quam 2 Eccles. 3, 1 Tim. 2.

Theologi omnes sequuntur, probabilem ra3 Prov. 25.

.

PRÆFATIO COMMENTARIORUM.

3 modo compositus, quæ quidem conjunctio tionem tamen Incarnationis, quæ in ipso est, omnibus gratiæ et creationis operibus excel- ex se universalem esse, et habere, ut ita dilentior est; quia tamen nexus est quidam in- cam, naturam suam et communem essenter Deum et naturam creatam, idcirco opor- tiam, causasque et effectus, et proprietates tuit de simplicibus extremis prius disputare, illam consequentes. Ex quibus aptissima maquam de illorum conjunctioue tractaretur. teria efficitur, in qua scientia versari possit. Neque enim potest id, quod ex aliis rebus Sunt vero res aliæ in hac materia, quæ ad componitur, distincte agnosci, rebus ipsis, quæ historiam potius quam scientiam pertinere viin eam compositionem veniunt, ignoratis ; dentur,ut sunt ea quæ ad vitam Christi Domisic enim propter similem causam D. Thomas, ni,mortem, resurrectionem, et alia hujusinodi in prima parte, prius de spirituali et corpo- mysteria contemplanda referuntur, de quibus rea creatura, quam de homine, qui ex utra- in Theologia sermo habendus est, tum propque constat, disputavit. Accedit redemptio. ter eorum summam utilitatem; tum etiam ut, nem hominum extitisse unam ex præcipuis quod hujus sapientiæ munus est, ejus quæ causis, nobisque notioribus, propter quam in nobis est fidei convenientem rationem boc mysterium confectum est, quæ hominis tradat. Quocirca partem hanc, seu totum hoc creationem, et lapsum ab statu justitiæ, in quo opus de Incarnatione in duas præcipuas parconditus fuerat, supponit. Cum ergo myste- tes subdividere possumus : ut altera, quæ in rium hoc, tanquam primum et commune re- modum scientiæ perfectius traditur, mystemedium contra peccatum a Theologis consi- rium ipsum præcise, ac secundum se, et proderetur, convenienti ratione, ut etiam in hoc prietates ejus speculetur; quam D. Thomas, proæmio D. Thomas scripsit, post ultimi finis, al usque ad 26 quæst. maxime persequi viet humanae libertatis ac gratiæ, virtutumque detur; altera vero, quæ usque ad quæst. 59 et vitiorum considerationem, ista de Christo protenditur, mysteria vitæ et mortis Christi, subsequitur. Quo etiam factum est ut post simulque beatissimæ Virginis cognitionem tam disputatio de rebus ab ipso Christo Do- tradat. Utraque vero istarum partium plures mino gestis, et de sacramentis ab eo consti- alias continet, quarum partitio ac distributio totis aptissime accedat, quibus nullus aplior in quæstionum ac disputationum decursu in Theologia locus excogitari poterat.

convenientius fiet. 3. Divisio partis tertiæ. - Unde fit hanc 5. Superest ut de titulo, seu materiæ inultimam Theologiæ partem in duas præcipuas scriptione, pauca dicamus ; neque enim dea nobis esse dividendam, quarum prior, quam sunt nonnulli nimium Latini, qui vocem ipsar præ manibus babemus, de Christo Domino incarnationis, quod Latina non sit, repredisputat, ejusque sanctissima Matre; poste- hendant; quin potius refert Athanasius, serrior vero de sacramentis erit, quam D. Tho- mone de sanctissima Deipara, interdum Camas, felici morte præventus, absolvere non tholicos illa uti formidasse, ne divinum Verpotuit. In ea tamen perficienda nostrum la- bum solam carnem sine anima sumpsisse borem et operam, Deo favente, pro viribus cum Apollinari et Ario sentire viderentur. Sed impendemus.

non est quod vel vocis novitatem, vel pericu4. De singulari quomodo sit scientia.-Inter- lum timeamus. Vulgare enim est illud Cicemgabit fortasse quispiam, cum, Aristotele ronis', inventis novis rebus, nova licere adteste, de rebus singularibus et individuis non invenire vocabula, quæ tunc maxime omni possit esse scientia, quomodo de Christo Do- reprehensione et periculo carent, curn et in mino, quem nostra speciei individuum quod- re ipsa et in usu sapientum fundamentum hadam esse aperte constat, doctrina instituatur. bent. Hæc autem incarnationis vox in ipso Responderi facile potest de singularibus qui- mysterio quo Verbum caro factum est, et in dem contingentibus scientiam esse non posse. his eisdem verbis quibus Evangelista Joannes De necessariis autem, qualis Deus ipse est, illud explicavit, fundata est. Nomen vero caroptime posse : Christus vero consideratur in nis tam in verbis Joannis, quam in voce inhac scientia sub revelatione divina, sub qua carnationis non excludit animam , sed ab Decessitas quædam, et infallibilis rerum con

et infallibilis rerum con- ignobiliori parte integram humanam naturam Desio et veritas reperitur; et ideo mirum non significat, ut Ambrosius et Augustinus variis est quod de ipso propria scientia instituatur. locis adnotarunt; et optime Cyrillus Alexand., Sed illud præcipue considerandum est, quamquam Christus individuum quoddam sit, ra- ! Lib. I Academ.