citer suæ naturæ; hic vero actus proprie ad charitatem pertinet.

-

9. Timor mali, quod Deus potest inferre creaturæ suæ, ad spem pertinet. Tertia expositio colligitur ex Cajetano hic, scilicet hunc timorem esse de malo quod Deus de absoluta potentia sua potest inferre creaturæ suæ, quia, licet anima Christi et cujuscumque beati, considerando Dei omnipotentiam ut conjunctam voluntati et promissioni ejus, securissima sit, nec timere possit aliquod malum, tamen, præcise considerando divinam potentiam secundum se, potest voluntas refugere malum illud, quod ab ea provenire posset; et juxta hunc modum explicat D. Thomam, dicens, Deum esse objectum hujus timoris, ut potentem infligere malum; tamen quia non respicit illud malum ut futurum, sed tantum ut possibile, nec divinam potentiam, ut effecturam aliquod malum, sed tantum ut potentem secundum se, ideo dicitur habere pro objecto divinam eminentiam. Quæ explicatio probabilis est, et non dubito quin ille actus sit possibilis; existimo tamen illam non pertinere ad donum timoris, sed potius ad habitum illum, quo beatus amat Deum et propriam beatitudinem amore concupiscentiæ; nam ex hoc amore nascitur hic timor, sicut ex amore Dei nascitur timor vel fuga mali culpæ, quatenus a Deo separat. Unde nec D. Thomas, nec Scripturæ, quæ loquuntur de timore sancto et perfectissimo, qui in beatis manet, de hoc timore loquuntur, qui omnium imperfectissimus est inter eos, qui in beatis esse possunt; imo quibusdam videtur hunc actum non habere locum in beatis,

609 Christo viatore, vel omnino jam beato, quasi in via potuerit magis proprie esse capax hujus timoris. Sed hic non agimus de timore. naturali mortis, de quo infra dicetur, sed de dono timoris Dei; et in hoc nulla est differentia, quia tam securus et alienus erat ab omni malo vel culpæ, vel pœnæ, aut alterius mali possibilis nunquam futuri, in via, sicut in patria. Dico ergo illum actum non esse omnino idem cum odio; aliter enim Deus ipse odio habet peccatum, et aliter beatus, quia Deus tantum considerat peccatum ut secundum se malum, et simplici odio illud aversatur; beatus autem considerat illud ut malum sibi seu naturæ suæ secundum se simpliciter possibile (et idem est de quolibet alio modo), et fugit illud per actum quemdem respicientem executionem possibilem ; et sic talis actus quoad substantiam suam ejusdam rationis est cum timore, qui est de malo futuro, vel imminente, quamvis non habeat omnem modum ejus, et consequenter neque effectus, qui imperfectionem supponunt. Et ideo interdum dicere solent Patres, timorem mali etiam filialem non manere in beatis, ut legitur nomine Hieronymi, in id Prover. 1: Timor Domini principium sapientiæ; intelligitur enim de timore imperfecto et quasi incerto, qui poenam ingerat, ut Gregorius et Augustinus citatis locis satis declararunt. Sed de variis modis timoris dicemus plura infra, quæst. 15 et 18.

ARTICULUS VII.

10. Fuga mali proprii absolute possibilis actus veri timoris est. - Ad difficultatem ergo in principio positam, quæ contra omnes hos modos æque procedit, et in hoc consistit, quod hæc fuga magis videtur ad simplex quoddam odium, quam ad proprium timorem pertinere, quia magis respicit malum secundum se, quam malum futurum vel imminens, Castro supra nescio quam differentiam invenit in

XVII.

tur esse gratis ei datum. Sed debitum erat homini Christo, quod sermone sapientiæ et scientiæ abundaret, et potens esset in virtutibus faciendis, et in aliis hujusmodi, quæ pertinent ad gratias gratis datas; cum ipse sit Dei virtus et Dei sapientia, ut dicitur ▲ ad Corinth. A. Ergo Christo non fuit conveniens habere gratias gratis datas.

3. Præterea, gratiæ gratis date ordinantur ad utilitatem fidelium, secundum illud ad ▲ Corinth. 12: Unicuique datur manifestatio Spiritus ad utilitatem. Non autem videtur ad utilitatem aliorum pertinere habitus aut quæcumque dispositio, si homo non utatur; secundum illud Eccles. 20: Sapientia abscondita et thesaurus invisus, quæ utilitas in utrisque? Christus autem non legitur usus omnibus gratiis gratis datis, præsertim quantum ad genera linguarum. Non ergo in Christo fuerunt omnes gratiæ gatis datæ.

Sed contra est quod Augustinus dicit in epistola ad Dardanum 1, quod sicut in capite sunt omnes sensus, ita in Christo fuerunt omnes gratiæ.

Respondeo dicendum, quod, sicut in secunda parte habitum est 2, gratiæ gratis data ordinantur ad fidei et spiritualis doctrinæ manifestationem; oportet enim eum, qui docet, habere ea per que sua doctrina manifestetur; alias sua doctrina esset inutilis. Spiritualis autem doctrinæ et fidei primus et principalis Doctor est Christus, secundum illud Hebr. 2: Cum initium accepisset enarrari per Dominum, ab eis qui audierunt, in nos confirmata est, contestante Deo signis et portentis, etc. Unde manifestum est, quod in Christo excellentissime fuerunt omnes gratiæ gratis datæ, sicut in primo et principali fidei Doctore.

Ad primum ergo dicendum, quod, sicut gratia gratum faciens ordinatur ad actus meritorios, tam interiores, quam exteriores, ita gratia gratis data ordinatur ad quosdam actus exteriores, fidei manifestativos, sicut est operatio miraculorum, et alia hujusmodi. In utraque autem gratia Christus plenitudinem habuit; in quantum enim divinitati unita erat ejus anima, plenam efficaciam habebat ad omnes prædictos actus perficiendos. Sed alii Sancti, qui morentur a Deo sicut instrumenta non unita, sed separata, particula, riter efficaciam recipiunt ad hos vel ad illos actus perficiendos. Et ideo in aliis Sanctis hu

1 Epist. 57, declinando ad fin., tom. 2. 2 1. 2, q. 111.

jusmodi gratiæ dividuntur, non autem in Christo.

Ad secundum dicendum, quod Christus dicitur Dei virtus et Dei sapientia, in quantum est æternus Dei Filius. Sic autem non competit sibi habere gratiam, sed esse potius datorem gratiæ. Competit autem sibi habere gratiam se, cundum humanam naturam.

Ad tertium dicendum, quod donum linguarum datum est Apostolis, quia mittebantur od docendas omnes gentes. Christus autem in var sola gente Judæorum voluit personaliter pradicare, secundum quod ipse dicit Matth. 18: Non sum missus nisi ad ores quæ perierunt domus Israel. Et Apostolus dicit, Rom. 15: Dico Christum Jesum ministrum fuisse circumcisionis. Et ideo non oportuit, quod loqueretur pluribus linguis. Nec tamen defuit ei omnium linguarum notitia, cum etiam occulta cordium ei non essent abscondita (ut infra dicetur1), quorum voces quæcunque sunt signa, Nec tamen inutiliter hanc notitiam halvit,sicut non inutiliter habet habitum qui eo non utitur, quando non est opportunum.

Hunc articulum exponemus disputatione sequenti.

ARTICULUS VIII.

Utrum in Christo fuerit prophetia2.

1. Ad octavum sic proceditur. Videtur quod in Christo non fuerit prophetia. Prophetia caim importat quamdam obscuram et imperfectam notitiam, secundum illud Numer. 12: Si quis fuerit inter vos Propheta Domini, per smnium aut in visione loquar ad eum. Sed Chritus habuit plenam et apertam notitiam multo magis quam Moyses, de quo ibi subditur, quod palam et non per ænigmata videt Deum. Not ergo in Christo debet poni prophetia.

2. Præterea, sicut fides est corvm quæ na videatur, et spes eorum quæ non habentur, it prophetia est eorum quæ non sunt præsenti. sed distant; nam Propheta dicitur quasi procul fans. Sed in Christo non ponitur fides nec spes, ut supra dictum est 3. Ego prophetit etiam non debet poni in Christo.

Q. 10, art. 2.

2 Infra, q. 31, art. 2, et 2. 2, q. 174, art. 5; et Ps. 44, col. 2; et Matth. 1, col. 2; et Joan. 4, lect. 6, col. fin.; et 1 Cor. 13, lect. 1, col. 1. 3 Art. 3 et 4 hujus quæst.

3. Præterea, Propheta est inferioris ordinis quam Angelus ; unde et de Moyse, qui fuit supremus Prophetarum (ut in secunda parte dictum est ), dicitur Act. 7, quod locutus est cum Angelo in solitudine. Sed Christus non est minoratus ab Angelis secundum notitiam animæ, sed solum secundum corporis passionem, ut habetur Hebræ. 3. Ergo videtur quod Christus non fuit Propheta.

Sed contra est quod de eo prædicitur, Deut. 18: Prophetam suscitabit vobis Deus de fratribus vestris. Et ipse de se dicit Matth. 13, et Joan. 4: Non est Propheta sine honore nisi in patria sua.

Respondeo dicendum, quod Propheta dicitur quasi procul funs, vel procul videns; in quantum, scilicet, cognoscit et loquitur ea quæ sunt procul ab hominum sensibus; sicut etiam Augustinus dicit, 16 contra Faustum 2. Est autem considerandum, quod non potest dici aliquis Propheta, ex hoc quod cognoscit et annunciat ea quæ sunt aliis procul, cum quibus ipse non est. Et hoc manifestum est secundum locum et secundum tempus; si enim aliquis in Gallia existens, cognosceret et annunciaret aliis in Gallir existentibus, ea quæ tunc in Syria agerentur, propheticum esset; sicut Heliseus ad Giezi dixit, 4 Regum 5, quo modo vir descenderat de curru, et occurrerat ei. Si vero aliquis in Syria existens, ea quæ sunt ibi annunciaret, non esset propheticum. Et idem apparet secundum tempus. Propheticum enim fuit quod Isaias prænuntiavit, quod Cyrus, rex Persarum, templum Dei esset reædificaturus, ut patet Isaia 44. Non autem fuit propheticum quod Esdras hoc scripsit, cujus tempore factum est. Si igitur Deus aut Angeli, vel etiam beati, cognoscunt et annunciant ea quæ sunt procul a nostra notitia, hoc non per tinet ad prophetiam, quia in nullo nostrum statum attingunt; Christus autem ante pissionem nostrum statum attingebat, in quantum non solum erat comprehensor, sed etiam ciator. Et ideo propheticum erat, quod ea quæ erant procul ab aliorum ciatorum notitia, et cognoscebat et annuntiabat. Et hac ratione dicitur in eo fuisse prophetia.

Ad primum ergo dicendum, quod per illa verba non ostenditur esse de ratione prophetic ænigmatica cognitio, que, scilicet, est per somnium, et in cisione; sed ostenditur comparetio aliorum Prophetarum, qui per somnium ct in

12. 2, quæst. 174, art. 4. 2 C. 18, tom. 6.

visione perceperunt diving, ad Moysen, qui palam et non per ænigmata Deum vidit. Qui Propheta est dictus secundum illud Deut. ult.: Non surrexit ultra Propheta in Israel, sicut Moyses. Potest tamen dici, quod etsi Christus habuit plenam et apertam notitiam, quantum ad partem intelleclicam, habuit tamen in parte imaginativa quasdam similitudines, in quibus etiam poterat speculari divina; in quantum non solum erat comprehensor, sed etiam viator.

Ad secundum dicendum, quod fides est eorum quæ non videntur ab ipso credente, et similiter spes est eorum quæ non habentur ab ipso sperante; sed prophetia est eorum quæ sunt procul a communi hominum sensu, cum quibus Propheta conversatur, et communicat in statu riæ. Et ideo fides et spes repugnant perfectioni beatitudinis Christi, non autem prophetia.

Ad tertium dicendum, quod Angelus, cum sit comprehensor, est supra Prophetam, qui est purus viator, non autem supra Christum, qui fuit simul viator et comprehensor.

Quæ ad hunc articulum spectant, trademus in disputatione, quia in littera 1). Thomæ nihil occurrit notandum, præter ea quæ ibi di

centur.

DISPUTATIO XXI.

In duas sectiones distributa.

DE GRATIIS GRATIS DATIS ANIME CHRISTI.

Gratiæ gratis datæ dicuntur quædam operationes, seu actus qui supra naturam sunt, et divina virtute fiunt ad confirmationem fidei, vel aliorum profectum, potius quam ad operantis utilitatem; et ad has gratias pertinent omnia auxilia vel principia, quæ ad hæc opera perficienda ab Spiritu Sancto tribuuntur. Sunt autem hæ gratiæ novem, ex communi sententia doctorum fundata in Paul., 1 Corinth. 12, ubi Chrysostomus, hom. 29 ; OEcumen., Theophylact., et alii Græci; Ambros., D. Thomas, Anselm, et alii expositores variis modis illas exponunt. Idem D. Thomas, 1. 2, q. 111, art. 4, et 2. 2. q. 171 et sequentibus, et 3 cont. Gent., c. 151. Et quantum præsenti loco necessarium fuerit, eas expositiones breviter attingemus. In his ergo gratiis, duæ, scilicet, operatio virtutum et gratia sanitatum, ad operationem pertinent, et ad potestatem faciendi miracula, de qua in q. 13 dicendum est, et ideo de illis ibi tractabitur. Aliæ vero,

Christum esse Prophetam secundum carnem. Quinto, Isidorus, lib. 7 Originum, c. de Filio Dei, unum ex nominibus quæ in Scriptura sacra vere tribuuntur Christo Domino, dicit esse nomen Prophetæ, quia futura revelavit; et lib. 6, c. de Prophetis, dicit Christum esse finem omnium Prophetarum, cui dictum est a Patre: Et Prophetam in gentibus dedi te, Jerem. 1. Sexto, Hieronymus, tractans hæc verba Jerem. 1, ait: Quidam hunc locum super Salvatore intelligunt, qui proprie Propheta gentium fuit; quam expositionem, licet more suo sub aliorum nomine referat, tamen revera eam probat et confirmat. Denique D. Thomas hic eamdem tenet sententiam, et eisdem verbis Moysis illam confirmat; incredibile enim est, tam gravem, tamque insignem prophetiam de Christo dictam esse sub nomine significante proprietatem quæ vere in ipsum non conveniat.

4. Obscuritas non est de ratione prophetiæ. --Ratio prophetiæ quæ. - Tertio, principaliter probatur conclusio ratione, quia, licet cognitio prophetiæ interdum possit esse obscura, non est autem hoc de ratione prophetiæ, quia non oportet quod cognitio prophetica sit fides, vel in illa fundetur; quin potius sæpe tribuitur Prophetis, at ea videant quæ prædicunt, unde et in Scriptura videntes vocantur; et Basil., præfatione in Isai., et Cyril., lib. 3 in Isai., in principio, dicunt Prophetas videre futurum tempus tanquam instans; citatur etiam Augustinus, in 5 de Civitate, c. 9, quod dicat prophetiam esse luce clariorem. Sed eo loco potius videtur dicere luce clarius esse dari prophetiam veram, quam ipsam prophetiam esse luce clariorem; tamen D. Thomas, 2. 2, q. 171, art. 1, ad 4, ait, per prophetiam tolli obscuritatis et ignorantiæ velamen; et art. 3, ad 2, distinguit prophetiam a fide, quia fides non dat cognitionem rerum, sed tantum certitudinem, prophetia vero etiam cognitionem tribuit, quod non nisi propter aliquam claritatem et evidentiam videtur dici potuisse. Denique hoc art. 8, ad 1, clare negat ænigmaticam cognitionem esse de ratione prophetiæ. Nec vero dicimus evidentiam aut claritatem esse semper necessariam in cognitione prophetica, quia neque hoc verum est, ut ex 2. 2 suppono; sed hoc solum dicimus, prophetiam de se neque obscuritatem, neque claritatem requirere in cognitione ipsius prophetiæ, sed sufficere ut sit cognitio eorum quæ longe distant a sensibus hominum, et omnino ab or

dinaria cognitione viatorum, ut hic dicit D. Thomas, qui eodem sensu dixit, citato loco, 2. 2, nomen Prophetæ de se indicare remotionem ab intelligibili veritate, non quidem. in ipso actu cognitionis, nam potius ibidem subdit prophetiam perfectissimam esse, quæ fit per intellectualem visionem; sed indicat illam elongationem in subjecto ipso, seu in persona, quæ secundum statum suum longe distat ab iis quæ prævidet, vel dicit; dicitur enim Propheta (inquit D. Thom.), quasi procul fans aut videns; tota autem hæc ratio prophetiæ seu Prophetæ propriissime convenit in Christum pro statu viæ, qui prævidebat et prædicebat ea quæ longe distant a cognitione hominum, in hujusmodi statu constitutorum; ergo.

5. Visio beata, in eo qui simul est viator, sufficit ad rationem prophetic. -Et ex hac conclusione colligitur primo, hanc cognitionem propheticam in anima Christi re ipsa non fuisse distinctam a cognitione supernaturali, quam per visionem beatam, vel per se infusam de divinis rebus habuit, quia, ut infra dicemus, non fuit in intellectu humano Christi aliqua supernaturalis cognitio præter has duas. Sed quæres quæ istarum possit hanc denominationem prophetiæ recipere. Quidam sentiunt, solam cognitionem scientiæ infusæ posse proprie vocari prophetiam, tum quia D. Thomas, 2. 2, q. 174, art. 5, ad 2, dicit Christum simul fuisse comprehensorem et viatorem, et rationem prophetiæ non convenire illi, ut erat comprehensor, sed ut viator erat; et q. 20 de Verit., art. 6, reddit rationem, quia prophetia est imperfecta participatio visionis beata; tum etiam quia ad rationem prophetiæ pertinet, ut possit conjungi phantasmatibus, seu imaginibus sensibilibus, per quas res distantes præsentes fiunt, ut hic D. Thomas significat in secunda responsione ad primum argumentum; et idem sentit super 6 cap. Joannis, lect. 2, in princ., ubi dicit Christum non fuisse similem Prophetis in cognitione intellectiva, sed in sensitiva; at vero scientia beata non potest conjungi phantasmatibus, infusa autem potest. Respondetur tamen, verum quidem esse cognitionem scientiæ infusæ posse satis accommodate hanc denominationem prophetiæ recipere; nihilominus tamen etiam visionem beatam conjunctam statui viatoris sufficere ad rationem prophetiæ, quod plane sentit D. Thomas hic, qui solum requirit in vero Propheta, ut ea annunciet, et supernaturaliter cognoscat,