sit exclusus a regno, qui non est exclusus a Lege? A Quid ergo intelligemus? Hæret interpretatio, et obscuritatem sensus sui sermo videtur offundere. 5. Denique etiam in Hieremia scripta sub hac littera id videntur significare. Sic enim legimus de Hierusalem illa terrena: Immunditia ejus ante pedes ejus. Non fuit memor novissimorum suorum, et © cecidit invalide; non est qui consoletur eam. Vide, Domine, humilitatem ejus; quia magnificatus est inimicus (Thren. 1, 9). Et quia sic humiliata est Hierusalem, merito postea ei dicitur: Defecit iniquitas tua, filia Sion (Thren. iv, 22). Et omni qui pœnitentiam egerit, lacrymisque propriis peccata defleverit, bene dicitur : Defecit iniquitas tua. Alibi quoque sub hac littera dicit Hieremias Boni erant vulnerati gladio, quam vulnerati fame. Abierunt compuncti da nativitate agrorum (Ibid., 9). Compungimur igitur, quando nostrorum agimus poenitentiam 2. Vocant merita Prophetæ, vocat ejus gratia, vocal subjectorum series, ut altioris intellectus aliquid debeamus eruere; et a occurrit in tempore quod interdum excludamur in bono. Scriptum est enim Perfecta charitas timorem excludit foras (I Joan. iv, 18). Et generaliter quidem charitas excludit timorem. Ut miles qui imperatorem diligit, bella pro imperatore suscepta non metuit: ut servus amans dominum, quamvis per devia et prærupta mittatur; tamen omnia pericula domini amore contemnit ; ac si quis dominum petat, se ipsum offerre non trepidat: ut qui trans mare positos filios videre desiderat, non metuit naufragia, liberorum chari- B delictorum compungimur etiam e recordatione detate ingreditur maris fluctus, subit incerta navigii: sed metum discriminis levant desideria filiorum. Quam pulchre etiam de martyribus dicitur, qui vere militant Christo, qui persecutiones, ungulas, gladios, incendia non timentes, infestis se regibus obtulerunt. Timorem etenim quem poterant habere pœnarum, excluserunt amore martyrii. 3. Hunc sensum autem esse interpretationis hujus etiam de Threnis Hieremiæ possumus approbare. Nam et ibi sub hac littera scriptum est: Bonus est Dominus sustinentibus eum, animæ quæ quærit eum. Bonum est sustinere, et sperare in salutare Dei. Bonum est viro cum portaverit jugum grave a juvenlule sua sedebit singulariter, et silebit; quia tulit jugum grave (Thren. 11, 25-27). Hæc utique quid C aliud astruunt, nisi bonæ exclusionis hanc interpretationem videri? Quis enim sustinet Dominum, nisi studio charitatis? 1080 Quis est qui sperat, nisi qui quod sperat, optat, et diligit? Quod enim speramus, per patientiam exspectamus. Ergo qui sperat, sustinet: qui sustinet impatientiæ utique excludit affectum. Quis est qui portat jugum grave a juventute sna, nisi qui deliciis renuntiat, luxuriam fugit? Quis est qui singulariter sedet, nisi qui sæcularibus voluptatibus abdicatis, molestiarum omnium excludit tumultus? Iste ergo nihil timere poterit, quia charitatis gratia vim timoris absorbuit. lictorum. Unde ait propheta David: Quæ dicitis in cordibus vestris, et in cubilibus vestris compungimini (Psal. iv, 5). Qui autem compungitur, utique delectationem excludit erroris : et qui agit pœnitentiam, excludit pudorem: sequestrat verecundiam flagitii confitendi; ut recuperandæ spem salutis inveniat. Meritoque et ipse David ubi cognovit errorem Peccavi, inquit, Domino (II Reg. xi, 13). Tantus rex, tantus propheta non erubuit peccatum proprium confiteri ; et ideo dictum est ei: Et Dominus abstulit peccatum tuum (1bid.). 6. (Vers. 65.) Sublato igitur peccato ait: Jucunditatem fecisti cum servo tuo, Domine, secundum verbum tuum. Multa videntur in hoc sæculo jucunda esse, quæ non sunt, multa suavia, bona plurima. Luxuries videtur esse jucunda : sed exhausto fit amara patrimonio. Dulcis libido, cum fervet: sed eadem horrida et exsecranda, cum proditur. Suaves epulæ, cum suniuntur: sed fetidæ, cum digeruntur. Bona multa in hoc sæculo, dum vivimus, æstimantur; quia usui nobis sunt, ut pecunia, aurum, argentum, possessiones: eadem nihil possunt prodesse defunctis: hic omnia relinquuntur. Quin etiam majori dolore quis moritur, cum his se fraudari copiis ingemiscit. Non est ergo jucunditas vera, nisi illa quæ secundum verbum Dei est; ut quis bonorum meritorum atque virtutum subsidiis gaudeat se esse munitum. 4. Est et alius qui excludatur in bono, ut ille qui Apostolica auctoritate sublatus e medio plebis est; 1081 7. Hac David jucunditate vel bonitate Dei quia malum opus fecit, traditus est in carnis interi- D lætatur; quia jugum grave a juventute portavit, et tum, ut ejus spriritus salvaretur (1 Cor. v, 5). Ex quo intelligimus quia in bono excluditur, qui jubetur agere pœnitentiam; ut bumilietur, et compungatur corde. Hæc enim reconciliationis solent esse suffragia. sustinuit, atque exspectavit Domini in se gratiam, non præripuit, qui sæpe occidendi regis Saul tributa sibi copia, maluit tamen exspectare a Domino deferendi tempus imperii, quam occiso rege præripere. Semper Deus bonus est: ideoque et Paulus ait: Vide ergo quæ proinde reconciliationis dicuntur esse suffragia. e Rom. edit., cecidit valide. d Rom. edit., a sterilitate agrorum. Reliquæ cum mss. omnibus, a nativitate agrorum. Melius; sic enim LXX, ἐπορεύθησαν ἐκκεκεντημένοι ἀπὸ γεννημάτων ἀγρῶν. 'e Omnes edit., recordatione delictorum; concinnius plerique mss., recordatione dictorum, ut citatus statim psal. Iv, vers. 5, satis ostendit. 3 bonitatem et severitatem Dei (Rom. x1, 22); bonitas A 22). Juxta Evangelium 1082 xonatov suave acci enim in omnes est, severitas in paucos. Denique 8. Castigatus est etiam David. Denique ait: Et fui flagellatus tota die (Psal. LXXII, 14). Sed vir sapiens qui intellexit castigationem illam Domini sibi profuisse ait: Bonitatem fecisti cum servo tuo, Domine, secundum verbum tuum; hoc est, etsi illa mihi ad tempus amara visa est castigatio, mihi secundum carnem, mihi secundum mostitiam corporis ; tamen secundum verbum tuum castigatio illa fructus bonitatis attulit. Illam mihi castigationem intelligo profuisse, illa castigatione me a vitiis esse revocatum, illa castigatione non diu aliquid in me licuisse flagitiis, per illam castigationem Domini nihil in me. adversario licuisse, nihil morti. Denique, Castigans castigavit me Dominus, et morti non tradidit me (Psal. CXVII, 18), ipse Propheta memoravit. Castigatur enim qui recipitur; qui autem non recipiuntur, non flagellantur. In laboribus enim hominum non sunt, C pimus. Dixit enim : Tollite jugum meum.... quia leve est, et onus meum, quia suave est (Mall. x1, 29 et 30). Dixit enim, το φορτίον μου χρηστόν. Unde merito bonitatem Dei ab ipso quærit doceri, ne forte quis perfunctorie accipiens bonum Deum esse, in erroribus perseveret, quod per misericordiam Dei sciat impunitatem suis dari posse peccatis; cum etsi indulgeat Dominus, tamen foeda est conversatio in criminibus semper bærere. Non ergo bonitas ista vulgaris est: sed quæ semper discipline exspectet profectum. 10. Ideoque qui intelligit altam Dei esse bonitatem, doceri desiderat etiam disciplinam. Nam plerique avertuntur a studio disciplinæ, dum eam severam et tristem arbitrantur: sed perspicacior sensu intelligit, quod disciplina si tristis ad tempus sit, posterioribus fiat jucunda temporibus. Sed est disciplina vel correptio severior: est etiam moderatior. Moderatior est, de qua dicit Dominus: Corripiam eos in auditu tribulationis eorum (Ose. vii, 12). Est et severior quæ est in ira et furore correptio. Unde refugiens eam correptionem, dicit David: Domine, ne in ira tua arguas me, neque in furore tuo corripias me (Psal. vi, 2). Et Hieremias: Corripe nos, Domine, in judicio, et non in furore (Jerem. x, 24), Omnis ergo disciplina, etsi ad tempus habeat amaritudinem, habeat perturbationem; postea tamen pacificos fructus generare consuevit. 11. Sed qui petit doceri bonitatem et disciplinam, debet petere etiam scientiam doceri. Nisi enim habeat scientiam, molesta est disciplina, molesta correptio. Quid sit scientia, doceat te Salomon, qui ait de Domino Deo nostro Ipse enim mihi dedit eorum quæ sunt cognitionem veram ( Sap. vi, 17). Et alibi hic idem Propheta ait : Qui docet hominem scientiam (Psal. xcm, 10). Qui autem petit scientiam, credit mandatis Dei. 12. Aliud est autem in mandatis Dei credere, aliud mandatis credere. Qui enim mandatis Dei credit, cito efficit ut sit in mandatis Dei, et in ipsis conversetur. Per fidem igitur scientia assumitur, per scientiam disciplina. Quod enim scimus placere Deo posse, in eo nos conversatio ipsa delectat. Denique scriptum est: Nostra autem conver et cum hominibus non flagellabuntur (Psal. LXXII, 5). D satio in cœlis est (Philip. 111, 20). Præcessit scientia, Ideoque supra ait: Quam bonus, Israel, Deus rectis corde (Ibid., 1)! Ergo bonus omnibus; quia omnes, recto vult esse corde. Qui autem cor declinaverit, ipse a se gratiam divinæ bonitatis avertit. secuta est conversatio. De maudatis Dei credere. diximus. In mandatis autem Dei credere, học est in ipsis esse, et credere quia vera mandata sunt. Nisi enim credideris mandatis Dei, eorum utique scientiam, quæ per mandata Dei docemur, habere non poteris. 13. (Vers. 67.) Sequitur versus tertius: Priusquam humiliarer ego deliqui: propter hoc verbum tuum ego b Rom edit., ut quemadmodum inserta virgulta; cæteræ ac mss. omnes,.... deserta virgulta : non male, si modo subintellexeris, bonis caudicibus in seria. ita cœpit De omnibus quibus accusor, rex Agrippa, custodivi. a Alia editio habet: Priusquam humiliarer, A narum ordinem Scripturarum, cum diceret causam, ego nescivi. Unde putant ↳ aliqui quod hominis anima hoc dicat: Priusquam humiliarer, ut in hoc lutum corporis introirem, tua quæ non legeram, mandata nescivi. Sed quia Septuaginta virorum sententias magis sequitur Ecclesia, et hic sensus est planior, et nihil offensionis admittit, quod possit aliquibus scrupulum commovere; ideo accipiamus, humiliarer, ita dictum, eo quod 1083 peccato videatur humiliatus. Propter peccatum enim tentationes sæpe nascuntur. Denique Adam et Eva post culpam utique dejecti sunt (Gen. 111, 24). Ergo humilitatis nostræ causa peccatum est, vel humiliationis; non enim hoc fugio. Potest enim de adversis plerumque intelligi humilitas, ut est illud: Bonum mihi quod humiliasti me; ut discam justificationes tuas. Et: Nisi B lex tua meditatio mea esset, tune forsitan perissem in humilitate mea (Infra, vers. 71 et 92). Et : Humiliatus sum valde (Psal. CXLI, 7). Hic ergo ostendit humilitatem ortam esse de culpa. Et quia culpa præcessit, ideo humiliatum se ostendit, hoc est, attritum tentationibus et adversis, et traditum anxietatibus quemadmodum et ille qui traditus est a Paulo in interitum carnis, humiliatus utique est; ut postea posset reconciliationem mereri (1 Cor. v, 5). 16. Sed quamvis bonus Deus sit, cujus etiam amara plus prosunt (non enim inferuntur, ut noceant, sed ut corrigant) rogatur tamen, ut in bonitate sua doceat nos justitias suas. Considera medicum utilia apponentem medicamenta vulneribus; ea tamen quæ mordeant ulceris virus, aut certe ferro putrefacta resecantein; cum in eo ipso bonus sit medicus, quia utilitatem operatur ægroti, et faciat quod prodesse noverit: tamen quia æger dolorem aut non vult, aut non potest sustinere propter infirmitatem affectus sui, rogat ut medicus eum quadam bonitate et suavitate sua curet, non asperitatem adhibeat medicamentorum, non ferro incidat vulnerum fibras aut si aliter non potest, ut cum moderatione faciat, et quadam subtilitate mitiget vim doloris. Et ideo in Evangelii bonitate melius docentur justificationes Dei, quam in Legis severitate. Opus autem justitiæ justificatio est. Unde scriptum est quia Pharisæi se justificare noluerunt, non baptizati baptismo Joannis (Luc. vn, 30). In eo enim justificationem non fecerunt; quia noluerunt agere 14. Sed quamvis humilitas ista, hoc est, velut quædam dejectio, perturbationis non virtutis sit; virtutem tamen sæpe generat: et fit non pœna, sed remedium delinquentis. Nam si peccatis tuis tribuas quod humiliatus es, quidquid acciderit, in te retor- C ques, et ex reo incipies esse justus, qui te ipse condemnas. Justus enim accusator est sui in exordio sermonis (Prov. xvi, 17). Nec potes indignum te judicare humilitate, qui propria errata cognoscis, in quibus erubescendo non utique extolleris, sed humiliaris. Vides ergo quia ideo humiliatus es, quia deliquisti, et non servasti eloquia Dei. Unde serva diligentius, ne pecces; ne iterum quia dejectus es, tristitia absorbearis et fiat tibi dejectio tua incrementum iniquitatis, quæ debet correctionis esse occasio. Etenim in tentationibus homo, sicut aurum in conflatorio comprobatur. Vides Propheta quid dicat: Priusquam humiliarer, inquit, ego deliqui. Jure ergo tentationibus traditus est, quoniam delinquebat. Delinquebat autem, quia Dei eloquium non tenebat. D pœnitentiam delictorum, quam Propheta in boVerum inde ordinem emendationis invenit, unde culpa processerat. Cœpit esse subjectus eloquio divino, et culpa desivit. 15. (Vers. 68.) Sequitur versus quartus : Bonus es, Domine, el in bonitate tua doce me justitias tuas. Etiam usas disciplinæ sæcularis accepit, ut unusquisque judicem suum laudet. Unde Apostolus sequens divi a Plerique mss., Alia traditio habet. b Non est dubium quin hic Origenistas, quod senserint animas prius exstitisse, atque peccasse, quam in corpora mitterentur, occulte perstringat Ambrosius. Et inde confirmari potest quod ante non semel jain diximus, eum has solas Origenis opiniones aliquando proponere, quas ab aliquibus aliis Patribus ad nitate vult agere; ut ei fiat peccatorum remissio sine atrocitate damnationis, cum remissionis gratia. 17. (Vers. 69.) Sequitur: Multiplicata est super me iniquitas superborum : ego autem in toto corde meo scrutabor mandata tua. Quanto magis quis Deo servire desiderat, tanto magis in se excitat adversarios: missas fuisse intelligebat, neque ab Ecclesia reprobatas. c Edit. vet., quia Pharisæi se justificare voluerunt. Melius Rom. cum mss.,.... noluerunt, ut docet id quod post alterum versum dicitur : quia noluerunt agere pænitentiam. corruptam; hi si cœperint invidere, coagulatur in vitium cor eorum, et fit de suavitate amicitiæ amaritudo malevolentiæ, et insuavis quidam horror invidiæ. Ergo coagulatum est cor per superbiam, per invidiam, quæ lenitatem naturæ, fluentem benevolentia, malitiæ concretione vitiarunt. Iniquorum ergo cor coagulatur: justus autem humiliatur, Legis præcepta meditando, qui habet humilitatis magisterium. b et tamquam athleta fortis coronam justitiæ repor- A borum, lactis speciem præferebant, nulla invidia tare desiderans, irritat in se plurimos et lacessit, qui invident nostro profectui. Quod etiam in posterioribus evidenter a ostendit. Cum odio habentibus pacem, eram, inquit, pacificus (Psal. cxix, 7). Nihil tamen tranquillitas ejus proficiebat; ut eos qui pacem oderant, sua tranquillitate componeret, et eorum studia comprimeret. Cum loquebar illis, impugnabant me gratis (Ibid.), hoc est, cum causas impugnandi non haberent, tamen impugnandi studium non deponebant. Ita ergo multiplicantur sive nequitie spiritales, sive homines, et multiplicatur iniquitas eorum super justum. Verbi gratia, si filium justus amittat, quod sæculi usu sæpe contingit: si amittat patrimonium, vel diversis afficiatur incommodis rerum, vel corporis infirmitatibus, tunc dicunt B superbi Ubi est justitia ejus? Ubi misericordia? Ecce quia sic mulciatus est: ecce quia ei innocentia sua nihil prodest. Ideoque ad vitæ hujus specimen extrahendum, tres illi sancto Job specie amici, obtrectatione autem inimici, probitatis atque justitiæ ejus invidi, exprobrantes gravia opprobria congerebant; et qui venerant ad consolandum, insultare cœperunt. 18. Sed justus his non movetur, ideoque nec Job frangebatur. Denique in amissionibus filiorum vel patrimonii dicebat: Dominus dedit, Dominus abstulil... sit nomen Domini benedictum (Job. 1, 21). Ergo et in adversis positi dicamus: Bonitatem fecisti 1085 cum servo tuo (Supra, v.65). Potest enim Dominus in melius mutare quæ facta sunt, ut Job sancti C habemus exemplum (Job. XLII, 10 et seq.); et quæ amissa sunt reddere. Potest quis et amissis filiis, generare meliores. Numquid Deo est difficile meliora donare? Potest etiamsi nihil donet, hoc ipso tamen justo esse prospectum, si forte futuri improbi rapti sunt, ne mutaret malitia cor eorum. Similiter et de patrimonio, quasi non videamus plurimos propter opes patrimonii, in periculum salutis esse deductos, plurimis ex divitiarum abundantia ortam esse causam peccandi. Qui enim non habet quod donet, ascribi ei culpa non potest, quod non donaverit : qui autem habet quod donet, et non dat, utique obnoxius esse incipit peccato. 19. (Vers. 70.) Sequitur: Coagulatum est sicut lac cor eorum; ego autem legem tuam meditabur. Sub- D tile cor sanctorum: coagulatum est vero cor superborum. Ut enim lac natura sui purum speciosum atque sincerum est, sed corruptione coacescit: sic mentis et cordis humani natura pura, sincera, perspicua est priusquam vitiorum admixtione coacescat. Coagulato enim lacte, fit quædam concretio, nec suavitatem habens eamdem, nec gratiam. Ita homines, qui ante sedulitate, gratia, suavitate ver a Mss. septem...... ostendit dicens : Cum odiosis non habentibus pacem, etc. bla mss. Edit. vero, quæ lenitate naturæ fluenLem benevolentiam, etc. Sed hoc significat B. Doctor, eos qui aliquem benevolentia complectuntur, leni 20. (Vers. 71.) Ideoque subdidit: Bonum mihi quod humiliasti me; ut discam justificationes tuas. Hoc secutus Apostolus: Placeo mihi, ait, in infirmitatibus, in injuriis, in necessitatibus, in perseculionibus, in augustiis (II Cor. 1, x1, 10). Cum enim complacet in infirmitatibus, et non frangitur animo, nec cedit injuriæ, discere justificationes Dei et meruit, et implevit. Ergo hic, humiliasti me, hoc est, diversis tentationibus et incommodis exercuisti. Quod aperuit et Symmachus scribens: Profuit mihi quod afflictus sum, ut discerem justitias tuas. Ergo qui humiliatur, non dejiciat animum, neque frangat; sed magis humiliando proficiat ; ut superbum humilitate sua mitiget, insolentes morum severitate confundat, contumeliosos patientia sua frangat, avaros nonnumquam etiam æquanimitate dispendii a jurgii intentione deducat. Sic enim legisti, quia justificata est sapientia a filiis suis ( Luc. VII, 55), dum Christus se offert supplicio, dedit injuriis, non subduxit opprobriis, nec a confusione sputorum avertit faciem suam; et ideo comnes patientia sua instruxit, et livore sanavit. 21. (Vers. 72.) Sequitur: Bonum mihi lex oris tui super millia auri et argenti. Non quicumque hoc dicit immo rarus hoc dicit, id est, qui legem Dei auro atque argento præferat, qui potest propter legem Dei omnia relinquere. Sed nec Christus hunc reperit, nisi de iis quos ipse docere dignatus est. 1086 Petrus hoc dixit, et probavit effectu quia pluris legem, quam aurum habuit. Ideoque ait: Aurum et argentum non habeo ( Act. 1, 6). Non avarus hoc dicit, qui defosso auro incubat. Non dicit pecuniosus, qui quotidiana emolumenta sollicito rimatur affectu, qui quotidie opes aggerat, qui hæreditatis tendit aucupia, qui circa ægrotantis lectulum indefessas exercet excubias. 22. Hic aliqui legem oris Dei tamquam legem Verbi Dei accipiunt, ut si dicas legem dexteræ Dei. Bene ergo et hoc convenit Petro dicenti: Verba vitæ æternæ habes, et nos relinquemus tè (Joan.vi, 69)? hoc est, Lex oris tui super millia auri et argenti est. Et possumus tantum deserere bonum, et sæculi hujus emolumenta captare? Sed et Moyses lex oris Dei potest dici, per quem Dominus locutus est et dedit Legem. tatem adversus ipsum solitos exhibere. c Omnes edit., sapientia sua instruxit. Omnes mss., patientia sua instruxit. Melius, cum hoc sequatur ex superioribus istis, Christus se offert sup— plicio, etc. SERMO DECIMUS. lod. 1. Incipit littera apud Hebræos decima Iod, quæ Latina significatione confessio dicitur, vel certe desolatio. Nec discors ac dissonans videtur interpreta tio. Siquidem qui desolati sunt, citius confitentur; magis enim secundis rebus animus extolli solet ; cum autem urgetur adversis, tunc divinum implorat auxilium. Nam et in iis quæ humana sunt, hunc usum esse cognoscimus; ut cui succedunt prospera, animus elatior sit: 'cui mundi hujus infesta sunt, et potentia alicujus adversa, tunc confugiat, tune opem quærat; ut vel rogando superioris miti get potestatem, vel se viribus armet adjunctis; ne quasi inferior potentioribus viribus opprimatur. A positum est, ut doceret Hierusalem,' hoc est, plebis Judaicæ Ecclesiam non aliter esse servandam, nisi per Evangelii disciplinam; ut cum cœperit Evangelii præcepta servare, et operibus implere mandatum Domini Jesu, tunc jugum captivitatis de sux animæ cervice deponat, cum se subdiderit jugo Christi. 4. Et satiabitur, inquit, in opprobriis. Non dixit: Subibit opprobrium; facile est enim unam aut alteram contumeliam sustinere; sed addidit: Satiabitur in opprobriis; quo facilius Dominus moveat misericordiam, opprobriorum complurium deformitate miserabilis. Quod utique ex libro Regnorum potes intelligere. Quippe cum conviciaretur Semei filius Gera sancto David, virum sanguinarium apB pellans, et malediceret ei, quando fugiebat filium 2. Denique Hieremias sub hac littera sic ait : suum Abessalon, parricidalia ad tempus bella decliManus suas extendit qui tribulatur in omnia desideria nans, tacebat Rex, et summum patientiæ insigne ejus. Vidit enim gentes introeuntes in sanctificatio- præstabat. Etenim cum tentationis suæ tempus innem suam; quibus mandasti ne introirent in Eccletelligerct, ut ei parricidale prælium moveretur, siam ejus ( Thren. 1, 10). De Hierusalem utique hoc magis humilem se volebat videri, quo Domini midicit Propheta cujus deplorat ærumnam, cujus præ- tigaret offensam ; quam exasperandum ejus arbicessit desolatio ac destitutio; ut postea sequeretur trabatur in sua tentatione judicium, si forte suas confessio. Castigat enim Dominus omnem filium injurias ultum iret. Unde et ad populi ducem Abesquem recipit. Recepturus igitur Hierusalem, ante sam vindicare cupientem ait: Quid mihi et tibi est, captivitatis flagellavit ærumnis. Nimium enim insole- fili Sarvia? Ideo maledicit mihi; quoniam Dominus verat, et inflato se corde jactaverat; ut caput te- dixit illi, ut maledical..... Ecce filius meus, qui exinere non posset Dominum Jesum, id est, humili- vit de ventre meo, quærit animam meam. Si autem tatem, gratiam, justitiam, sapientiam, hoc est, veræ modo extraneus maledicit mihi, dimitte illum, ut mafidei magisterium non teneret. Et ideo Dominus ledicat; quoniam Dominus dixit illi, ut videat humicastigavit eam, qui moderator omnium novit quem- litatem meam : et retribuet mihi Dominus bona pro admodum unumquemque castiget. Ut enim me- maledicto hoc (II Reg. xvi, 10 et seq.). Quod et dicus graviora vulnera asperioribus medicamentis prophetico dixit spiritu, et probavit eventu. Cum curare consuevit, leviora levioribus: ita et Deus enim repleta fuerit humilitas, peccatum solvitur. noster graviora peccata majore severitate castigat. Denique et in Esaiæ libro habes quia dixit Dominus : Sed ipsa castigatio ad salutem proficit. Dixit enim Sacerdotes, loquimini ad cor Hierusalem: consolamini Dominus: Percutiam, et ego sanabo (Deut. xxxII, eam, quia repleta est humiliatio ejus, solutum est pec39). catum ejus; quia accepit de manu Domini duplicia peccata sua ( Esai. XL, 2 ). Advertis igitur quia ubi desolatio, ibi humilitas. Desolationem enim sequi. tur humilitas justo ordine, humilitatem patientia, patientiam probatio, probationem consolatio. Quod habes et in Apostolo scriptum : Quia tribulatio patientiam operatur, patientia autem probationem, probatio autem spem, spes autem non confundit; quia C 3. Denique de Hierusalem spem cœpit Hieremias propheta promittere. Nam in posterioribus sub hac littera ait: Dabit percutienti maxillam suam, et satiabitur in opprobriis. Dabit in sepultura os suum; si tamen est spes patientiæ ( Thren. 111, 30 et 29 ). In Evangelio Dominus Jesus docens virtutem atque insigne patientiæ, 1087 ait: Qui te percusserit in maxillam, præbe ei et alteram ( Matth. v, 39 ). Vult D charitas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spi enim discipulos suos et injuriarum esse patientes, nec referire facile, a nedum ferire. Patientia enim bumilitatis indicium est. Et ideo quoniam desolata erat ac destituta Hierusalem: Dabit, inquit, percutienti maxillam suam; ut non se subducat injuriæ, nec declinet cædis dolorem, sed percutienti maxillam offerat. Utrumque intelligi potest, sive ei qui percutere incipiat, sive ei qui jam percusserit; ut illud Evangelicum compleatur: Qui te percusserit in maxillam, præbe ei et alteram. Et prophetice hoc a Edit. omnes, Ne dum ferire polens injuriam faceret, indicium humilitatis non exhiberet. At ea quæ resecavimus in mss. desiderantur, et huc intrusa ritum sanctum (Rom. 111, 3-5), qui utique nos. trorum consolator est affectuum. 1088 5. Quod autem ait: Dabit in sepultura os suum (Thren. 1, 29); ostendit quamdam supra modum patientiæ taciturnitatem; ut tamquam se. peliat os proprium, ne loquatur; et velut quodam aggere virtutum obstruat, ne vocem doloris emittat; tantum pondus asserens patientiæ quam spes foveat; ut vocem ipsam velut busto quodam ac tumulo sepeliat, ac includat, quam nulla extorquere, videntur ab aliquo, qui nedum ferire, idem e se ac multo minus ferire, sive, aggredi, non satis intelligebat. |