quando non, ubi non, cui non homini formidandam; cum co tempore, quo abjectis jam sarcinis sæcularibus, jam expediti Dominum sequebamini, et in ea terra vivebatis simul, in qua Dominus humanis pedibus ambulans, Pacem meam, inquit, do vobis, pacem meam relinquo vobis (Joan. xiv, 27), viris ætate maturis, et in eloquio Domini habitantibus vobis accidere potuit? Vere tentatio est vita humana super terram (Job. vii, 1). Heu mihi, qui vos alicubi simul invenire non possum! forte, ut moveor, ut doleo, ut timeo, prociderem ad pedes vestros, flerem quantum valerem, rogarem quantum amarem, nunc unumquemque vestrum pro seipso, nunc utrumque pro alterutro, et pro aliis, et maxime infirmis, pro quibus Christus mortuus est (I Cor. vi, 11), qui vos tanquam in theatro vitæ hujus cum magno sui periculo spectant, ne de vobis ea conscribendo spargatis, quæ quandoque concordantes delere non poteritis, qui nunc concordare nolitis ; aut quæ concordes legere timcatis, ne iterum litigetis.

1

9. Verum dico charitati tuæ, nihil me magis quam hoc exemplum tremuisse, cum quædam ad me in epistola tua legerem tuæ indignationis indicia; non tam illa de Entello et bove lasso, ubi mihi potius hilariter jocari quam iracunde minari visus es, quam illud quod serio te scripsisse satis apparet, unde supra elocutus sum, plus fortasse quam debui, sed non plus quam timui, ubi aisti: Ne forte læsus juste expostulares. Rogo te, si fieri potest, ut inter nos quæramus et disseramus aliquid, quo sine amaritudine discordiæ corda nostra pascantur, fiat. Si autem non possum dicere quid mihi emendandum videatur in scriptis tuis, nec tu in meis, nisi cum suspicione invidiæ, aut læsione amicitiæ, quiescamus ab his, et nostræ vitæ salutique parcamus. Minus certe assequatur illa quæ inflat, dum non offendatur illa quæ ædificat (I Cor. vin, 2). Ego me longe esse sentio ab illa perfectione, de qua scriptum est: Si quis in verbo non offendit, hic perseclus est vir (Jacobi in, 2). Sed plane in Dei misericordia puto me posse facile abs te petere veniam, si quid offendi; quod mihi aperire debes, ut, cum te audiero, lucreris fratrem tuum (Matth. xvi, 15). Neque cnim, quia hoc propter longinquitatem terrarum non potes facere inter me et te, propterea debes sinere errare me. Prorsus quod ad ipsas res quas nosse volumus, attinet, si quid veri me tenere vel scio, vel credo, vel puto, in quo tu aliter sentis, quantum dat Dominus sine tua injuria conabor asserere. Quod autem pertinet ad offensionem tuam, cum te indignatum sensero, nihil aliud quam veniam deprecabor.

10. Nec omnino arbitror te succensere potuisse, nisi aut hoc dicerem quod non debui, aut non sic dicerem at debui; quia nec miror minus nos scire invicem, quam scimur a conjunctissimis et familiarissimis nostris. In quorum ego charitatem, fateor, facile me

1 in decem Mss. sic legitur: Quæ quoniam concordantes delere non poteritis, concordare nolitis. In uno Cisterciensi: quandoque quoniam delere non poteritis, concordare nolitis.

Lov., illa scientia. Redundat vox scientia, quæ abest a Mss.

totum projicio, præsertim fatigatum scandalis sæculi; et in ea sine ulla sollicitudine requiesco: Deum quippe illic esse sentio, in quem me securus projicio, et in quo securus requiesco. Nec in hac mea securitate erastinum illud humanæ fragilitatis incertum, de quo superius ingemui, omnino formido. Cum enim hominem christiana charitate flagrantem, eaque mihi fidelem amicum factum esse sentio; quidquid ei consiliorum meorum cogitationumque committo, non homini committo, sed illi in quo manet, ut talis sit. Deus enim charitas est; el qui manet in charitate, in Deo manel, el Deus in eo (Joan. iv, 16): quam si deseruerit, tantum faciat necesse est dolorem, quantum manens fecerat gaudium. Verumtamen ex amico intimo factus inimicus, quæerat sibi potius quod fingat astutus; non inveniat quod prodat iratus. Hoc autem unusquisque facile assequitur, non occultando quod fecerit, sed non faciendo quod occultari velit. Quod misericordia Dei bonis piisque concedit, ut inter amicos quoslibet futuros, liberi securique versentur, aliena peccata săɔi commissa non prodant; quæ prodi timeant, ipsi nulla committant. Cum enim falsum quid a maledico fingitur; aut omnino non creditur; aut certe integra salute, sola fama vexatur. Cum autem malum perpetratur, hostis est intimus, etiamsi nullius intimi loquacitate aut lite vulgetur. Quapropter quis prudentium non videat, etiam tu qu im tolerabiliter feras amicissimi quondam et familiarissimi incredibiles nunc inimicitias, consolante conscientia; et quemadmodum vel quod jactitat, vel quod a quibusdam forsitan creditur, in sinistris armis deputes, quibus non minus quam dextris contra diabolum dimicatur? Verumtamen illum maluerim aliquo modo mitiorem, quam te isto modo armatiorem. Hoc magnum et triste miraculum est, ex amicitiis talibus ad has inimicitias pervenisse; lætum erit, et multo majus ex inimicitiis talibus ad pristinam concordiam revertisse.

1

EPISTOLA LXXIV * (a). Augustinus Præsidium rogat ut superiorem epistolam curet Hieronymo reddendam, utque sibi eumdem suis etiam litteris placet.

Domino beatissimo, et merito venerando fratri, et consacerdoti PRESIDIO, AUGUSTINUS, in Domino salutem.

1. Sicut præsens rogavi Sinceritatem tuam, nunc quoque commoneo, ut litteras meas sancto fratri et compresbytero nostro Hieronymo mittere non graveris. Ut autem noverit Charitas tua quemadmodum etiam tu illi pro mea causa scribere debeas, misi exemplaria litterarum, et mearum ad ipsum, et ad me ipsius, quibus lectis pro tua sancta prudentia facile videas et modum meum, quem şervandum putavi, et motum ejus, quem non frustra timui. Aut si ego quod

Edd., inimicos. Prætulimus amicos, quod habent sex Mss. Mss. quatuordecim: Quod autem malum perpetratur, hostis est, etc.; lectio haudquaquam spernenda.

Recognita ad bl. bn. fs. j. mr. r. t. vc. duos sb. decem v. et ad Am. Bad. Er. Lov.

(a) Alias 16 : quæ autem 74 era!, nunc 256. Scripta cum superiore.

non debui, vel quomodo non debui, aliquid scripsi; non ad illum de me, sed ad me ipsum potius fraterna dilectione mitte sermonem, quo correctus pelam ut ignoscat, si meam culpam ipse cognovero.

EPISTOLA LXXV * (a).

Respondet tandem Hieronymus ad Augustini quæstiones propositas in Epist. 28, 40 et 71, scilicet de titulo libri ecclesiasticos scriptores repræsentantis, de Petro reprehenso a Paulo in Epist. ad Galatas, de translatione veteris Testamenti, ac de hederæ vocabulo apud Jonam defendens acriter scriptiones et interpretationes suas adversus Augustinum.

Domino vere sancto et beatissimo papæ AUGUSTINO, HIERONYMUS, in Christo salutem.

CAPUT PRIMUM. — 1. Tres simul epistolas, imo libellos breves, per diaconum Cyprianum, tuæ Dignationis accepi, diversas, ut tu nominas, quæstiones, ut ego sentio, reprehensiones opusculorum meorum continentes: ad quas si respondere voluero, libri magnitudine opus erit. Tamen conabor, quantum facere possum, modum non egredi longioris epistolæ, et festinanti fratri moram non facere, qui ante triduum, quam profecturus erat, a me epistolas flagitavit ; ut pene in procinctu hæc qualiacumque sunt, effutire compellerer, et tumultuario respondere sermone, non maturitate scribentis, sed dictantis temeritate: quæ plerumque non in doctrinam, sed in casum vertitur; ut fortissimos quoque milites subita bella conturbant, et ante coguntur fugere, quam possint arma corripere.

2. Cæterum nostra armatura Christus est, et apostoli Pauli institutio, qui scribit ad Ephesios: ‹ Assumite arma Dei, ut possitis resistere in die malo. Et rursum: State succincti lumbos vestros in veritate, et induti loricam justitiæ, et calceati pedes in præparationem Evangelii pacis: super omnia accipientes scutum fidci, in quo possitis universa tela maligni ignita exstinguere ; et galeam salutis accipite, et gladium Spiritus, quod est verbum Dei (Ephes. vi, 13 17). His quondam telis rex David armatus procedebat ad prælium; et quinque lapides de torrente accipiens levigatos, nihil asperitatis et sordium inter hujus sæculi turbines in sensibus suis esse monstrabat, bibens de torrente in via; et idcirco exaltatus caput superbissimum Goliath suo potissimum mucrone truncavit, percutiens in fronte blasphemum (I Reg. XVII, 40-51), et in ea parte corporis vulnerans, in qua et præsumptor sacerdotii Ozias lepra percutitur (II Par. xxvi, 19); et sanctus gloriatur in Domino dicens: ‹ Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine › (Psal. Iv, 7). Dicamus igitur et nos, ‹ Paratum cor meum, Deus, paratum cor meum ; cantabo et psallam in gloria mea. Exsurge psalterium et cithara; exsurgam diluculo (Psal. LVI, 8, 9): ut in nobis possit impleri, ‹ Aperi os tuum, et ego adimplebo illud › (Psal. Lxxx, 11); et, • Dominus dabit verbum evangelizantibus virtute multa ›

Purgata multis mendis ad fidem bl. bn. c. cc. gg. fs. j. mr. r. sb. t. tt. vc. decem v. et ad Am. Bad. Er. Lov. (a) Alias 11: quæ autem 75 erat, nunc 250. Scripta circa fin. an.401.

(Psal. LXVI, 12). Te quoque ipsum orare non dubito, ut inter nos contendentes veritas superet. Non enim tuam quæris gloriam, sed Christi ; cumque tu viceris, et ego vincam si meum errorem intellexero; et e contrario me vincente, lu superas, quia non filii parentibus, sed parentes filiis thesaurizant (II Cor. x1, 14). Et in Paralipomenon libro legimus, quod filii Israel ad pugnandum processerint ‹ mente pacifica › (l Paral. xi, 17, 18), inter ipsos quoque gladios et effusiones sanguinis, et cadavera prostratorum, non suam sed pacis victoriam cogitantes. Respondeamus igitur ad omnia, ac multiplices quæstiones, si Christus jusserit, brevi sermone solvamus. Prætermitto salutationis officia, quibus meum demulces,caput; taceo de blanditiis, quibus reprehensionem mei niteris consolari: ad ipsas causas veniam. CAPUT II. -3. Dicis accepisse te librum meum a quodam fratre, qui titulum non haberet, in quo Scriptores ecclesiasticos tam græcos quam latinos enumeraverim; cumque ab eo quæreres, ut tuis verbis utar, cur liminaris payina non esset inscripta, vel quo censeretur nomine, respondisse, appellari Epitaphium et argumentaris quod recle sic vocaretur, si eorum tantum, vel vitas vel scripta ibi legisses, qui jam defuncti essent ; cum vero multorum, et eo tempore quo scribebatur, et nunc usque viventium commemorentur opuscula, mirari te cur ei hunc titulum imposuerim. Puto intelligere prudentiam tuam, quod ex opere ipso titulum potueris intelligere. Legisti enim el græcos et latinos, qui vitas virorum illustrium descripserunt, quod nunquam Epitaphium huic operi scripserint, sed de illustribus viris, verbi gratia, ducibus, philosophicis, oratoribus, historic's, poetis, epicis, tragicis, comicis. Epitaphium autem proprie scribitur mortuorum: quod quidem in dormitione sanctæ memoriæ Nepotiani presbyteri olim fecisse me novi. Ergo hic liber vel de illustribus viris, vel proprie de scriptoribus ecclesiasticis appellandus est; licet a plerisque emendatoribus imperitis, de auctoribus, dicatur inscriptus.

CAPUT III. 4. Secundo loco quæris, cur dixerim in commentariis Epistolæ ad Galatas, Paulum id in Petro non potuisse reprehendere quod ipse fecerat (Gal. n, 11), nec in alio arguere simulationem cujus ipse lenebatur reus; et asseris, reprehensionem apostolicam non fuisse dispensatoriam, sed veram, et me non debere docere mendacium, sed universa quæ scripta sunt, ita sonare ut scripta sunt. Ad quæ primum respondeo, debuisse prudentiam tuam præfatiunculæ commentariorum meorum meminisse, dicentis ex persona mea : « Quid igitur? ego stultus ac temerarius, qui id pollicear quod ille non potuit? Minime: quin potius in eo, ut mihi videor, cautior atque timidior, quod imbecillitatem virium mearum sentiens, Origenis commentarios secutus sum. Scripsit enim ille vir in Epis'olam Pauli ad Galatas quinque proprie volumina, et decimum Stromatum suorum librum commatico super explanatione ejus scrmonecomplevit; tractatus quoque varios, el excerpta, quæ re, sola possent sufficere, composuit. Prætermitto Didymum videntem meum, et Laodicenum, de ecclesia nuper 1 Edd., ct Apollinarem, Laodicenum. Huc apud Mss. etiam

inquit, fratres, vos scitis quomam ab antiquis dicbus in nobis elegit Deus per os meum audire Gentes verbum Evangelii el credere; et qui novit corda Deus, testimonium perhibuit, dans illis Spiritum sanctum, sicut el nobis, et nihil discrevit inter nos et illos, fide purificans corda illorum. Nunc autem quid tentatis Deum imponere jugum super cervicem discipulorum, quod neque patres nostri, neque nos portare potuimus? Sed per gratiam Domini nostri Jesu Christi credimus salvari, quemadmodum et illi. Tacuit autem omnis multitudo › (Act. xv, 1-12), et in sententiam ejus Jacobus apostolus, et omnes simul presbyteri transierunt.

8. Hæc non debent molesta esse lectori, sed et illi et mihi utilia, ut probemus, ante apostolum Paulum non ignorasse Petrum, imo principem hujus fuisse decreti, Legem post Evangelium non esse servandam. Denique tantæ Petrus auctoritatis fuit, ut Paulus in Epistola sua scripserit: Deinde post annos tres veni Jerosolymam videre Petrum, et mansi apud eum diebus quindecim (Gal. 1, 18). Rursumque in consequentibus: Post annos quatuordecim ascendi iterum Jerosolymam cum Barnaba, assumpto et Tito. Ascendi autem secundum revelationem, et exposui eis Evangelium quod prædico inter Gentes: ostendens se non habuisse securitatem Evangelii prædicandi, nisi Petri, et qui cum eo erant, fuisset sententia roboratum. Statimque sequitur: ‹ Separatim autem his qui videbantur aliquid esse, ne forte in vacuum currerem aut cucurrissem. › Quare separatim, et non in publico? Ne forte fidelibus ex numero Judæorum, qui Legem putabant esse servandam, et sic credendum in Domino Salvatore, fidei scandalum nasceretur. Ergo et co tempore cum Petrus venisset Antiochiam (licet hoc Apostolorum Acta non scribant, sed affirmanti Paulo credendum sit), in faciem illi Paulus restitisse se scribit, quia reprchensibilis erat. Prius enim quam venirent quidam a Jacobo, cum Gentibus edebat; cum autem venissent, subtrahebat se, et segregabat, timens eos qui ex circumcisione erant. Et consenserunt cum illo cæteri Judai, ita ut et Barnabas adduceretur ab his in illam simulationem. ‹ Sed cum vidissem, › inquit, quod non recte ingrediuntur ad veritatem Evangelii, dixi Petro coram omnibus: Si tu, cum sis Judæus, gentiliter et non judaice vivis; quomodo cogis Gentes judaizare? » (Gal. 11, 1, 2, 14.) et cætera. Nulli ergo dubium est quod Petrus apostolus sententiæ hujus, cujus nunc prævaricator arguitur, primus auctor exiterit. Causa autem prævaricutionis, timor est Judæorum. Dicit enim Scriptura quod primum edebat cum Gentibus; cum autem venissent quidam a Jacobo, subtrahebat se et segregabat, timens eos qui ex circumcisione erant. Timebat autem Judæos quorum erat apostolus, ne per occasionem Gentilium a fide Christi recederent, et imitator pastoris boni, perderet gregem sibi creditum.

9. Sicut ergo ostendimus, Petrum bene quidem sensisse de abolitione Legis Mosaicæ, sed ad simulationem observandæ ejus timore compulsum; videamus an ipse Paulus qui alium arguit, tale quid fecerit. Legimus in

In uno e Vatic. Mss., observantiæ. In Cisterc. Ms., obscrvationis.

essel

:

eodem libro: Perambulabat autem Paulus Syriam, et Ciliciam, confirmans Ecclesias : pervenitque in Derben, et Listram; et ecce discipulus quidam erat ibi, nomine Timotheus, filius mulieris viduæ fidelis, patre artem gentili. Huic testimonium reddebant qui Listris erant et Iconio fratres. Hunc voluit Paulus secum proficisci; el assumens circumcidit eum propter Judæos qui erant in illis locis sciebant enim omnes quod pater ejus gentilis (Act. xv, 41, et xvi, 1-3). O beate apostole Paule, qui in Petro reprehenderas simulationem, qua subtraxit se a Gentilibus propter metum Judæorum qui a Jacobo venerant ; cur Timotheum, filium hominis gentilis, utique et ipsum gentilem (neque enim Judæus crat, qui non fuerat circumcisus), contra sententiam tuam circumcidere cogeris? Respondebis mihi : Propter Judæos qui erant in illis locis. Qui igitur tibi ignoscis in circumcisione discipuli venientis ex Gentibus, ignosce el Petro, præcessori tuo, quod aliqua fecerit metu fidelium Judæorum. Rursum scriptum est:‹ Paulus vero cum adhuc sustinuisset dies multos, fratribus valedicens, navigavit Syriam, et cum eo Priscilla et Aquila: el totondit sibi in Cenchreis caput; volum enim habuerat (Ibid. xvin, 18). Esto, ut ibi timore Judæorum compulsus sit facere quod nolebat; quare comam nutrivit ex voto, el postea eam in Cenchreis totondit ex Lege, quod Nazaræi qui se Deo voverint, juxta præceptum, Moysi facere consueverunt ? (Num, vi, 18.)

10. Verum hæc ad comparationem ejus rei quæ sequitur, parva sunt. Refert Lucas, sacræ historia scriptor ; ‹ Cum venissemus Jerosolymam, libenter susceperunt nos fratres; et sequenti die Jacobus et omnes seniores qui cum eo erant, Evangelio illius comprobato, dixerunt ei, Vides, frater, quot millia sunt in Judæa, qui credidcrunt in Christum, et ki omnes æmulatores sunt Legis. Audierunt autem de te quod discessionem doceas a Moyse eorum qui per Gentes sunt Judæorum, dicens non debere eos circumcidere filios suos, neque secundum consuetudinem ingredi. Quid ergo est ? Ulique oportet convenire multitudinem; audierunt enim le supervenisse. Hoc ergo fac quod tibi dicimus. Sunt nobis viri quatuor votum habentes super se; his assUIR, pis, sanctifica le cum ipsis, et impende in eos ut radant capita; et scient omnes quia quæ de te audierunt falsa sunt, sed ambulas et ipse custodiens Legem. Tunc Paulus, assumptis viris, postera die purificatus, cum illis intravit in templum, annuntians expletionem dierum purificationis, donec offerretur pro unoquoque corum oblatio › (Act. xx1, 17-26). O Paule, et in hoc te rursus interrogo; cur capul raseris, cur nudipedalia exercueris de cerimoniis Judæorum, cur obtuleris sacrificia, el secundum Legem hostia pro te fuerint immolatæ? Utique respondebis: Ne scandalizarentur qui ex Judæis. crediderant. Simulasti ergo Judæum ut Judæos lucri faceres; et hanc ipsam simulationem Jacobus et cæteri te docuere presbyteri ; sed tamen evadere non potuisti. Orta enim seditione cum occidendus esses, raptus cs a tribuno, et ab eo missus Cæsaream, sub custodia militum diligenti, ne te Judæi quasi simulatorem ac destructorem Legis occiderent ; atque inde Romam perveniens,

in hospitio quod tibi conduxeras, Christum et Juaæis et Gentibus prædicasti et sententia tua Neronis gladio confirmata est (Act. xxm, 23, et xxvп, 14, 30).

11. Didicimus quod propter metum Judæorum, et Petrus et Paulus æqualiter finxerint se Legis præcepta servare. Qua igitur fronte, qua audacia Paulus in altero reprehendat quod ipse commisit? Ego, imo alii ante me exposuerunt causam quam putaverant, non officiosum mendacium defendentes, sicut tu scribis, sed docentes honestam dispensationem; ut et Apostolorum prudentiam demonstrarent, et blasphemantis Porphyrii impudentiam coercerent, qui Petrum et Paulum puerili dicit inter se pugnasse certamine; imo exarsisse Paulum in invidiam virtutum Petri, et ea scripsisse jactanter quæ vel non fecerit, vel si fecerit, procaciter fecerit, id in alio reprehendens quod ipse commiserit. Interpretati sunt illi ut potuerunt ; tu quomodo istum locum edisseres? Utique meliora dicturus, qui veterum sententiam reprobasti.

CAPUT IV.-12. Scribis ad me in epistola tua (a) Neque enim a me docendus es, quomodo intelligatur quod idem Apostolus dicit, Factus sum Judais tanquam Judæus, ut Judæos lucrifacerem (I Cor. ix, 20), et catera quæ ibi dicuntur compassione misericordiæ, non simulatione fallaciæ 1. Fit enim tanquam ærger, qui mised nistrat ægroto; non cum se febres habere mentitur, cum animo condolentis cogitat quemadmodum sibi serviri vellet, si ipse ægrotaret. Nam utique Judæus erat; Christianus autem factus, non Judæorum sacrament. reliquerat, quæ convenienter ille populus, et legitimo tempore quo oportebat, acceperat : ideoque suscepit ea celebranda cum jam Christi esset apostolus, ut doceret non esse perniciosa his qui ea vellent, sicut a parentibus per Legem acceperant, custodire, etiam cum in Christum credidissent; non tamen in eis jam constituerent spem salutis, quoniam per Dominum Jesum salus ipsa quæ illis sacramentis significabatur, advenerat. › Totius sermonis tui, quem disputatione longissima protraxisti, hic sensus est ut Petrus non erraverit in eo quod his qui ex Judæis crediderant, putaverit Legem esse servandam ; sed in eo a recti linea deviarit, quod Gentes cocgerit judaizare. Coegerit autem non docentis imperio, sed conversationis exemplo. Et Paulus non contraria sit locutus his quæ ipse gesserat; sed quare Petrus eos qui ex Gendibus erant, judaizare compelleret.

13. Hæc ergo summa est quæstionis, imo sententiæ ¡uæ, ut post Evangelium Christi, bene faciant Judæi credentes, si Legis mandata custodiant; hoc est si sacrificia offerant quæ obtulit Paulus, si filios circumcidant, si sabbatum scrvent, ut Paulus in Timotheo, et omnes observavere Judæi. Si hoc verum est, in Cerinthi et Ebionis hærcsim delabimur, qui credentes in Chrislum, propter hoc solum a patribus anathematizati sunt, quod Legis cerimonias Christi Evangelio miscuerunt, et sic nova confessi sunt, ut vetera non omitterent. Quid dicam de Ebionitis, qui Christianos csse se simulant?

Mss. octo: Compassione misericordi, non simulatione fallaci.

(a) Epist. 40 n. 4.

Usque hodie per totas Orientis synagogas inter Judæos hæresis est, quæ dicitur Mineorum, et a Pharisæis nunc usque damnatur, quos vulgo Nazaræos nuncupant, qui credunt in Christum Filium Dei, natum de virgine Maria ; et eum dicunt esse, qui sub Pontio Pilato passus est, et resurrexit, in quem et nos credimus : sed dum volunt et ̧ Judæi esse et Christiani, nec Judæi sunt nec Christiani. Oro ergo te ut, qui nostro vulnusculo medendum putas, quod acu foratum, imo punctum, ut dicitur, hujus sententiæ medearis vulneri, quod lancea, et, ut ita dicam, phalarica (a) mole percussum est. Neque enim ejusdem est criminis in explanatione Scripturarum diversas majorum sententias ponere, et hæresim sccleratissimam rursum in Ecclesiam introducere. Sin autem hæc nobis incumbit necessitas, ut Judæos cum legitimis suis suscipiamus, et licebit eis observare in ecclesiis Christi quoa exercuerunt in synagogis satanæ, dicam quod sentio : non illi Christiani fient, sed nos Judæos facient.

si

14. Quis enim hoc Christianorum patienter audiat, quod in tua epistola continetur: «Judæus erat Paulus ; Christianus autem factus, non Judæorum sacramenta reliquerat, quæ convenienter ille populus, et legitimo tempore quo oportebat, acceperat : ideoque suscepit celebranda ea cum jam Christi esset apostolus, ut doceret non esse perniciosa his qui ea vellent, sicut a parentibus per Legem acceperant, custodire. › Rursum obsecro te, ut pace tua meum dolorem audias. Judæorum Paulus cerimonias observabat, cum jam Christi esset apostolus, et dicis eas non esse perniciosas his qui eas vellent, sicul a parentibus acceperant, custodire. Ego e contrario loquar, et reclamante mundo, libera voce pronuntiem, cerimonias Judæorum et perniciosas esse, el morliferas Christianis ; et quicumque eas observaverit, sive ex Judæis, sive ex Gentibus, eum in b.rathrum diaboli devolutum. ‹ Finis enim Legis Christus, ad justitiam omni credenti, Judæo scilicet et Gentili (Rom. x, 4): neque enim omni credenti erit finis ad justitiam, Judæus excipitur. Et in Evangelio legimus: Lex et Prophetæ usque ad Joannem Baptistam › (Matth. xi, 13, et Luc. xvi, 16). Et in alio loco: Propterca ergo magis quærebant eum Judæi interficere, quia non solum solvebat sabbatum, sed et Patrem suum dicebat esse Deum, æqualem se faciens Deo (Joan. v, 18). Et iterum : ‹ De plenitudine ejus nos omnes accepimus, ct gratiam pro gratia, quia Lex per Moysen data esi; Gratia autem el veritas per Jesum Christum facta est (Ibid. 1, 16, 17). Pro Legis gratia quæ præteriit, gratiam Evangelii accepimus permanentem; et pro umbris et imaginibus veteris Instrumenti, veritus Jesum per Christum facta est. Jeremias quoque ex persona Dei vaticinatur: Ecce dies veniunt, dicit Dominus, el consummabo domui Israel et domui Juda testamentum novum; non secundum testamentum quod disposui patribus eorum, in die quando apprehendi manum eorum, ut educerem eos de terra Ægypti › (Jer. xxx1, 31, 32).

(a) Phalarica genus teli est, in modum baste [rægrandi ferro munitum, quod tortilibus nervis, aut machina quadam bellica magno impetu mittebatur