Obrázky na stránke
PDF
ePub

cere.

10 Quidlibet audendi semper fuit aequa potestas.
Scimus et hanc veniam petimusque damusque vicissim,
Sed non ut placidis coëant immitia, non ut
Serpentes avibus geminentur, tigribus agni.
Inceptis gravibus plerumque et magna professis
15 Purpureus, late qui splendeat, unus et alter
cum lucus et ara Dianae

Assuitur pannus,

Et properantis aquae per amoenos ambitus agros
Aut flumen Rhenum aut pluvius describitur arcus:

> Sed nunc non erat his locus. Et fortasse cupressum
20 Scis simulare; quid hoc, si fractis enatat exspes

Navibus, aere dato qui pingitur? Amphora coepit
Institui: currente rota cur urceus exit?

Denique sit quidvis simplex duntaxat et unum.}}
Maxima pars 'vatum, pater et iuvenes patre digni,

25 Decipimur specie recti: brevis esse laboro

Obscurus fio; sectantem levia nervi¶ ul Ismead Deficiunt animique'; professus grandia turget ;aqla Serpit humi tatas himium timidusque procellae; Qui variare cupit rem prodigialiter unamjaol juu, tuero 391 294 39t ju antong aequa] iure permissa. Di- dam peteret, ut vultum suum et nauphilus apud Athen. 6, 14 (vois road fragium exprimeret, interrogavit num γῳδοῖς) ἐξουσία Ἔστιν λέγειν ἅπαν- ex cupresso vellet aliquid appingi.“ Tа xαi пolεiv μóvois." Lucian. pro Comm. Cruq. Tenendum est et piimagg.18: „Takaiòs ouros ó hóctoribus et poetis, suam cuique rei γος, ἀνευθύνους εἶναι καὶ ποιητάς καὶ γραφέας, "coëant] cf. Epist. 1,5, 25 geminentur] cf. Epod. 16, 30h inceptis gravibus] In illud saepe incidunt vitium poetae splendoris studio, quo magnae exspecta tioni quam magnificis exordiis excitare audent, satisfacere sibi videntur. Inde fit, ut in digressiones non raro deducantur vilique quasi vestimento purpureos quosdam pannos assuant totumque perdant. Eiusmodi pannorum exempla quaedam statim proferuntur, fortasse ex aequalium poetarum carminibus petita; nam flumen Rhenum ad Furium Bibaculum referendum esse non est improbabile. cfSat. I, 10, 37. - flumen Rhenum] vide ad Carm. IV, 4, 38. Et fortasse,,Irrisio pictoris inepti, qui vix aliud noverat quam depingere cupressum. A quo cum naufragus qui

[ocr errors]

esse locum. De naufragis vide ad Carm. I, 5, 13. coepit institui] „constructione a Cicerone nunquam usurpata pro coepta est institui.“ Õrellius. decipimur] Alia causa; nam quibus pulchri et veri sensus arte et studio non est excultus, ii dum vitia vitare student, nescientes in contraria ruunt. brevis] Quintil. VIII, 3,83: „ßqaxvloyíav male imitantes sequitur obscuritas." levia] levigata, expolita, splendentia. Sic antiqui libri MSS. et scholiastae. Alii male ex frequentissima verborum confusione lenia, mollia. Monet poeta ne nimio levitatis (lɛióτntos) studio vis ac vigor orationis perdatur. turget] Quintil. X, 2, 16: „fiunt `(scriptores) pro grandibus tumidi." timidus procellae] De genitivo vide ad Epist. I, 15, 33. prodigialiter] ita variare, ut omnes qui legant ingenium

30 Delphinum silvis appingit, fluctibus aprum. *-
In vitium ducit culpae fuga, si caret arte.
Aemilium circa ludum faber imus et ungues-brezati
Exprimet et molles imitabitur aere capillos,lileo}}
Infelix operis summa, quia ponere totum

35 Nesciet. Hunc ego me, si quid componere curem,
Non magis esse velim, quam naso vivere pravo
Spectandum nigris oculis nigroque capillo. o 14
Sumite materiam vestris qui scribitis aequam nosti)
Viribus et versate diu quid ferre recusentons")
40 Quid valeant humeri. Cui lecta potenter erit res/,.
Nec facundia deseret hunc nec lucidus ordo, Ayt
Ordinis haec virtus erit et venus, aut ego fallor,
Ut iam nunc dicat iam nunc debentia dici, molt
Pleraque differat et praesens in tempus omittat;

[ocr errors]

suum admirentur, stupeant. Ae-
milium ludum] Est ludus gladiatorius
ab Aemilio Lepido exstructus non
procul a Circo.
faber imus] Sic
plurimi et antiquissimi codices. Re-
cte, opinor. Altera enim lectio unus,
quam alii interpretantur praeter ce-
leros, melius quam reliqui omnes,
alii aliquis, ex coniectura orta vide-
tur. Vereor enim ne Horatius non
velit dicere hunc fabrum melius quam
reliquos omnes aere imitari ungues
et crines; satis enim magna laus erit,
si bene ille id facere posse dicatur,
id quod solo verbo imitabitur per-
spicue exprimitur. Deinde ut sit unus
idem quod aliquis, id quod locis etiam
probari non nego, Horatius neque di-
cere potuit, aliquem ex fabris circa
Judum Aemilium egregie exprimere
ungues et capillos, quoniam certa ea
laudatio ad incertum hominem, ad
primum quemque fabrorum referri
non poterit, neque suum ipsius mo-
rem ita relinquet, ut cum semper
certam certorum hominum imaginem
proponere soleat, nunc vagam du-
biamque inferat descriptionem. Quod
quidem bene senserunt ii qui Imum
nomen proprium esse putarent apud
Acronem, quamquam a vero aberra
runt. Recte Porphyrio et Comment.
Cruquianus imum eum esse, qui tum
ad imam partem ludi tabernam ha-

buerit, affirmant. Sic certa enuncia-
tur et laudatio et vituperatio certi
hominis, omnibus aequalibus noti.
Denique quis credat, si Horatii ma-
nus scripsisset unus, vocabulum pla-
num tritissimumque in antiquissimis
codicibus corrumpi potuisse in alte-
rum omnibus non aequalibus obscu
rius et rarius? ponere] Carm. 1V,
8, 8. nigris oculis] vide ad Carm.
I, 32, 11.

[ocr errors]

non

V. 38. Simplicitati et unitati ut
recte consulatur, materies sumenda
est, cui recte tractandae vires suf-
ficiunt. Quod si factum erit
deerit neque facundia neque lucidus
ordo. Iam primum agitur de lucido
ordine (v. 43-45), tum de facundia
(v. 46–72), quae cernitur in eli-
gendis recte verbis, priscis recipien-
dis, novis apte faciendis, tum in con-
iungendorum inter se verborum nova
et eleganti ratione. potenter] pro
suis viribus. Supervacanea est Mark-
landi coniectura pudenter i. e. mo-
deste, ut v. 51. cf. Epist. I, 17, 44.
II, 1, 259. venus] cfr. v. 320.
Quintil. VI, 3, 18: Venustum esse
quod cum gratia quadam et
dicatur apparet." nunc debentia]
Cavendum esse praecipit, ne alia
dicantur atque ea quae quovis loco
necessaria sin', ne in scribendo scri-

venere

[ocr errors]

45 Hoc amet, hoc spernat promissi carminis auctor. In verbis etiam tenuis cautusque serendis,

Dixeris egregie, notam si callida verbum

Reddiderit iunctura novum. Si forte necesse est '4
Indiciis monstrare recentibus abdita rerum,
50 Fingere cinctutis non exaudita Cethegis

Continget dabiturque licentia sumpta pudenter.co/
Et nova fictaque nuper habebunt verba fidem, si
Graeco fonte cadent parce detorta. Quid autem
Caecilio Plautoque dabit Romanus ademptum sa
55 Virgilio Varioque? Ego cur, acquirere pauca >>)
Si possum, invideor, cum lingua Catonis et Enni
Sermonem patrium ditaverit et nova rerum
Nomina protulerit? Licuit semperque licebit
Signatum praesente nota producere nomen.

[ocr errors]

ptor animo indulgeat; suo quodque loco ponendum esse, ut intelligatur cur scriptor hoc posuerit, illud spreverit.in verbis] Cic. de Orat. III, 379 Est quidam ornatus orationis qui ex singulis verbis est, alius qui ex continuatis coniunctisque constat. Ergo utemur verbis aut iis quae propria sunt et certa quasi vocabula rerum, paene una nata cum rebus ipsis, aut iis quae transferuntur et quasi alieno in loco collocantur, aut fis quae novamus et facimus ipsi." Dionys. Halic. de Comp. 3: „Ovx v τῷ κάλλει τῶν ὀνομάτων ἡ πειθώ τῆς ἑρμηνείας ἐστὶν ἀλλ' ἐν συζυyle." tenuis] de subtilitate iudicii in eligendis verbis. Quint. VIII, 3, 87: et sunt quaedam velut e tenui diligentia circa proprietatem significationemque munditiae." indiciis] Indicia verba appellavit; philosophi enim dicunt indicandarum rerum causa inventas esse voces." Porphyr.

[ocr errors]

abdita rerum] notiones novas. cinctutis Cethegis] cf. Epist. II, 2, 115 5 sqq. Cinctuti sunt cinctu induti; cinctus autem vestis fuit infra pectus corpus ambiens et ad pedes pertingens. A priscis Romanis gestabatur cinctus loco tunicae, ut expeditiores essent ad agendum; habebant enim solută brachia et ad exse rendum habilioră. Cinctutus voc. prae

[ocr errors]

ter h. 1. non videtur legi nisi apud Ovidium Fast. V, 101: coleris cins ctutis, Faune, Lupercisa i. e. prope nudis et cinctu pudenda velatis.c pudenter] Quintil. I, 5, 71: „Usitatis tutius utimur; nova non sine quodam periculo fingimus." Graeco fonte] Facienda verba sunt ad analogiam graecae linguae sed ex ingenio et natura latinae, ut apud Horatium centimanus, tauriformis, beluosus, alia. Quintil. XII, 10, 33: „Tanto est sermo Graecus Latino iucundior, ut nostri poetae, quoties dulce carmen ésse voluerint, illorum id nominibus exor nent.“ Caecilio] Epist. If, 1, 59, - Virgilio Vario que] Noli colligere ex hoc loco, vixisse etiam tunc Virgilium et Varium; sed hi eius ae tatis egregii poetae contra priscos Caecilium et Plautum ponuntur ; utrisque idem novandorum verborum ius vindicatur. invid eor] vide Zumpt. gr. lat. §. 413. cf. Epist. I, 5, 21 imperor. Catonis] M. Porcii Catonis, qui Censorinus dicitur. cf. Cic. de Fin. III, 4: „Si Zenoni licuit, cum rem aliquam invenisset inusitatam, inauditum quoque ei rei nomen imponere, cur non liceat Catoni?" producere nomen] Sic antiquissimi 'codices. Qui scripserunt procudere, nimio continuandae imaginis studio non viderunt idem bis dici; nam quid

60 Ut silvae foliis pronos mutantur in annos,
Prima cadunt; ita verborum vetus interit aetas,
Et iuvenum ritu florent modo nata vigentque.
Debemur morti nos nostraque: sive receptus

Terra Neptunus classes Aquilonibus arcet,
65 Regis opus, sterilisve diu palus aptaque remis
Vicinas urbes alit et grave sentit aratrum,... ndi
Seu cursum mutavit iniquum frugibus amnis,m!.
Doctus iter melius; mortalia facta peribunt,........!
Nedum sermonum stet honos et gratia vivax. Rend
70 Multa renascentur quae iam cecidere, cadentque ・ i
Quae nunc sunt in honore vocabula, si volet usus
Quem penes arbitrium est et ius et norma loquendi,
Res gestae regumque ducumque et tristia bella)

aliud est signare? Sed in producere quoque metaphora a numis desumpta continuatur; est enim nummos recens factos in notitiam hominum deducere", ut dicunt scholiastae, hanc lectionem tuentes. cf. Quintil. 1, 6, 18: „Utendum plane sermone velut nummo, cui publica forma est." pronos annos] ad finem vergentes. Carm. III, 27, 18. Ceterum cf. Hom. II. VI, 146. Mimnerm. eleg. 2: „Hμεῖς δ ̓ οἷά τε φύλλα φύει πολυαν déos won Eagos, ör'â2 avyỳ aŭξεται γελίου, Τοῖς ἴκελοι πήχυιον ini ygórov avdεow yẞns Téonoμεθα, πρὸς θεῶν εἰδότες οὔτε και nòv Out' ayaðóv.“ — prima] quae prius germinarunt, ea prius decidunt. debemur] cf. Carm. II, 14, 21 sqq. Neptunus] A. u. c. 717 Octavianus Agrippae, consilio lacum Lucri-num cum lacu Averno coniunxit magoumque ibi fecit portum tutissimum abimpetumet hostium et maris. Aquilonibus] Virg. Aen. IV, 310. De casuref. Epist. 1,8, 10. — palus] Ex elicentias quadam poetica ultima syl-laba correpta est. Fuerunt tamen qui hiatum praeferrent et scribendum esse «putarent palus diu aptaque; alii conGecturis locum tentarunt, palus prius, - palus dudum, palus pulsataque. Ex-plicant scholiastae locum, de exsiccatis ab Augusto Pomptinis paludi-bus;x:sed a nemine, docemur Augustum perfecisse quod Iulius Caesar

[ocr errors]

ante erat meditatus. Sueton. Caes. 44: „Iulius Caesar siccare Põmptinas paludes meditabatur," magis sumus certi de correcto ab Augusto Tiberis cursu; quae res a poeta significata est v. 67. - sermonum] loquendi consuetudinis. Quintil. I, 6, 43: „Et sane quid est aliud vetus sermo quam vetus loquendi consuetudo ?"

usus] cf. Epist, II, 2, 119. Sty".

[ocr errors]

V. 73. A singulis vocabulis Horatius transit ad ipsam orationem : quare praecipit in quoque carminum genere rectos numeros rectumque, dicendi genus observandum esse ac lenendum (v.86 sqq.), ita ut congruant ea cum ipsa re et cum sensibus | et natura eorum hominum, qui describantur, Exempla eius rei sumuntur ex tragoedia et comoedia, ɛquarum versus iambici non debent eiusdem esse aut gravitatis aut lepitatis, cum ad rationem cupiditalum ac morum personarum etiam sermo aut cadere debeat aut tolli, etenim lingua interpres est animi motuum ipsorum qui loquuntur hominum (v. 111). Praeterea sermo accommodandus est ad condicionem, aetatem, patriam hominum. His igitur diligenter consylendum est, sive persona describitur ab aliis iam facta et tradita Achilles, Medea, aliae personae (v. 124) sixe novae inveniuntur a scribentibus ipsis. Novas autem fingere

2060

Quo scribi possent numero, monstravit Homerus. Do 75 Versibus impariter iunctis querimonia primum

[ocr errors]

Post etiam inclusa est voti sententia compos;19 Quis tamen exiguos elegos emiserit auctor, dəfl Grammatici certant et adhuc sub iudice lis ést. Archilochum proprio rabies armavit iambo; eiga co 80 Hunc socci cepere pedem grandesque cothurnijou f Alternis aptum sermonibus et populares

[ocr errors]

Vincentem strepitus et natum rebus agendis.

[ocr errors]

Musa dedit fidibus divos puerosque deorum; moho Et pugilem victorem et equum certamine primumu PC og 85 Et iuvenum curas et libera vind referre, onun 5600 Descriptas servare vices operumque colores q mout Cur ego si nequeo ignoroque poëta salutorgad Cur nescire pudens prave quam discere malo? Versibus exponi tragicis res comica non vult;gétam supong 90 Indignatur item privatis ac prope socco

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

periculosum est, traditas describere facilius et gratius, in qua tamen re cavendum est ne scriptio omnino coerceatur imitatione; sed in traditis etiam personis necessaria est describendi novitas ac proprietas (v. 73-135) impariter] Hoc adverbium non videtur legi nisi hoc uno loco. Significantur hexameter versus εἰ pentameter. querimonia] lugubris elegia de amicis vel civibus egregiis morte ereptis. „Primum metro elegiaco res tristes et lugubres, post etiam laetae et prosperae coeperunt describi." Comm. Cruq. „Lugendi *formula est è èhéyɛ ex eaque et origo carminis elegiaci et appellatio "explicari potest. Vix enim dubitandum videtur, quin antiquissimi illius “lugubris carminis ea ratio fuerit, ut pentametrorum posterior pars haec "esset : ê bê léy' ề ễ déyɛ. Illi igitur versus recte dicti sunt lɛyoɩ." Hermann. exiguos elegos] tenues et humiles, si comparantur cum epici carminis gravitate. Orion p. 58: „Eρετὴν δὲ τοῦ ἐλεγείου φασὶν οἱ μὲν τὸν ̓Αρχίλοχον, οἱ δὲ Μίμνερμον, οἱ δὲ Καλλῖνον παλαιότερον. οὕτω Δίδυμος (Horatii aequalis) ἐν Ta negi пointwr." Omnium quae

[ocr errors]

onda ilonse to Ju

ad nos pervenerunt antiquissima ele gia est Callini (730 vel 635 a, Chr.).

Archilochum] Epod. 6, 13. Epist. 1,19, 25. socci] Epist. II, 4, 174. Ut cothurnus tragoediam ita soccus comoediam indicat. alternis] Aristot. Poet. 4: „Máliora Lɛxtikov TŴy μέτρων τὸ ἰαμβεῖόν ἐστιν· σημεῖον δὲ τούτου· πλεῖστα γὰρ ιαμβεία λέ γομεν ἐν τῇ διαλέκτῳ τῇ πρὸς ἀλ λήλους, ἑξάμετρα δὲ ὀλιγάκις. strepitus] clamores „populi, id vest, clarius resonantem in scena quam tumultus popularis resonet : tales strepitus excitat iste pes." Comm. Cruq. Quintil. IX, 4, 136: Aspera iambis maxime concitantur, non solum quod sunt e duabus modo syllabis eoque frequentiorem quasi pulsum habent, quae res lenitati contraria est, sed etiam quod omnibus pedibus insurgunt, et à brevibus in longas nituntur et crescunt." ―idivos puerosque] Indicantur varia › lyricae poesis genera. cf. Carm. IV, 2, 10 sqq. libera vina] Sat. 1, 4, 89. ΙΙ, 8, 37. — descriptas] certis legibus divisas, ut suum cuique generi me trum constitutum sit. colores] cf. privatis] sermone ex quotidiana ac vulgari vita sumpto.

v. 236.

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

?

« PredošláPokračovať »