Hic petit absenti, notâ jam callidus arte, 125 Nescio quis titulos Aegyptius, atque Arabarches, 130 123. Hic petit absenti.] Quin etiam, callidus arte, quæ jam nota est, uxori petit absenti, simulans eam esse in lectica. dedicaverat, teste Suet. Octav. 31. 130. Titulos.] Imaginem cum titulo. Aegyptius atque Arabarches. De illo Arabarche olim 124. Clausam.... sellam.] Vid. vehementer inter se disceptârunt sup. ad vers. 65. 125. Galla mea est.] Verba mariti.-Galla. Nomen fictum uxo ris. 126. Profer Galla caput.] Dispensator sæpius deceptus hâc arte hæsitat, et clamat, etc. -Noli vexare. Verba mariti. 127. Ipse dies.... distinguitur.] De vulgari negotiorum diurnorum ordine,vid. Mart. IV, 8.—Pulchro. Ειρωνικώς. 128. Sportula.] Primâ et secundâ horâ patronos clientes salutatum eunt, et sportulam petunt. Tertiâ et sequentibus, deducuntur patroni ad forum Augusti, in quo statua Apollinis eburnea erat. Ibi quoque causæ agebantur ; ideoque facete dicitur Apollo juris peritus, ut ap. Mart. II, 64, 8. Marsyas, causidicus, quòd utriusque statuæ in Foro fuerint, et quotidie illi lites quasi audierint. 129. Atque triumphales.] Statuæ summorum ducum, quas Augustus in utraque fori sui porticu eruditi; et adhuc sub judice lis est. Primum falso legerunt quidam Alabarches: nam in omnibus codd. et edd. antiquis scribitur Arabarches. Ita, omissis explicationibus variis, quas secum attulit nominis mutatio, vulgatam servemus lectionem. Arabarches recte dicitur Arabum princeps; sive reipsa præfuerit Arabiæ, aut servis Arabibus Romam adductis; sive fuerit præfectus Arabarchiæ, id est, vectigali pro animalibus solvendo, quorum copia ingens ex Arabia in Aegyptum adduci solita fuerit; sive denique magistratus sit ab Aegypti nomo Arabia dictus, quod colligitur ex Cic. ad Atticum II, epist. 17. Quis autem fuerit iste de quo Juvenalis hîc loquitur Aegyptius atque Arabarches (duo enim nomina unum atque eumdem designant), non constat, neque unquam constabit: in re enim tam obscura, nil nisi per conjecturam potest explicari. Quidam Tiber. Cujus ad effigiem non tantum meiere fas est. Alexandrum, qui regebat Aegyp- 135 quin pessimus ille homo significetur, qui mali principis gratiâ, e servili conditione ad summum fastigium pravis artibus fuit evectus. A. 131. Non tantum meiere.] Subaudi, sed etiam pejus facere, ut alvum exonerare. 132. Veteres lassique clientes.] Hæc ad augendam rei indignitatem valent. 133. Longissima cœnæ spes.] A summo mane enim patronum salutatum iverant, eum usque ad horam cœnæ, honoris causa, deduxerant, sperantes tandem huic cœnæ tam exoptatæ se adhibendos; sed frustra : ergo, mœsti abeunt. 134. Homini.] Scil. iisdem clientibus, hominibus. Caules. Pro quovis cibo viliore. 135. Vorabit.] Aétvég, tanquam helluo, qualis mox v. 137, describitur. 136. Rex horum.] Idem ac dominus, patronus. Hoc enim nomine patronum suum clientes V. 134. Spes homini. Caules, etc. Ita omnes nostri codd. tribus tantum exceptis, qui legunt spes homini. Caulis, et spes horum caules. In editt. Grangæi et Henninii sic interpungitur: Votaque deponunt, quanquam longissima, cœnæ, spes homini. Ut sit sensus et deponunt vota cœnæ quanquam spes homini sit longissima, id est, semper eam comitetur. Hæc nobis quoque potior videtur ratio interpretandi. Nam de tot pulchris, et latis orbibus, et tam Ponit apros, atque compellabant. Vacuisque toris. Nullo conviva adhibito. In lectulis autem discubitoriis compositi vescebantur, fere jacentes, ita ut sinistro cubito caput incumberet. 137. Latis orbibus.] Orbes dicuntur vulgo patina. Hoc loco, mensæ a forma rotunda. Vid. sat. XI, v. 122. 139. Parasitus.] Sic dictus, qui alienas mensas captat. Vid. infra sat. V. Hic interrumpit sermonem dicens: Nullus quidem jam parasitus erit, non male! Sed quis feret istas sordes, etc.? Minusne intolerabilis erit iste luxus, qui, etc.? 140. Luxuriæ sordes. ] Optime cum sordibus:nam luxuriajuncta isti divites luxuriosi, erga amicos sunt sordidi, atque erga se benefici. Gula. Voracitas. Hic, ho mo gulosus,helluo et polyphagus. 141. Totos ponit apros. ] Primus in convivio solidum aprum apposuit Servilius Rullus, ut auctor est Plin. lib. VIII, cap. 51. Propter convivia. Ut pluribus in convivio, non uni apponeretur et sufficeret. 140 145 142. Pœna tumen præsens.] Aderit brevi pœna tam inauditæ voracitatis, scilicet, mors repentina, aut morbi periculosissimi.-Deponis amictus. In balneo. - 143. Turgidus.] Ut ap. Horat. epist. I, 6, 61: crudi, tumidique lavamur. Pavonem. Pavo inter delicatissima Romanorum fercula numeratus aliquandiu fuit, tum propter novitatem et raritatem, tum propter pennarum pompam quæ ei cocto reponebantur, quibusque indutus inferebatur mensis. Cæterum laboriosa decoctionis est, cujus mortui difficile caro putrescit, quod experientiâ satis est comprobatum. Pavonem autem primus apposuit Hortensius orator, et saginavit M. Aufidius Lusco.--In balnea. Ante cœnam, exercitatione corpus curabant veteres; atque ut plurimam balnea ingrediebantur. Eadem aliquando repetebant cœnati. 144. Hinc.] Ex nimia ciborum copía et indigestione. - Intestata senectus. Mors repentina senis, qui ab intestato moritur. 145. It noya nec tristis.] Quo Ducitur iratis plaudendum funus amicis. 150 153.Simplicitas.] Hoc est libertas, appnoía, quæ simpliciter et aperte expromit quod sentit ; qualis fuit Lucilio, Catoni, Terentio, Varroni, Horatio, Persio, et præsertim ipsi Juvenali. audeo dicere nomen. Adeo RomaCujus non nam libertatem oppresserant Tiberius, Nero, Domitianus, aliique haud absimiles, ut ne illa quidem impune appellari posse videretur. Grangæus et post hunc interpres Gallic. Dusaulx, hæc, cujus non audeo dicere nomen, poëtæ tribuunt, quasi monitori V. 151. Par materiæ. In quibusdam codd. et edd. priscis, par materia est, ne metrum laboret. Sed solemnes Juvenali sunt hiatus. Vid. sat. II, v. 26. III, 70. VI, 274, et alibi. Cæterum cod. olim Thuaneus Bibliot. Imp. nunc Colbertinus îta : Par materiæ ? Unde est illa priorum, etc. et eam lectionem veram esse prope affirmarem. Quid refert dictis ignoscat Mucius, an non? respondisset: Tu rogitas a me, 154. Quid refert dictis ignoscat.] Hic recte poëta monitori dicit: Quid meâ refert num Mucius, homo nobilis, sed vitiosus et infamis, irascatur mihi, an ignoscat? Et iram ejus, et misericordiam parum curo. 155. Pone Tigellinum.] Monitor 155 respondet: Impune quidem multorum hominum vitia notabis; sed si in virum potentem et imperatoribus gratum, qualem Tigellinum invectus fueris, tunc supplicio afficieris, etc.... 155 157. Tada lucebis in illa, etc.] Hic locus adeo perobscurus, ut Pithoeus profiteretur nullum in his satiris locum esse quem ex glossis minus grammatice intellexerit. Ex omnibus enim interpretibus, alii textum mutaverunt, nulla auctoritate freti, eumque suæ propriæ, non auctoris sententiæ cedere coëgerunt, ut Grangæus, Henninius, etc. Alii, unum idemque supplicium intelligentes, inextricabiles finxerunt ambages, e quibus, nisi omissis eorum nugis novum iter ingressi, nequaquam expedire nos possumus. Is igitur, nostro qualicumque judicio, phrasis erit V. 155. Lucebis. In plerisque codd. et edd. priscis ita. Quatuor tantum lucebit. V. 156. Quá stantes ardent, etc. Si, ut nobis videtur, mendum fuit unquam in hoc versu, id librariorum priorum inscitia accidit. In codice enim archetypo, ita forsan scriptum fuerat : Quá stans ex ardet qui fixo gutture fumat. Unde illi ex his vocibus stans ex ardet separatis, et male delineatis, effecerunt stantes ardent : et cùm sæpe ap. codd. in verbis plerisque littera n vel omittatur, vel simplici hac linea (-) indicetur, eam ipsi supposuerunt; atque pro voce ardet scripserunt ardent, ut et pro fumat, fumant. Quæ si nostra conjectura accipi posset, sequeretur inde facilis explicatio loci; legeretur enim : .... Tæda lucebis in illa, Quâ stans exardet qui fixo gutture fumat, Et late media sulcum deducit arena. Vid. sup. comment. F. D. |