Obrázky na stránke
PDF
ePub

Deus interdum remittat, tamen, quod semper id faciat, nullo certo principio constat; unde possunt illæ animæ dubitare, an Deus hoc rigore justitiæ cum eis usurus sit. Præterea refert Dionys. Carthus., lib. 4 de novissimis, art. 47, animam quamdam purgatorii cuidam apparuisse et dixisse: Scio quia ante judicii diem veniam non obtinebo; an autem tunc, incertum habeo. Et infra dicit: Qui taliter torquebantur, communiter erant incerti an finaliter salvarentur, et quasi desperabiliter fluctuabant, qui in tormentis suis nihil existimabant ita pœnale, sicut incertitudinem indulgentiæ. Quæ omnia refert ex Petro Cluniacensi.

3. In animabus purgatorii esse desperationem est contra fidem. - Tota hæc doctrina erronea est, quamvis in ea quædam sint magis hæretica et impia. Primo ergo ponere in illis animabus veram desperationem, est contra fidem, et contra omnem rationem suppositis principiis fidei. Probatur, quia desperatio est gravissimum peccatum, et saluti contrarium, quia sicut fides est ad salutem necessaria, ita et spes, quandiu ad terminum perventum non est. Item, quidquid sit de certitudine salutis, saltem est evidens animas illas non esse certas de sua damnatione, aut quod Deus illas deseruerit; imo neque ad hoc præsumendum habent conjecturas; cur ergo desperabunt? An quia puniri se conspiciunt? At hoc potius est indicium salutis, et amoris Dei, quando cum illa pœna non est conjuncta alia significatio divini odii, vel desertionis, quæ nulla fingi potest in illis animabus, ut statim amplius patebit.

4. Purgatorii animas non ita doloribus perturbari, ut anxietatem irrationabilem sustineant. Secundo censeo esse de fide, et fide supposita evidens, illas auimas non ita perturbari doloribus, ut irrationabilem aliquam anxietatem, vel impatientiam sustineant. Probatur primo ex eodem principio, quod peccare non possunt. Secundo ex illo Proverb. 12: Non contristabit justum quidquid ei acciderit, id est, non perturbabit illum, aut dejecto animo faciet, sed æquo feret animo, sciens non sine divina providentia et justitia evenire. Quod si hoc dixit Sapiens de justo in hac vita degente, quando divina gratia et protectione custoditur, quid dicendum est de animabus illis, quæ confirmatæ sunt in gratia et in omni bono, et certissime norunt illas pœnas esse justissimas et ex Dei ordinatione evenire? Non ergo perturbantur et impatientes sunt, sed potius conformantur divinæ voluntati ; et

ideo Ecclesia in canone Missæ eas dicit in pace dormire, ac quiescere. Nec vero dici potest, ex vehementia doloris perturbari rationem in illis animabus et ideo veluti necessitate quadam inculpabili hujusmodi perturbationem pati. Hoc enim perturbationis genus habet locum in anima conjuncta corpori, quando vehementia doloris ita perturbat humores, ut lædat organa sensuum, qui postea perturbant rationis usum, propter dependentiam intellectus conjuncti a phantasmatibus. At in puro spiritu, vel anima separata, hic perturbationis modus locum non habet, sed non obstante quacunque tristitia integram habet intelligendi, vel ratiocinandi vim. Quanquam enim prava voluntatis affectio etiam in puro spiritu possit inclinare intellectum, vel ad actualem cogitationem, vel etiam ad judicium, in his quæ alias evidentia non sunt, nunquam tamen potest ita perturbare, ut verum usum rationis auferat. Unde etiam in inferno anima illius divitis optime cognoscebat statum suum et causam suæ pœnæ, et similia. Eo vel maxime quod in animabus purgatorii nulla est inordinata affectio, ex qua possit talis perturbatio, aut impatientia oriri.

-

Has animas certas esse de sua salute. 5, Num hæ animæ statim ac a corpore separantur, cognoscant non esse damnatas, et quomodo. Tertio assero certissimum esse animas purgatorii esse omnino securas et certas de sua salute, tam quoad præsentem justitiam, quam quoad æternam beatitudinem post illum statum consequendam. Ita docet D. Thom., citato loco, et ibi cæteri Doctores, et d. 45; Soto, d. 19, q. 3, art. 2, dicit esse Catholicam doctrinam; Cajet., tom. 1 Opusc., tract. 23, q. 2, solum dixit esse communem doctrinam; late Roffens., art. 38; Bellarm., lib. 2 de Purgator., c. 4. Ratio hujus veritatis constabit explicando modum hujus certitudinis, simulque respondendo ad rationem dubitandi. Duo ergo necesse est certo cognoscere ad habendam hanc certitudinem. Unum est, ut animæ illæ cognoscant statim ac separantur a corpore, se non esse damnatas, sed in statu gratiæ. Aliud est, ut cognoscant se non fore damnandas. Quoad primum videtur dici posse probabiliter, animas illas per scientiam evidentem et intuitivam id conspicere, quia seipsas intuitive videndo, vident etiam quidquid in ipsis est, sicut Angeli seipsos videntes, vident suas potentias et habitus. Vident ergo illæ animæ in sua substantia habitum

gratiæ, et habitum charitatis in voluntate; bus separatis non ita est ; nam quæ non sunt ergo vident se secundum præsentem statum in gratia (loquor de animabus adultorum) non esse damnatas. Ita sentit Cajet. supra, nullum bonum actum, nec amorem Dei suquem imitatur Bellarm., dict. c. 4, circa fi- per omnia verum aut verisimilem habere nem. Mihi tamen res incerta est, et contra- possunt ratione status damnationis, et ideo rium videtur verisimilius, quia neque Ange- ex talium actuum experimento evidenter inlus, nedum anima separata, potest per sua ferri potest status gratiæ. Rursus certum est, naturalia videre mysteria gratiæ; quantum- animas, quæ decedunt in peccato mortali, vis ergo videat suam substantiam, et natura- statim in puncto mortis cognoscere se esse les potentias, et habitus, nihilominus non po- damnatas; sed animæ purgatorii non cognoterit intueri qualitates supernaturales in se scunt se esse damnatas, alias falsum cognoexistentes, sine speciebus propriis illarum, scerent; ergo ex hoc evidenter concludunt se quas oportet esse per se infusas, et superna- non esse damnatas, quia ex una negatione turalis ordinis; unde etiam erit necessarium evidenter infertur alia, et priorem positive, lumen illis speciebus accommodatum; non et evidenter cognoscunt, si reflexionem fapossumus autem cum fundamento dicere, hoc ciant, quod fere necessarium est; ergo inde lumen et species infundi animabus in purga- inferunt evidenter posteriorem. Solum restat torio; pertinet enim ad statum beatitudinis et probanda major propositio, quæ videtur æque sunt quasi proprietates consequentes essen- certa, ac certum est, animas decedentes in tialem beatitudinem, et ad accidentalem per- peccato mortali statim in morte puniri pœna tinentes. Item quia talis scientia supernatu- condigna, quod est manifeste de fide ex dict. ralis infusa non est debita naturæ, nec tali loco Luc. 16, et ex illo Job 21: Ducunt in statui pœnali; cur ergo dicemus ibi infundi? bonis dies suos, et in puncto ad inferna descendunt, cum similibus. Nemo autem est damnatus nisi sciat se esse damnatum, tum quia alias non statim esset obstinatus in malo, nec fidem aut potestatem bene operandi amitteret; tum quia magna pars pœnæ damnati est scire se esse damnatum, quia non est damnatio sine desperatione veniæ, neque sine apprehensione perpetuæ pœnæ et inimicitiæ cum Deo, neque etiam e converso desperatio aliunde nascitur cum necessitate nisi ex cognitione talis damnationis. Unde etiam animæ purgatorii eo ipso quod non desperant, vident se non esse damnatas in perpetuum, nec gerere cum Deo perpetuam inimicitiam. Huc accedunt aliæ conjecturæ, quia animæ quæ sunt in mortali, sicut feruntur in gehennam, ita cognoscunt locum ad quem deferuntur, et audiunt blasphemias in Deum, quæ ibi dicuntur, et quibus ipsa cooperantur; hæc autem omnia non experitur anima purgatorii, imo videt se esse in loco, ubi Deus honoratur et non blasphematur, elc.; ergo.

6. Ex effectibus, quos in se experiuntur, cognoscere has animas se esse in gratia.-Aliter ergo dici potest, animas illas ex principiis fidei, quæ in hac vita habuerunt, et retinent, et ex effectibus, quos in se experiuntur, evidenter colligere se non esse in statu damnationis. Qui discursus fieri potest variis modis. Primo, quia certo credimus animas damnatas non diligere Deum, nec detestari peccata, imo nihil boni operari; illæ autem animæ evidenter experiuntur se diligere Deum, et detestari peccata, et nihil mali actu velle; ergo evidenter vident se non esse damnatas. Deinde certa fide credimus, animas decedentes in peccato mortali, in eodem puncto et momento mortis damnari, juxta illud Luc. 16: Mortuus est dives, et sepultus est in inferno; ergo e converso certum etiam est, animam, quæ non statim in morte damnatur, non decedere in peccato mortali, et quæ in peccato mortali non est, esse in gratia (de adultis enim agimus); cum ergo anima purgatorii evidenter cognoscat se non esse damnatam, evidenter etiam scit, supposita fide, se esse in statu gratiæ, et non in peccato mortali. Unde hæc est differentia inter illum statum et viatoris, quod in via ex nullo experimento bonorum actuum potest homo evidenter inferre se esse in gratia, quia etiam illi, qui non sunt in gratia, possunt habere actus bonos, et adeo similes, ut non possint evidenter a nobis discerni. At vero in anima

7. Quomodo hæ animæ cognoscant se non fore damnandas. His ergo modis cognoscunt illud principium; sed illud non satis est, nisi addatur secundum. Dicere autem possumus illud solum cognoscere ex fide, quam in hac vita habuerunt. Nam de fide credimus animas sanctas post mortem non posse peccare, ut in superioribus ostensum est; hanc autem fidem etiam retinent animæ separatæ ; ergo hoc ipso quod vident se non

esse in statu peccati mortalis, quando hinc decedunt, certo judicant se non posse cadere ab illo statu, atque adeo pœnas illas fore temporales, et post illas vitam beatam consecuturas. Si quis tamen recte consideret, tota hæc cognitio non excedit theologicam certitudinem, unde non est evidens quoad ipsum consequens, sed solum quoad illationem. Ex quo videtur ulterius inferri, hanc cognitionem non posse esse communem omnibus illis animabus. Nam principia illa, quæ nos supponimus ut certa, quamvis talia sint, non. tamen sunt articuli fidei omnibus noti, sed doctis tantum, et plusquam mediocribus Theologis noti sunt; multi ergo justi idiotæ morientur sine fide vel cognitione talium principiorum, ut quod anima purgatorii non possit peccare, quod anima discedens in peccato mortali statim sciat se esse damnatam, vel similia; ergo possunt esse in purgatorio multæ animæ, quæ per se non valeant talem discursum theologicum facere, quia illis pro illo statu non revelatur theologia, quam in hac vita non didicerunt. Ad hoc vero dici potest, quoad hæc principia, quæ facilia sunt, facillime edoceri, et illuminari a suis Angelis custodibus.

8. Rationi dubitandi fit satis. — Addimus denique, directe et per se hanc certitudinem recipere in judicio particulari. Suppono enim omnes homines judicari in morte, particulari judicio, de quo dixi multa in 2 tomo, disp. 52, sect. 2, ubi ostendi et illud esse, et in instanti separationis animæ a corpore fieri, et in eo ferri sententiam, quæ ipsi anime statim manifestatur, nam ad hunc finem profertur; imo nihil aliud videtur esse proferri, quam manifestari, quia apud se jam Deus illam habebat, profert autem cum manifestat; hæc autem manifestatio per se pertinet ad eum qui judicatur; nam quod aliis manifestetur, accidentarium est. Per hanc autem sententiam duo cognoscunt illa animæ, scilicet, dignas esse vita æterna propter bona merita, et illam esse illis reddendam in tali ac tanto gradu, differri tamen, quia dignæ etiam sunt tali ac tanta poena, quam prius luituræ sunt; simul etiam vident sententiam Dei esse immutabilem et infallibiliter habituram effectum. Per eam ergo sententiam, quæ revelationem divinam continet, et de præsenti statu, et de futura beatitudine certissimæ redduntur. Unde existimo, non solum certo scire illam poenam futuram esse temporalem, sed etiam quanto tempore du

ratura sit, per se loquendo. Quod etiam constare potest ex illis revelationibus, in quibus animæ purgatorii apparent, et petunt suffragia, affirmantes fore statim liberandas ab illis pœnis, si hoc vel illud pro illis fiat, ut patet ex Gregor., 4 Dialog., cap. 40, et aliis.

9. Has animas habere certam spem de sua beatitudine, licet beati non habeant spem de gloria suorum corporum. - Ratio igitur dubitandi initio posita soluta est. Ad id autem quod de spe et timore dicebatur, respondeo, imo animas illas tanto sperare certius, quanto securius; non est enim contra rationem spei certitudo consequendi bonum speratum, quandiu illud obtentum non est, maxime si adhuc sustinendi sunt labores, et superandæ difficultates ante consecutionem. Ila vero se habent illæ sanctæ animæ, et differunt aliquo modo a jam beatis, etiam respectu gloriæ corporis, quia beatæ jam habent gloriam animæ, quæ est veluti principium intrinsecum gloriæ corporis, et sine ulla pœna, vel difficultate sua illam consecuturæ sunt, et ideo licet habeant simplicem expectationem, illa tamen in eis non habet rationem spei, quia non habet rationem ardui, sive diversitas inter eas essentialis sit, sive non, de quo alias; in præsenti autem et est vera expectatio et fiducia, et nomen etiam spei retinet, quia adhuc retinet bonum illud rationem ardui. Unde, cum de beatis incertum sit, an habitus spei quoad substantiam et realitatem in eis maneat, de animabus purgatorii id dubitari non potest, quia retinent integram justitiam habitualem, quæ sine re aut spe esse non potest, et quia nihil egerunt, quo illam amitterent, nec etiam aliquid ei incompossibile receperunt.

10. Confirmationi respondetur.—Hujusmodi animam non habere timorem cum spe beatitudinis. - Ad aliam vero partem de timore, primum dicitur, non esse de ratione spei, ut habeat timorem conjunctum; quæ est enim necessitas? Deinde dicitur, proprium timorem esse de malo futuro; nam de jam præsenti potius est tristitia; animæ ergo illæ tristantur et dolent de præsenti malo pœnæ, quia hoc pravum non est, sed naturale; imo ad hoc ibi sunt, ut constristentur; simul autem naturaliter fugiunt malum illud, et cupiunt finiri. Nam, ut Cyprianus ait lib. de Mortalit. : Quis non tristitiæ carere optet, quis non ad lætitiam venire festinet? Illa autem fuga pro illo statu non est per modum appetitus efficacis, sed velleitatis cujusdam, et ideo potius

simplex fuga mali dicitur, quam timor. Rursus, perpetuitatem illius mali, vel carentiæ perpetuæ divinæ visionis minus timent, quia certissimæ sunt eis non imminere tale periculum; simplici ergo affectu illas fugiunt, et odio habent, vel ex appetitu propria beatitudinis, certaque spe illius, vel ex charitate Dei, propter, cujus honorem et amorem, illum maxime videre desiderant. Denique, proprium timorem servilem non habent, et quoad hoc

dici possunt habere charitatem perfectam, quæ hunc timorem excludit; non enim jam fugiunt culpam propter timorem pœnæ, in quo talis timor consistit, sed culpam propter se et propter Deum fugiunt, quod pertinet ad timorem filialem, et pœnam ipsam ea potissimum ratione detestantur, quia est fructus culpæ. Igitur prædicta certitudo, nec veram spem, nec timorem illi statui accommodatum excludit.

FINIS QUARTE PARTIS HUJUS OPERIS.

QUINTA HUJUS OPERIS PARS

DISPUTATIO XLVIII

DE SUFFRAGIIS.

Suffragium quid. Quot modis suffragium unius possit alteri prodesse.-Postquam visum est, quomodo solvi posset temporalis poena peccatis debita, per propriam actionem, vel passionem ipsiusmet peccatoris, videnJum superest, quomodo remitti possit, vel solvi per alterius actionem vel passionem alteri communicatam. Quæ communicatio, prout inter fideles fieri potest, suffragium solet appellari, juxta usitatam phrasim Ecclesiæ et Theologorum. Est enim suffragium, ut sumitur ex D. Thom. et aliis, in 4, d. 45, auxilium quoddam, quod unus fidelis præbet alteri ad obtinendum a Deo remissionem pœnæ temporalis, vel aliquid hujusmodi. Supponendumque est tribus modis posse suffragium unius prodesse alteri. Primo ex opere operato. Secundo per indulgentias, quæ etiam juvant ad modum operis operati. Tertio ex opere operantis. De primo modo nihil nobis dicendum superest in hac materia; suppono enim, remissionem pœnæ ex opere operato, seclusis indulgentiis, non fieri nisi aut per sacramenta, aut per sacrificium; nam ex Christi institutione non habemus alia instrumenta, seu causas hujus effectus. Et quamvis probabile sit, aliquod sacramentale ex institutione Ecclesiæ habere hunc effectum, tamen, si ita est, illud reducitur ad aliquem modum ex dictis, et, quantum ad præsens spectat, eadem ratio erit de hac remissione, et de illa, quæ fit in sacramentis; suppono enim ulterius remissionem pœnæ, quæ ex opere operato comparatur per susceptionem alicujus sacramenti, tantum in eo fieri, qui sacramentum suscipit, et non in alio, ut in superiori tomo late tractavi. Idemque erit in sacramentalibus, si per usum alicujus talis effectus conceditur; ut si per aquam benedictam alicui remittitur aliquis gradus pœnæ, illa remissio fit ei, qui devote utitur aqua be

nedicta, non alteri, quod simile suo modo est in baptismo et aliis sacramentis. Quo fit ut nullum suffragium possit aliis prodesse ex opere operato, præter Missæ sacrificium; de quo disputatum est sufficienter in superiori tom., disput. 79, sect. 9, et seq., et ideo de hoc genere suffragii ex opere operato nihil aliud in hac materia dicendum nobis superest. De suffragio vero per modum indulgentiæ dicturi sumus in sequenti disputatione, et ideo in præsenti solum est sermo de suffragiis ex opere operantis, sive hæc fiant auctoritate privata singulorum fidelium, sive auctoritate publica totius Ecclesia; utroque enim modo fieri possunt, ut constat ex usu Ecclesiæ, et in discursu disputationis explicabitur. In qua primo videndum est, an possit hoc genus suffragii inter fideles reperiri. Secundo, quibus modis fieri possit. Tertio, per quæ opera fieri possit, et quas conditiones requirat ex parte auxiliantis, et eorum, quibus hoc genus auxilii seu suffragiorum impenditur.

[blocks in formation]
« PredošláPokračovať »