6. Et non peribunt in æternum: subaudis, tanquam eis dixerit, Vos peribitis in æternum, quia non estis ex ovibus meis. Non rapiet eas quisquam de manu mea. Intentius accipite: Pater meus quod dedit mihi, majus est omnibus. Quid potest lupus? quid potest fur et latro? Non perdunt nisi ad interitum prædestinatos. De illis autem ovibus, de quibus dicit Apostolus, Novit Dominus qui sunt ejus (II Tim. 11, 19); et, Quos præscivit, ipsos et prædestinavit; quos aulem prædestinavit, ipsos et vocavit; quos autem vocavit, illos et justificavit; quos autem justificavit, ipsos et glorificavit (Rom. VIII, 29, 30): de ovibus istis nec lupus rapit, nec fur tollit, nec latro interficit. Securus est de numero earum, qui pro eis novit quod dedit. Et hoc est quod ait, Non rapiet eas quisquam de manu mea: et item ad Patrem, Pater meus quod dedit mihi, majus est omnibus. Quid dedit Filio Pater majus omnibus ? Et ipse illi esset unigenitus Filius. Quid est ergo, dedit ? jam erat cui daret, an gignendo dedit? Nam si erat cui daret ut Filius esset, aliquando erat, et Filius non erat: Absit ut aliquando Dominus Christus fuerit, et Filius non fuerit. De nobis hoc dici potest: aliquando filii hominum eramus, filii Dei non eramus. Nos enim filio Dei gratia fecit, illum natura, quia ita natus est. Et non est ut dicas, Non erat antequam natus erat: nunquam enim non natus erat, qui Patri coæternus erat. Qui sapit capiat; qui non capit credat1, nutriatur, et capiet. Verbum Dei semper cum Patre, et semper Verbum: et quia Verbum, ideo Filius. Semper ergo Filius, et semper æqualis. Non enim crescendo, sed nascendo æqualis est, qui semper natus est de Patre Filius, de Deo Deus, de æterno coæternus. Pater autem non de Filio Deus: Filius de Patre Deus; ideo Pater Filio gignendo dedit ut Deus esset, gignendo dedit ut sibi coæternus essel, gignendo dedit ut æqualis esset. Hoc est quod majus est omnibus. Quomodo vita Filius, et habens vitam Filius? Quod habet hoc est: tu aliud es, aliud habes. Verbi gratia, habes sapientiam ; numquid tu es ipsa sapientia? Denique quia non es tu ipse quod habes, si amiseris quod habes, redis ut non habeas et aliquando resumis, aliquando amittis. Quomodo oculus noster non in seipso habet inseparabiliter lucem; aperitur et capit, clauditur et amittit. Non sic est Deus Dei Filius, non sic est Verbum Patris non sic est Verbum quod non sonando transit, sed nascendo manet. Sic habet sapientiam, ut ipse sit sapientia, faciatque sapientes; sic habet vitam, ut sit ipse vita, faciatque viventes. Hoc est quod majus est omnibus. Attendit Joannes ipse evangelista cœlum et terram, volens dicere de Filio Dei; attendit, et transcendit. Cogitavit supra cœlum millia exercitus Angelorum, cogitavit et transcendit universam, sicut aquila nubes, sic sua mente creaturam: transceudit magna omnia, pervenit ad illud quod majus est omnibus; et dixit, In principio erat Verbum (Joan. 1, 1). Sed quia ille cujus est Verbum non est de Verbo, Verbum autem de illo est cujus est Verbum ; ideo ait,

1 Omnes Mss., qui non sapit credat,

2 Sic Mss. At editi, reddis.

Quod dedit mihi Pater, id est, ut sim Verbum ejus, ut sim unigenitus Filius ejus, ut sim splendor lucis ejus, majus est omnibus. Ideo, Nemo rapit, inquit, oves meas de manu mea. Nemo potest rapere de manu Patris mei.

7. De manu mea, et de manu Patris mei : quid est hoc, Nemo rapit de manu mea, et, Nemo rapit de manu Patris mei? Utrum una manus est Patris et Filii, an forte ipse Filius manus est Patris sui ? Si manum intelligamus potestatem, una est Patris et Filii potestas; quia una est divinitas: si autem manum intelligamus, sicut dictum est per prophetam, Et brachium Domini cuirevelatum est (Isa. LIII, 1), manus Patris ipse est Filius. Quod non ita dictum est, tanquam Deus habeat humanam formam,et quasi corporis membra; sed quod per ipsum facta sunt omnia. Nam solent et homines dicere manus suas esse alios homines, per quos faciunt quod volunt. Aliquando et ipsum opus hominis, manus hominis dicitur quod fit per manum : sicut dicitur quisque agnoscere manum suam, cum id quod scripsit agnoscit. Cum ergo multis modis etiam hominis dicatur manus, qui proprie manum habet in sui corporis membris; quanto magis non uno modo intelligendum est cum legitur manus Dei, cui forma corporis nulla est? Ac per hoc melius hoc loco manum Patris et Filii intelligimus potestatem Patris et Filii; ne forte cum hic manum Patris ipsum Filium dictum acceperimus, incipiat carnalis cogitatio etiam ipsius Filii quærere Filium, quem similiter credat Christi manum. Ergo Nemo rapit de manu Patris mei; hoc est, Nemo rapit mihi.

8. Sed ne forte adhuc titubes, audi quid sequitur: Ego et Pater unum sumus. Huc usque Judæi tolerare potuerunt audierunt, Ego et Pater unum sumus, et non pertulerunt; et more suo duri, ad lapides cucurrerunt. Tulerunt lapides, ut lapidarent eum. Dominus quia non patiebatur quod nolebat pati, et non est passus nisi quod voluit pati, adhuc eos lapidare cupientes alloquitur. « Sustulerunt lapides Judæi, ut lapidarent illum. Respondit eis Jesus Multa bona opera ostendi vobis ex Patre meo, propter quod corum opus me lapidatis? Et illi responderunt : De bono opere non lapidamus te, sed de blasphemia, et quia tu homo cum sis, facis teipsum Deum. » Ad illud hoc responderunt quod dixerat, Ego et Pater unum sumus. Ecce Judæi intellexerunt quod non intelligunt Ariani. Ideo enim irati sunt, quoniam senserunt non posse dici, Ego et Paler unum sumus, nisi ubi æqualitas est Patris et Filii.

9. Dominus autem videte quid responderit tardis. Vidit eos non ferre splendorem veritatis, et eum temperavit in verbis. Nonne scriptum est in Lege vestra, id est, vobis data, quia ego dixi, Dii estis ? Deus dicit per Prophetam in Psalmo hominibus: Ego dixi, Dii estis (Psal. LXXXI, 6). Et Legem appellavit Dominus generaliter omnes illas Scripturas: quamvis alibi specialiter dicat Legem, a Prophetis eam distinguens ; sicuti est, Lex et prophetæ usque ad Joannem (Luc. xvi, 16); et, In his duobus præceptis tota Lex pendet ex Prophetæ

paremur, quæ erit ad vitam, non ad judicium. Ita quippe ait: Veniet hora quondo omnes qui in monumentis sunt, audient vocem ejus et procedent qui bene fecerunt, ad resurrectionem vitæ ; qui male egerunt, ad resurrectionem judicii (Joan. v, 28, 29).

2. Tres tamen mortuos a Domino resuscitatos in Evangelio legimus, et forte non frustra. Domini quippe facta non sunt tantummodo facta, sed signa. Si ergo signa sunt, præter id quod mira sunt, aliquid profecto significant: quorum factorum significationem invenire, aliquanto est operosius, quam ea legere vel audire. Admirantes audiebamus, tanquam magni miraculi spectaculo ante nostros oculos constituto, cum Evangelium legeretur, quemadmodum revixerit, Lazarus. Si attendamus mirabiliora opera Christi, omnis qui credit, resurgit (a): si attendamus omnes, et intelligamus detestabiliores mortes, omnis qui peccat moritur. Sed mortem carnis omnis homo timet, mortem animæ pauci. Pro morte carnis quæ sine dubio quandoque ventura est, curant omnes ne veniat inde est quod laborant. Laborat ne moriatur homo moriturus, et non laborat ne peccet homo in æternum victurus. Et cum laborat ne moriatur, sine causa laborat: id enim agit ut multum mors differatur, non ut evadatur: si autem peccare nolit, non laborabit, et vivet in æternum. O si possemus excitare homines, et cum ipsis pariter excitari, ut tales essemus amatores vitæ permanentis, quales sunt homines amatores vitæ fugientis ! Quid non facit homo sub mortis periculo constitutus? Gladio impendente cervicibus, prodiderunt homines quidquid sibi, unde viverent, reservabant. Quis non continuo prodidit ne percuteretur ? Et post proditionem fortasse percussus est. Quis non, ut viveret, continuo perdere voluit unde viveret, eligens vitam mendicantem quam celerem mortem? Cui dictum est, Naviga ne moriaris; et distulit? Cui dictum est, Labora ne moriaris; et piger fuit? Levia Deus jubet, ut in æternum vivamus; et obedire negligimus. Non tibi Deus dicit, Perde quidquid habes, ut vivas exiguo tempore in labore sollicitus; sed, Da pauperi unde habes, ut vivas semper sine labore securus. Accusant nos amatores vitæ temporalis, quam nec cum volunt, nec quamdiu volunt habent et nos invicem non accusamus, tam pigri, tam tepidi ad capessendam vitam æternam, quam si voluerimus habebimus, cum habuerimus non amittemus; hanc autem mortem quam timemus, etiamsi noluerimus habebimus.

3. Si ergo Dominus magna sua gratia, et magna sua misericordia animas suscitat, ne moriamur in æternum; bene intelligimus tres illos mortuos quos in corporibus suscitavit, aliquid significare et figurare de resurrectionibus animarum quæ fiunt per fidem: resuscitavit filiam archisynagogi adhuc in domo jacentem (Marc. v, 41, 42); resuscitavit juvenem filiu m viduæ extra portas civitatis elatum (Luc. vit,

(a) Forte legendum sic: mirabiliore opere Christi omnis qui credit resurgit. Et infra: detestabiliore morte omnis qui peccat moritur.

14, 15); resuscitavit Lazarum sepultum quatriduanum. Intueatur quisque animam suam: si peccat, moritur; peccatum ; mors est animæ. Sed aliquando in cogitatione peccatur. Delectavit quod malum est, consensisti, peccasti; consensio illa occidit te : sed intus est mors, quia cogitatum malum nondum processit in factum. Talem animam resuscitare se significans Dominus, resuscitavit illam puellam quæ nondum erat foras elata, sed in domo mortua jacebat, quasi peccatum latebat. Si autem non solum malæ delectationi consensisti, sed etiam ipsum malum fecisti; quasi mortuum extra portam extulisti: jam foris es, et mortuus elatus es. Tamen et ipsum Dominus resuscitavit, et reddidit viduæ matri suæ. Si peccasti, poeniteat te : et resuscitat te Dominus, et reddet Ecclesiæ matri tuæ. Tertius mortuus est Lazarus. Est genus mortis immane, mala consuetudo appellatur. Aliud est enim peccare, aliud peccandi consuetudinem facere. Qui peccat et continuo corrigitur, cito reviviscit: quia nondum est implicatus con. suetudine, non est sepultus. Qui autem peccare consuevit, sepultus est, et bene de illo dicitur, fetet : incipit enim habere pessimam famam, tanquam odorem teterrimum. Tales sunt omnes assueti sceleribus, perditi moribus. Dicis ei, Noli, facere. Quando te audit quem terra sic premit, et tabe corrumpitur, et molo consuetudinis prægravat ur? Nec ad ipsum lamen resuscitandum minor fuit virtus Christi. Novimus, vidimus, quotidie videmus homines, pessima consuetudine permutata vivere melius, quam vivunt qui reprehendebant. Detestabaris hominem: ecce ipsa soror Lazari (si tamen ipsa est quæ pedes Domini unxit unguento, et tersit capillis suis quoslaverat lacrymis) melius suscitata est quam frater ejus : de magna malæ consuetudinis mole est liberata. Erat enim famosa peccatrix et de illa dictum est, Dimittuntur ei peccata multa, quoniam dilexit multum (Luc. 37-47). Videmus multos, novimus multo nemo desperet, nemo de se præsumat. Et desperare malum est, et de se præsumere. Sic noli desperare, ut eligas de quo debeas præsumere.

4. Ergo et Lazarum Dominus suscitavit. Audistis qualem, id est, quid significet Lazari resurrectio. Legamus itaque jam ; et quoniam multa in hac lectione manifesta sunt, expositionem in singulis non quæramus, ut necessaria pertractemus. Erat autem quidam languens, Lazarus a Bethania, de castello Mariæ et Martha sororum ejus 1. In superiore lectione meministis quod Dominus exiit de manibus eorum qui lapidare illum voluerant, et discessit trans Jordanem ubi Joannes baptizabat (Joan. x, 39, 40). Ibi ergo Domino constituto, infirmabatur in Bethania Lazarus, quod castellum erat proximum Jerosolymis.

5. Maria autem erat quæ unxit Dominum unguento, et extersil pedes ejus capillis suis, cujus frater Lazarus infirmabalur. Miserunt ergo sorores ejus ad eum, dicentes. Jam intelligimus quo miserunt, ubi erat Do

1 In omnibus Mss. omittitur, sororum ejus.
(a) Conf. lib. 1, de Sermone Domini in monte, n. 35.

minus: quoniam absens erat, trans Jordanem scilicet. Miserunt ad Dominum, nuntiantes quod ægrotaret frater earum : ut si dignaretur veniret, et eum ab ægritudine liberaret. Ille distulit sanare, non posset resuscitare. Quid ergo renuntiaverunt sorores ejus? Domine, ecce quem amas imfirmatur. Non dixerunt, Veni amanti enim tantummodo nuntiandum fuit. Non ausæ sunt dicere, Veni, et sana: non aus sunt dicere, Ibi jube, et hic fiet. Cur enim non et istæ, si fides illius Centurionis inde laudatur ? Ait enim Non sum dignus ut intres sub tectum meum, sed tantum dic verbo, et sanabitur puer meus (Matth. vIII, 8, 10). Nihil horum istæ, sed tantummodo, Domine, ecce quam amas infirmatur. Sufficit ut noveris ; non enim amas, et deseris. Dicit aliquis: Quomodo per Lazarum peccator significabatur, et a Domino sic amabatur? Audiat eum dicentem, Non veni vocare justos, sed peccatores (ld. ix, 13). Si enim peccatores Deus non amaret, de cœlo ad terras non descen⚫ deret.

6. Audiens autem Jesus, dixit eis: Infirmitas hæc non est ad mortem, sed pro gloria Dei, ut glorificetur Filius Dei. Talis glorificatio ipsius non ipsum auxit, sed nobis profuit. Hoc ergo ait, non est ad morlem, quia et ipsa mors non erat ad mortem ; sed potius ad miraculum, quo facto crederent homines in Christum, et vitarent veram mortem. Sane videte quemadmodum tanquam ex obliquo Dominus Deum se dixit, propter quosdam qui negant Filium Deum esse. Nam sunt hæretici qui hoc negant, quod Filius Dei sit Deus. Ecce audiant : Infirmitas hæc, inquit, non est ad mortem, sed pro gloria Dei. Qua gloria ? cujus Dei? Audi quod sequitur: Ut glorificetur Filius Dei. Infirmitas ergo hæc, inquit, non est ad mortem, sed pro gloria Dei, ut glorificetur Filius Dei per eam. Per quam? Per illam infirmitatem.

7. Diligebat autem Jesu Martham, et sororem ejus Mariam, et Lazarum. Ille languens, illæ tristes, omnes dilecti sed diligebat eos et languentium salvator, imo etiam mortuorum suscitator, et tristium consolator. Et ergo audivit quia infirmabatur, tunc quidem mansit in eodem loco duobus diebus. Nuntiaverunt ergo illi; mansit illic ille: tamdiu tempus ductum est, quousque quatriduum compleretur. Non frustra, nisi quia forte, imo quia certe et ipse numerus dierum intimat aliquod sacramentum. Deinde post hæc dicit iterum discipulis suis, Eamus in Jadæum : ubi pene fuerat lapidatus, qui propterea inde discessisse videbatur, ne lapidaretur. Discessit enim ut homo; sed in redeundo quasi oblitus infirmitatem, ostendit potestatem. Eamus, inquit, in Judæam.

8. Deinde hoc dicto, videte quemadmodum discipuli territi fuerint. Dicunt ei discipuli: Rabbi, nunc quærebant te Judæi lapidare, et iterum vadis illuc? Respondit Jesus: Nonne duodecim sunt horæ diei? Quid sibi vult ista responsio? Illi dixerunt, Modo te lapidare volebant Judæi, et iterum illuc vadis, ut te lapident? Et Dominus, Nonne duodecim horæ sunt diei? Si quis ambulaverit in die, non offendit, quia lucem hu

sed

jus mundi videt: si autem ambulaverit in nocte, offen dit, quia lux non est in eo. De die quidem locutus est, sed in nostra intelligentia quasi adhuc nox est. Invocemus diem, ut expellat noctem, et cor lumine illustret. Quid enim Dominus dicere voluit ? Quantum mihi videtur, quantum sublucet altitudo profunditasque sententiæ, redarguere voluit illorum dubitationem et infidelitatem. Voluerunt enim consilium dare Domino ne moreretur, qui venerat mori, ne ipsi morerentur. Sic etiam quodam alio loco Petrus sanclus diligens Dominum, sed adhuc non plene intelligens cur venisset, timuit ne moreretur, et vitæ displicuit, id est, ipsi Domino: nam cum indicaret discipulis quod esset Jerosolymis passurus a Judæis, respon dit Petrus inter cæteros, et ait, Absit a te, Domine, propitius libi esto, non fiel istud. Et continuo Dominus, Redi post me, satanas, non enim supis quæ Dei sunt, sed quæ hominum. Et paulo ante confitens Filium Dei laudem meruerat: audierat enim, Beatus es, Simon Bar Jona, quia non tibi revelavit caro et sanguis, Pater meus qui in cœlis est (Matth. xvi, 16-23). Cui dixerat, Beatus es; illi dicit, Redi retro, salanas: quia beatus a se non erat, Sed unde? Quia non tibi revelavil caro et sanguis, sed Pater meus qui in cœlis est. Ecce unde beatus, non de tuo, sed de meo. Non quia Pater ego, sed quia omnia quæ habet Pater, mea sunt (Joan. xvi, 15). Si beatus de ipsius Domini; satanas decujus? Ibi dicit: rationem quippe reddidit beatitudinis, ut diceret, Non caro el sanguis tibi revelavit hoc, sed Pater meus qui in cælis est: hæc est causa beatitudinis tuæ. Quod vero dixi, Redi post me, satanas, audi etiam hujus rei causam: Non enim sapis quæ Dei sunt, sed quæ sunt hominis. Nemo ergo se palpet; de suo satanas est, de Dei beatus est. Quid est enim de suo, nisi de peccato suo? Tolle peccatum, quod est tuum. Justitia, inquit, de meo est 2. Quid enim habes quod non accepisti (I Cor. iv, 7) ? Cum ergo vellent dare consilium homines Deo, discipuli magistro, servi Domino, ægroti medico; corripuit eos, et ait, Nonne duodecim horæ sunt dier ? Si quis ambulaverit in die, non offendit. Me sequimini, si non vultis offendere: nolite mihi consilium dare, quos a me consilium oportet accipere. Quo ergo pertinet, Nonne duodecim horæ sunt diei? Quia ut diem se esse ostenderet, duodecim discipulos elegit. Si ego sum, inquit, dies, et vos horæ, numquid horæ diei consilium dant? Hora diem sequuntur, non dies horas. Si ergo illi horæ, quid ibi Judas? Et ipse inter duodecim horas? Si hora erat, lucebat ; si lucebat, quomodo diem ad mortem tradebat? Sed Dominus in hoc verbo non ipsum Judam, sed successorem ipsius prævidebat. Juda enim cadente successit Matthias, et duodenarius numerus mansit (Act. 1, 26). Non ergo frustra duodecim discipulos elegit Dominus, nisi quia ipse spiritualis est dies. Sequantur ergo horæ diem, prædicent horæ diem, horæ illustrentur a die, horæ 1 lo sex Mss., quid esset passurus.

2 Hæc est Er. punctuatio in hunc locum : Tolle peccatum quod est tuum, justitia, inquit, de meo est. Lov. post tuum, duo puncta interponunt. M.