Obrázky na stránke
PDF
ePub

Degmengesch. I. S. 93.), Luitprand1). Wie sehr die Meinung des orientalischen Hofes und seiner Theologen, welche den Vorrang des Bischofs von Rom aus der Zufälligkeit des Alters und der Größe dieser Stadt, aus den Beschlüssen der Väter2) und der Kaiser ableiten, von der Geschichte und dem Begriff des Primats abweicht, liegt zu flar am Tage. Mit Recht antwortete Leo, als die Orientalen auf den äußern weltlichen Grund hin für Constantinopel den ersten Nang nach der römischen Kirche verlangten 3), Constantinopel

1) Leg. Longob. I. IV. c. IV. wo er den Papst als Haupt aller Kirden und Priester anerkennt.

2) C. Chalcedon. Καὶ γὰρ τῷ θρόνῳ τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης, διὰ τὸ βασιλεύειν τὴν πόλιν ἐκείνην, οἱ πατέρες εἰκότως ἀποδεδώκασι τὰ πρεσβεῖα καὶ τῷ αὐτῷ σκόπῳ κινούμενοι οἱ ἔκατον πεντηκόντα Θεοφιλέστατοι ἐπίσκοποι τὰ ἴσα πρεσβεία ἀπενείμαν τῷ τῆς νείας Ῥώμης ἁγιωτάτῳ θρόνῳ, εὐλόγως κρίναντες, τὴν βασιλείᾳ καὶ συγκλήτῳ τιμηθεῖσαν πόλιν καὶ τῶν ἴσων ἀπολαύουσαν πρεσβείων τῇ πρεσβυτέρα βασίλιδι Ρώμη, καὶ ἐν τοῖς ἐκκλη σιαστικοῖς ὡς ἐκείνην μεγαλύνεσθαι πράγμασι, δευτέραν μετ' ἐκείνην οὖσαν. e. XXVIII. (wo jedoch Rom nur in Beziehung auf seinen Patriarchat, und πίgt auf den primat gefaβt ift. Galla Placid. Πάντων ἀκεραίων μενόντων εἰς τὸν ἀποστολικὸν θρόνον, ἐν ᾧ πρῶτος ὁ μακαριώτατος τῶν ἀποστόλων Πέτρος, τὰ κλεῖθρα τοῦ οὐρανοῦ ὑποδεξάμενος, τὴν ἀρχιεροσύνην τοῦ ἐπὶ (ἐπισκόπου) ὑποθέσις παραπεμφθείη· ὀφείλομεν γὰρ τῇ ἀθανάτῳ πόλει ἀπονεῖμαι ἐν πᾶσι τὰ πρωτεῖα, τῇ διὰ τῆς ἰδίας ἀρετῆς τοῦ κόσμου κληρωσα μένη τὴν δεσπότειαν καὶ τῇ ἡμετέρᾳ βασιλείᾳ τὸν κύκλον καὶ διοικητέον καὶ φυλακτέον ἐπιτρεψάση. Epl. ad Pulcher. (in Cod. Mon. eccl. gr. Τ. Ι. p. 63. aud inter Leon. Epl. LVIII. Ball.) Εν ᾧ (ἀποστολικῷ θρόνῳ) πρῶτος ἐκεῖ νος, ὁ τὰς οὐρανοῦ κλεῖς ἀξιωθεὶς ὑποδέξασθαι, τὴν ἐπισκοπὴν τῆς ἀρχιε μοσύνης ἐκόσμησε, δηλαδὴ, ὅποτε πρέπει ἡμᾶς ταύτῃ τῇ μεγίστη πόλει, ἥτις δέσποινα πασῶν ὑπάρχει τῶν γεῶν, ἐν πᾶσι τὸ σέβας παραφυλάξαι. Epl. ad Theodos. (int. Leon. Epl. LVI. Ball. Justinian. Θεσπίζομεν κατὰ τοὺς τῶν ἁγιῶν συνόδων ὁροῦς, τὸν ἁγιώτατον τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης πάπαν πρῶτον εἶναι πάντων τῶν ἱερέων, καὶ τὸν μακαριότατον ἐπίσκοπον Κονσταν τίνου πόλεως καὶ νέας Ρώμης δευτέραν τάξιν ἐπέχειν μετὰ τὸν ἀποστολικὸν Θρόνον τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης. Nov. CXXX. Cf. 1. V. Basilic. Tit. III.

Bals. c. III. in Conc. Chalced. c. XXVIII. Zon. in Chalc. XXVIII. CP. III. 3) C. Chalced. Epl. ad Leon. (int. Leon. Epl. XCVIII. Ball.) c. IV. Marcian. Epl. ad Leon. (int. Leon. Epl. C.) c. III. Anast. CP. Epl. ad Leon. (CI.) c. IV. V.

sey eine kaiserliche, keine apostolische Stadt, und dem Ehrgeiz des Anatolius sey Einhalt zu thun '). In sehr scharfer Weise sprach sich auch später Pius II. gegen eine solche Betrachtungsweise des Primats aus).

Den Primat des römischen Bischofs wollte in einem gewissen Sinne und Grade einräumen Melanchthon3), freier und offener huldigten ihm der große Philosoph Leibniz*) und der große

1) Leo Epl. CIV. ad Marcian. c. III.

2) Non enim principes, non reges, non imperatores, non potentes populi, non patrum et conciliorum decreta Romanam et apostolicam sedem fixerunt et erexerunt, nec ullis synodicis constitutis omnibus ecclesiis per orbem praelata est, sed omnes ecclesias per orbem sparsas universum unam ecclesiam esse, unum sibi thalamum et ipsius praesidem fore beatum Petrum voluit Christus, verus homo qui regnat in trinitate verus deus. Haec sedes est una perfecta matris suae, una electa genetricis suae, haec est apostolica sedes. Quam verbum illud, per quod coelum et terra creata sunt, non hominum mortalitas fluxa instruxit. Haec quam prophetarum praesagio constituit deus super gentes et regna, quam Apostolorum testimonio, martyrum sanguine, imperialis sedis adeptione munivit hujus ordinationi quisquis resistit, utique potestati dei resistit...... Nemo sibi blandiatur, conciliorum auctoritate istius apostolicae sedis potestatem restringi, quam incommutabilis dei sententia firmavit; neque quorumlibet doctorum et magistrorum in adversum audiantur opiniones, quos concilium Florentinum destruxit. Orat. in convent. Mantuan. 1459. (d'Achery Spic. III. p. 308. ed. de la Barre.)

3) De pontifice autem statuo, si evangelium admitteret, posse ei propter pacem et communem tranquillitatem christianorum, qui jam sub ipso sunt et in posterum sub ipso erunt, superioritatem in episcopos, quam alioquin habet, jure humano etiam a nobis permitti. S. dessen Unterschrift der Schmalkald. Art. Freilich unterschreibt er hinwiederum de potest. et primat. pap. tract. per theol. Smalcald. (1337) n. 1. Romanus pontifex arrogat sibi, quod jure divino est supra omnes episcopos et pa

stores.

4) Quum deus sit deus ordinis, et corpus unius ecclesiae catholicae et apostolicae uno regimine hierarchiaque universali continendum juris divini sit, consequens est, ut ejusdem sit juris supremus in eo spiritualis magistratus, terminis se justis continens (haec verba nunc addo), directoria potestate ad explendum munus, pro salute ecclesiae agendi facultate instructus, tametsi locus ac sedes hujus potestatis in metropoli christiani

Rechtsgelehrte und Staatsmann Grotius1) und Andere, deren Zeugnisse bei Ballerin. (Diss. de vi ac ratione Rom. Pontific. p. 55 sq.) und bei Doller (Zeugnisse aus allen Jahrhunderten) gesammelt find. Thomas Morus bemerkt, es gebe keinen Feind des Christenthums, welcher den heiligen Stuhl nicht gründlich hasse, und keinen Feind Roms, der nicht früher oder später auch an der chriftlichen Lehre zum Verräther werde, und gegen das Verfahren, die Sünden der Personen dem Amte aufzubürden bemerkt er, daß damit auch alles weltliche Regiment zerstört und allgemeine Anarchie herrschend werden müßte').

orbis Roma ex humanis considerationibus placuerit. Epl. VIII. n. II. (ed. Kortholt.) Regimen monarchicum admitti potest temperatum, ut ab ipsis fit pontificiis. Epl. LIII. n. II.

1) Inter has autem tres eminentissimas ecclesias (Rom. Antioch. Alex.) potentior erat principalitas romanae ecclesiae, ad quam necesse erat convenire omnem ecclesiam, quia in ipsa ecclesia romana semper ab his, qui sunt undique, conservata est ea, quae est ab apostolis traditio, ut nos docet Irenaeus III, 3. qui et ipse Irenaeus, cum Victorem de recte utenda potestate admonet, eo ipso inspectionem ejus etiam in Asiae ecclesias agnoscit. Est episcopus romanus aristocratiae christianae princeps, quomodo eum appellavit paulo ante nostra tempora episcopus Forosemproniensis. Auctoritate, qua potiores aeternae urbis episcopi, scripsit Ammianus Marcellinus, homo paganus agens de causa Alexandrini episcopi ... Gravissima olim, quae per Graeciam Asiamque fuere, schismata auctoritae romanae sedis sanata nemo negare potest, qui in ecclesiae historia addiscenda aliquid laboris posuerit. Animadv. in animadv. Rivet. ad Art. VII. Tale (caput) inter omnes episcopus romanus. Votum pro pace ad Art. VII.

2) Cui sedi, ut obedienter obtemperem, cum illa movent omnia, quae docti sanctique in eam rem collegerunt, tum illud profecto non movet minime, quod toties sumus experti, non modo neminem inimicum fuisse christianae fidei, qui non illi sedi bellum simul indixerit, sed etiam neminem unquam extitisse, qui se professus sit ejus sedis inimicum, quin idem paulo post se declaravit insigniter Christique et religionis nostrae capitaliter hostem et proditorem esse. Valde me movet et illud, quod si ad istum modum hominum vitia imputentur officiis, non modo non consistat consulatus, et omnis magistratus corruet, et erit populus absque rectore, sine lege et ordine. Quae res, si aliquando contingat,

§. 3. Zweck des Primats.

Der Zweck des Primats ist die Erhaltung und Darstellung der Kirche als solcher.

1. Die Verheißung Christi, er werde seine Kirche auf den Felsen bauen und die Pforten der Hölle werden dieselbe nicht überwältigen, gibt sehr klar die Erhaltung der Kirche als Absicht des Primats zu erkennen, eben so der dem h. Petrus gegebene Auftrag, seine Brüder zu befestigen (Luc. XXII.), die Schaafe und Lämmer zu hüten und zu weiden (Joan. XXI.).

II. Die Kirche hat den Primat als das von Gott ihr ertheilte Erhaltungsprincip von jeher erkannt, der Primat das Bewußtseyn seiner Bedeutung theoretisch und praktisch ausgesprochen'), der Episkopat und die ganze Kirche sich von demselben Bewußtseyn durchdrungen gezeigt.

III. Ist die Hierarchie überhaupt zur Erhaltung der Kirche eingesezt, so ist's besonders der Primat, dessen Verheißung und Einsehung eine so ganz besondere und feierliche gewesen ist').

IV. Die Kirche nach ihren verschiedenen Seyns- und Erscheinungsmomenten zu betrachten, so wird durch den Primat erhalten: die Einheit. Der Eine Grundfels (Matth. XVI.) trägt

id quod aliquot Germaniae locis videtur imminere, tum demum magno cum damno sentient, quanto magis intersit mortalium, vel malos habere rectores, quam nullos. Resp. ad Luther. c. X.

1) Leo. Hunc (Petrum) enim in consortium individuae unitatis assumtum, id, quod ipse erat, voluit nominare, dicendo: Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo ecclesiam meam, ut aeterni templi aedificatio mirabili munere gratiae dei in Petri soliditate consisteret, hac ecclesiam suam firmitate corroborans, ut illam nec humana temeritas posset appetere, nec portae contra illam inferi praevalerent. Verum hanc petrae istius sacratissimam firmitatem, deo, ut diximus, aedificante constructam, nimis impia vult praesumptione violare, quisquis ejus potestatem tentat infringere, favendo cupiditatibus suis et id, quod accepit a veteribus, non sequendo. Epl. X. ad Epp. per prov. Vienn. c. I.

2) Aug. Si enim ordo episcoporum sibi succedentium considerandus est, quanto certius et vere salubriter ab ipso Petro numeramus, cui totius ecclesiae figuram gerenti dominus ait: super hanc petram etc..... Petro enim successit Linus, Lino Clemens etc. Epl. LIII. n. 2.

das Eine Gebäude, der Eine Oberhirt (Joan. XXI.) steht der Einen Hürde (Joan. X.) vor, und weidet die Eine Heerde Christi in dessen Namen. Von jeher hat die Kirche den Primat als das Princip der Erhaltung ihrer Einheit betrachtet. Man höre Cyprian1), Pacian2), Optatus 3), Hieronymus*), Leo 3), Gelafius †). Auch

1) Una ecclesia a Christo domino super Petrum origine unitatis et ratione fundata. Epl. LXX. Petro primum dominus, super quem fundavit ecclesiam et unitatis originem instituit et ostendit, potestatem istam dedit, ut solveretur in coelis, quod ille solvisset in terris. Epl. LXXIII. Ecclesia quoque una est, quae in multitudinem latius incremento foecunditatis extenditur. Quomodo solis multi radii, sed lumen unum, rami arboris multi, sed robur unum tenaci radice fundatum, et cum de fonte uno rivi plurimi defluunt, numerositas licet diffusa videatur exundantis copiae largitate, unitas tamen servatur in origine. Avelle radium solis a corpore, divisionem lucis unitas non capit, ab arbore frange ramum, fructus germinare non poterit, a monte praecide rivum, praecisus arescit, sic et ecclesia domini luce perfusa per orbem totum radios suos porrigit. Unum tamen lumen est, quod ubique diffunditur, nec unitas corporis separatur. Ramos suos in universam terram copia ubertatis extendit, profluentes largiter rivos latius expandit. Unum tamen caput est, et origo una et una mater foecunditatis successibus copiosa. De unit. eccl.

2) Ad Petrum locutus est dominus, ad unum, ideo ut unitatem fundaret ex uno. Epl. III. ad Sympr. n. XI.

3) In qua una (Petri) cathedra unitas ab omnibus servaretur, ne caeteri apostoli singulas sibi quisque defenderent, ut jam schismaticus esset, qui contra singularem cathedram alteram collocaret. De Schism. Don. II, 2. Cum quo (Siricio) nobiscum totus orbis commercio formatarum in una communionis societate concordat. II, 3. Cf. VII, 3.

4) Propterea inter duodecim unus eligitur, ut capite constituto schismatis tolleretur occasio. Adv. Jov. I, 14.

5) Inter beatissimos apostolos in similitudine honoris fuit quaedam discretio potestatis, et cum omnium par esset electio, uni tamen datum est, ut caeteris praeemineret. De qua forma episcoporum quoque est orta distinctio et magna ordinatione provisum est, ne omnes sibi omnia vindicarent, sed essent in singulis provinciis singuli, quorum inter fratres haberetur prima sententia; et rursus quidam in majoribus urbibus constituti sollicitudinem ejus susciperent ampliorem, per quos ad unam Petri sedem universalis ecclesiae cura conflueret, et nihil usquam a suo capite dissideret. Epl. XII. cap. XI.

« PredošláPokračovať »