Obrázky na stránke
PDF
ePub

Tytus 1), Gregorius den Wunderthäter 2), Lactantius 3), einen Anonymus bei Eusebius"), Eusebius'), Bafilius“), Hilarius (scripturae divinae in Ps. CXVIII. lit. VII. n. 1.), 2lthanafius '), Gregor von Nyssa ®), Chryfoftomus†), Hieronymus ††), Severian

praef. θεῖαι γραφαί. De Or. n. 8. ἱεραὶ γραφαί. Epl. ad Gregor. n. 1. γραφαὶ ἐν αἷς οἰκεῖ λόγος Θεοῦ. Ibid. n. 2. τὰ θεῖα. Ibid. n. 3. θεῖα γράμματα. Ibid. n. 3. θεῖοι λόγοι. Cels. VIII, 9. ἱερα βίβλοι. Cels. 1V, 7. ̓Απὸ τοῦ θείου πνεύματος γραφαί. Cels. IV, 17. Matthaeus quippe et Marcus et Joannes et Lucas non sunt conati scribere, sed spiritu sancto pleni scripserunt evangelia. In Luc. Hom. I. Κίνησις οὖν λέγεται ἡ προφητική φωνή, οἷα παριστῶσα τὰ ὑπὸ θεοῦ εἰρημένα. In Deut. I, 3. Nec angelorum aliquis aut virtutum coelestium est, sed sicut traditio majorum tenet, spiritus sanctus haec narrat. Unde enim poterat Moses vel quae ab origine mundi gesta sunt, vel quae in fine ejus erant gerenda narrare, nisi per inspirationem spiritus sancti? Unde potuisset prophetare de Christo, nisi loquente spiritu sancto? In Num. Hom. XXVI. n. 3.

1) Οὗτος (Θεὸς) δὲ ἔδωκεν νόμον καὶ προφήτας καὶ δοὺς διὰ πνεύματος ἁγίου ἠνάγκησεν τούτους φθέγξασθαι. adv. Noet. ΧΙ. Ὅπως τῆς πατρώας δυνάμεως τὴν ἀπόπνοιαν λαβόντες τὴν βουλὴν καὶ τὸ θέλημα τοῦ πατρὸς καταγγείλωσιν. Ibd.

2) Ἱεραὶ φωναί. Panegyr. in Orig. n. XV.

3) Divinae literae. Inst. div. V, 2. VI, 21. VII, 1. scriptura sacra. Inst. div. V, 1. 2. In utroque (testamento) idem testator est Christus div. inst. IV, 20.

4) "Απιστοι μὴ πιστεύοντες ἁγίῳ πνεύματι λελέχθαι τας γραφάς. Η. Ε. V, 28.

β) θεῖαι γραφαί. Η. Ε. V, 28. VI, 13. Θεόπνευστος γραφή. In Ps. I. 1. 3. ἱεραὶ γραφαί. In Ps. 11, 9. ἡ θεία τῶν εὐαγγελίων γραφή. Theoph. 1. II. fragm. III. (Μαί. collect. I, 116.) λογικόν συμπόσιον τῶν θείων καὶ ἱε ρῶν γραφῶν. (in Luc. XIV, 18.) ή θεῖα τῶν εὐαγγελίων γραφή. de Paschat. (Mai. I, 253.) Vom A. T. speziell heißt's iɛpà 2ógia D. E. I, 6. III, 2. ἱεραὶ καὶ ἔνθεοι γραφαί. Ρ. Ε. I, 3.

6) τ είβt fie θεῖα λόγια. In Ps. LIX. n. 2.

7) Έστι γὰρ ἐν τοῖς τῶν γραφῶν ρήμασιν ὁ κύριος. in Psalm. Prooem. (In Corder. cat. in Psalm.)

8) Ἐπειδὴ γὰρ κριτήριον ἀσφαλὲς τῆς ἀληθείας ἐπὶ παντὸς δόγματος ἡ θεόπνευστος ἐστὶ μαρτυρία, καλῶς ἔχειν ἡγοῦμαι τῇ παραθέσει τῶν θείων καὶ τὸν ἡμέτερον λόγον πιστώσασθαι. Adv. Eunom. l. I. T. II. p. 346. Μor.

von Gabala'), Augustin 2), Cyrillus von Alexandrien 3), Theodoret ), welche die Theopneustie bald aus der Uebereinstimmung der beiden Testamente), bald aus dem erhabenen Inhalte®) oder aus dem prophetischen Charakter des alten an vielen Stellen), oder aus der Erfüllung der darin enthaltenen Weissfagungen), oder aus der heiligenden, umwandelnden Kraft der Schrift†), oder bald

†) Πᾶσα οὖν ἡ τοιαύτη θεόπνευστος. In II Tim. Hom. IX. n. 1. Αἱ δὲ γραφαὶ πᾶσαι οὐ παρὰ δούλων, ἀλλὰ παρὰ τοῦ τῶν ὅλων Θεοῦ δεσπότου γραφεῖσαι ἐπέμφθησαν. In Gal. I. comm. n. 7. Cfr. In Ps. CXV. n. 2. Τοῦ αὐτοῦ πνεύματος, ἡ καινὴ καὶ ἡ παλαιὰ.

4) Nos igitur utrique instrumento credamus. In Eccles. XI, 2. Nulli dubium, quin lex spiritu sancto dictante conscripta sit. In Zaccar. c. IV. Non quod lex vetus, ut Manichaei arbitrantur, ad comparationem evangelii scybala computetur, quod impium est dicere, quum unius dei utrumque sit testamentum. In Abac. c. II. Spiritus sancti eloquia. Epl. ad Sunniam et Fretelam fratres.

1) Μέγα τῆς ψυχῆς ἐφόδιον εἰς σωτηρίαν τὰ ἱερὰ μαθήματα" σίδηρος μὲν γὰρ σίδηρον ὀξύνει" λόγος δὲ θεῖος ψυχὴν ἀκονᾷ καὶ ἄρτῳ μὲν σῶμα τρέφεται, λόγῳ δὲ θείῳ ἡ ψυχὴ στηρίζεται. De Sigillis Serm. I. n. 1. (int. Chrys. opp. T. XII.)

2) Scripturae sanctae Epl. CXLVII. n. 6. scripturae divinae Epl. CXLVII. n. 9. divinae literae Epl. CLXXXV. n. 2. divini codices Serm. CXCIX. n. 5 etc. Hic (Christus) prius per prophetas, deinde per se ipsum, postea per apostolos, quantum satis esse judicavit, locutus, etiam scripturam condidit, quae canonica nominatur, eminentissimae auctoritatis, cui fidem habemus de his rebus, quas ignorare non expedit, nec per nosmetipsos posse idonei sumus. Civ. Dei XI, 3. Cfr. Cons. Evv. III, 30. 3) Adv. Nest. II, 7. sonst öfter.

4) Εἰ δὲ καὶ αὐτοῖς γε τοῖς θείοις λόγοις ἐντύχοιτε καὶ τὸν ἐκείνων σκοπὸν ἀκριβῶς καταμάθοιτε, σαφέστερον εἴσεσθε, πόσῳ τὰ θεόπνευστα λόγια τῶν ἀνθρωπίνων διενήνοχε λογισμῶν, καὶ ὁποῖα μὲν τὰ τοῦ θείου πνεύματος δόγματα, ὁποῖα δὲ τὰ τῶν πονηρῶν δαιμόνων παιδεύματα. Graec. affect. curat, disput. III.

5) Iren. IV, 9. Theoph. Autol, III, 12. Cf. Clem. Paed. III, 12. Orig. Princ. IV, 6.

6) (Pseudo) Justin. Cohort. XIII. Tert. Anim. XXVIII.

7) Orig. in Num. Hom. XXVI. n. 3.

8) Tert. apolog. XX. Jud. XI.

aus dem frommen Gefühle 1) zu beweisen suchen. Die Inspiration der heil. Schriften bekennen auch die Märtyrer 2), wie die Hochachtung gegen dieselben eben als heil. Schriften in der diokletianischen Verfolgung so viele Martyrer hervorbrachte. Wegen ihres göttlichen Ursprungs und Charakters galt die h. Schrift auch von jeher als eine Hauptquelle des Glaubens und der Gewißheit in göttlichen Dingen. Man höre nur Justin (Tryph. LXXXV.), Clemens von Alexandrien3), Origenes'), Hippolytus), Cyrillus von Jeru= falem), Bafilius '), Titus von Boftra *), Chryfoftomus +), Sita

+ Clem. Coh. VII. Orig. Princ. IV, 7. Durch das Lesen der heiligen Schrift bekehrten sich Justin, Athenagoras, Aristides, Tatian, Miltiades, Cyprian, Muguftin unb anbere.

1) Orig. Princ. IV, 7.

2) Prokonsul Saturnin fragt die scyllitanischen Martyrer: Qui sunt libri, quos adoratis legentes? Speratus antwortet: Quatuor evangelia domini nostri Jesu Christi et epistolas S. Pauli apostoli et omnem divipitus inspiratam doctrinam. Act. Procons. MM. Scyllit. n. IV.

3) Ἥτε τῶν γραφῶν τῶν κυριακῶν ἀνάγνωσις εἰς ἀπόδειξεν τῶν λεγο μένων ἀναγκαία. Str. VI, 11. Οὐ πρότερον ἀποστήσονται ζητοῦντες ἀλήθειαν πρὶν ἄν τὴν ἀπόδειξιν ἀπ' αὐτῶν λάβωσι τῶν γραφῶν. VII, 16. ̓Αποπίπτουσιν ἄρα τούδε τοῦ ὕψους, οἱ μὴ ἑπόμενοι θεῷ ἐὰν ἡγῆται, ἡγεῖται δὲ κατὰ τὰς θεοπνεύστους γραφάς. Ibid.

4) In Lev. Hom. VII. n. 6. wo er sagt, aus der Schrift fey Einsicht zu schöpfen.

5) Εἰς Θεός, ὅν οὐκ ἄλλοθεν ἐπιγινώσκομεν, ἢ ἐκ τῶν ἁγίων γραφῶν· ῦν γὰρ τρόπον ἐὰν τις βουληθῇ τὴν σοφίαν τοῦ αἰῶνος τούτου ἀσκεῖν, οὐκ ἄλλως δυνήσεται τούτου τυχεῖν, ἐὰν μὴ δόγμασι φιλοσόφων ἐντύχη· τὸν αὐτ τὸν δὴ τρόπον ὅσοι θεοσέβειαν ἀσκεῖν βουλόμεθα, οὐκ ἄλλοθεν ἀσκήσομεν ἤ ἐκ λόγων τοῦ Θεοῦ· ὅσα τοίνυν κηρύσσουσιν αἱ γραφαί, ἴδωμεν κατ' ἰδίαν προαίρεσιν, μηδὲ κατ ̓ ἴδιον νοῦν, μηδέ βιαζόμενοι τὰ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ δεδομένα· ἀλλ ̓ ὄν τρόπον αὐτὸς ἐβουλήθη διὰ τῶν ἁγίων γραφών δεῖξαι, οὕτως ἴδωμεν. Cont. Haeres. Noet. n. IX.

6) Ἐξ ἀποδείξεως τῶν θείων γραφῶν. Cat. IV, 12.

....

μὴ

7) Er wirft dem Apollinarius vor, daß er in seinen theologischen Untersuchungen fich nicht auf die Schrift, sondern nur auf Vernunftbeweise gestüßt habe. Epl. CCLXIII. n. 4.

8) Ἀλλ ̓ αὐτὴν τῆς ἀληθείας τὴν ὅδον ἐκ τε τῶν ἁγίων γραφῶν καὶ τῶν κοινῶν ἐννοιῶν ἔχοντες. c. Manich. I, 2.

rius von Poitiers'), Severian von Gabala 2), Hieronymus '), Theodoret*), Didymus), Augustin"), und, denn auch er zeugt von dem Glauben der Kirche seiner Zeit, Kaiser Constantin”). Darum wurde auch die Schrift in den Concilien in der Mitte derselben aufgelegt; so im Concil von Ephesus (act. I.), von Chalcedon (act. IV.), Conftantinopel (act. VII.), eben so bei Privatdisputationen *). Ausdrücklich wird der Schrift auch Infallibilität zugelegt von Clemens von Alerandrien 9) und Eusebius von Cäsarea†),

+) Ἐπειδὴ γὰρ τὰ γράμματα ἀποστολικὰ τείχη τῶν ἐκκλησιῶν ἐστιν, οὐχὶ τοὺς τότε μόνον ὄντας, ἀλλὰ καὶ τοὺς ὕστερον ἐσομένους ἀσφαλίζεται (ὁ ἀπόστολος) δι' αὐτῶν. Hom. in illud: hoc scitote etc. (I Tim. III, 1.) n. 3. Εἴ τις ἐκείναις συμφωνεῖ, οὗτος χριστιανός· εἴ τις μάχεται, οὗτος πόρρω του κανόνος τούτου. In Act. Hom. XXXIII. n. 4. Ταῖς Θείαις κεχρημένοι γραφαῖς καθάπερ πλοίῳ τινι τὰ ἔστεα τῆς πίστεως αναπετάσωμεν· ἂν ἐν ταύταις πλέωμεν, καὶ κυβερνήτης ἡμῖν παρέσται ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. In 1 Thess. Hom. VII. n. 3.

1) Conclusi haeretici scripturarum auctoritatibus. De Syn. n. 19.

2) Σοφία τοίνυν ἡμῖν ἡ προφιτικὴ γλῶττα, καὶ ἀποστολικὴ διδασκαλία, καὶ τὸ εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας ἡ κορυφὴ τῆς λογικῆς ἐξουσίας. De Sigill.

Serm. I. n. 1.

3) In quibus (scripturis) quotidie credentibus loquitur deus. Epl. XLIII. ad Ctesiphont. adv. Pelagg. Ignoratio scripturarum ignoratio Christi est. In Jes. Prol. Cfr. ad Paulam de Alphabeto Hebraico Psalm. CXVIII. 4) Ἐκ γὰρ τῆς θείας γραφῆς μεμαθήκαμεν τὸν τῶν δογμάτων κανόνα.

Eran. dial. III.

5) Οἱ τῆς ἀρχαίας καὶ νέας διαθήκης ἱερομάνται. Trin. II. 1. 2ofes είη ἱεροφάντης. Ιn Ps. XXXII, 1. CXIII, 24. ἱεροκήρυκες Trin. II, 10. θεῖα γράφια Trin. II, 11.

6) Titubabit autem fides, si divinarum scripturarum vacillat auctoritas. Doct. Christ. I, 38. n. 41. Ego enim fateor caritati tuae, solis eis scripturarum libris, qui jam canonici appellantur, didici hunc timorem honoremque deferre, ut nullum eorum auctorem scribendo aliquid errasse firmissime credam. Epl. LXXXII. ad Hieron. n. 3. eben so Civ. dei I, 37. und so oft.

7) Σαφῶς ἄ χρὴ περὶ τοῦ θεοῦ φρονεῖν . . . . ἐκ τῶν θεοπνεύστων λόγων λάβωμεν τῶν ζητουμένων τὴν λύσιν. Αp. Theod. Η. Ε. Ι, 16.

8) Theod. H. E. V, 3. Aug. Epl. XLIV.

9) Ων οὐδὲ κεραία παρελεύσεται μία μὴ ἐπιτελὴς γινομένη. Coh. ΙΧ. Klee's Dogmatik. I. Dritte Aufl.

17

und wie dieses bei Allen eine sich von selbst verstehende Voraussegung ist, erhellt aus der Art und Weise, die Schrift zu gebrauchen und sich auf dieselbe zu beziehen. Wegen des Princips, daß die Schrift vom h. Geißte eingegeben sey, glaubten von den Alten sehr viele sogar auch annehmen zu müssen, daß die Uebersehung der LXX. unter besonderm Beistand des Geistes vollbracht worden sey 1), desgleichen eine Herstellung der heil. Bücher durch eine Inspiration des Esra zu statuiren2). Darum ermahnen auch zum Lesen der h. Schrift Clemens (I Cor. n. XLV.), Theonas 3), Hieronymus *), Chrysostomus), Nilus 6).

III. Daß eine göttliche Offenbarung in besondern heiligen, durch Eingebung Gottes oder unter dessen Assistenz entstandenen Urkunden aufbewahrt, Gedanke und Wort so einigermaßen äußerlich gefesselt werden, für alle Zeiten und Räume einen bleibenden Leib und Gestalt annehmen, wird Jedermann congruent finden").

Ἱερὰ γὰρ ὡς ἀληθῶς τὰ ἱεροποιοῦντα καὶ θεοποιοῦντα γράμματα, ἐξ ὧν γραμμάτων καὶ συλλαβῶν τῶν ἱερῶν τὰς συγκειμένας γραφὰς τὰ συντάγματα ὁ αὐτὸς ἀκολούθως ἀπόστολος θεοπνεύστους, ὠφελίμους οὖσας πρὸς διδα σκαλίαν. Ibid.

†) Ἔργον δὲ θρασὺ καὶ προπετὲς εἶναι τὸ ἀποφήνασθαι τολμῶν, τὴν θεῖαν γραφὴν ἡμαρτῆσθαι καὶ τοσοῦτον περιέχειν σφάλμα, ὡς ἀντὶ ἀλλοφύλου ἀνδρὸς (Μία) ἱερὰ Θεοῦ (bimcle) παρενθεῖναι. In Ps. XXXIII, 1.

1) Justin. Coh. graec. c, XIII. Iren. III, 21. n. 2. 3. Clem. Str. I, 22. Orig. select. in Jesum Nave VI, 20. Tert. Apol. XVIII. Eus. H. E. V, 8. VII, 31. Praep. Ev. V, 1. XIII, 7. Cyr. Cat. IV. n. 34. Aug. Civ. dei II, 15. XVIII, 24. Doctr. Christ. II, 15. n. 22.

2) Iren. III, 21. Clem. Str. I, 22. Tert. Cult. foem. III. Orig. select. in Jes. Nave VI, 20. Eben so Optat. Aug. Chrys.

3) Epl. ad Lucian. cubiculariorum praepositum. (in Routh Reliqq. sacr. III, 13.)

4) Epl. XLVII. ad Furiam. LXXXV. ad Salvinam.

5) De Lazaro concio III. n. 1 sq. In Coloss. Hom. IX. n. 1. In II Thess. Hom. III. n. 4. I Tim. Hom. XIII. n. 1. Exposit. II. in dictum illud: Ne timueris, cum dives factus fuerit homo. n. 1. De utilit. lect. scriptur. seu in princ. Act. Hom. III.

6) L. II. Epl. 36. 37.

7) Tert. Quam scripturam (Act. apl.) qui non recipiunt, nec spiritum

« PredošláPokračovať »