Obrázky na stránke
PDF
ePub

den, aus ihr bewiesen worden? so daß nichts so wahr, als was das bekannte Dystichon des reformirten Theologen Werenfels besagt:

Hic liber est, in quo quaerit sua dogmata quisque,

Invenit et pariter dogmata quisque sua.

§. 3. Weise der Glaubensentscheidung.

Die lehrende Kirche kann entweder In ihrer Vertheilung über den Erdkreis (ecclesia dispersa), da die einzelnen Hierarchen im Zusammenhang und unter der Leitung des obersten Hierarchen ihren respectiven Diöcesen vorstehen, als in ihrem ordentlichen natürlichen Zustande, die Glaubensentscheidung geben '), oder sie kann, wenn Umstände es erfordern, zu einem allgemeinen Concil 2) außerordentlich zusammentretend (ecclesia in concilio congregata) auf feierlichere Weise den Ausspruch thun. Die im Concil versammelte Kirche ist unfehlbar, weil sie dieses an sich ist. Durch die Form des Concils gewinnt sie keine neue Qualität, sondern ihr Ausspruch nur eine größere Feierlichkeit, und in der Ausführung eine größere Schnelligkeit. Die Insinuation der Concilien hat man in Matth. XVIII. Wenn Drei in meinem Namen versam= melt find," 2c. gefunden, und deren erstes Beispiel in Act. XV.

[ocr errors]

Die Auctorität der allgemeinen Concilien ist in der Kirche allzeit praktisch und theoretisch verkündet, ihre Aussprüche sind als Aussprüche Chrifti und des h. Geistes allzeit verehrt worden 3).

deo filio est. Hinc et Montanus per insanas feminas suas paracletum alium defendit. Hinc et Manichaeus et Marcion legem odit: quia litera occidit, et mundi princeps diabolus est. Ad Constant. II, 9.

1) Ohne allgemeines Concil wurden verurtheilt der Gnosticismus, Pelagianismus, Prävestinatianismus, Jansenismus, Quietismus.

2) Concilium generale, oecumenicum, oecumenicum convocatione, celebratione, acceptatione. Die Acceptation kann ein nicht ökumenisches Concil nicht zu einem ökumenischen, sondern nur den Beschluß eines nicht ökumenisch gehaltenen Concils zu einem ökumenisch geltenden machen.

3) Greg. M. Sicut Evangelii quatuor libros, sic quatuor concilia suscipere et venerari me fateor. Nicaenum scilicet, in quo perversum Arii dogma destruitur; CP. quoque, in quo Eunomii et Macedonii error convincitur; Ephesinum etiam primum, in quo Nestorii impietas judicatur; Alec's Dogmatit. 1. Dritte Aufl. 19

So Damasus (Epl. I. n. 2.), Amphilochius '), Gregor von Nazianz), Bafilius ), Auguftin *), Leo ), das Concil von Ephesus ®), von Chalcedon†); den Glauben seiner Zeit verkündet auch Conftantin ++).

Chalcedonense vero, in quo Eutychis, Dioscorique pravitas reprobatur, tota devotione complector, integerrima approbatione custodio. L. I. Epl. XXIV. eben so 1. II. Epl. X. I. III. Epl. XXXIII. Vinc. Lerin. Quid unquam aliud Conciliorum decretis enisa est (ecclesia), nisi ut quod antea simpliciter credebatur, hoc idem postea diligentius crederetur, quod antea lentius praedicabatur, hoc idem postea instantius praedicaretur, quod antea securius colebatur, hoc idem postea sollicitius excoleretur. Commonit. c. XXIII.

1) Gr bείt δαβ C. Nic. cine σύνοδος καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ. Εpl. Synod.

2) Ούς (δίε 23äter son Micäa) τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον εἰς ἕν ἤγαγεν. Or. XXI. Die Stelle: Ἔχω μὲν οὕτως, εἰ δεῖ τἀληθὲς γράφειν, ὥςτε πάνω τα σύλλογον φεύγειν ἐπισκόπων, ὅτι μηδεμιᾶς συνόδου τέλος εἶδον χρηστόν, μηδὲ λύσιν κακῶν ἐσχηκυίας ἢ προςθήκην· αἱ γὰρ φιλονεικίαι καὶ φιλαρχίαι ἀλλ' ὅπως μῆτε φορτικὸν ὑπολάβης οὕτω γράφοντα, καὶ λόγου κρείττονες * καὶ θᾶττον ἄν τις ἐγκληθείῃ κακίαν ἑτέραν δικάζων ἢ τὴν ἐκείνων λύσεις. Epl. LV. bezieht sich nur auf die Partikularzusammenkünfte der Zeit. Eben so ähnliche Aeußerungen in Epl. LXXII. LXXXIV. CXXXIII.

3) Ὁμολογεῖν ὑμᾶς (δαβ ift einer ber feffiebenben puncte) τὴν ὑπὸ τῶν πατέρων ἡμῶν ἐκτεθεῖσαν πίστιν τῶν ἐν Νικαίᾳ πότε συνελθόντων, καὶ μηδεμίαν τῶν ἐκεῖ λέξεων ἀθετεῖν, ἀλλ ̓ εἰδέναι, ὅτι τριακόσιοι δέκα καὶ ὀκτὼ ἀφιλονείκως συνίοντες οὐκ ἄνευ τῆς τοῦ ἁγίου πνεύματος ἐνεργείας ἐφθέγ ξαντο. Epl. CXIV.

4) Illa autem, quae non scripta, sed tradita custodimus, quae quidem toto terrarum orbe servantur, datur intelligi, vel ab ipsis apostolis vel plenariis conciliis, quorum est in ecclesia saluberrima auctoritas, commendata atque statuta retineri. Epl. LIV. ad Januar. n. 1.

B) Praenoscat igitur pietas tua, venerabilis imperator, hos, quos spondeo dirigendos (legatos), non ad confligendum cum hostibus fidei, nec ad certandum contra ullos a sede apostolica profecturos, quia de rebus et apud Nicaeam et apud Chalcedonem sicut deo placuit definitis nullum audemus inire tractatum, tanquam dubia vel infirma sint, quae tanta per spiritum sanctum fixit auctoritas. Epl. CLXII. (Ball.) ad Leon. Aug.

6) Es verbietet ein anderes Glaubensbekenntniß zu haben: Napà TÀY

Die vier ersten allgemeinen Concilien erkennen auch die Reformatoren an 1), und die Auctorität eines allgemeinen Concils erkannten sie faktisch an, da sie an ein abzuhaltendes allgemeines appellirten), und selbst Concilien und Versammlungen hielten, deren Beschlüsse als normativ für den Glauben angesehen werden sollten. Das Object der unfehlbaren Entscheidung ist, wie immer in der Erinnerung festgehalten werden muß, nur das zum Glauben Christi Gehörige 3), für welches allein Unfehlbarkeit verhei

ὁρισθεῖσαν παρὰ τῶν ἁγίων πατέρων τῶν ἐν τῇ Νικαέων συναχθέντων πόλει σὺν τῷ ἁγίῳ πνεύματι. c. VII. 3 felbft erflärt fcine Bef@life für Bea schlüsse Christi in seinem Urtheil über Neftorius. Evagr. H. E. I, 4.

†) Ἡμεῖς τὴν ὀρθόδοξον πίστιν τὴν παρὰ τῶν τριακοσίων δέκα καὶ ὀκτὼ καὶ παρὰ τῶν πατέρων (bes C. CP.) ἔτι μὴν καὶ παρὰ τῶν λοιπῶν ἁγίων καὶ ἐπιδόξων πατέρων παραδοθεῖσαν φυλάττομεν καὶ κατὰ ταύτην πιστεύου μεν· οἱ ἐπιλαβέστατοι ἐπίσκοποι ἐπεβόησαν· ἔκθεσιν ἄλλην οὐδεὶς ποιεῖ οὐδὲ ἐγχειροῦμεν οὐδὲ τολμῶμεν ἐκθέσθαι· ἐδίδαξαν γὰρ οἱ πατέρες καὶ ἐγγράφως σώζεται τὰ παρ' ἐκείνων ἐκτεθέντα· παρ ̓ ἐκεῖνα λέγειν οὐ δυνάμεθα. Act. II. Hard T. II. p. 286. Cf. tas Decret. fid. in Act. V.

1) Ο γὰρ τοῖς τριακοσίοις ἁγίοις ἤρεσεν ἐπισκόποις (ju Micäa), οὐδέν ἐστιν ἕτερον ἢ μόνου τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ γνώμη, μάλιστα ὅπου γε καὶ τὸ ἅγιον πνεῦμα τοιούτων καὶ τηλικούτων ἀνδρῶν ταῖς διανοίαις ἐγκείμενον τὴν θείαν βούλησιν ἐξεφώτισε· διὸ μηδεὶς ἀμφιβαλλέτω, μηδεὶς ὑπερτιθέσθω, ἀλλὰ προθύμως πάντες εἰς τὴν ἀληθεστάτην ὁδὸν ἐπανίετε. Epl. ad Eccl. Alex. et omn. Orthodox. ap. Soc. I, 9. Gelas. Cyzic. Act. Conc. Nic. II, 36. 1) Zwingli Archeteles n. XLIII. Conf. Helvet. I. c. XI. Et ut paucis multa hujus causae dicamus, quaecunque de incarnationis domini nostri Jesu Christi mysterio definita sunt ex scripturis et comprehensa symbolis ac sententiis quatuor primarum et praestantissimarum synodorum, celebratarum Niceae, Constantinopoli, Ephesi et Chalcedone, una cum beati Athanasii symbolo et omnibus his similibus symbolis credimus corde sincero et ore libero ingenue profitemur, condemnantes omnia his contraria.

2) Conf. Aug. Praef. ad Caesarem. Ad cujus etiam generalis concilii conventum simul et ad V. C. M. in hac longe maxima et gravissima causa jam ante etiam debito modo et in forma juris provocavimus et appellavimus.

3) Kalteisen. Deus et natura non deficiunt in necessariis, sed saluti humani generis non videretur sufficienter provisum, si concilia generalia possent deficere in his; ergo hujusmodi concilia in his, quae sunt de

ßen ist. Wie das ökumenische Concil seiner Idee nach den Primat und seine Functionen mit enthält, das Recht der Berufung, Präsidenz und der authentischen Ratifikation dem Primat als solchem zusteht, ist offenbar.

Cap. V.

Häre sie.

Die Läugnung des Dogma ist Häresie 1), die bewußte und absichtliche Läugnung formelle Häresie, die nicht erkannte und gewollte materielle Häresie. Lestere ist ein Uebel, erstere ein Böses. Im Gebiet des Organischen ist ihr Gegenbild die Krankheit 2), da ein Organ oder eine Kraft der Einheit und Allgemeinheit sich nicht ein- und unterordnen will, und ein abstractives selbstsüchtiges Leben zu führen beginnt.

Die Väter bezeichnen die Häresie als förmliches Widerstreben gegen die Wahrheit '), Falschmünzerei *), Ehebruch '), Betrug *),

necessitate salutis, deficere non possunt. In Conc. Bas. Mansi T. XXIX. d. 1060.

1) aïpeos, secta eine philosophische Schule Act. V, 17. XV, 3. -XXIV, 5. 14. XXVIII, 22. (Cf. Wetst. I Cor. XI, 18.) Orig. Cels. III, 11. 38. V. 63. Epl. ad Gregor. Eus. H. E. VI, 18 etc. alpsσig, secta im bessern Sinne auch die chriftliche Religion und Kirche Clem. Str. VII, 15. Tert. Apol. XLVI. Cyp. Test. I. III. Praef. Im schlimmern Sinne Parthei I Cor. XI, 19. Gal. V, 20. Keßerei Ignat. Eph. n. VI. Trall. n. VI. Cf. Suic. h. v.

2) Cfr. Chrys. in I Cor. Hom. XL. n. 1.

3) Aug. de Bapt. c. Donat. V, 16. n. 23.

In

4) Orig. Omnium haereticorum sermo non est probata pecunia, nec dominicam integre in se habet figuram, sed adulteram, quae, ut ita dicam, extra monetam ita figurata est, quia extra ecclesiam composita est. Psalm. Hom. III. n. 11. Synes. Toùç трañeŝitas toùs movnpoùs Toùs ××9άπερ νόμισμα τὸ δόγμα τὸ θεῖον παραχαράττοντας περιενέγκατε. Epl. IV. ad Presbyl. Cyr. Παρασημαίνουσι γάρ τινες τῆς ἀληθείας τὸ κάλλος, καθάπερ τι νόμισμα κιβδηλεύοντες. Dial. VIII. de incarn.

5) Hegesipp. ap. Eus. III. 32. IV, 22. Clem. Str. VII, 16. Opt. IV,

6. 8.

6) Sie bieten Glas für Smaragd. Iren. 1. I. Prooem. n. 2. Hier.

Heuchelei') und Dieberei 2); als ihre Wurzel Selbstsucht, Ehr-, Hab- und Genußsucht 3), Lieblosigkeit, Scheelsucht*), und Neue

Haeretici quoque evangelicam veritatem corrumpunt prava intelligentia, et sunt caupones pessimi facientes de vino aquam. In Jes. comm. c. I. 1) Hier. Omnis haereticus hypocrita est aliud loquens et aliud simulans, et quidquid loquitur, licet videatur esse sapientia, tamen stultitia est. In Jes. c. IX.

2) Clem. Οὐ χρή ποτε, καθάπερ οἱ τὰς αἱρέσεις μετίοντες ποιοῦσι, μοιχεύειν τὴν ἀλήθειαν, οὐδὲ μὴν κλέπτειν τὸν κανόνα τῆς ἐκκλησίας ταῖς ίδιαις ἐπιθυμίαις καὶ φιλοδοξίαις χαριζομένους. Str. VII, 16.

3) Clem. Str. VII, 16. Orig. in Rom. 1. II. n. 6. Haeretici matrem habent iniquitatis suae superbiam, dum semper altiora scire se jactitant, et in ecclesiae contumeliam debacchantur. In Osee. c. V. Quis enim haereticorum non in superbiam extollitur, ecclesiae simplicitatem parvi pendens et fidem imperitiam reputans. In Abdiam c. I. Nulla enim haeresis nisi propter gulam ventremque constituitur, ut seducat mulierculas oneratas peccatis. In Jerem. c. IV. Difficile est haereticum reperire, qui diligat castitatem, non quod eam praeferie desistat in labiis, sed quod non servet in conscientia aliud loquens et aliud faciens. In Osee. c. IX. Aug. Haereticus est, ut mea fert opinio, qui alicujus temporalis commodi et maxime gloriae principatusque gratia falsas ac novas opiniones aut gignit aut sequitur. Util. cred. I. n. 1. Tali oleo pingue factum est caput haereticorum, cum dicunt: ego sum, et dicitur illis: tu domine. In Ps. LXX. n. 5. Sit tibi manifestum atque perceptum, nullum errorem in religione esse potuisse. si anima pro deo suo non coleret animam aut corpus, aut phantasmata sua aut horum aliqua dico conjuncta aut certe simul omnia. Ver. Relig. c. X. n. 18. Cf. n. 19. c. XXV. n. 47. Chrys. Ἐκ γὰρ τοῦ μὴ φιλεῖν τοὺς ἀδελφοὺς τοὺς ἑαυτῶν ἐφθονοῦν εὐδοκιμοῦ σιν, ἐκ δὲ τοῦ φθονεῖν ἐφιλαρχοῦν, ἐκ δὲ τοῦ φιλαρχεῖν αἱρέσεις ἔτεκον. In 1 Tim. Hom. II. n. 1. Bernard. Omnibus una intentio haereticis semper fuit captare gloriam de singularitate scientiae. Sola ista (der Neumanichäismus) malignior caeteris versutiorque haeresibus damnis pascitur alienis propriae gloriae negligens. In Cantic. Serm. LXV. n. 2. Cfr. Phil. III, 18. 19. Gal. V, 1. VI, 12. I Tim. VI, 10. II Tim. III, 2. Rom. XVI, 18.

[ocr errors]

4) Chrys. Όταν πληθυνθῇ ἡ ἀνομία, φυγήσεται ἡ ἀγαπὴ τοῦτο τὰς αἱρέσεις ἔτεκε πάσας, ἐκ γὰρ τοῦ μὴ φιλεῖν τοὺς ἀδελφοὺς τοὺς ἑαυτῶν ἐφθο νοῦν τοῖς εὐδοκιμοῦσιν, ἐκ δὲ τοῦ φθονεῖν ἐφιλάρχουν, ἐκ δὲ τοῦ φιλαρχεῖν aipios Texov. in I Tim. Hom. II. n. 2.

« PredošláPokračovať »