Obrázky na stránke
PDF
ePub

rungssucht '); ungebildete, stolze, natürliche Kraft 2), falsches Unabhängigkeitsstreben 3), Vermessenheit *), Rachsucht wegen getäuschter Hoffnung ), Ueberdruß am Alten, Verachtung der Kirchenvorsteher, deren Einsicht sie weit hinter sich zu lassen vermeinen ®), den eingebildeten Beruf, in der Theologie mit zu reden ), Rechthaberei "), Beschränktheit und Sinnlichkeit, welche

1) Bas. Οἱ δὲ διακορεῖς τῶν συνήθων, καὶ τῶν παλαίων ὡς ἑώλων κατ επαιρόμενοι οὗτοι εἰσιν οἱ τὰς νεοτεροποιΐας παραδεχόμενοι. Sp. S. c. VII.

2) Greg. Νaz. Φύσεις θερμαὶ καὶ μεγάλαι τῆς ταραχῆς ταύτης αἴτιον· οὔτε γε ἁπλῶς διάπυροι καὶ μεγάλαι μὴ γὰρ καταγιγνώσκομεν τῆς θερα μότητος, ἧς δίχα μέγα τι κατορθωθήναι πρὸς εὐσέβειαν ἢ ἀρετὴν ἄλλην ἀμήχανον, ἀλλὰ γενναῖαι σὺν ἀλογία καὶ ἀμαθίᾳ, καὶ τῷ ταύτης ἐκγόνῳ κακῷ θράσει θράσος γὰρ ἀμαθίας ἐκγόνον. Οr. XXVI. Aug. Non enim putetis, fratres, quia potuerunt fieri haereses per aliquas parvas animas. Non fecerunt haereses nisi magni homines, sed quantum magni tantum mali montes. Non enim montes erant tales, qui susciperent pacem. In Ps. CXXIV. n. 5. Hier. Nullus enim potest haeresin struere, nisi qui ardentis ingenii est, et habet dona naturae, quae a deo artifice sunt creata. Talis fuit Valentinus, talis Marcion, quos doctissimos legimus. Talis Bardesanes, cujus etiam philosophi admirantur ingenium. In Osee. c. X.

3) Isid. I. IV. Epl. LV-LVII.

4) Tert. Humanae temeritatis non divinae auctoritatis negotium est haeresis. Marc. IV, 4.

5) Tert. Speraverat episcopatum Valentinus, quia et ingenio poterat et eloquio. Sed alium ex martyrii praerogativa loci petitum indignatus, de ecclesia authenticae regulae abrupit (ut solent animi pro prioratu exciti praesumptione ultionis accendi) ad expugnandum conversus veritatem etc. adv. Valent. n. 4. Cyprian. Hinc dominicae pacis vinculum rumpitur, hinc charitas fraterna violatur, hinc adulteratur veritas, unitas scinditur, ad haereses et schismata prosilitur, dum obtrectatur sacerdotibus, dum episcopis invidetur, dum quis aut queritur, non se ordinatum, aut dedignatur alterum ferre propositum. De zelo et livor.

6) Iren. Qui ergo relinquunt praeconium ecclesiae imperitiam sanctorum presbyterorum arguunt, non contemplantes. quanto pluris sit idiota religiosus a blasphemo et impudente sophista. Tales sunt autem haeretici, et qui se plus aliquid praeter veritatem invenire putat. V, 20. n. 2. 7) Bas. Θεόλογος δὲ πᾶς καὶ ὁ μυρίαις κηλίσι τὴν ψυχὴν στιγματίσας. Sp. S. XXIX, 77.

8) Aug. Qui ergo in ecclesia Christi morbidum aliquid pravumque

das Ueberfinnliche und Unendliche in ihr Maaß zwängen will 1), den Teufel '); als ihre Natur Bosheit und Gift 3); als Verwandtschaft das Heidenthum“), da dieses Christum, die Häresie

sapiunt, si correpti ut sanum rectumque sapiant, resistunt contumaciter, suaque pestifera et mortifera dogmata emendare nolunt et defensare persistunt, haeretici fiunt, et foras exeuntes babentur in exercentibus inimicis. Etiam sic quippe veris illis catholicis membris Christi malo suo prosunt, cum deus utitur et malis bene, et diligentibus eum omnia cooperantur in bonum. Civ. dei XVIII, 51. n. 1. Quia sententia dispares sunt, et errores suos animosius defendere, quam cautius corrigere maluerunt, exclusi a catholica communione et a participatione quamvis parium sacramentorum propria vocabula propriosque conventus non in sermone tantum, sed etiam in superstitione meruerunt. Ver. Relig. c. V. n. 9.

1) Hil. Sed inter haec emerserunt desperata in sese et saeva in omnes impiae temeritatis ingenia, potentem dei naturam naturae suae infirmitate moderantium, neque ut ipsi usque ad infinitatem opinandi de infinitis rebus emergerent, sed intra finem sensus sui indefinita concluderent, essentque sibi arbitri religionis, cum religionis opus obedientiae esset officium, sui immemores, divinorum negligentes, praeceptorum emendatores. Trin. I, 15. cfr. II, 5.

2) Ignat. Eph. n. X. Justin. Apol. I, 26. 58. Orig. Judd. Hom. I. n. 1. in Ezech. H. I. n. 12. in Cantic. 1. III. T. III. p. 71. Lact. div. inst. IV, 30. Isidor. Pelus. 1. II. Epl. XC. Chrys, in I Tim. IV, 1. Cassian. coll. VII, 32. Aug. Assentatores diaboli non sumus sed ulinam vos non ejus milites essetis, sicut omnes haeretici, quorum ille dogmata in quos posuerit, per vestras linguas sicut tela mortifera jaculatur. c. Julian. Opp. imp. VI, 20.

...

3) Häresie, fremde (Ignat. Trall. n. VI.), böse (Ignat. Phil. n. III.), Pflanze des Teufels (Ignat. Eph. n. X.), gesüßtes Gift (Ignat. Trall. n. VI. ).

4) Chrys. Αδελφὰ γὰρ τὰ φρονήματα καὶ τῶν αἱρετικῶν καὶ τῶν ἑλλή νων· κἀκεῖνα τῶν δαιμόνων εὑρέσεις, καὶ ταῦτα τῶν δαιμόνων διδασκαλίαι. Hom. in illud: in qua potest. n. 5. (Pseudo) Chrys. Gentiles Christum denegant, haeretici autem veritatem Christi, qui autem veritatem Christi denegat, ipsum denegat Christum, Christus enim veritas est. Op. imperf. Hom. IX. Forte dicis, quomodo dicere possum, non esse christianum, quem video Christum confitentem, altare habentem, sacrificium panis et vini offerentem, baptizantem, scripturas sanctorum legentem, omnem ordinem sacerdotii habentem. Vir sapiens si non confitetur Christum, et

aber seine Wahrheit und Dogmen läugnet; erklären sie förmlich als Unchristenthum 1) und Antichristenthum 2), als Verlassen Got= tes und Verlassenheit von ihm 3), und als ihr Endschicksal Gottes Strafe *); bemerken, wie sie sich nicht von Christo Christianer zubenennen lassen gleich den Katboliken ), sondern mit Namen von Menschen: Marcioniten, Valentinianern 2c. stolziren ®), und sich

manifesta esset gentilitas illius, et si seducebaris per eam, insania erat, qua seducebaris. Nunc autem, qui confitetur Christum, sed non sic, quemadmodum mandavit Christus, negligentiae tuae est, si ab eo seduceris; qui enim in occultam foveam cadit, negligens esse dicitur, quia non caute prospexit; qui autem in manifestam foveam cadit. non negligens dicitur, sed insanus. Quae autem de similitudine ecclesiasticorum mysteriorum dixisti. hoc audi responsum: quoniam et simia hominis habet membra et per omnia hominem imitatur, nunquid propterea dicenda est homo? Sic et haeresis omnia ecclesiae habet et imitatur ecclesiae, sed non sunt ecclesiae. Hom. XIX.

1) Justin. Apol. I, 26. Tryph. c. XXXV. XXXVI. LXXX. Tert. Si enim haeretici sunt, christiani esse non possunt. Praescr. XXXVII. Numquid enim inter illos (Heiden und Häretiker) distat, nisi quod ethnici non credendo credant, at haeretici credendo non credant. Carn. Christ. c. XV. Cyp. Christianus non est. qui in Christi ecclesia non est. Epl. LII. Cyp. Nec Christianus videri potest, qui non permanet in Evangelii ejus et fidei veritate. Unit. eccl. Ambr. Negat Christum, qui non omnia, quae Christi sunt, confitetur. In Luc. 1. IV. c. IX.

2) Didym. Quomodo enim non sunt Antichristi, qui contraria sapiunt, quam Christi confitetur ecclesia? Enarr. in I Joan. II, 29.

3) Clem. Str. I. 19.

4) Iren. Et haeretici quidem alienum ignem offerentes ad altare dei, id est alienas doctrinas, a coelesti igne comburentur, quemadmodum Nadab et Abiud. Qui vero exsurgunt contra veritatem et alteros adhortantur adversus ecclesiam dei, remanent apud inferos voragine terrae absorpti, quemadmodum qui circa Chore, Dathan, Abiron. Qui autem scindunt et separant unitatem ecclesiae, eandem, quam Hieroboam, poenam percipiunt a deo. IV, 26. n. 2.

3) Hilar. ad Constant. Aug. 1. I. c. II. VI. Lucifer. (Calar.) Noli esse haereticus, sed esto christianus. Pro S. Athan. I. 24.

6) Athan. c. Arian. Or. I. n. 2. Bas. 'Avtì toũ óvóμztos tŵv xpicTIανῶν ἀφ' ἑνὸς τινος τῶν αἱρεσιαρχησάντων ἑαυτοὺς ὀνομάζοντας, Μαρκίωνος * Οὐαλεντίνου, ἤ τῶν νῦν ἐπιπολαζόντων τινός. In Ps. XLVIII. n. 7. Opt.

über alles Unglück, was der Kirche zustößt, freuen '), und meinen, das komme ihnen zu Gut. Die Taktik der Häretiker besteht nach den Vätern darin: Sie affectiren Einheit mit der Kirche, reden ihre Sprache, um desto sicherer die Unkundigen zu bes rücken 2), beschweren sich, daß sie von der Kirchengemeinschaft

Interrogati singuli sic apud acta locuti sunt, ut dicerent, se de parte esse Donati, de Christo tacuerunt. Schism. Donat. III, 3. Chrys. Mà yàp uipeσιάρχας ἔχομεν, μὴ γὰρ ὑπ' ἀνθρώπων καλούμεθα; μὴ γὰρ προηγούμενος ἡμῶν τις ἐστιν, ὥςπερ τῷ μὲν Μαρκίων, τῷ δὲ Μανιχαῖος, τῷ δὲ ̓Αρεῖος, τῷ δὲ ἄλλος τις αἱρέσεως ἀρχηγός; εἰ δὲ καὶ ἡμεῖς προσηγορίαν τινος ἔχου μεν, ἀλλ' οὐ τοὺς τῆς αἱρέσεως ἄρξαντας, ἀλλὰ τοὺς προστάντας ἡμῶν καὶ κυβερνήσαντας τὴν ἐκκλησίαν· οὐκ ἔχομεν διδασκάλους ἐπὶ τῆς γῆς· μὴ γένοιτο· ἕνα ἔχομεν τὸν ἐν οὐρανοῖς· κἀκεῖνοί φησι (ber Sciδε) τὰ αὐτὰ προβάλλονται· ἀλλ' ἐφέστηκε τὸ ὄνομα κατηγοροῦν αὐτῶν καὶ ἐμφραττοῦν τὰ GTOμata. In Act. Hom. XXXIII. n. 4. Aug. Ver. Relig. c. V. n. 9. Bigweilen protestirten sie aber auch gegen solche Benennungen nach ihrem Meifter. So die Arianer nach Athan. Epl. encyclic. ad Epp. Aegypt. Lyb. n. 5.

1) Hier. Legimus quotidieque comprobamus, quando persecutio contra ecclesiam oritur, multo pejores persecutores Judaeos et haereticos in Christianos fieri, quam ethnicos . . . . Quis haereticorum non despicit ecclesiasticos? Quis non exultat in malis eorum, si quando propter peccata populi persecutioni traditi fuerint? Et multi si vel infirma fide vel supra petrosa seminati in negationem corruerint, videas illos exultare, gaudere, nostram ruinam suam putare victoriam, in tantum ut jungantur gentibus et persecutio saevior vel ex judaeis, vel ex his fiat, qui fratres nostros esse se simulant, et eodem censentur nomine. In Abd. c. I.

2) Iren. Similia enim loquentes fidelibus, sicut praediximus, non solum dissimilia sapiunt, sed et contraria et per omnia plena blasphemiis, per quae interficiunt eos, qui per similitudinem verborum dissimile affectionis eorum in se attrahunt venenum; sicut quis aquae mixtum gypsum dans pro lacte, seducat per similitudinem coloris, sicut quidam dixit superior nobis de omnibus, qui quolibet modo depravant, quae sunt dei, et adulterant veritatem. In dei lacte gypsum male miscetur. ΙΙΙ, 17. n. 4. Greg. Νaz. Καὶ ἡμῶν καταψεύδονται ὡς ὁμοδόξων καὶ ὁμοφρόνων, τῷ χαλκῷ τὸ δέλεαρ περιβάλλοντες. Οr. LL. Hil. Confusis permixtisque verbis veritatem frequentissime haeretici eludunt, et incautorum aures communium vocabulorum sono capiunt, patrem et filium solis nominibus non etiam per veritatem naturalis et genuinae essentiae praedicantes. De Synod. n. 20. Hier. Hoc quotidie cernimus et rebus pro

ausgeschlossen sind und Häretiker heißen, da sie doch dasselbe mit der katholischen Kirche glauben '); oder sagen: Anders denken als die Gemeinschaft sey nicht unrecht, und bei der Verschiedenheit des Glaubens könne die Eine Gemeinschaft gut bestehen (Tert. Praesc. V.), øder sie erklären geradezu die Kirche für außer dem Besiz der Wahrheit, da sie sagen, die Apostel haben die Lehre Christi nicht erfaßt 2), oder dieselbe nicht unverstümmelt überliefert, sondern mit Schlauheit sich accommodirt, dem Irrthum das Wort geredet ), wodurch, wie Jrenäus bemerkt, das Evangelium, alle Regel der Wahrheit und die Wahrheit selbst verloren geht (III, 12. n. 6.), auch das Martyrerthum der Apostel unbegreiflich ist (III, 12. n. 9.), oder da sie zwischen den Aposteln einen Unterschied machend behaupten, nur Einigen von ihnen habe Christus die Wahrheit mitgetheilt (Iren. II, 27. n. 2.), der Eine habe die Wahrheit erkannt, der Andere nicht, der Eine habe sie in einem Sinne gefaßt, der Andere in einem ganz entgegenge= bamus, quod ideo haeretici simulant veritatem, ut simplices quosque decipiant, et non ipsi convertantur ad fidem, sed fideles trahant ad infidelitatem. In Jerem. c. XII. Chrys. Ἐπεὶ καὶ Μανιχαῖος καὶ πᾶσαι αἱρέ σεις τοῦτο ὑπέδοσαν τὸ προσωπεῖον πρὸς τὸ οὕτως ἀπατᾷν τοὺς ἀφελεστές pous. In Heb. Hom. VIII. n. 4.

1) Iren. Illiciunt hos (simpliciores) simulantes nostrum tractatum, ut saepius audiant. Qui etiam queruntur de nobis, quod cum similia nobiscum sentiant, sine causa abstineamus nos a communicatione eorum, et cum eandem dicant et eandem habeant doctrinam, vocemus illos haeretiCOS. III, 15. n. 2.

2) Iren. Quemadmodum dicunt hi, qui sunt vanissimi sophistae, quoniam apostoli cum hypocrisi fecerunt doctrinam secundum interrogantium suspiciones, caecis caeca confabulantes secundum caecitatem ipsorum et errantibus secundum errorem ipsorum. Adv. Haer. III, 5. n. 1. Nec enim fas dicere, quondam (apostoli) ante praedicaverunt quam perfectam haberent agnitionem, sicut quidam audent dicere gloriantes emendatores se esse apostolorum. III, 1. n. 1.

3) Tert. Solent dicere, non omnia apostolos scisse, eadem agitati dementia, qua rursus convertunt, omnia quidem apostolos scisse, sed non omnia tradidisse; in utroque Christum reprehensioni subjicientes, qui aut minus instructos aut parum simplices apostolos miserit. De Praescr. XXII.

« PredošláPokračovať »