tes'), alle Kirchlichen als aufgenommen in den Einen Christus 2), Einen Geist'), Einen Vater), durch den Einen Glaubens), die Eine Taufe ®), Eine Eucharistie'), und bezwecken ihre Briefe eben hauptsächlich die Erhaltung Aller in der Einheit des Glaubens†),

(ἐν τῇ σαρκὶ αὐτοῦ τὸν νόμον τῶν ἐντολῶν ἐν δόγμασι καταργήσας, ἵνα τοὺς δύο κτίσῃ ἐν ἑαυτῷ εἰς ἕνα καινὸν ἄνθρωπον).

+) I Cor. XII, 12. Sicut enim corpus unum est et membra habet multa, omnia autem membra corporis, cum sint multa, unum tamen corpus sunt, ita et Christus. 13. Etenim in uno spiritu omnes nos in unum corpus baptizati sumus, sive Judaei, sive gentiles, sive servi, sive liberi, et omnes in uno spiritu potati sumus. 14. Nam et corpus non est unum membrum, sed multa. (Cf. 15-26.) 27. Vos autem estis corpus Christi et membrum de membro. Eph. IV, 4. Unum corpus et unus spiritus, sicut vocati estis in una spe vocationis vestrae. Cf. I, 22. 23. II, 13-16. III, 6. IV, 12. 15. 16. V, 23-30. I Cor. X, 17. Col. I, 19. 24. III, 15.

1) Eph. II, 20. Superaedificati super fundamentum apostolorum et prophetarum, ipso summo angulari lapide Christo Jesu. 21. In quo omnis aedificatio constructa crescit in templum sanctum in domino. 22. In quo et vos aedificamini in habitaculum dei in spiritu. Cf. I Pet. II, 4. 6. Matth. XVI, 16.

2) Gal. III, 27. Quicunque enim in Christo (eis Xpeoτòv) baptizati estis, Christum induistis. Rom. VI, 3. Baptizati sumus in Christo Jesu (εἰς Χριστὸν Ἰησοῦν). Cf. Rom. XII, 5. 1 Cor. I, 13. VI, 13. ΧΙΙ, 12. Eph. IV, 5. 15. Col. III, 13.

3) I Cor. XII, 13. In uno spiritu omnes nos in unum corpus baptizati sumus . . . et omnes in uno spiritu (eiç ev veμ) potati sumus.

Eph. IV, 3. 4. Solliciti servare unitatem spiritus in vinculo pacis. Unum corpus et unum spiritus, sicut vocati estis in una spe vocationis vestrae. Cf. Rom. VIII, 9 sq.

4) Eph. IV, 6. Unus deus et pater omnium, qui est super omnes et per omnia et in omnibus nobis. Matth. XXVIII, 19. Baptizantes eos in nomine (eiç tò ovoμx) patris et filii et Spiritus sancti.

5) Eph. IV, 5. Unus dominus, una fides, unum baptisma. I Cor. I, 10.

6) Eph. IV, 5. I Cor. I, 13. Divisus est Christus? Nunquid Paulus crucifixus est pro vobis? aut in nomine Pauli baptizati estis?

7) I Cor. X, 17. Quoniam unus panis, unum corpus multi sumus. omnes qui de uno pane participamus.

der Gesinnung (11 Cor. XIII, 12.) Aller in Christo, die Behebung aller Spaltung im Glauben und Leben '), und ist ihre Ermahnung nie ernster, als wo es eine solche Gefahr betrifft 2).

4) Die Kirche hat von Anfang mit der höchsten Klarheit und Bestimmtheit die Einheit als ihr wesentlichstes Lebensgefeß erkannt. Wan sebe die so positiven Aeußerungen eines Clemens 3) von Rem, 3gnatius *), Segefippus 5), Suftinus *), Stenäus+), Lers

+) 1 Cor. I. 10. Obsecro autem vos fratres per nomen domini nostri Jesa Christi, ut idipsum dicatis omnes, et non sint in vobis schismata; sitis autem perfecti in eodem sensu et in eadem sententia. Phil. III, 16. 1 Tim. I. 3. VI. 3. Gal. I, 7. 8. I Joan. IV, 6. II Joan. 6. 7.

1) Einheit geistiger Verwandtschaft, Alle Brüder Chrifti Rom. VIII. and gegenseitig Brüder I Cor. VII, 15. Rom. XIV, 10., wie der Apoftel sie auch immer „Brüder“ anredet. Ermahnung zur Liebe I Joan. III, 14, IV, 11., einander helfen mit Gebet Rom. I. 9., helfen mit Almofen Rom. XV, 23. 26. I Cor. XVI, 1 sq., Mitleiden und Theilnehmen Gal. VI, 8. II Cor. XI, 28., die Armen speisen I Cor. XI, 18 sq.

2) I Cor. I, 9-13. VII, 17. XI, 16. XII, 33.

3) Ἵνα τί ἔρεις καὶ θυμοὶ καὶ διχοστασίαι καὶ σχίσματα καὶ πόλεμος ἐν ὑμῖν, ἢ οὐχὶ ἕνα θεὸν ἔχομεν καὶ ἕνα Χριστὸν καὶ ἐν πνεῦμα τῆς χάριτος το έσχετο ἐφ' ἡμᾶς καὶ μία κλῆσις ἐν Χριστῷ· καὶ στασιάζομεν πρὸς τὸ σώμα τὸ ἴδιον; καὶ εἰς τοσαύτην ἀπόνοιαν ἐρχόμεθα, ώςτε ἐπιλαθέσθαι ἐμᾶς, ὅτι μέλη ἐσμὲν ἀλλήλων; Ι Cor. n. XLVI.

4) Με πλανᾶσθε ἀδελφοὶ μου· εἴ τις σχίζοντι ἀκολουθεῖ, βασιλείαν θεοῦ σὺ κληρονομεῖ' εἴ τις ἐν ἀλλοτρίᾳ γνώμῃ περιπατεῖ, οὗτος τῷ πάθει οὐ συγ κατατίθεται. Epl. ad Philad. n. III. Τοὺς δὲ μερισμοὺς φεύγετε, ὡς ἀρχὴν κακών, Smyrn. n. VII. Φεύγετε οὖν τὰς κακὰς παραφυάδας, τὰς γεννώσας καρπὸν Θανατοφόρον, οὗ ἐὰν γεύσεταί τις παραυτίκα ἀποθνήσκοι· οὗτοι γὰρ ενα εἰσιν φυτεία πατρός. Καὶ οἱ κατ ̓ ἄνδρα δὲ χορὸς γίνεσθε, ἵνα σύμφωνοι ὄντες ἐν ὁμονοίᾳ, χρώμα θεοῦ λαβόντες ἐν ἑνότητι, ᾄδετε ἐν φωνῇ μιᾷ διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ τῷ πατρὶ, ἵνα ὑμῶν καὶ ἀκούσῃ καὶ ἐπιγινώσκων, δι' ὧν ἐπράσσετε, μέλη ὄντας τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ. χρήσιμον οὖν ἐστιν, ὑμᾶς ἀμώμῳ ἐν ἑνότητι εἶναι, ἵνα καὶ Θεοῦ πάντοτε μετέχητε. ad Eph. n. IV. Εν ἑνὶ σώματι τῆς ἐκκλησίας αὐτοῦ. Smyrn. n. 1.

5) Ἐν ἑκάστῳ δὲ διαδοχῇ τῶν ἐπισκόπων) καὶ ἐν ἑκάστη πόλει οὕτως ἔχει ὡς ὁ νόμος κηρύττει καὶ οἱ προφῆται καὶ ὁ κύριος. ap. Eus. IV, 22. 6) Τὸ δὲ εἰπεῖν ... ὡς παιδίον (Jes. LIII, 2.), δηλωτικὸν τοῦ τοὺς πονηροὺς ὑπηκόους αὐτοῦ γενομένους ὑπηρετῆσαι τῇ κελεύσει αὐτοῦ, καὶ πάνω

tullian1), Origenes2), Cyprian 3), Alerander von Alexandrien†),

τας ὡς ἔν παιδίον γεγενῆσθαι· ὁποῖον γὰρ ἐπὶ τοῦ σώματος ἔστιν ἰδεῖν· πολλῶν ἀριθμουμένων μελῶν τὰ σύμπαντα ἐν καλεῖται καὶ ἔστι σῶμα· καὶ γὰρ δῆμος καὶ ἐκκλησία, καὶ πολλοὶ ὄντες τὸν ἀριθμὸν ἄνθρωποι, ὡς ἔν ὄντες πράγμα τῇ μια κλήσει καλοῦνται καὶ προςαγορεύονται. Dial. c. Tryph. n. XLII. Καὶ ὅτι τοῖς εἰς αὐτὸν πιστεύουσιν, ὡς οὖσι μια ψυχῇ καὶ μιὰ ἐκκλησία, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ὡς θυγατρὶ τὴ ἐκκλησία, τῇ ἐκ ὀνόματος αὐτοῦ γενομένη καὶ μετασχούσῃ τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ (Χριστιανοὶ γὰρ πάντες καλούμεθα), ὁμοίως φανερῶς οἱ λόγοι (Ps. XLIV. 13.) κηρύσσουσιν. Tryph. LXIII. Ἡμεῖς οἱ διὰ Ἰησοῦ ὀνόματος ὡς εἰς ἄνθρωπος πιστεύσαντες. n. CXVI.

+ Qui vero exsurgunt contra veritatem et alteros adhortantur adversus ecclesiam dei, remanent apud inferos, voragine terrae absorpti, quemadmodum qui circa Chore, Dathan, Abiron. Qui autem scindunt et separant unitatem ecclesiae, eandem quam Hieroboam poenam percipiunt a deo. adv. Haer. IV, 26. n. 2. Cf. 33. n. 7. Et ecclesiae quidem praedicatio vera et firma, apud quam una et eadem salutis via in universo mundo ostenditur. Ibid. V, 20. n. 1. Haeretici, quoniam sunt coeci ad veritatem, alteram et alteram ambulare exorbitantes viam, et propter hoc inconsonanter et inconsequenter dispersa sunt vestigia doctrinae ipsorum. Eorum autem, qui ab ecclesia sunt, semita circumiens mundum universum, quippe firmam habens ab apostolis traditionem, et videre nobis donans unam et eandem esse fidem. Ibid.

1) De societate sacramenti confoederantur. Marc. IV, 5.

2) Ἓν σῶμα ἐσμεν καὶ ἐν πρόβατον· ὁ μὲν τίς ἐστι ποῖς, ὁ δὲ κεφαλὴ, ὁ δὲ ἀλλό τι, ὁ δὲ ποιμὴν ἐλθὼν συνήγαγεν ὀστέον πρὸς ἐστέον, καὶ ἁρμονίαν πρὸς ἁρμονίαν, καὶ ἔνωσας ἀνέλαβεν ἐπὶ τὴν χώραν αὐτοῦ· ἡ δὲ ἔνοτης γίνεται δι' ἀγάπης καὶ ἀληθείας καὶ προαιρέσεως ἀγάπης· τῷ ἰδίῳ μὲν οὖν λόγῳ πάντες· εἰ δέ τινες ἀπειθοῦντες ἐφάνησαν, ἀνίατον τὸ πάθος ἐκτήσαντο· εἷς οὖν ὁ πᾶς Ἰσραηλίτης κατὰ τὴν συγγένειαν τὴν ἀληθίνην, εἰ πάντες ἐν σῶμά ἐσμεν, καὶ εἰς ἄρτος καὶ τοῦ ἑνὸς μετέχομεν πνεύματος. Select. in Jerem. L. 17. Audiant haec, qui scindunt ecclesiam, et peregrinas et pravas inducentes doctrinas putant se sacras carnes extra aulam dominicam posse comedere. Profana sunt eorum sacrificia, quae contra mandati legem geruntur. In loco sancto edi jubentur, intra atria tabernaculi testimonii. Atria tabernaculi testimonii sunt, quae fidei murus ambit, spei columnae suspendunt, charitatis amplitudo dilatat. Ubi haec non sunt, carnes sanctae nec haberi possunt, nec comedi. In Lev. Hom. IV. Cf. in Epist. Rom. I. II. n. 6.

3) Per omnia debemus ecclesiae catholicae unitatem tenere. Epl.

Eusebius von Cäsarea'), Constantin 2), Hilarius von Poitiers 3), Erbrem ), Hieronymus *), Augustin®), Epiphanius'), Theodoret *),

LXXI. Una ecclesia per totum mundum in multa membra divisa. Epl. LIL.

†) Ενός σώματος ὄντος τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας κ. τ. λ. beginnt ein encyclisches, von ihm und den mit ihm im Concil versammelten Bischöfen revigirtes Schreiben Athan. T. I. II. p. 313.

1) Ev dore owμx. In Psalm, XXXIX, 13.

2) Καὶ μίαν εἶναι τὴν καθολικὴν αὐτοῦ ἐκκλησίαν βεβούληται. ἧς εἰ καὶ τὰ μάλιστα εἰς πολλοὺς καὶ διαφόρους τόπους τὰ μέρη διήρηται, ἀλλ' ὅμως ἑνὶ πνεύματι, τουτέστι τῷ θείῳ βουλήματι θάλπεται. Epl. ad Eccles. ap. Eus. V. C. III, 18.

3) Quia unum ecclesia corpus est, non quadam corporum confusione permixtum, neque singulis in indiscretum acervum et informem cumulum adunatis, sed per fidei unitatem, per charitatis societatem, per operum voluntatisque concordiam, per sacramenti unum in omnibus donum unum ompes sumus. In Ps. CXXI. n. 5. Cf. in Ps. CXXXII. n. 2. 3. Trinit. VII, 4. VIII, 4. VIII, 7. 13.

4) In I Reg. III, 16.

5) Ad Ageruch. de Monog. Epl. XCI. (Mart.)

6) Omnes in uno sumus, corpus Christi sumus, qui unam illam desideramus, qui unam illam petimus. In Ps. XXVI. En. II. n. 23. Sacramenta doctrinae in linguis omnibus variis. Alia lingua afra, alia syra, alia graeca, alia hebraea, alia illa et illa; faciunt istae linguae varietatem vestis reginae hujus; quomodo autem omnis varietatis vestis in unitate concordat, sic et omnes linguae ad unam fidem. In veste varietas sit, scissura Don sit. Ecce varietatem intelleximus de diversitate linguarum, et vestem intelleximus propter unitatem. In ipsa autem varietate aurum quod est ? Ipsa sapientia. Quaelibet sit varietas linguarum, unum aurum praedicatur, non diversum aurum, sed varietas de auro. Eamdem quippe sapientiam, eamdem doctrinam et disciplinam omnes linguae praedicant, varietas in linguis, aurum in sententiis. In Ps. XLIV. En. n. 24. Cf. Serm. CCLXV. B. 12. CCLXVI. n. 2. CCLXVII. n. 3. CCLXVIII. n, 1. CCLXIX. n. 1 etc. 7) Ταύτην τὴν πίστιν ἡ ἐκκλησία καίπερ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ διεσπαρμένη ἐπιμελῶς φύλασσει, ὡς ἕνα οἶκον οἰκοῦσα. Καὶ ὁμοίως πιστεύει τούτοις, ὡς μίαν ψυχὴν καὶ τὴν αὐτὴν ἔχουσα καρδίαν καὶ συμφώνως ταῦτα καὶ κηρύσσει, καὶ διδάσκει καὶ παραδίδωσιν ὡς ἐν σῶμα κεκτημένη. Haer. XXXI. n. 31. 8) Μία ἡ τοῦ σωτῆρος ἐκκλησία, εἰς σῶμα γὰρ ἐν τελοῦσιν οἱ πιστεύσαντες. In Ps. XCVI, 8.

Orofius') und so weiter, welche auf den gemeinsamen Glauben 2), das gemeinsame Sakrament3), die Eine Eucharistie*), den Einen heil. Geist3) und Herrn ®), das allenthalben gleiche Bekenntniß') troß der großen und allgemeinen Verbreitung der Kirche verweisen.

Diese Einheit sprach sich besonders aus in der Hierarchie, in der Communion aller Bischöfe unter einander *) und mit dem Papste,

1) Nos enim sub uno capite, quod est Christus, et sub una ecclesia, quae est Christus, omnes fratres sumus, et unum corpus in Christo. Lib. arbit. XXXI.

2) Hermas. Ἡ συνέχουσα τὴν ἐκκλησίαν ἀρετὴ ἡ πίστις ἐστι. ap. Clem. str. II. Cypr. Per omnia debemus ecclesiae catholicae unitatem tenere nec in aliquo fidei et veritatis hostibus cedere. Epl. LXI. Conc. gen. VI. μελῶν ἀλλήλων ὄντων ἡμῶν, καὶ τὸ ἕν σώμα συνιστῶν τῶν χριστοῦ διὰ τὴς πρὸς αὐτὸν καὶ ἀλλήλους ὁμοδοξίας καὶ πίστεως. Act. XVIII. Tert. Corpus sumus de conscientia religionis et disciplinae unitate et spei foedere. Apol. XXXII. Epiph. Ἐκκλησία γὰρ ἐστιν ἀπὸ μιᾶς πίστεως γεγεννημένη, τεχθεί σά τε διὰ πνεύματος ἁγίου, μία τῇ μόνῃ καὶ μιᾷ τῇ γεγενηκυίᾳ. Gid. cath. exp. n. VI. Theod. in Ps. XCVI, 8. Cf. Clem. der sie thy xatà σúvodov TiOτEWS EXELрoμévnv ixxλnoiav heißt. Fragm. in Gall. B. PP. I. p. 183. Aug. Antea gentes, modo una gens, quia una fides, quia una spes, quia una caritas. Ps. LXXXV. n. 14. Jul. Pomer. Fides cum cunctis participibus nostrae naturae nos consociat. Vit. cont. III, 21. Cfr. Hilar. trin. XI. 1 sq.

3) Hier. Cum tota diversitas generis, conditionis et corporum Christi baptismate et indumento illius aufertur, omnes unum sumus in Christo Jesu, ut quomodo pater et filius in se unum sunt, ita et nos in ipsis unum simus. In Gal. III, 28. Leo. In unitate fidei et baptismatis indiscreta societas. Serm. III. n. 2.

4) Aug. Hujus corporis unitas nostro sacrificio commendatur. Epl. ad Dardan. CLXXXVII. n. 20.

5) Aug. Serm. CCLXVII. n. 4. CCLXVIII. n. 2.

6) Chrys. in I Cor. Hom. I. n. 1.

7) Iren. Τοῦτο τὸ κήρυγμα παρειληφυῖα καὶ ταύτην τὴν πίστιν ὡς προέ φαμεν ἡ ἐκκλησία καίπερ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ διεσπαρμένη ἐπιμελῶς φυλάσσει, ὡς ἕνα οἶκον οἰκοῦσα, καὶ ὁμοίως πιστεύει τούτοις, ὡς μίαν ψυχὴν, καὶ τὴν αὐτὴν ἔχουσα καρδίαν καὶ συμφώνως ταῦτα κηρύσσει καὶ διδάσκει, καὶ παραδίδωσιν ὡς ἑν στόμα κεκτημένη. Ι, 10. n. 2. Chrys. in II Cor. Hom. XVIII. n. 3.

8) So berichtet Bafilius, wie er mit allen asiatischen und afrikanischen, mit allen italischen, spanischen, gallischen Kirchen, mit Allem, was katho