König der Könige 1), Gnadenspender 2), Licht 3) und Leben *) und Wahrheit), Erlöser ), Heiliger'), Weltrichter ), der ewige),

+) Heb. I, 3. Portans omnia verbo virtutis suae. Col. I, 17. Omnia in ipso constant.

+) Joan. I, 11. In propria venit, et sui eum non receperunt. Act. X, 36. hic et omnium dominus. (cfr. Act. VII, 58.) Col. I, 18. Heb. III, 3. 1) Apoc. XVII, 14. Dominus dominorum (agnus) et rex regum. Apoc. III, 17. XIX, 11.

2) Joan. I, 12. Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios dei fieri. 14. 16. 17. II Thess. II, 13. Ipse autem dominus noster Jesus Christus, et deus et pater noster, qui dilexit nos, et dedit consolationem aeternam, et spem bonam in gratia, exhortetur corda vestra, et confirmet in omni opere et sermone bono.

3) Joan. I, 4. In ipso vita erat et vita erat lux hominum. III, 19. Luc. I, 79.

4) I Joan. I, 2. Et vita manifestata est, et vidimus et testamur, et annuntiamus vobis vitam aeternam, quae erat apud patrem, et apparuit vobis. V, 9-12. Act. III, 15. auctorem vero vitae interfecistis. Cf. Joan. III, 36. VI, 69.

5) Apoc. III. 7. Sanctus et verus. 14. VI, 10. XIX, 11. I Joan. V, 6. Spiritus est, qui testificatur, quoniam Christus est veritas.

6) Act. IV, 12. Et non est in alio aliquo salus. Nec enim aliud nomen est sub coelo datum hominibus, in quo oporteat nos salvos fieri. Heb. II, 10. Decebat enim eum, propter quem omnia, et per quem omnia, qui multos filios in gloriam adduxerat, auctorem salutis eorum per passionem consummare. 11. Qui enim sanctificat, et qui sanctificantur, ex uno omnes.

7) I Joan. II, 29. Si scitis, quoniam justus est, scitote quoniam et omnis, qui facit justitiam, ex ipso natus est. Heb. II, 11.

8) Rom. XIV, 12. Omnes stabimus ante tribunal Christi. II Cor. V, 10. Omnes enim nos manifestari oportet ante tribunal Christi, ut unusquisque referat propria corporis, sive bonum sive malum. Act. VII, 38. Lapidabant Stephanum invocantem et dicentem: Domine Jesu suscipe spiritum meum. 59. Positis autem genibus clamavit voce magna dicens: ne statuas illis hoc peccatum. XVII, 31. Apoc. I, 18. XIII, 18. XIV, 7. 14. XX, 11 sq.

9) Joan. I, 1. 2. Hoc erat in principio apud Deum. 15. Apoc. I, 8. Ego sum A et N, principium et finis, dicit Dominus Deus, qui est, qui erat, et qui venturus est. (cfr. 17 sq.) Heb. 1, 2. 11. 12. VII, 3. XIII, 8. Col. I, 15. 17. Eph. I, 4. Tit. I, 5.

heilige 1), der allmächtige 2), allwissende 3), allgegenwärtige *) Sohn Gottes) und dessen vollkommenes Gleichbild) sey, daß er in Gottes Form subsistirt'), die Fülle der Gottheit leibhaftig in ihm wohnt ®), daß er der wahrhaft eigene †), eingeborne††), wahr

1) Act. III, 14. Vos autem sanctum et justum negastis. VII, 52. Et occiderunt eos, qui praenuntiabant de adventu justi. I Pet. III, 18. I Joan. II, 20. sed vos unctionem habetis a sancto. 29.

2) I Cor. I, 24. Christum (praedicamus) Dei virtutem atque sapientiam. Col. I, 16. In ipso condita sunt omnia in coelo et in terra ... omnia per ipsum et in ipso (di avtoũ xai eiç aùtòv) creata sunt. 17. et omnia in ipso constant (èv aute ovvéoτnxe). Heb. I, 13. Portans omnia verbo virtutis suae. XI, 3. Phil. III, 21. Apoc. IV, 11. Cfr. Gen. I, 3. 9. Ps. CXLVIII, 5.

3) Col. II, 2. Ut consolentur corda ipsorum instructi in charitate, et in omnes divitias plenitudinis intellectus in agnitionem mysterii dei Patris et Jesu Christi. 3. in quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi. Joan. I, 18. II, 24. 25. III, 34. VI, 64. XI, 11 sq. XXI, 17. I Cor. IV, 5. Act. I, 24. Apoc. II, 23. XX, 11. 4) Joan. I, 1. Verbum erat apud Deum. 10. in mundo erat. 18. III, 13. et nemo ascendit in coelum, nisi qui descendit de coelo, filius hominis, qui est in coelo. VI, 63.

5) I Joan. V, 5. Quis est qui vincit mundum, nisi qui credit, quoniam Jesus est filius Dei. 9-13. Rom. I, 3. de filio suo (evangelium), qui factus est ei ex semine David secundum carnem. Joan. VI,

70. Matth. XIV, 53. XVI, 16.

6) Heb. I, 3. Qui cum sit splendor gloriae et figura substantiae ejus (χαρακτήρ τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ), portans omnia verbo virtutis suae, purgationem peccatorum faciens (δι' ἑαυτοῦ καθαρισμὸν ποιήouμevoç) sedet ad dextram majestatis in excelsis. Col. I, 15. qui est imago Dei invisibilis. II Cor. IV, 4.

7) Phil. II, 6. Qui cum in forma Dei esset ( v poppy Jeov ὑπάρχων), non rapinam arbitratus est (οὐκ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο), esse se aequalem Deo (tỏ sivaɩ iau Jeặ), sed semetipsum exinanivit (ixévwσs) formam servi accipiens, in similitudinem hominum factus (μoppǹv Soúlov λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος). Chrys. οὐκ ἔστι δὲ ἄλλης οὐσίας ὄντα τὴν ἄλλην μορφὴν ἔχειν. οἷον οὐδεὶς ἀνθρώπων ἀγγέλου έχει μορφὴν, οὐδὲ ἄλογον ἀνθρώπου ἔχει μορφήν. In Phil. Hom. VI. n. 3.

8) Col. I, 19. Quia in ipso complacuit, omnem plenitudinem habitare. II, 9. quia in ipso habitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter. Cf. Joan. I, 14. 16.

haftige') Sohn Gottes, der Herr 2) und Herrscher der Herrlichfeit), und furzweg, daß er Gott") sey, an welchen nach ihrer Foderung Alle glauben), dem wir vertrauen +) müssen, den wir

†) Rom, VIII, 32. Qui etiam proprio (To idiov) filio suo non pepercit.

††) Joan. I, 18. Unigenitus filius, qui est in sinu patris (v się Tov κόλπον τοῦ πατρὸς). III, 16. I Joan. IV, 9.

1) I Joan. V, 20. Et scimus, quoniam filius Dei venit, et dedit nobis sensum, ut cognoscamus verum Deum, et simus in vero filio

ejus. Hic est verus Deus et vita aeterna.

2) Jud. 4. Solum dominatorem (ròv μóvov decñótny) et dominum (zúptov) nostrum Jesum Christum negantes. II Pet. I, 11. Sic enim abundanter ministrabitur vobis introitus in aeternum regnum domini nostri et salvatoris Jesu Christi.

3) I Cor. II, 8. Si enim cognovissent, nunquam dominum gloriae crucifixissent. Phil. II, 11. Jacob. II, 1. Cf. I, 14.

4) Joan. I, 1. Et Deus erat verbum. 1 Joan. V, 20. Act. XX, 28. Attendite vobis et universo gregi, in quo vos spiritus sanctus posuit episcopos, regere ecclesiam Dei, quam acquisivit sanguine suo. (wo Einige anstatt Jsou auch Xpiorov oder zupiov lesen.) Rom. IX, 5. Quorum patres, et ex quibus est Christus secundum carnem, qui est super omnia Deus benedictus in saecula. Tit. II, 13. Exspectantes beatam spem et adventum gloriae magni Dei et salvatoris Jesu Christi. Cf. 10. 11. I, 3. III, 4. I Tim. II, 3. I Thess. IV, 9. De charitate autem fraternitatis non necesse habemus scribere vobis, ipsi enim vos a Deo didicistis, ut diligatis invicem. (cf. Joan. XIII, 34. XV, 12. 17. I Joan. II, 10. IV, 12.) Apoc. XXII, 6. Et dominus Deus spirituum prophetarum misit angelum suum ostendere servis suis, quae oportet fieri cito. Vgl. 16. Ego Jesus misi angelum meum testificari vobis haec in ecclesiis. Der Geist Gottes und Chrifti find Eines Rom. VIII, 9—11. Gott wird die Welt richten, alternirt mit: Chriftus wird die Welt richten. Rom. XIV, 10-12. So heißen die Christen Tempel Chrifti (Eph. III, 17.) wie Gottes (Eph. II, 20.)

5) Act. XVI, 31. Crede in dominum Jesum, et salvus eris et tota domus tua. 34. et laetatus est cum domo sua credens Deo. XX, 21. testificans Judaeis atque gentilibus in Deum poenitentiam, et fidem in dominum nostrum Jesum Christum. cf. VIII, 37. I Tim. II, 16. Et manifeste magnum est pietatis sacramentum, quod manifestatum est in

über alles lieben1) und fürchten2) müssen, dessen Namen die Chris ften anrufen 3), auf den sie getauft werden), dem von jeglicher Creatur, der irdischen wie himmlischen, Anbetung gebührt3), wie denn auch die Apostel und die Jünger selbst zu ihm beten), ihm die Dorologie sprechen '), in ihm den apostolischen Gruß entbieten®).

3) Im A. T. werden dem Messias und Sohne Gottes göttliche

carne, justificatum et in spiritu, apparuit angelis, praedicatum est gentibus, creditum est in mundo, assumtum est in gloria.

+) I Pet. I, 8. Quem cum non videritis, diligitis, in quem nunc quoque non videntes creditis, credentes autem exultabitis laetitia inenarrabili et glorificata. 9. reportantes finem fidei vestrae salutem animarum. cf. 21. I Tim. I, 1. Paulus apostolus Jesu Christi secundum spiritum Dei salvatoris nostri, et Christi Jesu spei nostrae. Col. I, 27. Quibus (sanctis) voluit Deus notas facere divitias gloriae sacramenti hujus in gentibus, quod est Christus, in vobis spes gloriae. Act. III, 16. II Tim. IV, 17. 18.

1) I Cor. XVI, 22. Si quis non amat dominum nostrum Jesum Christum, sit anathema, Maran Atha. Rom. VIII, 35. 36. Apoc. XIV, 12. I Pet. I, 8.

2) Eph. II, 21. Subjecti invicem in timore Christi (vgl. 7 ). Einige codd. 9.

3) I Cor. I, 2. Rom. X, 12 sq. Cfr. Act. II, 21. IX, 14. XXII, 16. 4) Act. II, 38. XIX, 2-5. Cfr. I Cor. I, 13.

5) Heb. I, 6. Et cum iterum introducit primogenitum in orbem terrae, dicit, et adorent eum omnes angeli Dei. (cf. Ps. XCVII, 6.) Phil. II, 10. Ut in nomine Jesu omne genu flectatur coelestium, terrestrium et inferorum. (cf. Jes. XLIX, 24.) Rom. XIV, 10. 11. Eph. V, 19. Cantantes et psallentes in cordibus vestris domino. Apoc. IV, 2-11. V, 2-14. XIV, 4. primitiae Deo et agno. XX, 6. sacerdotes Dei et Christi. (efr. Aug. Civ. dei XX, 10.)

6) Act. I, 24. Tu domine, qui corda nosti omnium, ostende, quem elegeris ex his duobus unum. VII, 58. Domine Jesu suscipe spiritum meum. (cf. Luc. XXIII, 46.) 59. Domine ne statuas illis hoc peccatum.

7) Rom. IX, 5. Qui est super omnia Deus benedictus in saecula. Amen. XVI, 37. cui honor et gloria in saecula saeculorum. Heb. XIII, 21. II Tim. IV, 18. I Petr. IV, 11. II Petr. III, 18. Apoc. I, 8. Gratia vobis et pax a Deo patre nostro et domino

8) I Cor. I, 3. Jesu Christo,

Operationen, Attribute zugelegt. Er ist Weltschöpfer 1), Erlöser 2), der Herrscher 3), Richter *), er hat Allmacht3), Ewigkeit ®), göttliche Majestät'). Auch wird er Immanuel (Jes. VII, 14.), Sproffe Jehovahs (Jes. IV, 2.), und ausdrücklich Gott genannt "), Anbe

1) Jes. XLI, 4. XLIV, 6. XLVIII, 12. 13.

22.

2) Jes. XLV, 21. Deus justus et salvans non est praeter me. convertimini ad me, et salvi eritis omnes fines terrae. 23. in memetipso juravi, egredietur de ore meo justitiae verbum, et non revertetur. 24. quia mihi curvabitur omne genu, et jurabit omnis lingua. (Rom. XIV, 11. Phil. II, 10.) XXXV, 4. Deus ipse veniet et salvabit vos. 5. tunc aperientur oculi coecorum, et aures surdorum patebunt.

3) Dan. VII, 13. Et ecce cum nubibus coeli quasi filius hominis veniebat, et usque ad antiquum dierum pervenit, et in conspectu ejus obtulerunt eum. 14. et dedit ei potestatem et honorem et regnum, et omnes populi tribus et linguae ipsi servient; potestas ejus potestas aeterna, quae non auferetur, et regnum ejus, quod non corrumpetur. Ps. II, 7. Filius meus es tu, ego hodie genui te. 8. postula a me, et dabo tibi gentes haereditatem tuam, et possessionem tuam terminos terrae. LXXI, (Vulg.) 8. Et dominabitur a mari usque a mare, et a flumine usque ad terminos orbis terrarum. 11. et adorabunt eum omnes reges terrae, omnes gentes servient ei.

4) Ps. CIX, (Vulg.) 6. Judicabit in nationibus, implebit ruinas

.Jes .(ארץ רבה) conquassabit capita in terra multorum ,(מלא גויות)

XI, 4. Judicabit in justitia pauperes, et arguet in aequitate pro mansuetis terrae, et percutiet impium. 5. et erit justitia cingulum lumborum ejus, et fides cinctorium renum ejus. 6. habitabit lupus cum agno etc. 5) Zacc. II, 8-14.

6) Mich. V, 2. Egressus ejus ab initio, a diebus aeternitatis. Ps. LXXI, (Vulg.) 5. Et permanebit cum sole et ante lunam, in generatione et generationem. Jes. IX, 6. Ps. CX, 3. haben LXX.

Èx quotρòç πρò έwę pópou ¿yévvnoú os (ähnlich Syr.) für das Hebräische:

מרחם משחר לך טל ילדתך

7) Mich. V, 4. Et stabit et pascet in fortitudine domini, in sublimitate nominis domini Dei sui, et convertuntur, quia nunc magnificabitur usque ad terminos terrae.

8) Ps. CX, 5. (Von Menschen steht es nur in hypothetischen Säßen mit Objectsgenitiven, wie Gen. XXXIX, 20. XLII, 30. 32. Exod. XXI, 4-8. Deut. XXIII, 16. Jos. XIX, 14. I Regg. XVI, 24. XXII, 16. II Paral. XVIII, 16.) Jes. IX, 6. Parvulus enim natus est nobis