Obrázky na stránke
PDF
ePub

tung für ihn gefodert 1). Wenn Ps. CII, 26. von Jehovah steht: Im Anfang hast du die Erde gegründet und das Werk deiner Hände find die Himmel, so ist's, wie Paulus uns belehrt (Heb. 1.), der Sohn, welcher hier als Jehovah nach seiner Ewigkeit und Schöpfungsmacht gefeiert wird. Die Glorie des Gottes der Heerschaaren, welche Jesajah (VI, 1 ff.) in seiner Inauguralvision erblickte, ist nach Johannes (XII, 41.) die Majestät des Sohnes, er also der von den Cherubim als dreimal heilig gepriesene, alles mit seiner Glorie erfüllende Jehovah. Jehovah, der in der Wüste dem Volke voraufzieht (Deut. XXXI, 13.), ist wiederum Christus (1 Cor. X, 4.) als Logos. Wenn steht, daß die Israeliten Jehovah in der Wüste versuchten), so lehrt Paulus (1 Cor. X, 9.), daß sie den Sohn

et filius datus est nobis, et factus est principatus super humerum ejus, et vocabitur nomen ejus admirabilis, consiliarius, deus, fortis, pater futuri sae

.(ויקרא שמו פלא יועץ אל גבור אבי עד שר שלום) .culi, princeps pacis

XII, 2. Ecce deus salvator meus. 3. haurietis aquas in gaudio de fontibus salvatoris. XXXV, 4. Deus ipse veniet et salvabit vos. 6. Tunc aperientur oculi coecorum, et aures surdorum patebunt. So heißt der Messias auch Jehovah Jes. LXI, 1 sq. (cfr. Luc. IV, 17. 21.) Zacc. XII, 10. Et effundam (Jehovah nämlich) super domum David, et super habitatores Jerusalem spiritum gratiae et precum, et aspicient ad me, quem confixerunt. (Cf. Joan. XIX, 37. Apoc. IV, 7.) Jerem. XXIII, 3. 6. Ecce dies veniunt, dicit dominus, et suscitabo David germen justum, et regnabit rex et sapiens erit (), et faciet judicium et justitiam in terra. 6. in diebus illis salvabitur Juda, et Israel habitabit confidenter, et hoc est nomen, quod vocabunt eum, dominus justus noster. (Cfr. XXXIII, 15. 16.) Hos. I, 7. Et salvabo cos in Domino Deo suo. Bar. III, 36. Hic est Deus noster, et non aestimabimus alium adversus eum. 37. Hic adinvenit omnem viam disciplinae, et tradidit illam Jacob puero suo et Israel dilecto suo. 38. post haec in terris visus est et cum hominibus conversatus est. Ps. XLIV, (Vulg.) 7. Sedes tua Deus in saeculum saeculi, virga directionis, virga regni tui. 8. dilexisti justitiam et odisti iniquitatem, propterea unxit te Deus Deus tuus oleo laetitiae prae consortibus tuis. (Cf. Heb. I, 8.).

1) Ps. II, 12. Np, wo die LXX. paraphrafirend und verbülent : δράξασθε παιδείας.

2) Exod. XV, 23. XVII, 2. 7. Num. XIV, 22. XXI, 14. Cf. Deut. VI, 16. Ps. LXXVIII, 18-41. 56. Heb. III, 9.

versuchten; was in Ps. LXVIII, 18. 19. von Jehovah dem Geseßgeber auf Sinai gesungen wird, ist nach Paulus wiederum (Eph. IV, 8.) von Chrifto zu verstehen. Wenn Jes. XLV. Jehovah spricht: 22. Wendet euch zu mir und werdet selig alle Gränzen der Erde, denn ich bin Gott und feiner mehr; 23. bei mir habe ich geschworen, es geht aus meinem Munde Gerechtigkeit des Wortes und es wird nicht zurückgehen; 24. denn mir wird sich beugen jegliches Knie und schwören jegliche Zunge; so ist dieses nach Paulus (Rom. XIV, 10-12.) auf Christus zu beziehen, vor dessen Richterstuhl wir alle stehen werden. Dem Zacharias verkündet der Engel von dessen Sohne: Und er wird voraufgehen vor ihm, und wird viele der Kinder Israels zum Herrn ihrem Gott bekehren (Luc. I, 16.); und Zacharias weissaget nach der Geburt seines Sohnes (76.): Und du, Knabe, wirst Prophet des Allerhöchsten genannt werden, denn du wirst vorausgehen vor dem Angesichte des Herrn, dessen Wege zu bereiten (Vgl. 77-79.); nun ist aber Johannes der Vorläufer Christi gewesen, also ist Er der Herr Gott Israels, der Allerhöchste (Vgl. Mal. III, 1. Jes. XL, 3-5.).

Auch in den Weisheitsbüchern hat man Beweise für die Gottheit des Sohnes suchen wollen 1), aber uns will bedünken, es sey nur als Personification des göttlichen Attributs der Weisheit zu faffen 2), wie im Gleichen (z. B. Sir. XV, 1 sq.) die Gerechtigkeit und das göttliche Wort 3) prosopopoetisch aufgeführt wird.

4) Anlangend den Glauben der Kirche an die Gottheit des Sohnes, so haben wir nebst den eroterischen Zeugnissen eines Plinius, welcher von den Christen an Trajan berichtet, daß sie Christo als einem Gott lobsingen *), eines Lucian, welcher den Christen

1) Sir. I, 1-3. XXIV, 4–11. Sap. VII, 24-27. VIII-XI. Prov. VIII, 22-31.

2) Vgl. nur Sir. I, 4. 5. 9. Ipse creavit illam in spiritu sancto. Sap. IX, 10.

3) Ps. CXIX, 89. 104. 103. CXLVII, 15. Jes. XL, 8. LV, 11. Jer. XXIII, 29.

4) Alii ab indice nominati esse se christianos dixerunt, et mox negaverunt; fuisse quidem, sed desisse; quidam ante triennium, quidam ante

vorwirft, daß sie einen Gekreuzigten als Gott verehren 1), eines Tryphon, welcher es für unmöglich erklärt, daß Gottes Sohn Mensch werde 2), eines Celsus, welcher den Christen vorwirft, daß sie einen Menschen verehren (Orig. Cels. VIII, 12. 15.) und denselben über Gott erheben (Orig. ibid. VIII, 14. 15.), eines Julian, welcher den Alexandrinern den Glauben an Christus, den sie und ihre Väter nicht gesehen, als Unvernunft, und den Christen die Anbetung Christi als Verbrechen vorwirft 3), auch die esoterischen der ältesten Väter und Kirchenschriftsteller, welche dem Sohne göttliche Wirksamkeit, wie Weltschöpfung und Erhaltung *), plures annos, non nemo etiam ante viginti quoque. Omnes et imaginem tuam, deorumque simulacra venerati sunt, ii et Christo maledixerunt. Adfirmabant autem, hanc fuisse summam vel culpae suae, vel erroris, quod essent soliti stato die ante lucem convenire, carmenque Christo, quasi Deo, dicere secum invicem, seque sacramento non in scelus aliquod obstringere, sed ne furta, ne latrocinia, ne adulteria committerent. 1. X. Epl. XCVII.

1) Τον μέγαν (μάγον ?) οὖν ἐκεῖνον ἔτι σέβουσιν ἄνθρωπον, τὸν ἐν Παλαιστίνῃ ἀνασκολοπισθέντα. mort. Peregrin. n. 11. ὡς ἀδελφοὶ πάν τες εἶεν ἀλλήλων, ἐπειδὰν θεοὺς μὲν τοὺς ἑλληνικοὺς ἀπαρνήσωνται, τὸν δὲ ἀνεσκολοπισμένον ἐκεῖνον σοφίστην αὐτῶν προςκυνῶσι. Ibid. n. 13.

2) Justin. dial. c. Tryph. LXVIII. καὶ ὁ Τρύφων· ἄπιστον γὰρ καὶ ἀδύνατον σχεδόν πρᾶγμα ἐπιχειρεῖς ἀποδεικνύναι, ὅτι θεὸς ὑπέμεινε γεν νηθῆναι καὶ ἄνθρωπος γενέσθαι.

3) Ον τε οὔτε ὑμεῖς, οὔτε οἱ πατέρες ὑμῶν ἑωράκασιν Ἰησοῦν οἴεσθε χρῆναι θεοῦ λόγον ὑπάρχειν. Epl. LI. εἰ γὰρ οὐδένα θέλει προςκυνεί σθαι, τοῦ χάριν τὸν υἱὸν τοῦτον προςκυνεῖτε; ap. Cyr. c. Julian. 1. V. Cf. I. X. init.

4) Barn. εἰ γὰρ μὴ ἦλθεν ἐν σαρκὶ, πῶς ἄν ἐσώθημεν ἄνθρωποι βλέποντες αὐτὸν, ὅτι τὸν μέλλοντα μὴ εἶναι ἥλιον, ἔργον χειρῶν αὐτοῦ ὑπαρχόντων, βλέποντες οὐκ ἰσχύουσιν εἰς ἀκτῖνας αὐτοῦ ἀντοφθαλμῆσαι. οὐκοῦν ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἦλθεν ἐν σαρκί. Epl. n. 5. ἔχεις καὶ ἐν τούτῳ (Num. ΧΧΙ, 9.) τὴν δόξαν τοῦ Ἰησοῦ, ὅτι ἐν αὐτῷ πάντα καὶ εἰς αὐτ τὸν .... ἰδὲ (Εxod. XVII, 14.) πάλιν Ἰησοῦς οὐχ ὁ υἱὸς ἀνθρώπου, ἀλλ' ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, τύπῳ καὶ ἐν σαρκὶ φανερώθεις. Ται. τοῦτον ἴσμεν τοῦ κόσμου τὴν ἀρχὴν. c. Graec. n. V. ὁ μὲν οὖν λόγος πρὸ τῆς τῶν ἀνθρώπων κατασκευῆς ἀγγέλων δημιουργός γίνεται. ibid. VII. Herm. Omnis creatura dei per filium ejus sustentatur. Sim. IX. n. 14. Nomen filii

Beherrschung 1), Belebung 2), Erlösung 3), Gericht *), ewige Beseligung), göttliche Eigenschaften, wie z. B. Ewigkeit °),

Dei magnum est, immensum est, totus ab eo sustentatur orbis. ibid, Clem. Paed. III, 12. coh. X. Tert. Prax. VII. etc.

1) Athen. ἑνὶ θεῷ καὶ τῷ παρ' αὐτοῦ λόγῳ υἱῷ νοουμένῳ ἀμερίστῳ πάντα ὑποτέτακται. leg. n. XVIII. Clem. σύμπασι κύριος. Strom. II, 18 Eus. Χριστὸν δὲ τὸν τοῦ Θεοῦ παίδα παμβασιλέα τῶν ὅλων ὁμολογεῖν. or. paneg. in H. Ε. Χ, 14. τί γὰρ καὶ ἔμελλε τοῦ παμβασιλέως καὶ πανη γήμονος καὶ αὐτοῦ Θεοῦ λόγου ἐνστήσεσθαι τῷ νεύματι. ibid.

2) Ignat. Eph. n. 111. τὸ ἀδιάκριτον ἡμῶν ζῆν.

3) Clem. I Cor. n. VII. ἀτενισῷμεν εἰς αἷμα τοῦ Χριστοῦ καὶ ἰδῶμεν, ὡς ἔστι τίμων τῷ θεῷ αἷμα αὐτοῦ, ὅτι διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν ἐκχυ θὲν πάντι τῷ κόσμῳ μετανοίας χάριν ὑπήνεγκεν. Ι Cor. n. 1. σπλαγχνισ θεὶς ἔσωσεν, θεασάμενος ἐν ἡμῖν πολλὴν πλανὴν καὶ ἀπώλειαν, καὶ μηδεμίαν ἔλπιδα ἔχοντας σωτηρίας εἰ μὴ δι' αὐτοῦ. ἐκάλεσεν γὰρ ἡμᾶς οὐκ ὄντας, καὶ ἠθέλησεν ἐκ μὴ ὄντος εἶναι ἡμᾶς. Cf. n. 2. Ignat. Eph. c. I. Barn. εἰ οὖν ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ὤν κύριος καὶ μέλλων κρίνειν ζῶντας καὶ νεκροῦς, ἔπαθεν, ἵνα ἡ πληγὴ αὐτοῦ ζωοποιήσῃ ἡμᾶς· πιστεύσωμεν, ὅτι ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ οὐκ ἠδύνατο παθεῖν, εἰ μὴ διὰ ἡμᾶς. c. VII. Propter hoc dominus sustinuit tradere corpus suum in exterminium, ut remissione peccatorum sanctificemur, quod est sparsione sanguinis illius. c. V. ἐπεὶ οὖν ἀνακαινίσας ἡμᾶς ἐν τῇ ἀφέσει τῶν ἁμαρτιῶν, ἐποίησεν ἡμᾶς ἄλλον τύπον, ὡς παίδιον ἔχειν τὴν ψυχὴν, ἀναπλασσόμενος αὐτὸς ἡμᾶς. c. VI.

4) Barn. c. VII. Polyc. ὃς ἔρχεται κριτὴς ζῶντων καὶ νεκρῶν. Phil. Clem. ὁ αὐτὸς ἐστι λόγος ὁ προφητεύων, κρίνων δὲ ἅμα καὶ διακρίνων ἕκαστα. Strom. V, 6. coh, c. Χ.

[ocr errors]

5) Clem. coh. c. X. Strom. I, 24.

6) Ignat. ὃς ἐστιν λόγος αὐτοῦ ἀΐδιος, οὐκ ἀπὸ σιγῆς προελθών. Magnes. c. VIII. Justin. ὁ δὲ υἱὸς ἐκείνου, ὁ μόνος λεγόμενος κυρίως υἱὸς, ὁ λόγος πρὸ τῶν ποιημάτων καὶ συνὼν καὶ γενώμενος, ὅτι τὴν ἀρχὴν δι' αὐτοῦ πάντα ἔκτισε καὶ ἐκόσμησε. Apol. II. c. VI. Tryph. c. XLVIII. LXI. Athen. ἐρῶ δια βραχέων πρῶτον γέννημα εἶναι τῷ πατρὶ (τὸν λόγον) οὐχ ὡς γενόμενον (ἐξ ἀρχῆς γὰρ ὁ Θεὸς, νοῦς ἀἴδιος ὤν, εἶχεν αὐτὸς ἐν ἑαυτῷ τὸν λόγον ἀϊδίως λογικὸς ὢν.) legat. c. X. Iren. II, 30. n. 9. IV, 20. n. 3. Tert. Prax. c. XXVII. virg. vel. I. Orig. in Joan. T. I. n. 32. XII. n. 36. XXXII. n. 18. Princ. I, 2. n. 23. IV, 29. in Jerem. Hom. IX. n. 4. Luc. Hom. XXVIII. Cels. VIII, 12. Dion. Alex. απαύγασμα δὲ ὧν φωτὸς αϊδίου, πάντως καὶ αὐτὸς ἀἴδιος ἐστιν. Klee's Dogmatit. II. Dritte Auflage. 10

Unveränderlichkeit 1), Allwissenheit3),, Allmacht3), Allgegenwart*),,

ὄντος γὰρ ἀεὶ τοῦ φωτός, δῆλον ὡς ἐστιν ἀεὶ τὸ ἀπαύγασμα. Ad. Dionys. Rom. I. I. fragm. (ap. Αthan. de sent. Dionys. n. XV.)

1) Orig. Princ. I, 2, n. 10. in Joan, T. VI. n. 22.

2) (Pseudo) Justin, πάντ ̓ οὖν ᾔδει (ὁ θεός) παρ' ἑαυτῷ σὺν τῷ παιδὶ οἰκονομικῶς. ad Diogn. C. VIII. Ταί. ἡ δὲ τοῦ λόγου δύναμις ἔχουσα παρ' ἑαυτῇ προγνωστικὸν, τὸ μέλλον ἀποβαίνειν, adv. Graec. n. VII. Orig γινώσκεις, τί ἦν ἐν τῷ ἀνθρώπῳ, ὁ γινώσκων πάντα υἱὲ τοῦ Θεοῦ. in Joan, Τ. Χ. n. 30. ἔτι δὲ καὶ τοῦτο τηρητέον, διὰ τοὺς οἰομένους, μὴ πάνυ τι τὴν θεότητα παρίστασθαι τοῦ σωτῆρος ἐκ τοῦ κατὰ Ματθαῖον, εὐαγ γελίου, ὅτι τὸ ... γνῶναι τοὺς διαλογισμοὺς τὸν Ἰησοῦν, καὶ εἴπειν· τί διαλογίζεσθε ἐν ἑαυτοῖς ὀλιγόπιστοι, ὅτι ἄρτους οὐκ ἐλάβετε; (Matth, XVI, 8) οὐκ ἀνθρώπινον ἦν, μονώτατος γὰρ γινώσκει τὰς καρδίας τῶν ἀνθρώπων . . . ὁ κύριος. in Matth. T. XII. n. 6. πᾶσα σοφία in Joan. T. I, n. 27. So bezeichnet ihn als Herzensdurchforscher Clem. Strom. IV,, 17, als Vorwiffer, aller Dinge Strom. VI, 7..

3) Clem, το σκήπτρον τῆς μεγαλοσύνης τοῦ Θεοῦ, ὁ κύριος ἡμῶν, Χριστὸς Ἰησοῦς, οὐκ ἦλθεν ἐν κόμπῳ ἀλαζονείας, οὐδὲ ὑπερηφανίας, και περ. δυνάμενος. 1 Cor. n. XVI. Η Cor. n. 1. ἐκάλεσεν γὰρ ἡμᾶς οὐκ ὄντας, καὶ ἠθέλησεν ἐκ μὴ ὄντος εἶναι ἡμᾶς. Iren. potens in omnibus. *, 1. n. 1. Athenag. ὡς γὰρ Θεὸν φαμεν, καὶ υἱὸν τὸν λόγον αὐτοῦ, καὶ πνεῦμα ἅγιον, ἑνούμενα μὲν κατὰ δύναμιν, τὸν πατέρα, τὸν υἱὸν καὶ πνεῦμα τὸ ἅγιον. leg. XXIV. Clem. Αlex. σοφία δὲ καὶ χρηστότης τοῦ Θεοῦ, δυναμίς τε αὖ πανκρατὲς καὶ τῷ ὄντι θεία· οὔτε τοῖς μὴ ὁμολογοῦσιν ἀκατανόητος, θέλημα παντοκρατορικόν, Strom. V, 1. (cfr. IV, 17. 25.) Orig. princ. Ι, 2. n. 10. Omnipotens est enim verbum Dei, et diversis appellationibus nuncupatur, et innumerabilis est ipse, secundum multitudinem, virtutum, cum sit omnis virtus unus et ipse. in Matth. comm. ser. n,, 86. Tert. Prax, XVII,

1

4) Barn, ἐν αὐτῷ πάντα καὶ εἰς αὐτόν. n. XII. Justin. Apol. II. n. Χ. λόγος γὰρ ἦν καὶ ἐστὶν ἐν πάντι ὤν. Clem. ὁ λόγος πάντη κεχυ μένος καὶ τὰ σμικρώτατα τῶν τοῦ βίου πράξεων ἐπιβλέπει. Strom. VII, 3, (cf. IV, 23.) Orig, ὅτι δὲ τὸν ἐν τῷ Ἰησοῦ λέγοντα τὸ ἐγὼ εἰμὶ ἡ ὅδος καὶ ἡ ἀληθείᾳ, καὶ ἡ ζωὴν, οὐδὲ τὰ εὐαγγελίου, οἶδε περιγεγραμμένον. τινὰ γεγονέναι, ὡς οὐδαμοῦ ἔξω τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος τοῦ Ἰησοῦ τυγχάνοντα δῆλον μὲν ἀπὸ πολλῶν. (citirt bann Joan. I, 26, Matth. ΧVΙΙΙ, 20, etc. ), adv. Cels. II, 9, cum sit in singulis ipse. Matth, comm. ser. n. 86, in Joan. T. VI. n. 15. Eus. D. E. IX, 6,

« PredošláPokračovať »