Obrázky na stránke
PDF
ePub

nyfius von Alexandrien '), Petrus von Alexandrien'), Lactantius 3), Arnobius *), so Eusebius†), und nach seinem Zeugnisse alle Frühe

†) Οντινα (λόγον) αὐτὸς ὁ τῶν ὅλων πατὴρ ἕν πρὸς αὐτὸν ποιησάμενος, δι' αὐτοῦ μόνον οὐχὶ αὐτὸς αὐτὸν ἐκπερίων, τῇ ἴσῃ πάντῃ δυνάμει τῇ αὐτ τοῦ τρόπον τινὰ τιμῷν καὶ τιμῶτο· ὅπερ πρῶτος καὶ μόνος ἔχειν ἔλαχεν ἐκ πάντων τῶν ὄντων ὁ ἐν αὐτῷ Θεὸς λόγος. Orat. Paneg. in Orig. n. 1V. +) De verbi autem incarnatione et fide credimus in dominum nostrum Jesum Christum ex virgine Maria natum, quod ipse est sempiternus dei filius et verbum, non autem homo a deo assumptus, ut alius sit ab illo; neque enim hominem assumpsit dei filius, ut alius ab ipso exsistat. Sed cum perfectus deus esset, factus est simul homo perfectus ex virgine incarnatus. Epl. ad Maxim. Epp. et Cler. Alex.

1) Καὶ δι ̓ ἄλλες ἐπιστολῆς ἐγραψα, ἐν οἷς ἤλεγξα καὶ ὁ προσφέρουσιν ἐγλημάτων κατ ̓ ἐμοῦ, ψεῦδος ὄν, ὡς οὐ λέγοντος τὸν Χριστὸν ὁμοούσιον tival. Epl. ad Dion. Rom.

2) Τὰ δὲ σημεῖα πάντα ἃ ἐποίησε, καὶ αἱ δυνάμεις δεικνῦσιν αὐτὸν Θεὸν εἶναι ἐνανθρωπήσαντα. τὰ συναμφότερα τοίνυν δείκνυται ὅτι θεὸς ἦν φύσει xai yéyovev äv‡pwπos púσεl. De advent. domini fragm. (Routh. III, 346.)

....

3) Cum dicimus deum patrem et deum filium, non diversum dicimus, nec utrumque secernimus, quia nec pater sine filio esse potest, nec filius a patre secerni . . . . una utique mens, unus spiritus, una substantia est. Div. inst. IV, 29. Fortasse quaerat aliquis, quomodo, cum deum nos unum colere dicamus, duos tamen esse asseveremus, deum patrem et deum filium. ibid. Negant deo dignum, ut homo fieri vellet; cur, ajunt, ad homines docendos non ut deus venit, cur vim ab imbecillis et mortalibus passus est? Cur non manus hominum aut virtute repulit, aut divinitate vitavit, aut non majestatem suam sub ipsa saltem morte patefecit? Div. inst. IV, 22.

4) Auf den heidnischen Einwand: Natum hominem colitis antwortet er: Etiamsi esset id verum, locis ut in superioribus (I, 11. 12. 13.) dictum est, tamen pro multis et liberalibus donis, quae ab eo profecta in nobis sunt, deus dici appellarique deberet. Cum vero deus sit re certa, et sine ullius rei dubitationis ambiguo, infitiaturos arbitramini nos esse, quam maxime illum a nobis coli. adv. Gent. I. n. 15. Deus ille sublimis fuit, deus a radice intima, deus ab incognitis regnis et ab omnium principe deus sospitator est missus. n. 19. Ideo Christus, licet vobis invitis deus, deus inquam Christus, hoc enim saepe dicendum est, ut infidelium dissiliat et disrumpatur auditus, dei principis jussione loquens sub hominis forma. II, 29.

ren1), wie sie dann folgerecht auch Glauben 2), Hoffnung 3) und Liebe) ihm erweisen und für ihn fodern, seine göttliche Verehrung ') als heiligste Pflicht und Uebung der Christen anerkennen,

.....

+) Καιρὸς ἤδη καλεῖ μυστικωτέρας περὶ αὐτοῦ Θεολογίας ἐφάψασθαι, καὶ τὸν θεὸν λόγον . . . . . ἐποπτεῦσαι. D. E. III, 6. χρησμοὶ θεολογοῦν τις θεὸν γεννητὸν αὐτὸν ἀποφαίνονται, ὡς ἄν τῆς ἀνεκφράστου καὶ ἀπερι νοήτου Θεότητος μόνον ἐν αὐτῷ φέροντα τὴν εἰκόνα· δι ̓ ἦν καὶ θεὸν εἶναι τε αὐτὸν καὶ λέγεσθαι, τῆς πρὸς τὸ πρῶτον ἐξομοιώσεως χάριν. D. E. IV, 2, μιας οὔσης φωτὸς οὐσίας μίαν καὶ τὴν ἐξ αὐτοῦ γεννωμένην τελείαν αὐτὴν πᾶσα ἀνάγκη τίθεσθαι. ibid. IV, 3. τὸν τοῦ Θεοῦ παῖδα γνήσιον καὶ μου νογενῆ, τὸν τῶν γεννημάτων ἁπάντων κύριον καὶ Θεὸν καὶ βασιλέα, τὸν τὸ κύρος ὁμοῦ καὶ τὸ κράτος αὐτῇ θεότητι καὶ δυνάμει καὶ τιμῇ παρὰ τοῦ πατρὸς ὑποδεχόμενον. Η. Ε. Ι, 2. ὥςτε μόνον τῶν ἐξ αἰῶνος Ἰησοῦν Χριστὸν τὸν ἡμῶν σωτῆρα καὶ πρὸς αὐτῶν ἐπὶ γῆς ἀνωτάτω, οὐχ οἷα κοινόν ἐξ ἀνθρώπων βασιλέα γενόμενον ὁμολογεῖσθαι, ἀλλὰ οἷα τοῦ καθόλου θεού παῖδα γνήσιον καὶ αὐτόθεον προςκυνεῖσθαι καὶ εἰκοτῶς. or. paneg. in H. E. Χ. 14. μόνος αὐτὸς ἦν ὁ τῶν ὅλων σπορεύς. Theophan. I. II. fragm. V. (Mai. coll. I, 119.)

1) In Bezug auf die Behauptung des Theodotos, die Lehre von der Gottheit Christi sey erft unter Victor von Rom eingeschwärzt worden, entgegnet er, dieselbe finde sich in den heil. Büchern und bei den Vätern for Bictor: λέγω δὲ Ἰουστίνου καὶ Μιλτιάδου καὶ Τατιάνου καὶ Κλημέν τος καὶ ἑτέρων πλειόνων, ἐν οἷς ἅπασι θεολογεῖται ὁ Χριστὸς τὰ γὰρ Εἰρηναίου τε καὶ Μελίτωνος καὶ τῶν λοιπῶν τίς ἀγνοεῖ βίβλια, θεόν τε καὶ ἄνθρωπον καταγγέλλοντα τὸν Χριστὸν, ψαλμοὶ δὲ ὅσοι καὶ ᾠδαὶ ἀδελφῶν ἀπαρχῆς ὑπὸ πιστῶν γραφεῖσαι τὸν Λόγον τοῦ Θεοῦ τὸν Χριστὸν ὑμνοῦσε Θεολογοῦντες ; Η. Ε. V, 28.

2) Barn. Epl. n. ΧΙ. τὸν φόβον καὶ τὴν ἐλπίδα εἰς τὸν Ἰησοῦν ἔχοντες. 3) Iren. In quem et credimus, quem et diligimus, quemadmodum et Jesaias (XXV, 9.) ait: Et dicent in illa die, ecce dominus deus noster, in quem speravimus et exultavimus in salute nostra. adv. Haer. IV, 9.

n. 2. Orig. παροῦμεν δὲ δι' αὐτόν. Cels. VIII, 14.

4) Iren. IV, 9. 2. Orig. Dilige patrem in filio, filium in patre ex toto corde, et ex tota anima, et ex tota virtute. in Luc. Hom. XXV.

5) Eccl. Smyrn. οὐδὲ ἕτερόν τινα σέβεσθαι (δυνησόμεθα), τοῦτον μὲν γὰρ υἱὸν ὄντα τοῦ Θεοῦ προςκυνοῦμεν. de martyr. S. Polycarpi. Clem. col. X. Orig ένα οὖν θεὸν, ὡς ἀποδεδώκαμεν, τὸν πατέρα καὶ τὸν υἱὸν θεραπεύομεν. Cels. VIII, 12. ὑμνοὺς γὰρ εἰς μόνον τὸν ἐπὶ πᾶσι λεγόμε

und selbst ihm diese Anbetung zollen, allenthalben öffentlich und feierlich ihm die Gott gebührende Ehre geben1). Und wenn der Glaube der Kirche sich nirgends auf eine unzweideutigere und glänzendere Weise offenbart als in dem Bekenntnisse, worin und worauf die Gläubigen ihr Leben hingaben, so können wir uns hier auf das Bekenntniß einer Felicitas mit ihren Söhnen*) (150), eines Justin3) (167), Epipodius) (178), der Donata †) (190), νον θεὸν καὶ τὸν μονογενῆ αὐτοῦ λόγον καὶ θεὸν, καὶ ὑμνοῦμέν γε Θεὸν καὶ TÒV μovoyεvñ autou. Cels. VIII, 67. (Cf. 13. 26. V, 4. in Exod. Hom. II. fin. Lev. H. VI. n. 6.) Tert. Ubique creditur, ab omnibus gentibus supra enumeratis colitur, ubique regnat, ubique adoratur, omnibus ubique tribuitur aequaliter. . . omnibus rex, omnibus judex, omnibus deus et dominus est. adv. Jud. VII. Arnob. Hice ergo Christum coli et a nobis accipi et aestimari pro numine, vulneratis accipiunt auribus. adv. Gent. I, 12. Eus. εἰσεται καὶ νῦν παρὰ τοῖς ἀνὰ τὴν οἰκουμένην αὐτοῦ θιασώταις τιμᾶσθαι μὲν ὡς βασιλέα, θαυμάζεσθαι δὲ ὑπὲρ προφήτην, δοξάζεσθαι δὲ ὡς ἀληθῆ καὶ μόνον Θεοῦ ἀρχιερέα, καὶ ἐπὶ πᾶσι τούτοις, οἷα θεοῦ λόγου προόντα, καὶ πρὸ αἰώνων ἁπάντων ὁσιούμενον, τήν τε σεν βάσμιον τιμὴν παρὰ τοῦ πατρὸς ὑπειληφότα καὶ προςκυνεῖσθαι ὡς ἂν θεόν. H. E. I, 3. (Cf. V, 28. VI, 30.)

1) Clem. flict I Cor. (n. ΧΧ.): διὰ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἡ δόξα καὶ ἡ μεγαλοσύνη εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Eccl. Smyrn. ᾧ ἡ δόξα, τιμή, κράτος, μεγαλοσύνη εἰς αἰῶνας. Polyc. n. XX. XXI. Origenes schließt die Homilien fast alle mit der Dorologie Chrifti. Die Pass. S. Symphor. (120.) schließt (n. IV.): Regnante domino nostro Jesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum. Pass. S. Symphorian. (180.): Qui est vita omnium sine fine sanctorum, et regnat cum paure in unitate spiritus sancti deus per omnia saecula saeculorum. n. VIII.

2) Alexander: Ego servus Christi sum. Hunc ore confiteor, corde teneo, incessanter adoro. Martialis: Omnes, qui non confitentur Christum vere esse deum, in ignem aeternum mittentur. Pass. S. Felicit. et fill. ejus. n. 4.

3) Ego quidem ut homo imbecillis sum et longe minor, quam ut de infinita illius deitate aliquid magnum dicere possem. Act. S. Justin. Philos. n. 1.

4) Christum cum patre et spiritu sancto deum esse confiteor, dignumque est, ut illi animam meam refundam, qui mihi creator est, redemptor. Pass. S. Epipod. n. VI.

des Lucian und Marcian 1), Petrus von Lampsacus') (200), Pionius und seiner Martyrergefährten3) (259), Achatius *) (250), Nicephorus) berufen.

5) 1) Der Vater ist in wahrhaftiger und unendlich vollkommener Weise Vater, der Sohn also in eigentlichster, wahrhaftigster Weise Sohn, somit einer und derselbigen unendlichen Wirklichkeit und Wesenheit mit dem Vater *). Wer des Sohnes Existenz und unendliche Vollkommenheit läugnet, hebt so die Eristenz und unendliche Vollkommenheit des Vaters und die Dreieinigkeit nach ihrer

+) Honorem Caesari reddimus, timorem autem et cultum Christo deo vero praestamus. Act. MM. Scillit. n. II.

1) Da fie ihre magischen Bücher verbrennen, um Christen zu werden, sagen fie zum Volfe: Nos illum cognoscimus deum esse et in illo spem nostram ponimus. Act. S. Lucian. et Marc. n. III.

2) Oportet ergo me magis deo vivo et vero, regi saeculorum omnium Christo sacrificium offerre orationis, deprecationis, compunctionis et laudis. Act. SS. MM. Petri, Pauli, Andreae, Pauli et Dionys. Virg. n. 1.

3) Der Neokoros Polemon: Quem deum colis? Asklepiades: Christum. Pass. S. Pion. et socc. n. IX. Die Richter des Pionius: Quem deum colitis? Pionius: Hunc, qui coelum fecit et sideribus ornavit, qui terram statuit, et floribus arboribusque decoravit, qui ordinavit circumflua terrae et maria et statuta terminorum vel littorum lege signavit. Tum illi: Illum dicis, qui crucifixus est? et Pionius: Illum dico, quem pro salute orbis pater misit. ibid. n. XXVII.

4) Zu Marcian dem Consular: Mihi praeceptam est, ne quando deum meum negem. Si servis homini fragili atque carnali, cito ab hoc saeculo recessuro, quem mox a vermibus scio edendum, quanto magis ego potentissimo deo obedire debeo, cujus virtus constat in saecula, et cujus illud est dictum, qui me denegaverit coram hominibus etc. Act. disput. S. Achat, n. III.

5) Ἡμεῖς οἱ χριστιανοὶ χριστὸν τὸν βασιλέα ἔχομεν, ὃς ἀληθινὸς θεός ἐστιν καὶ ποιήτης οὐρανοῦ καὶ γῆς καὶ θαλάσσης καὶ πάντων τῶν ἐν αὐτοῖς. Certam. S. Niceph. n. III.

6) Chrys. ότι γὰρ ὁμοούσιος ὁ γεννηθεὶς τῷ γεννήσαντι οὐκ ἐπ ̓ ἀν θρώπων μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ ζώων ἁπάντων καὶ ἐπὶ δένδρων, τοῦτο ἴδη τις ἄν. πῶς οὖν οὐκ ἄτοπον ἐπὶ μὲν φυτῶν καὶ ἀνθρώπων καὶ ζώων ἀκίνητον τοῦτον μένειν τὸν λόγον, ἐπὶ Θεοῦ δὲ μόνον κινεῖν αὐτὸν καὶ ἀνατρέπειν ; De consubstantiali adv. Anomoeos. Hom. VII. n. 2. Cfr. Aug. Serm. CXXXIX. n. 3.

Wahrhaftigkeit auf; weßhalb denn auch die Katholiken die Arianer mit der Forderung bedrängten, entweder ihre Vorstellung, oder aber den Namen und Begriff des Vaters und der Dreieinheit dran zu geben.

2) Alles Gemachte ist durch den Sohn gemacht, er kann aber nicht durch sich selbst gemacht seyn, er ist also nicht gemacht, somit erzeugt, somit einer Substanz und Wesenheit mit dem Vater ').

3) Wie vollkommen und über alle übrige Creatur erhaben der Sohn gedacht werden möchte, wenn er nicht als unendlich vollkommen, als wahrhaftiger Gott angenommen wird, so könnte er der Erlöser der Creatur, der Mittler zwischen Gott und ihr nimmermehr seyn 2). Nur Gott kann die Creatur zu Gott in Verhältniß segen und erhalten und das zerstörte Verhältniß herstellen.

4) Aus dem Sohne geht der heil. Geist hervor als wahrhaftige, göttliche Person, wie wir unten näher betrachten werden, also ist der Sohn wahrhaftig Gott. Der Sohn sendet und ertheilt der Creatur den heil. Geist, also ist er keine Creatur, sondern wahrhaftiger Gott3).

Anmerkung. Die Schriftstellen, worin der Sohn dem Vater untergeordnet erscheint, beziehen sich auf die von ihm angenommene menschliche Natur. Joan. XVII, 3. enthält nur ein Bekenntniß der Einheit Gottes. Wo der Vater per appropriationem Gott genannt wird, ist die Gottheit des Sohnes nicht geläugnet, eben so wenig als in den Stellen, wo der Sohn als Herr bezeichnet wird, dem Vater die Herrschaft abgesprochen ist *).

§. 4. Beziehung des Sohnes zum Vater.

Die zweite göttliche Person geht aus der ersten in Weise der

1) Aug. cont. Serm. Arian. n. 3.

2) Iren. III, 18. n. 7. Athan. c. Ar. or. II. n. 70.

3) Ath. αὐτὸς διδοὺς αὐτὸ τοῖς πᾶσι δείκνυται μὴ κτίσμα, ἀλλὰ υἱὸς ἀληθινὸς τοῦ πατρός. adv. Ar. or. II. n. 18.

4) Orig. Qui deus est, idem et dominus, et qui dominus, idem et deus. In Luc. Hom. VIII. Hilar. trin. VIII, 35-37. Chrys. in I Cor. Hom. XX. n. 3. De Incomprehensibili Hom. V. n. 1. 2. Theod. in I Cor. VIII, 6. Hier, in Jes. XLIII.

« PredošláPokračovať »