Obrázky na stránke
PDF
ePub

und fürchtet, daß sie sterben müssen, weil sie Elohim gefehen (22.). Bei Malachiah (II, 12-15.) erklärt sich der Engel von Jehovah gesandt zum Gericht über die Feinde Jeraels, der Prophet aber heißt ihn Jehovah Zebaoth (VI, 15.), Jehovah (III, 2.), Elohim (XII, 9.). Es sind alles dieses nur Engel, welche im Namen Gottes, näher des Sohnes, als dessen Organe und Repräsentans ten auftreten, und deßhalb auch mit seinem Namen bezeichnet werben, wie denn auch Paulus z. B. in Bezug auf Gen. XVIII. XIX. ausdrücklich erklärt hat, daß es Engel gewesen, welche von dem gastfreundlichen Patriarchen waren beherbergt worden'). So hat auch der Sohn nicht unmittelbar, sondern nur mittelbar, nämlich durch die Engel, auf Sinai das Gefeß gegeben 2).

1) Heb. Χ111, 2. τῆς φιλοξενίας μὴ ἐπιλανθάνεσθε· διὰ ταύτης γὰρ ἔλαθόν τινες ξενίσαντες ἀγγέλους. Aug. In quibus (angelis) tamen et ipse erat, neque enim sic mittit suos, ut recedat ab eis. In eis descendit in Sodoma, quod se facturum esse praedixerat, quando cum Abraham loquebatur. . . . Cognovit ergo Loth unum dominum in angelis duobus, sicut Abraham unum cognovit in tribus. cont. Maximin. Arian. II, 26. n. 6. Cf. Ath. c. Ar. or. III n. 14.

2) Act. VII, 38. Hic est, qui fuit in ecclesia in solitudine cum angelo, qui loquebatur ei in monte Sinai et cum patribus nostris. 53. qui accepistis legem in dispositione angelorum. Gal. II. 19. lex. . . ordinata per angelos in manu mediatoris. Heb. II, 2. Si enim, qui per angelos dictus est sermo, factus est firmus, et omnis praevaricatio et inobedientia accepit justam mercedis retributionem. Deut. XXX11, 2. Dominus de Sinai venit . . et cum eo sanctorum millia. (ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ äyɣedor μET' KÚTO). In dextera ejus ignea est lex. (Cf. Ps. LXVIII, 18.) Orig Matth. T. XVII. n. 2. in Thren. III, 14. Athan. sent. Dion. Alex. n. 11. Hilar. in Ps. CXXXVII. n. 5. Chrys. in Heb. Hom. III. n. 3. 4. Hier. in Gal. III, 19. Theod. in Gal. III, 19. Cyr. Alex. Glaphyr. in Gen. 1. III. in Levit. Glaphyr. (p. 369. T. I. Aub.) Thesaur. assert. XX. (p. 207. V. Aub.) Aug. in Ps. L. n. 8. Dion. Hier. coel. c. IV. §. 3. Jos. Arch. XV, 5. 3. ἡμῶν τὰ κάλλιστα τῶν δογμάτων καὶ τὰ ὁσιώτατα τῶν ἐν τοῖς νόμοις δι ̓ ἄγγελων παρὰ τοῦ Θεοῦ μαθόντων. Die philoniden und rabbinischen Stellen f. Carpzov. in Heb. II, 2. Welst. Schöttg. in Gal. III, 19. Kühn, specim. phil. in eund. 1. Eisenmenger entdeckt. Judenth. 1, 307.

§. 6. Die Logosidee bei den Profanen.

Die Logosidee hat man finden wollen in den sogenannten orphischen Gedichten '), in den hermetischen Schriften 2), bei Plato 3), Zeno *), bei Ariftobulos *), Philo®), in den Targu

1) Justin coh. ad gent.

2) Lact. inst. div. IV, 6. 7.

3) (Pseudo) Plato. in Epin. ξυναποτελῶν κόσμον, ὃν ἔταξε λόγος ὁ πάντων θειότατος όρατόν. Eus. Praep. Ev. XI, 10. Theodor. graec. affect. curat. disput. 11,

4) Lact. inst. IV, 9. Zeno rerum naturae dispositorem atque opificem universitatis óyou praedicat, quem et fatum et necessitatem rerum, et deum et animum Jovis nuncupat.

5) Wir haben von ihm nur sehr wenige und dazu noch kurze und dunkele Stellen.

β) Διὰ τὶ ὡς ἑτέρου Θεοῦ φησὶ τὸ «ἐν εἰκόνι θεοῦ ἐποίησα τὸν ἄν θρωπον » ἀλλ' οὐχὶ τῇ ἑαυτοῦ; παγκάλως καὶ σοφῶς ταυτὶ χρησμώδηται. θνητὸν γὰρ οὐδὲν ἀπεικονισθῆναι πρὸς τὸν ἀνωτάτω καὶ πατέρα τῶν ὅλων ἠδύνατο, ἀλλὰ πρὸς τὸν δεύτερον Θεόν, ὃς ἐστιν ἐκείνου λόγος. Ἔδει γὰρ τὸν λογικὸν ἐν ἀνθρώπου ψυχῇ τύπον ὑπὸ θείου λόγου χαραχθῆναι ἐπειδὴ ὁ πρὸ τοῦ λόγου θεὸς κρείσσων ἐστὶν ἢ πᾶσα λογικὴ φύσις· τῷ δὲ ὑπὲρ τὸν λόγον, ἐν τῇ βελτίστη καί τινι ἐξαιρέτῳ καθεστῶτι ἰδέᾳ, οὐδὲν θέμις ἦν γενητὸν ἐξομοιοῦσθαι. 1. de quaestionibus et solutionibus ap. Eus. Praep. Evang. VII, 13. κατὰ δὲ μέσην τὴν φλογα μορφή τις ἦν περικαλλεστάτη τῶν ὁρατῶν ἐμφερὴς οὐδενὶ, Θεοειδέστατον ἄγαλμα, φῶς αυγοειδέστερον τοῦ πυρὸς ἀναστράπτουσα, ἣν ἂν τις ὑπετόπησεν εἰκόνα τοῦ ὄντος εἶναι. Καλείσθω δὲ ἄγγελος, ὅτι σχεδόν τὰ μέλλοντα γενήσεσ και διηγγέλετο, τρανοτέρα φωνῆς ἡσυχίᾳ διὰ τῆς μεγαλουργηθείσης ὄψεως. Σύμβολον γὰρ ὁ μὲν καιόμενος βάτος τῶν ἀδικουμένων, τὸ δὲ φλέγον πῦρ τῶν ἀδικούντων. τὸ δὲ μὴ κατακαίεσθαι τὸ καιόμενον τοῦ μὴ φθαρήσεσ θαι πρὸς τῶν ἐπιτιθεμένων τοὺς ἀδικουμένους, ἀλλὰ τοῖς μὲν ἄπρακτον καὶ ἀνωφελή γενήσεσθαι τὴν ἐπίθεσιν, τοῖς δὲ τὴν ἐπιβουλὴν ἀζήμιον. Ὁ δὲ ἄγγελος προνοίας τῆς ἐκ Θεοῦ, τὰ λίαν φοβερὰ παρὰ τὰς ἁπάντων ἐλπίδας κατά πολλὴν ἡσυχίαν ἐξευμαρίζοντος. De vita Mosis. Mang. I, 91. εἰκότως γὰρ οὐδεὶς ἔμνυσι κατ ̓ αὐτοῦ, ὅτι γε οὐ περὶ τῆς φύσεως αὐτοῦ διαγνώναι δύναται, ἀλλ ̓ ἀγαπητόν, ἐὰν τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ δυνηθώμεν, ὅπερ ἦν, τοῦ ἐρμηνέως λόγου. οὗτος γὰρ ἡμῶν τῶν ἀτελῶν ἂν εἴη Θεὸς, τῶν δὲ σοφῶν καὶ τελείων ὁ πρῶτος. Καὶ Μωϋσῆς μέντοι τὴν ὑπερβολὴν Θαυμάσας τοῦ ἀγεννήτου, φησίν, «καὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ ὁμῇ,» ούχι

mims 1), bei den Parsen. Allein eine mit dem chriftlichen Logos congruente Person ist in all diesem nicht zu entdecken.

Dritter Abschnitt.

Von dem heiligen Geist e.

§. 1. Namen des Geistes.

Die dritte göttliche Person wird Geist genannt, wodurch deren Beziehung zu den beiden anderen Personen als ihrem Princip einerseite, und zum Universum im Allgemeinen und zur intelligenten Welt im Besondern andererseits ausgesprochen ist.

Paraklet (Helfer 2) ist der andere Name dieser dritten Pers son 3), Bezeichnung ihrer in aller Weise helfenden Erkenntniß, Freiheit, Heiligkeit, Geiftigkeit, wirkenden Einwohnung in dem Einzelnen und in der Kirche. Auch Geschenk heißt sie*), Verheißung '),

αὐτῷ. ἱκανὸν γὰρ τῷ γεννητῷ πιστεῦσθαι, καὶ μαρτυρεῖσθαι λόγῳ θείῳ. Allegor. leg. 1. III. Mang 1. 28.

1)". Cf. Num. XXIII, 21. Onkel. Verbum dei adjuvat illos et schechinah regis illorum est inter eos. Targ. Jonath. Verbum Jovae est cum illis et vociferatio a gloria regis illorum protegit illos. (Pseudo) Jonathan. Verbum Jovae dei ipsorum est illis auxilio. et jubilum regis messiae vociferatur inter illos. Was bei Jonathan Judd VI, 11. Engel Gottes heißt, wird ibid. 12 Wort Gottes und 16. Schechinah Gottes genannt.

2) In diesem Begriffe gehen alle im N. B. vorkommenden besonderen Bedeutungen von яapázkyτog auf. Nach Dizymus heißt der Geist mapuκλητος ἢ διὰ τὸ παρακαλεῖσθαι ὡς θεὸν παρὰ τῆς κτίσεως· ἢ διὰ τὸ παραμυθεῖσθαι αὐτὴν, καὶ θυμηδίαν καὶ εἰρήνην ἐμβάλλειν. Τrin. 111. 38.

3) Auch der Sohn heißt Paraklet I Joan. II, 1. Cf. Joan. XIV. 16. 4) Joan. IV, 10. Si scires donum dei etc. (Cfr. 13. 14. VII, 38 sq.) Heb. VI. 4. Qui semel sunt illuminati, gustaverunt etiam donum coeleste et participes facti sunt spiritus sancti. (Cf. πveūpa tñ; zápɩtos X, 29. Act. II, 37. VIII. 20. Rom. V, 18. VIII. Eph. IV, 7. 8. 11 Pet. I, 4.). Iren. III, 17. n. 3. Hippol. c. Haer. Noët. n. XIV. etc.

3) Luc. XXIV, 49. Et ego mitto promissum (inoyyɛliar) patris mei in vos. Act. I, 4. Ab Jerosolymis ne discederent, sed exspectarent promissionem Patris. II, 33. II Pet. I, 4. Cfr. pa tñç iπuyyeliaç. Eph. I, 13.

Kraft '), Salbung 2), Besiegelung 3), Finger Gottes *). Ihr Symbol ist Waffer'), ferner Licht und Feuer ), Luft ") und Del ), höchft bedeutsame Elemente und Principien. Auch ist die Taube ihr Symbol ®).

§. 2. Persönlichkeit des Geiftes.

1) Jesus redet den Aposteln von dem Geiste, als einem, durch ihn von dem Vater zu sendenden 1o), bezeichnet ihn als seinen

1) Luc. I, 35. Virtus altissimi. Luc. XXIV, 49. Vos autem sedete in civitate, quoadusque induamini virtute ex alto. Act. I, 8. Cfr. Act. X, 38. Jes. XI, 2.

2) 1 Joan. II, 20. Sed vos unctionem habetis a sancto, et nostis omnia. 27. Et vos unctionem. quam accepistis ab Eo, maneat in vobis. Et non necesse habetis, ut aliquis doceat vos, sed sicut unctio ejus docet vos de omnibus, et verum est, et non est mendacium. Cf. Luc. IV, 18. Spiritus domini super me, propter quod unxit me. Cf. Jes. LXI, 1.

3) Eph. I, 13. In quo et credentes signati estis spiritu promissionis sancto. IV, 30. Nolite contristare spiritum sanctum Dei, in quo signati estis in diem redemptionis. Cf. Joan. VI. 27. hunc enim pater signavit deus. X, 35. quem pater significavit. Act. X, 38. quomodo unxit eum deus spiritu sancto.

4) Exod. XXXI, 18. (cf. VIII, 19) Matth. XII, 28. Cf. 31. 32. Luc. XI, 20. Aug. Faust. XXXII, 12.

5) Joan. IV, 10 sq. VII, 38. Apoc. XXII, 1. Cf. Jes. XLIV, 3. Cf. Cf. Iren. IV, 14. n. 2.

6) Matth. III, 11. Luc. III, 18. Cf. Act. II, 3.

7) Bgl. Joan. III, 8. Act. III, 2.

8) Cf. I Joan. II, 20. 27. Luc. IV, 18. (Jes. LXI, 1.) Heb. I. 9. (Ps. XLV, 7.)

9) Joan. I, 32. Matth. III, 16. Luc. III, 22. Targum. in Eccl. II, 12. 13. Breschith. Rabba in Gen. I. 2. Ob die Unschuld hierbei die herrschende Vorstellung (cfr. Matth. X, 16.), ob der Friede (cfr. Gen. XII, 6. 8.)?

10) Joan. XIV, 26. Paraclitus autem, spiritus sanctus, quem mittet Pater in nomine meo; ille vos docebit omnia, et suggeret vobis omnia, quaecunque dixero vobis. XV. 26 Cum autem venerit Paraclitus, quem ego mittam vobis a patre, spiritum veritatis, qui a patre procedit, ille testimonium perhibebit de me. XVI, 7. Luc. XXIV, 49.

Nachfolger 1), den andern Paraklet, der zu ihnen kommen 2), fie alle Wahrheit lehren), ihm Zeugniß geben *), die Welt übers weisen 3), ihn verherrlichen ®), des Sohnes Wahrheit, die er gehört '), und die Zukunft ®) verkünden und bei ihnen bleiben werde").

Auch hat Christus sicher nicht auf den Namen eines unpersön lichen Wesens die Taufe zu ertheilen geboten, dem Vater und Sohne ein solches nicht beigeordnet (Matth. XXVIII, 19.), und wo er von der Sünde gegen den heiligen Geist spricht, welche weder hier noch dort Verzeihung erhalte 1o), kein unpersönliches Wesen gemeint und zu meinen erlaubt.

2) Die Apostel charakterisiren den Geist als ein von dem Vater und dem Sohne unterschiedenes "), erkennendes 12), mit

1) Joan. XIV, 16. Ego rogabo Patrem, et alium paraclitum dabit vobis, ut maneat vobiscum in aeternum.

2) Joan. XV, 26. XVI, 7. 8. 13. Act. 1, 8.

3) Joan. XIV, 26. XVI, 13.

4) Joan. XV, 26. XVI, 8 sq.

8) Joan. XVI, 8. Et cum venerit, arguet mundum de peccato, et dé justitia, et de judicio etc.

6) Joan. XVI, 14. Ille me clarificabit, quia de meo accipiet et annuntiabit vobis.

7) Joan. XVI, 13. Cum autem venerit ille spiritus veritatis, docebit vos omnem veritatem: non enim loquetur a semetipso, sed quaecunque audiet loquetur.

8) Joan. XVI, 13. Et quae ventura sunt, annuntiabit vobis.

9) Joan. XIV, 16. Alium paraclitum dabit vobis, ut maneat vobiscum in aeternum.

10) Matth. XII, 31. Omne peccatum et blasphemia remittetur hominibus, spiritus autem blasphemia non remittetur. 32. Et quicunque dixerit verbum contra filium hominis, remittetur ei, qui autem dixerit contra spiritum sanctum, non remittetur ei, neque in hoc saeculo, neque in futuro. Marc. III, 28. Luc. XII, 10.

11) II Cor. XIII, 13. I Cor. XII, 4-6. I Pet. I, 2.

12) I Cor. II, 10. Nobis autem deus revelavit per spiritum suum, spiritus enim omnia scrutatur, etiam profunda dei. I Cor. II, 11. Quis enim hominum scit, quae sunt hominis, nisi spiritus hominis, qui in

« PredošláPokračovať »