Obrázky na stránke
PDF
ePub

und diesem Willen hat der Mensch mit dem seinigen formell opponirt. Was übrigens die Bosheit der Sünde der ersten Eltern in etwas verringert, ist, daß Adam durch die Eva, diese durch den Teufel und ihre Sinne verführt war.

III.

Folgen des Falls Adams.

A.

Folgen für den Urmenschen.

Folge des Falls war der Tod im tiefften und umfassendsten Sinne des Wortes, wie aus den Worten der Genesis 1) und aus

† Theod. τῷ Ἀδὰμ οἷον ἀρτιγενεῖ βρέφει τὴν περὶ τοῦ ξύλου δίδωσιν ἐντολὴν· περιττὸς γὰρ ἦν ἐκείνῳ πᾶς νόμος περὶ μοιχείας, καὶ φόνου καὶ ψευδομαρτυρίας καὶ ἀδικίας διηγορευμένος" τίνα γαρ ἂν ἐμοίχευσε μιᾶς οὔσης τηνίκαδε γυναικὸς ; τίνα δὲ ἐφόνευσεν οὐκ ὄντος τοῦ παροξύνοντος etc. De provid. or. X. Raymund. de Sabunde. Convenientissimum fuit, quod deus daret praeceptum homini, in quo pura obedientia appareret et exerceretur, ita quod in illo praecepto nulla appareret utilitas homini, ne propter commodum et utilitatem illius operis inducerentur, sed ex sola obedientia praecipientis et mandantis, et sic dilectio per experientiam probaretur. Et quia magis apparet obedientia in praecepto negativo, seu prohibitivo, quam affirmativo, ideo debuit esse illud mandatum prohibitivum magis quam affirmativum. Theol. Natur. Tit. CCXXXIX.

...

1) Gen. II, 17. In quocunque enim die comederis ex eo morte morieris. Cf. Iren. In ipsa itaque die mortui sunt, in qua et manducaverunt. V, 23. n. 2. Greg. Nyss. ó Geòç oùx ¿feúσato siñàv• èv ÿ ̈ ἡμέρᾳ φάγητε θανάτῳ ἀποθανεῖσθε. Διὰ γὰρ τοῦ ἀλλοτριωθῆναι αὐτὸν τῆς ὄντως ζωῆς, αὐθημερὸν ἐκυρώθη κατ ̓ αὐτοῦ ἡ τοῦ θανάτου ἀπόφασις. adv. Eun. or. II. p. 482. T. II. Mor. Aug. Cum ergo requiritur, quam mortem deus primis hominibus fuerit comminatus, si ab eo mandatum transgrederentur acceptum . . . . utrum animae, an corporis, an totius hominis, an illam quae appellatur secunda, respondendum est: omnes. Prima enim ex duabus constat, secunda ex omnibus. Civ. dei XIII, 12. Greg. M. Si itaque in anima mortuus non est, quod dici nefas est, ipse mentitus est, qui tunc praedixit: die, qua peccasset, moriturum. 1. VI. Epl. XIV. Uebrigens deuten Gen. II, 17. mit: Du wirst sterblich feyn, Symmach. Hier., oder: Du wirst des Todes schuldig seyn. So bic argumim unb Chrys. πῶς οὖν ἔλεγεν Θεός, ὅτι τῇ αὐτῇ ἡμέρα ἀποθανεῖσθε; τῇ ἀποφάσει, οὐ τῇ πεῖρᾳ. In Gen. Serm. VII. n. 5.

dem Briefe an die Römer 1) erhellt, wo der Tod aus Adam so voll genommen werden muß, wie das Leben aus Christus.

Die Seele ward ihres Rapports mit Gott 2) verlustig, mit Unwissenheit) (des Göttlichen), und Begierlichkeit (nach dem Ungöttlichen) *) behaftet, die Gottesebenbildlichkeit alterirt 3).

1) Rom. V, 12 sq. VI, 16 sq. An den geistigen Tod denken hier Orig. in Joan. T. XX. n. 3. Method. conv. dec. virgg. or. IV. Tert. Marc. III, 19. Pacian. de Bapt. n. I. Hilar, in Ps. CXXXVII. n. 12. Bas. Sp. S. c. XIV. n. 31. Athan. c. Arian. or. I. n. 59. Theod. in Rom. V, 14. Petr. Chrys. Serm. LXX. Cyr. c. Julian. or. VIII. 2) Greg. Νaz. or. XXXVIII.

tatem.

3) Fulg. Cogitandi, quae ad deum pertinent, amisit protinus faculDe inc. et grat. c. XII. Method. κἀκεῖνος ('Αδὰμ) πρὸ τοῦ παραπεσεῖν καὶ πηρωθῆναι τὰς ὄψεις etc. Conv. decem virgg. or. VIII. n. 3. Μac. τοῦτο (θανάτου ψῆφος) πρῶτον μὲν ὑπέστη κατὰ ψυχὴν, τῶν νοερῶν αὐτῆς αἰσθητηρίων τῇ στερήσει τῆς ἐπουρανίου καὶ πνευματικῆς ἀπολαύσεως ἀπεσβηκότων αὐτῷ καὶ νεκρῶν ὥςπερ γεγενημένων. lib. ment. n. XXVI. Origenes bemerkt, früher seyen die äußern Augen verschlossen, die innern offen gewesen, nach dem Fall hingegen die äußern Augen offen, bic innern verfφίoffen. adv. Cels. VII, 39. Eus. τοῦ παραδείσου βληθεὶς ἔξω τὰ ἐκ τῆς ἔνδον γεωργίας σπέρματα ἀπολωλέκει κατὰ τὸν ἀφηνιάσαντα τοῦ πατρὸς υἱὸν καὶ τὴν οὐσίαν ἦν εἰλήφει ἐπὶ τῆς ἀλλοδαπης χώρας δια σπασθέντα. Theophan. I. II. fragm. V. (in Mai. collect. Τ. Ι. p. 118.)

4) Gen. III, 17. Et aperti sunt oculi amborum etc. Cyr. ἔδρα ελευθέρως τὸ δοκοῦν, οὔπω τῆς σαρκὸς τοῖς ἐκ τῆς φθορᾶς πάθεσιν ὑπηνε νεγμένης· ἐπειδὴ δὲ προςκέκρουκε τῷ τεκτηναμένῳ θεῷ τῆς δοθείσης ἀλογή σας ἐντολῆς, καὶ ἀρχὴ γέγονεν ἀκρασίας αὐτοῦ τῶν ἀπειρημένων ἡ βρῶσις, νενίκηται τὸ ἐντεῦθεν ταῖς εἰς τὸ φαῦλον ἡδοναῖς, καὶ τὴν φύσιν τοῦ σώματ τος ὁ τῆς ἁμαρτίας νόμος εἰςέδυ, καὶ καθάπερ ἐξ ἀνοσίου ρίζης τῆς φθορᾶς τὰ τῶν ἐκτόπων ἐπιθυμιῶν ἐβλάστησε παθῆ. c. Julian. I. III. Μax. τὸν ἄνθρωπον ἅπαξ τῆς κατὰ φύσιν κινήσεως τραπῆναι παρέπεισε (ὁ διάβολος), καὶ πρὸς τὸ κεκωλυμένον ἀπὸ τοῦ ἐπιτετραμμένου κινῆσαι τὴν ὄρεξιν, καὶ τρία τὰ μέγιστα καὶ ἀρχαῖα κακὰ καὶ πάσης ἁπλῶς εἴπειν κακίας γεννητικά ἑαυτῷ ἀποστήσασθαι ἄγνοιαν φημὶ καὶ φιλαυτίαν, καὶ τυραννίδα, ἀλλήλων ἐξηρτημένας καὶ δι ̓ ἀλλήλων συνισταμένας. Ἐκ γὰρ τῆς περὶ Θεοῦ ἀγνοίας ἡ φιλαυτία, ἐκ δὲ ταύτης ἡ πρὸς τὸ συγγενές τυραννὶς ἐστι. Epl. ad Joan. Cubicul. de carit. Opp. T. II. p. 221.

5) Mac. ώςπερ ἐὰν ᾗ νόμισμα τὴν εἰκόνα τοῦ βασίλεως ἔχον καὶ τοῦτο

Anstatt des Gottesbewußtseyns jezt Bewußtseyn seiner nun entzündeten Thierheit, und anstatt der göttlichen Gnade, welche ihn vorher bekleidete, nun Gefühl der Sünde und Sündigkeit, daher die Erröthung 1).

So verfiel auch der Leib nach Schrift 2) und Kirchenlehre 3) dem Tode, weiter allen Leidenschaften und Leiden *), als Abbildern und Vorspielen des leiblichen, als Folgen und Nachspielen des geistigen Todes.

Was aber einerseits Strafe der Sünde, näher der Hoffahrt des Menschen war, enthielt andererseits auch ein heilsames Medicament. Die harte Arbeit, welche er nun verrichten mußte, war das geeignetste Mittel ihn zu überzeugen, daß er nichts weniger

ó

παραχαραγῇ, ὁ χρυσός τε ἀπώλετο καὶ ἡ εἰκὼν οὐ χρησιμεύει· τοιοῦτο καὶ ἔπαθε ὁ ̓Αδάμ. Hom. XII. Theod. ἐκεῖνος ἐπιθυμήσας γενέσθαι Θεός xai Tò sïvaι ɛixòν Jɛоû проσаñá. In II Par. qu. I. Cfr. Didym. trin. II, 12. Hier. in Eph. 1. I. c. II. Zeno (Veron.) 1. II. tract. XIX. etc.

1) Aug. Confestim gratia deserente divina de corporum suorum nuditate confusi sunt. Unde etiam foliis ficulneis, quae forte a perturbatis prima comperta sunt, pudenda texerunt, quae prius eadem membra erant, sed pudenda non erant. Senserunt ergo novum motum inobedientiae carnis suae, tanquam reciprocam poenam inobedientiae suae. Jam quippe anima libertate in perversum propria delectata, et deo dedignata servire pristino corporis servitio destituebatur. Civ. dei XIII, 13.

2) Gen. III, 19. (cf. 22. 24. I Cor. XV, 22. Rom. V, 12.)

3) Conc. Milev. Quicunque dixerit, Adam primum hominem mortalem factum, ita ut sive peccaret, sive non peccaret, moreretur in corpore, non peccati merito, sed necessitate naturae, anathema sit. Can. I. Cf. C. Trid. Sess. V. Can. I. Theoph. Autolyc. II, 25. Method. conviv. dec. virgg. or. III. n. VI. Eus. ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ἧττον τῆς θείας ἐντολῆς φροντίσας εἰς τουτονὶ τὸν θνητὸν καὶ ἐπίκηρον βίον καταπέπτωκε, καὶ τὴν ἐπάρατον ταυτηνὶ γῆν τῆς πάλαι ἐνθεοῦ τρυφῆς ἀντεκαταλλάξατο. Η. Ε. I, 2. Hilar. Constitutae immortalitatis beatitudinem peccato transgressae legis amisit. In Ps. I. n. 13. Theod. vs Snpovpynteis ó ävGpwζωὴν εἶχε ἀθάνατον, μετὰ δὲ τὴν παράβασιν . . ἐξέπεσε 2wns. In Ps. XV, 5.

πος

• ...

...

4) Gen. III, 16-19. Iren. V, 23. Tat. Graec. VII. Theoph. Autolyc. II, 28. Tert. Marc. II, 9. V, 25.

als Gott ist'), und eben so überführte ihn von seiner eigenen Nichtigkeit auch der Schmerz und besonders der Tod. Legterer diente weiter die Sünde an ihm abzuthun, durch völlige Auflösung des alten Menschen den Aufbau des neuen vorzubereiten; weßhalb auch Gott nach der Bemerkung der Alten den Menschen nicht gleich von Anfang actuell unsterblich erschuf 2) und dem Gefallenen den Zugang zum Lebensbaume verschloß 3), damit er erlösbar verbleibe. Nach Einigen ward sogar der Tod von Gott selbst dem Menschen positiv angethan, damit in dem Menschen mittels des Todes die Sünde und falsche Selbstheit zerstört würde *).

1) Cfr. (Pseudo) Clem. Recogn. IV, 10. 11.

2) Novat. trin. c. I. Nemes. de Natur. hom. c. I. Joan. Dam. Orth. fid. II, 30.

3) Iren. Quapropter et ejecit eum de paradiso, et a ligno vitae longe transtulit, non invidens ei lignum vitae, quemadmodum quidam audent dicere, sed miserans ejus, ut non perseveraret semper transgressor, neque immortale esset, quod esset circa eum peccatum, et malum interminabile et insanabile. Adv. Haer. III, 23. n. 6.

4) Method. ἵνα τοίνυν μὴ ᾖ κακὸν ἀθάνατον ὁ ἄνθρωπος ἢ ἀείζωον, ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὴν ἁμαρτίαν κρατιστεύουσαν, ἅτε ἐν ἀθανάτῳ βλαστήσα σαν σώματι, καὶ ἀθάνατον ἔχουσαν τροφὴν, ὁ Θεὸς αὐτὸν διὰ τοῦτο θνη του ἀπεφήνατο νεκρότητι περιβαλών· τοῦτο γὰρ οἱ δερμάτινοι χίτωνες ἐβούλοντο, ἵνα δὴ διὰ τῆς ἀναλύσεως τοῦ σώματος ἡ ἁμαρτία κάτωθεν αυτόπρεμνος πᾶσα διαφθαρῇ· ὡς μηδὲν καν βραχύτατον ῥιζῆς ἐκθῆναι μέρος, ἀφ' οὗ νέαι βλάσται πάλιν ἁμαρτημάτων ἀναβλύζωνται. de Resurr. IV. V. VI. VII. conv. dec. virgg. or. IX. n. 2. Greg. Nyss. αλλ' ἐπειδὴ πᾶν δέρμα χωρισθεν τοῦ ζώου, νεκρόν ἐστι· πάντως οἶμαι τὴν πρὸς τὸ νεκροῦσθαι δυνάμιν ἐκ τῆς ἀλόγου φύσεως ἐξαίρετος ἦν ἐκ προμηθείας, μετὰ ταῦτα τοῖς ἀνθρώποις ἐπιβεβλημέναι τὸν τὴν κακίαν ἡμῶν ἰατρεύοντα, οὐχ ὡς εἰς ἀεὶ παραμένειν. ὁ γὰρ χιτὼν τῶν ἔξωθεν ἡμῖν ἐπιβαλλομένων ἐστὶ, πρὸς καιρὸν τὴν ἑαυτοῦ χρῆσιν παρέχων τοῦ σώματος, οὐ συμπεφυκὡς τῷ φύσει. οὐκοῦν ἐκ τῆς τῶν ἀλόγων φύσεως ή νεκρότης οἰκονομικῶς περιετέθη τῇ εἰς ἀθανασίαν κτισθείση φύσει, τὸ ἔξωθεν αὐτῆς περικαλύπ τουσα, οὐ τὸ ἔσωθεν, καὶ τὸ αἰσθητόν τοῦ ἀνθρώπου μέρος διαλαμβάνουσα, αὐτῆς δὲ τῆς θείας εἰκόνος οὐ προςαπτομένη. Catech. or. c. VIII. Hilar Nam et ipsa Adae mors, ne in aeternitatis poena maneret, sub misericordiae significatione est constituta. In Ps. LXII. n. 6.

Anmerkung. Die Restitution Adams ist 1) insinuirt in der Schrift (Sap. X, 2.), 2) gelehrt von den Kirchenvätern 1), 3) auch muß es durchaus congruent erscheinen, daß das Haupt gerettet werde, wenn die Glieder gerettet werden 2). Ferner ist zu bemerken, daß Adam sich nicht verhärtete, sondern nur schämte 3), und daß er von Gott nicht verflucht wurde *).

B.

Folgen der Sünde Adams für das Menschengeschlecht. Von Adam sind die Sünde und der Tod in der umfassendsten Bedeutung des Wortes, Tod des Geistes und des Leibes, Unwissenheit und Begierlichkeit, alle Leidenschaften und Leiden auf das ganze Menschengeschlecht in Folge und Weise der Abstammung übergegangen 3).

1) Iren. I, 28. n. 1. III. 23. n. 1. sq. Tert. Praesc. LII. Poen. II. XII. adv. Marc. II, 25. Hilar. in Matth. comm. c. VIII. n. 5. Greg. Naz. or. I. XVIII. XXXI. Epiph. Haer. XLVI. Didym. trin. I, 16. Aug. Et de illo quidem primo homine patre generis humani quod eum inde (Hölle) solverit (Chriftus) Ecclesia fere tota consentit, quod eam non inaniter credidisse credendum est, undecunque hoc traditum sit, etiamsi canonicarum hinc expressa non proferatur auctoritas. Quamquam illud, quod in libro Sapientiae scriptum est: Haec illum qui primus factus est, patrem orbis terrarum, cum solus esset creatus, custodivit, et eduxit illum a delicto suo, et dedit ei virtutem continendi omnia (Sap. X, 1.) magis pro hac sententia quam pro ullo alio intellectu facere videatur. Epl. CLXIV. ad Evod. n. 6.

2) Iren. III, 23. n. 2.

3) Iren. III, 23. n. 4. 5.

4) Iren. ibd. n. 3.

5) C. Araus. (II.) Si quis per offensam praevaricationis Adae non totum, id est secundum corpus et animam in deterius dicit hominem commutatum, sed animae libertate illaesa durante, corpus tantummodo corruptioni credit obnoxium, Pelagii errore deceptus adversatur scripturae etc. c. I. Si quis soli Adae praevaricationem suam, non et ejus propagini asserit nocuisse, aut certe mortem tantum corporis, quae poena peccati est, non autem et peccatum, quod mors est animae, per unum hominem in omne genus humanum transisse testatur, injustitiam Deo dabit, contradicens apostolo: per unum hominem etc. c. II.

[ocr errors]
« PredošláPokračovať »