Obrázky na stránke
PDF
ePub

Ambrofius 1), Athanasius 2), Theodorus von Mopsuestia 3), Theodorus von Heraklea *), Chrysostomus 5), Theodoret +), Gau

1) Nos autem, quotiescunque sacramenta sumimus, quae per sacrae orationis mysterium in carnem transfigurantur et sanguinem, mortem domini annuntiamus. De fid. IV, 10. n. 124. Probemus non hoc esse, quod natura formavit, sed quod benedictio consecravit, majorem vim esse benedictionis, quam naturae, quia benedictione etiam natura ipsa mutatur. Myst. IX. n. 50. Ante benedictionem verborum coelestium alia species nominatur, post consecrationem corpus significatur. Ipse dicit sanguinem suum, ante consecrationem aliud dicitur, post consecrationem sanguis nuncupatur. Et tu dicis: Amen, hoc est, verum est. Quod os loquitur, mens interna fateatur, quod sermo sonat, affectus sentiat. n. 54. Panis iste panis est ante verba sacramentorum: ubi accesserit consecratio, de pane fit caro Christi. Hoc igitur adstruamus, quomodo potest, qui panis est, corpus esse Christi? consecratione. Consecratio autem quibus verbis est et cujus sermonibus? domini Jesu. Sacram. IV, 4. n. 14. Si tanta vis est in sermone domini Jesu, ut inciperent esse, quae non erant, quanto magis operatorius est, ut sint, quae erant, et in aliud commutentur. Ibid. n. 15. Cf. 5. 21-25.

2) Ὄψει τοὺς λευίτας φέροντας ἄρτους καὶ ποτήριον οἴνου καὶ δὲ τὴν τράπεζαν· καὶ ὅσον οὔπω ἱκεσίαι καὶ δεήσεις γίνονται, ψιλός ἐστιν ὁ ἄρτος καὶ τὸ ποτήριον ἐπ ̓ ἂν δὲ ἐπιτελεσθῶσιν αἱ μέγαλαι καὶ θαυμασταὶ εὐχαὶ, τότε γίνεται ἄρτος, σῶμα, καὶ τὸ ποτήριον, αἷμα τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Serm. ad Baptizand. (ap. Εutychium. CP. in Ev. Luc. fragm. Μαί ΙΧ.) ἔλθωμεν ἐπὶ τὴν τελείωσιν τῶν μυστηρίων· οὗτος ὁ ἄρτος καὶ τοῦτο δὲ ποτήριον, ὅσον οὔπω εὐχαὶ καὶ ἱκεσίαι ἀναπεμφθῶσι, καταβαίνει ὁ λόγος εἰς τὸν ἄρτον καὶ τὸ ποτήριον, καὶ γίνεται αὐτοῦ τὸ σῶμα. id. ibid. 3) Οὐκ εἶπε τοῦτο ἐστι τὸ σύμβολον τοῦ σώματός μου, καὶ τοῦτο τοῦ αἵματός μου, ἀλλὰ τοῦτο ἐστι τὸ σῶμά μου καὶ τὸ αἷμά μου, διδάσκων ὑμᾶς μὴ πρὸς τὴν φύσιν ὁρᾶν τοῦ προκειμένου, ἀλλὰ διὰ τῆς γενομένης εὐχαριστίας εἰς σάρκα καὶ αἷμα μεταβάλλεσθαι. in Matth. XXVI, 26. (ap. Possin. caten. )

4) Τοῦτό μου, φησιν, ἐστι τὸ σῶμα, καὶ τοῦτο τὸ αἷμα, ἵνα μὴ νομί σης τύπον εἶναι τὰ τοιαῦτα, ἀλλ' ὅτι ὁ ἄρτος αὐτοῦ ἐκείνου τὸ σῶμα τοῦ κυρίου καὶ τὸ αἷμα ἐστι μεταποιούμενον εἰς σάρκα καὶ αἷμα τοῦ κυρίου ἡμῶν ἀῤῥήτῳ ἐνεργείᾳ τοῦ ἁγίου πνεύματος. in Matth. XXVI, 26. (in Possin. caten.)

5) Οὐδὲ γὰρ ἄνθρωπός ἐστιν ὁ ποιῶν τὰ προκείμενα γενέσθαι σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ, ἀλλ' αὐτὸς ὁ σταυρωθεὶς ὑπὲρ ἡμῶν Χριστός, σχῆμα πληρῶν Klee's Dogmatik. III. Dritte Aufl. 14

dentius von Briren '), Cäsarius von Arles), den Vätern des

ἔστηκεν ὁ κύριος, τὰ ῥήματα φθεγγόμενος ἐκεῖνα· ἡ δὲ δύναμις καὶ ἡ δὲ χάρις τοῦ Θεοῦ ἐστι· τοῦτό μου ἐστι τὸ σῶμα, φησὶ. τοῦτο τὸ ῥῆμα μετ ταρυθμίζει τὰ προκείμενα. De Prod. Jud. Hom. I. n. 6. eben fo Hom. II.

n. 6.

+) Eran. μετὰ δέ γε τὸν ἁγιασμὸν πῶς ταῦτα προσαγορεύεις; Orthod. σῶμα Χριστοῦ καὶ αἷμα Χριστοῦ. Eran. καὶ πιστεύεις γε σώματος Χριστοῦ μεταλαμβάνειν, καὶ αἵματος; Orthod. οὕτω πιστεύω. Eran. ὥςπερ τοίνυν τὰ σύμβολα τοῦ δεσποτικοῦ σώματος ἄλλα μέν εἰσι πρὸ τῆς ἱερατικῆς ἐπικλήσεως, μετὰ δέ γε τὴν ἐπίκλησιν μεταβάλλεται, καὶ ἕτερα γίνεται· οὕτω τὸ δεσποτικὸν σῶμα μετὰ τὴν ἀνάληψιν εἰς τὴν οὐσίαν μετεβλήθη τὴν θείαν. Orthod. ἑάλως αἷς ὕφηνες ἄρκυσιν, οὐδὲ γὰρ μετὰ τὸν ἁγιασμὸν τὰ μυστικὰ σύμβολα τῆς οἰκείας ἐξίσταται φύσεως· μένει γὰρ ἐπὶ τῆς προτέρας ουσίας καὶ τοῦ σχήματος, καὶ τοῦ εἴδους, καὶ ὅρατά ἐστι καὶ ἁπτὰ, οἷα καὶ πρότε ρον ἦν· νοεῖται δὲ ἅπερ ἐγένετο καὶ πιστεύεται καὶ προσκυνεῖται. Eran. dial. II. Hierin ist ausgesprochen: 1) die Transfubftantiation und 2) das Verbleiben des ganzen Complerus der äußern Accidentien, leßteres in der Absicht, um jene zu widerlegen, welche behaupteten, nach der Auferstehung habe die Menschheit Chrifti mit ihrer Circumscription, Geftalt vollkommen aufgehört. Cr. ήβουλήθη γάρ (Chriβus ) τοὺς τῶν θείων μυστηρίων μετα λαγχάνοντας μὴ τῇ φύσει τῶν βλεπομένων προσέχειν, ἀλλὰ διὰ τῆς τῶν ὀνόματων ἐναλλαγῆς πιστεύειν τῇ ἐκ τῆς χάριτος γεγενημένη μεταβολῇ, ὁ γὰρ δὲ τὸ φύσει σῶμα σῖτον καὶ ἄρτον προσαγορεύσας καὶ αὖ πάλιν ἑαυτὸν ἄμπελον ὀνομάσας οὗτος τὰ ὁρώμενα σύμβολα τῇ τοῦ σώματος προσηγορία τετίμηκεν, οὐ τὴν φύσιν μεταβαλών, ἀλλὰ τὴν χάριν τῇ φύσει προστεθεικώς. Eran. dial. II.

1) Ne terrenum putes, quod coeleste effectum est per eum, qui transit in illud, et fecit illud suum corpus et sanguinem . . . . ut per ignem divini spiritus id effectum, quod annuntiatum est, credas, quia, quod accipis, corpus est illius panis coelestis, et sanguis est illius sacrae vitis. Nam cum panem consecratum et vinum discipulis suis porrigeret, sic ait: hoc est corpus meum, hic est sanguis meus. Credamus quaeso, cui credidimus. Nescit mendacium veritas. In Exod. Tr. II. p. 243. ed. Brix.

2) Recedat ergo omne infidelitatis ambiguum, quandoquidem qui auc tor est muneris, ipse etiam testis est veritatis. Nam invisibilis sacerdos visibiles creaturas in substantiam corporis et sanguinis sui verbi sui secreta potestate convertit, ita dicens: Accipite et edite, hoc est enim corpus meum. Hom. VII. de pasch. Nec dubitet quisquam, primarias creaturas nutu potentiae, praesentia majestatis in dominici corporis transire

zweiten Concils von Nicäa (Sess. VI.), Johannes von Damasfus'), Theophylakt 2), Euthymius Zigabenus 3) erhellt, welche wegen solcher Umwandlung auf die des Wassers in Kana*), die verschiedenen in der Schrift vorkommenden Naturveränderungen und Wunder), auf den in unserm Organismus immer vorsichgehenden Assimilationsproceß °), auf die Umwandlung der von

posse naturam, cum ipsum hominem videat artificio coelestis misericordiae Christi corpus effectum. Sicut autem quicunque ad fidem veniens ante verba baptismi adhuc in vinclo est veteris debiti, his vero commemoratis mox exuitur omni faece peccati, ita, quando benedicendae verbis coelestibus creaturae sacris altaribus imponuntur, antequam invocatione sancti nominis consecrentur, substantia illic est panis et vini, post verba autem Christi corpus et sanguis Christi. Hom. de pasch. VII.

ό

1) Σῶμά ἐστιν ἀληθῶς ἡνωμένον τῇ θεότητι, τὸ ἐξ ἁγίας παρθένου σῶμα, οὐχ ὅτι τὸ ἀναληφθὲν σῶμα ἐξ οὐρανοῦ κατέρχεται, ἀλλ' ὅτι αὐτὸς ὁ ἄρτος καὶ οἶνος μεταποιοῦνται εἰς σῶμα καὶ αἷμα θεοῦ. Orth. fd. IV, 13. 2) Εἰς δεσποτικὸν σῶμα αὐτὸ ἐκεῖνο μεταβάλλονται θείᾳ χάριτι οἱ ἄρτοι. In Matth. XXIII. Εἰπὼν δὲ τοῦτο μου ἐστι τὸ σῶμα, δεικνύει, ὅτι αὐτὸ τὸ σῶμα τοῦ κυρίου ἐστιν ὁ ἄρτος ὁ ἁγιαζόμενος ἐν τῷ θυσιαστηρίῳ, καὶ οὐχὶ ἀντίτυπον· οὐ γὰρ εἶπε τοῦτό ἐστιν ἀντίτυπον, ἀλλὰ τοῦτό μου ἐστιν τὸ σῶμα. ἀῤῥήτῳ γὰρ ἐνεργείᾳ μεταποεῖται, καν φαίνηται ἡμῖν ἄρτος. In Matth. XXVI. Οὐ γὰρ ἀντίτυπος τοῦ κυριακοῦ σώματός ἐστιν ὁ ἄρτος, ἀλλ ̓ εἰς αὐτὸ ἐκεῖνο μεταβάλλεται τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ. In Marc. XIV. Προσχὲς δὲ, ὅτι ὁ ἄρτος, ὁ ἐν τοῖς μυστηρίοις ὑφ ̓ ἡμῶν ἐσθιόμενος, οὐκ ἀντίτυπόν ἐστι τῆς τοῦ κυρίου σαρκὸς, ἀλλ ̓ αὐτὴ ἡ τοῦ κυρίου σάρξ... μεταποιεῖται γὰρ ἀπορρήτοις λόγοις ὁ ἄρτος διὰ τῆς μυστικῆς εὐλογίας καὶ ἐπιφοιτήσεως τοῦ ἁγίου πνεύματος εἰς σάρκα τοῦ κυρίου. In Joan. VI.

[ocr errors]

3) Οὐκ εἶπε δὲ, ὅτι ταῦτά εἰσι σύμβολα τοῦ σώματός μου καὶ τοῦ αἵμα τός μου, ἀλλ' ὅτι ταῦτά εἰσιν αὐτὸ τὸ σῶμά μου λοιπὸν οὖν χρὴ μὴ πρὸς φύσιν τῶν προκειμένων ὁρᾶν, ἀλλὰ πρὸς τὴν δύναμιν αὐτῶν· ὥςπερ γὰρ ὑπερφυῶς ἐθείωσε τὴν προςληφθεῖσαν σάρκα, οὕτως ἀποῤῥήτως μεταποιεῖ καὶ ταῦτα εἰς αὐτὸ τὸ ζωόποιον αὐτοῦ σῶμα καὶ εἰς αὐτὸ τὸ τίμιον αὐτοῦ αἷμα, καὶ εἰς τὴν χάριν αὐτῶν. In Matth. XXVI, 28. Cf. Panopl. P. ΙΙ, Tit. XX.

4) Cyr. Cat. XXII. n. 2. Aug. cons. Evv. III, 28.
5) Amb. de myst. c. IX. n. 50. Sacr. IV, 4. n. 18.
6) Joan. Dam. Orth, fid. IV, 13.

Christo genossenen Speisen in seinen Leib 1), auf die Schöpfung 2), Menschwerdung 3) als fernere oder nähere Gleichnisse und Gründe; dagegen auf die Wahrheit der Worte Christi*) und die Allmacht Gottes) als legte Instanz zum Beweis und zur Verständigung sich berufen; und als die umwandelnde Potenz eben dieselbe, durch welche die Menschwerdung Statt gefunden, die Dreieinheit nämlich®), oder näher den h. Geist 7) bezeichnen. Denselben Glauben hat die Kirche auch in ihren Liturgien ausgesprochen 8). Den Glauben an die Transsubstantiation haben, wie die Griechen ), so die Syrer 10), ferner die Armenier "), die Eutychianer +) und Nestorianer++) treu bewahrt.

1) Greg. Nyss. Orat. catech. c. XXXVII.

2) Ambros. Sacr. IV, 4. n. 15. Joan. Dam. Orth. fid. IV, 13. 3) Amb. Myst. IX. n. 53. Sacr. IV, 4. n. 17. Joan. Dam. Orth. fid. IV, 13.

4) Ambros. Myst. c. IX. n. 54.

5) Ephr. Serm. I. de sanct. et vivif. Christ. Sacr. Amb. Sacr. IV. n. 16. 17. Chrys. Coen. et cruc. n. 3. Cf. Cyr. adv. Jul. 1. X.

6) Cyr. Cat. XIX, 7. Ambr. Sp. S. III, 16. n. 112.

7) Const. Apl. VIII, 12. Ephr. de sanct. et vivif. Chr. sacr. de Sacerdot. Cyr. Cat. XXI. n. 3. XXIII. n. 7. 19. Bas Spirit. S. c. XXVIL Aug. Illud tantum (corpus Christi dicimus), quod ex fructibus terrae acceptum et prece mystica consecratum sumimus ad salutem spiritalem in memoriam pro nobis dominicae passionis, quod cum per manus hominum ad illam visibilem speciem perducatur, non sanctificatur ad tam magnum sacramentum, nisi operante invisibiliter spiritu dei, cum haec omnia, quae per corporales motus in illo opere fiunt, deus operatur, movens primitus invisibilia ministrorum sive animas hominum, sive occultorum spirituum sibi subditas servitutes. Trin. III, 4. n. 10. Opt. cont. Parm. I. n. 1. Nil. Epl. CCLXIV. Fulg. ad Monim. II, 6. 7. 9. 10. 12 cont. Fabian. lib. VIII. fragm. XXVIII. Joan. Dam. Orth. fid. IV, 13. Theodor. Abucar. Opusc. XXII. Radbert. Paschas, de corp. et sang. domini c. III. XII.

8) Lit. S. Gregor. Naz. Alexandrina T. I. p. 105. Lit. Orient. Renaud. Gelas. Sacr. p. 514. ed. Muratori. Missale Franc. ibid. p. 668. Gothic. ibid. p. 535.

9) S. Schelstrat. act. orient. eccl. cont. Lutheran. P. II. p. 723 sq. 10) Benedict. diss. in Ephraem. T. II. p. 1 sq.

11) Galan. conc. Eccl. armen. T. III.

IV. 1) Gegen die Coeristenz der Substanz Chrifti mit der des Brodes ist weiter noch zu sagen, daß nur in Annahme einer hypostatischen Union der ersteren mit letterer von dieser stehen könnte: „dieses ist mein Leib,“ wie denn auch Einige deshalb wirklich eine solche zu statuiren für gut befunden haben 1); deren Unstatthaftigkeit erhellt aber daraus, daß so alle Accidentien, Unvollkommenheiten und Schicksale des Brodes auf Chriftus fielen, was ungereimt ist, daß 2) eine hypostatische Union mit einem Unlebendigen ungedenkbar ist.

2) Hingegen läßt sich die in Schrift und Tradition feststehende Transsubstantiation auch von Seiten der Vernunft nicht im mindeften anfechten. Was die Möglichkeit der Transsubstantiation betrifft, so ist es wahrlich ein merkwürdiges Verfahren, wenn man darüber, was nach Gottes Offenbarung eine feste gewährleistete Thatsache ist, noch die Frage aufwirft, ob es möglich sey. Zum Andern ist leicht einzusehen, daß Gottes Allmacht, durch welche alle endliche Natur und Substanz besteht 2), dieselbe, in welche Form und Qualität er will, muß verwandeln können.

Scholion. Durch die Transsubstantiation geschieht allerdings fortwährend ein Wunder, aber das geschieht ja in jedem Sacrament, und ist solches Wunder ziemend für Gottes Zweck und des Menschen Heil. Falsch ist die Behauptung, die Substanz des Brodes müsse bleiben, sein Fortbestand gehöre nothwendig zur Eristenz des Sacraments, und die Accidentien genügen nicht dazu, denn die Accidentien sind das äußerliche Zeichen, die Accidentien haben die zum Sacrament erforderliche Significanz, symbolisiren die hö+) Greg. Barhebr. Nomocan. c. III. sect. VIII. ++) Ebed-Jesu verit. relig. Christ. tract. IV. c. V.

1) Alger. Errantes tamen quidam de quibusdam sanctorum verbis dicunt, ita personaliter in pane impanatum Christum, sicut in carne humana personaliter incarnatum deum. Quae haeresis, quia nova et absurda ést, rationibus et auctoritatibus, prout deus aspiraverit, radicitus est extirpanda. De corp. et sang. domini I, 6. Cum dicitur, corpus Christi est veritas et figura, nunquid pro una persona accipiendum est, sicut cum dicitur homo corpus et anima? Ibid.

2) Ascelin. Neque hoc, ut dicis, contra naturae rationes ago, neque enim aliud naturam dixerim, quam dei voluntatem. Epl. ad Berengar.

« PredošláPokračovať »