Obrázky na stránke
PDF
ePub

nur in seinem eigenen Lichte, in seiner Selbstmittheilung 1), Wahrheit nur in der Wahrheit erschaut2), seine Erkenntniß ist von seiner Umschaffung), Gleichförmigkeit mit ihm *) bedingt, der Glaube ist sein Geschenk ).

5. Auch auf dem Wege der denkenden Betrachtung ergibt sich von selbst, daß der Unendliche von der Creatur nicht zu ergreifen und zu ihrer Erkenntniß und Willen in Rapport zu sehen ist, daß, wenn er ohne seine freie Selbstmanifestation von der Creatur nach ihrem Belieben gesehen und gezeigt werden könnte, er nicht der Unendliche, nicht die unendliche Majestät und absolute Selbstheit seyn könnte, daß, soll das Endliche in einem Verhältniß des Erkennens und Wollens zum Unendlichen durch gnädige Selbst

+) Tert. anim. I. Greg. Nyss. de Sp. S.

1) Chrys. οὐ γὰρ αὐτὸν ἔγνων, ἀλλ' αὐτὸς με ἐγνώρισε φησί. In I Cor. XXXIV. n. 2. Fulgent. Nam et oculus ad videndum factus est, sed nisi lumen accesserit, non videbit. Illa autem est lux vera, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum, illuminat autem omnem hominem seipsam dando per gratiam. Sicut ergo corporis oculus semper indiget lumen accipere, ut ipsum possit aspicere, sic et libero arbitrio nulla potest gratiae suffragari cognitio, nisi detur ipsius gratiae spiritualis infusio. Epl. Synod. Epp. Afric. in Sardinia exulum.

2) Clem. Ἐξ πίστεως γὰρ εἰς γνῶσιν διὰ υἱοῦ πατὴρ γνῶσις δὲ κατὰ κανόνα τὸν γνωστικὸν τὸν τῷ ὄντι γνωστικὸν ἐπιβολὴ καὶ διαληψίς ἐστιν ἀληθείας διὰ ἀληθείας. Strom. V, 1.

3) Mar. Vict. Ergo Christus, qui spiritus est, per quem animae deum cognoscunt et spiritales efficiuntur, et liberantur a qualitate animae, ut jam non temptentur neque ut labantur, quippe spiritales factae per spiritum Christum, in quem credentes spiritaliter sentiunt, et sic in cognitionem veniunt. In Eph. I, 23.

4) Hil. Si enim cognitus fieri deus homini nisi assumto homine non potuit, quia incognoscibilem cognoscere nisi per naturam nostram natura nostra non potuit, et per hanc cognitionem homo, qui deputatur, necesse est, ut in id deputetur, in quo deum ipse cognovit, scilicet ut conformis deo fiat, quia haec sit deputatio cognitionis indultae. In Psalm. CXLIII. n. 8.

5) Primas. Justitia haec, quae confertur per fidem, fides ipsa occulta inspiratione dei gratiae dono infunditur, non labore humano. In Rom. III, 22,

offenbarung und Herablassung heraustreten, der Creatur als Object präsent und als Kraft ihr einwohnen, mit ihr so zu sagen ein Subject werden und sich mit ihr und durch sie erkennen muß. Der absolut unendliche Abstand des Endlichen vom Unendlichen kann nur von der freien Gnade des leztern ausgefüllt, die Unproportionalität nur dadurch, daß das Unendliche sich einigermaßen verendlicht, und durch seine Präsenz und Fülle die Creatur einigermaßen verunendlicht, ausgeglichen, so Gleiches von Gleichem (in einem gewissen Sinne) erkannt werden.

Anmerkung. Auch die Teufel haben einen Glauben, aber nicht den wahren christlichen 1). Sie haben den Glauben, der mit entschiedenem Haß und daraus entsprungenem absoluten Schrecken verbunden ist, Glauben ohne allen Anfang, ohne die leiseste Tendenz zur Liebe. Sie glauben, denn auch ihnen hat sich Gott von Anfang geoffenbart, und er offenbart sich ihnen auch fortwährend als mit Allmacht strafende Gerechtigkeit.

b) Gnade bedingt den Anfang des wahren Glaubens, das erhellt:

1. aus den Worten der heil. Schrift, wo sie Gott die Erleuchtung 2), Eröffnung 3) und Bewegung des Herzens und die Wirkung des Glaubens_schlechthin *), auch kurzweg den Anfang des Glaubens), zuschreibt. Gleiches erhellt aus der Praxis

1) Cf. Aug. Epl. CXCIV. ad Sixtum. c. III. n. 11.

2) II Cor. IV, 6. Deus, qui dixit de tenebris lumen splendescere, ipse illuxit in cordibus nostris ad illuminationem scientiae claritatis dei in facie Christi Jesu. Eph. I, 17. Ut deus domini nostri Jesu Christi, pater gloriae, det vobis spiritum sapientiae et revelationis in agnitione ejus; 18. illuminatos oculos cordis vestri, ut sciatis, quae sit spes vocationis ejus, et quae divitiae gloriae haereditatis ejus in sanctis. III, 16-19. Cf. Ps. CXIX, 18. CXX, 33. 34.

3) Act. XIV, 16. Cujus (Lydiae) dominus aperuit cor intendere his, quae dicebantur a Paulo.

4) Heb. XII, 2. Aspicientes in auctorem fidei et consummatorem Jesum. Eph. I, 19. Credimus secundum operationem potentiae virtutis ejus. II, 8. Phil. I, 29.

5) Heb. XII, 2. Aspicientes in auctorem fidei et consummatorem Jesum.

des Apostels, welcher nicht bloß mittels der Predigt, sondern zugleich auch durch Gebet an der Befehrung der Juden zum Glauben arbeitete 1).

2. Aus dem constanten Glauben der Kirche, welcher sich praktisch darin ausspricht, daß sie nicht bloß den Glauben verkündet, sondern denselben auch durch Gebet herabfleht 2), und theoretisch in der Lehre der Väter, da sie die Erleuchtung des Herzens als Grundbedingung aller Erkenntniß 3), oder kurz den Anfang des Glaubens *) und das Glaubenwollen †) von Gottes Wirksamkeit

1) Rom. X, 1. 2. Cfr. Aug. Epl. CLXXXVI. ad Paulin. n. 38. 2) Cfr. Aug. Exsere contra orationes ecclesiae disputationes tuas, et quando audis sacerdotem dei ad altare exhortantem populum dei, orare pro incredulis, ut eos deus convertat ad fidem, et pro catechumenis, ut eis desiderium regenerationis inspiret, et pro fidelibus, ut in eo, quod esse coeperunt, ejus munere perseverent, subsanna pias voces. Epl. CCXVII. ad Vitalem n. 2. Prosp. resp. ad exc. Genuens. V.

3) Hilar. in Ps. CXXV. n. 2. Cyr. Cat. XIII. n. 31. Mac. lib. ment. n. XXII.

4) Clem. Strom. I, 1. Orig. Oux avτápens ʼn v‡pwrivn púois 2xtΟὐκ αὐτάρκης ἀνθρωπίνη φύσις ζητήσαι . . . . τὸν θεὸν, καὶ εὑρεῖν καθαρῶς, μὴ βοηθηθεῖσα ὑπὸ τοῦ ζητουμέν you. Cels. VII, 42. Greg. Naz. dwol ev oïda ó tò пpátov doùç xai tò δεύτερον. Οr. XLIV. in Pentec. Chrys. Αὐτὸς ἐν ἡμῖν τὴν πίστιν ἐνέθη XEY, AUTÒÇ TÙY άpyv edwxev. In Heb. Hom. XXVIII. n. 2. Cassian. Hic quoque (Phil. I.) et initium conversionis ac fidei nostrae ac passionum tolerantiam donari nobis a domino declaravit. . . . Non lectionis industria, sed dominus illuminat coecos. Coll. III, 15. Aug. Ergone, ut perveniatur ad adjutorium dei, ad deum curritur sine adjutorio dei, et ut deo adhaerentes adjuvemur, a deo non adjuti adhaeremus deo? quid homini majus, quidve tale poterit gratia ipsa praestare, si jam sine illa unus cum domino spiritus effici potest nonnisi de arbitrii libertate? Grat. Christ. n. 24. Prosper. Bonam ergo voluntatem, eam scilicet, qua adhaeretur deo, nec negandum est, hominis esse propriam, et confitendum est, deo inspirante conceptam. Nam cum nemo sit bonus, nisi solus deus, quale erit bonum, quod auctorem non habet bonum. cont. Collator. c. XII. n. 36. Fulgent. Si vero secundum opinionem illorum nostrum est velle credere, priusquam nos dei gratia incipiat adjuvare, injuste gratia dicitur, quia non gratis datur homini, sed bonae tribuitur voluntati. Incarn. et grat. c. XVIII. Si deus per suam gratiam homini non

bedingt erklären, und aus der feierlichen Verwerfung des Semis pelagianismus 1).

[ocr errors]

3. daraus, daß das Verhältniß zu Gott-als solches auch, und ganz besonders im Anfange, Gott selbst zum Grund und Anfang haben muß. Die Sonne wird gesehen, wenn sie ihre Strahlen uns zusendet; bevor ihr Strahl zu uns gelangt, sehen wir sie nicht2), zuerst ist ihr Scheinen, dann unser Sehen.

Zusag. Wie der innerliche Glaube, so ist auch dessen äußeres Bekenntniß3) von der Gnade bedingt, als eben zum Glauben, der ganz Gottes Werk ist, gehörig; und weil dazu eine besondere religiöse Entschiedenheit und Energie erforderlich, und

dederit, nunquam potest homo in deum velle credere, quia ipsam voluntatem gratia non invenit, sed operatur in homine. c. XXI.

+) Aug. Loquimur autem nunc de ipsis initiis, cum homines, qui erant aversi et adversi, convertuntur ad deum, et velle incipiunt, quod nolebant, et habere fidem, quam non habebant, quod ut fiat in eis, oratur pro eis, quamvis non oretur ab eis. Ipsi quomodo invocabunt, in quem non crediderunt? Cum vero factum fuerit, quod oratur, ei qui fecit aguntur gratiae et pro eis et ab eis. Ad Vitalem. Epl. CXVII. c. VII. n. 29. Voluntas, ut ad vera credenda moveatur, non sibi sufficit, nisi per gratiam dei opituletur. Epl. CLXXXVI. ad Paulin, n. 38. Fulgent. de incarn. et grat. c. XVIII.

1) C. Araus. II. Si quis sicut augmentum, ita etiam initium fidei ipsumque credulitatis affectum, quo in eum credimus, qui justificat impium et ad generationem sacri baptismatis pervenimus, corrigentem voluntatem nostram ab infidelitate ad fidem, ab impietate ad pietatem, sed naturaliter nobis inesse dicit, apostolicis dogmatibus adversarius approbabatur... Qui enim fidem, qua in deum credimus, dicunt esse naturalem, omnes eos, qui ab ecclesia Christi alieni sunt, quodammodo fideles esse definiunt. c. V. Si quis per naturae vigorem .... evangelicae praedicationi consentire posse confirmat absque illuminatione et inspiratione Spiritus sancti . . . . haeretico fallitur spiritu. c. VII. Cfr. c. VI. Conc. Trid. sess. VI. can. IV.

....

2) Chrys. in I Cor. Hom. XXXIV. n. 2.

3) Chrys. Οὐκ οἰκείᾳ δυνάμει, ἀλλὰ τῇ ἄνωθεν βοηθούμενος χάριτι óμohoye ó óμohoyev. In Matth. Hom. XXXIV. n. 3. Cf. Phil. I, 29. Vobis donatum est pro Christo a deo, non solum ut in eum credatis, sed etiam ut pro illo patiamini.

es ein Gnadenwerk in uns ist, darum wirkt es auch die Seligfeit ').

c) Gnade bedingt die Hoffnung), bedingt die Liebe), bedingt das Wollen) und Vollbringen, bedingt Anfang und Ende) des Guten).

1) Das ist, wie aus den angeführten Stellen erhellt, constante Lehre des Apostels.

2) Dieses lehrt Christus selbst. Wo er sich nämlich mit dem Weinstock, seine Apostel mit den Reben vergleicht, welche einzig

1) Rom. X, 10. Corde enim creditur ad justitiam, ore autem confessio fit ad salutem.

2) Rom. XV, 3. Deus autem spei repleat vos omni gaudio et pace in credendo, ut abundetis in spe et virtute spiritus sancti.

3) Rom. V, 5. Charitas dei diffusa est in cordibus nostris per spiritum sanctum, qui datus est nobis. Cf. VIII, 14. 15. I Cor. XII, 3. Nemo potest dicere dominus Jesus, nisi in spiritu sancto. Cfr. Eph. VI, 23. Charitas cum fide a deo patre et domino Jesu Christo. I Joan. IV. 7. Charitas ex deo est. Et omnis qui diligit ex deo natus est.

4) Phil. II, 13. Deus enim est, qui operatur in vobis et velle et perficere pro bona voluntate.

5) Phil. I, 6. Confidens hoc ipsum, quia, qui coepit in vobis opus bonum, perficiet usque in diem Jesu Christi. Cfr. I Cor. IV, 7. Quis enim te discernit ? Quid habes, quod non accepisti? Si autem accepisti, quid gloriaris quasi non acceperis? I Cor. VII, 25. Misericordiam consecutus a domino ut sim fidelis. Rom. XI, 35. Quoniam ex ipso, per ipsum, et in ipso sunt omnia.

6) II Cor. III, 5. Non quod sufficientes simus, cogitare aliquid a nobis, quasi ex nobis, sed sufficientia nostra ex deo est. Eph. II, 10. Ipsius enim factura sumus, creati in Christo in bonis operibus, quae praeparavit deus, ut in illis ambulemus. Phil. II, 13. Deus est enim, qui operatur in nobis et velle et perficere pro bona voluntate. I Thess. V, 24. Fidelis est, qui vocavit vos, qui etiam faciet. II Thess. I, 11. Ut impleat omnem voluntatem bonitatis et opus fidei in virtute. Phil. I. 29. Donatum est vobis pro Christo non solum, ut credatis in eum, sed ut etiam patiamini propter eum. Heb. XIII, 21. Deus. . . . aptet vos in omni bono, ut faciatis ejus voluntatem faciens in vobis, quod placeat coram se per Jesum Christum. Cf. Jacob. I, 17. Omne datum optimum et omne donum perfectum desursum est, descendens a patre luminum.

« PredošláPokračovať »