Ambrosius 1), Pacian2), Hieronymus 3), Jesaias der Abt†),

τὸ βάπτισμα, ἡ τῶν ἁμαρτιῶν ἐξαγορεῦσις. Or. c. Eunom. (or. XI. Τ. II. p. 706. Mor.)

†) Χρήζων δὴ παθέεσσιν ἀκέστορας· ἡ κακὰ κεύθης, οὐ ποτε σηπεδόνα φεύξεαι ἀργαλέην. Carm. LXII, 30. 31.

1) Sicut ergo semel pro omnibus immolatus est, ita quotiescunque peccata donantur, corporis ejus sacramentum sumimus, ut per sanguinem ejus fiat peccatorum remissio. Ergo evidentissime domini praedicatione mandatum est etiam gravissimi criminis reis, si ex toto corde et manifesta confessione peccati poenitentiam gerant, sacramenti coelestis refundendam gratiam. Poen. II, 3. Wenn er aber sagt: Petrus doluit et flevit, qui erravit ut homo. Non invenio, quod dixerit, invenio quod fleverit. Lacrymas ejus lego, satisfactionem non lego, sed quod defendi non potest, ablui potest. Lavant lacrymae delictum, quod voce pudor est confiteri. Et veniae fletus consulant et verecundiae lacrymae sine horrore culpam loquuntur, lacrymae sine offensione verecundiae confitentur, lacrymae veniam non postulant et merentur. Inveni cur tacuerit Petrus, ne tam cito veniae petitio plus offenderet. Ante flendum, sic precandum. In Luc. 1. X. n. 88. so will er das Bekenntniß so wenig als die Genugthuung erlaffen, sondern nur sagen, daß man vor Allem Reue empfinden müsse, zuerst weinen, dann bekennen solle, wie auch aus n. 90. ibid. erhellt: Tu, si veniam vis mereri, dilue lacrymis culpam tuam, eodem momento, eodem tempore respicit te Christus. Si in aliquo fortasse labaris, quia secretorum tuorum adsistit testis, respicit, ut recorderis et fatearis eorum. Cf. weiter: Nec confessionis verearis offensam, immo magis praesume praerogativam ; in continenti enim, quae corporis morbo antea laborabas, Christo incipies ministrare. De vid. c. X.

2) Tertio de his erit sermo, qui confessis bene apertisque criminibus remedia poenitentiae, actus ipsos exomologesis administrandae, aut nesciunt aut recusant. Postremo illud apertissimum enitemur ostendere, quae poena sit aut non agentibus poenitentiam aut etiam negligentibus, atque ideo in vulnere suo ac tumore morientibus; quae rursus sit corona, quod praemium, conscientiae maculas recta et ordinaria confessione purgantibus. Paraen. ad Poenit. n. II.

3) Si quem serpens diabolus occulte momorderit, et nullo conscio eum peccati veneno infecerit, si tacuerit, qui percussus est, et non egerit poenitentiam, nec vulnus suum fratri vel magistro voluerit confiteri, magister, qui linguam habet ad curandum, facile ei prodesse non poterit. Si enim erubescit aegrotus vulnus medico confiteri, quod ignorat medicus non curat. In Eccles. X, 11. Pro officio suo, cum peccatorum audierit

und wie sehr Einige denselben in Hinsicht auf diesen Punct verdächtig machen oder finden wollten, Chrysostomus 1), Augustin),

varietates (episcopus, presbyter), scit qui ligandus sit, quire solvendus. In Matth. XVI, 19. Non pudeat singulis hebdomadibus sexta feria, quo die salvator opprobria et mortem pro homine ab homine pertulit, unamquamque sororum suam vitam coram omni coetu sororum discutere, et de commissis contra praecepta et regulam se proprio ore criminari ac disciplinam subire, quatenus stimulata mens cogitationis stimulo accusationis ac verborum caveat accusanda pudendaque committere. Nec tamen propter hoc occulta cogitamina cordium prodantur, nec occulta peccata, quae solis debent sacerdotibus confiteri; sed solum, quae praeceptis obviant publicis, et exempla peccandi sororibus praebent. Regul. Monach. c. IX.

+) Si peccaveris in aliquo, non pudeat te confiteri illud, neque excuses te mendacio, sed genua flecte, et confitere delictum tuum et pete veniam, et condonabitur. Reg. Mon. n. XXIV.

1) Ἵνα οὖν καὶ ἡμεῖς τῆς παρ ̓ αὐτοῦ φιλανθρωπίας ἀπολαύσωμεν, ἐξομολογεῖσθαι τὰ ἑαυτῶν ἁμαρτήματα μὴ ἐπαισχυνώμεθα· μεγάλη γάρ τῆς ἐξομολογήσεως ἡ ἴσχυς, καὶ πολλὴ ταύτης ἡ δύναμις. De cruc. et latr. Hom. II. n. 3. Ποῖον οὖν ἐστι τὸ φάρμακον τῆς μετανοίας, καὶ πῶς αὐτὸ κατασκευάζεται; πρῶτον ἀπὸ καταγνώσεως τῶν οἰκείων ἁμαρτημάτων, καὶ ἀπὸ ἐξαγορεύσεως . . . ἄρα πρὸ μὲν τοῦ μαθεῖν, ὅτι ἐστι διὰ μετα νοίας ἀπολούσασθαι τὰ ἁμαρτήματα, οὐκ ἐναγώνιοι ἦτε, γνόντες ὅτι οὐκ ἐστι ἕτερον λουτρὸν καὶ ἀπεγινώσκετε ἑαυτῶν; νύνι δὲ μαθόντες δι ̓ ὅσων ἡ μετάνοια καὶ ἡ ἄφεσις καθορθοῦται, καὶ ὅτι δυνησόμεθα τὸ πᾶν ἐκφυγεῖν, ἂν βουληθῶμεν αὐτῇ χρήσασθαι δεόντως, ποίας ἄν τύχοιμεν ἄν συγγνώμης, In Heb. Hom. IX. n. 4. 5.

2) Quid timetis confiteri, et in confessione vestra cantare canticum novum cum omni terra, in omni terra, in pace catholica? confiteri times deo, ne confessum damnet? Si non confessus lates, non confessus damnaberis. Times confiteri, qui non confitendo esse non potes occultus; damnaberis tacitus, qui posses liberari confessus. In Ps. LXVI. En. n. 6. Ergo tristis es, antequam confitearis; confessus exulta, jam sanaberis. Conscientia tua saniem collegerat, apostema tumuerat, cruciabat te, requiescere non sinebat, abhibet medicus fomenta verborum, et aliquando secat, abhibet medicinale ferrum, in correptione tribulationis tu agnosce medici manus, confitere, exeat in confessione et defluat omnis sensus. Ibid. n. 7. Surge in corde tuo, procede de sepulcro tuo. Etenim mortuus in corde tanquam in sepulcro jacebas et tanquam saxo malae con

Theodorus von Heraklea1), Innocenz 2), Paulin von Nola 3), Leo der Große), Salvian +), Nilus ††), Hesychius +++), Clima

suetudinis gravabaris. Surge et procede: quid est surge et procede? crede et confitere; qui enim credidit, surrexit; qui confitetur processit. Quare processisse dicimus confitentem? quia antequam confiteretur occultus erat: cum autem confitetur, procedit de tenebris ad lucem, et cum confessus fuerit, quid dicitur ministris? quod dictum est ad funus Lazari: Solvite illum et sinite abire? Quomodo? dictum est ministris apostolis, quae solveritis in terra, soluta erunt et in coelo. In Joan. Tract. XXII. Cr. Tr. XLIX. n. 24.

1) Οὐ περὶ τῶν τὴν θάλασσαν δὲ πλεόντων ὁ λόγος, ἀλλὰ περὶ τῶν ἁμαρτίαις χειμαζομένων, εἶτα διὰ μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως τυγχανόντων γαλήνης ὡς ἐν λιμένι καὶ ἀναπαύλῃ. In Psalm. CVI, 23.

2) Caeterum de pondere aestimando peccatorum, sacerdotis est judicare, ut attendat ad confessionem poenitentis et ad fletus atque lacymas corrigentis, ac tum dimitti jubere, cum viderit congruam satisfactionem. Epl. ad Decent. c. VII.

3) Quotiescunque illi (Ambrosio) aliquis ob percipiendam poenitentiam lapsus suos confessus esset, ita flebat, ut et flere illum compelleret. Videbatur enim sibi cum jacente jacere. Causas autem criminum, quas illi confitebantur, nulli nisi domino soli, apud quem intercedebat, loquebatur, bonum relinquens exemplum posteris sacerdotibus, ut intercessores apud deum magis sint, quam accusatores apud homines. Nam et secundum apostolum circa hujusmodi hominem confirmanda charitas est, quia ipse sui accusator est, nec expectat accusatorem, sed praevenit, ut confitendo suum allevet delictum, nec habeat quod adversarius criminetur... Vocem enim eripit adversario et quasi dentes quosdam paratos ad praedam criminationis infestae peccatorum suorum confessione confringit, dans honorem deo, cui nuda sunt omnia, et qui vult vitam magis peccatorum, quam mortem. Nam et ipsi poenitenti non sufficit sola confessio, nisi subsequatur et emendatio facti, ut poenitens non faciat poenitenda. Vit. Ambr.

4) Quae (puritas) dum semper petitur, semper accipitur, nec remanet judicio condemnandum, quod fuerit confessione purgatum. Serm. XLIX. c. I. Christus Jesus hanc praepositis ecclesiae tradidit potestatem, ut et confitentibus actionem poenitentiae darent, et eosdem salubri satisfactione purgatos ad communionem sacramentorum per januam reconciliationis admitterent. Epl. LXXXIV. (Cacc.) Unde oportet unumquemque christianum conscientiae suae habere judicium, ne converti ad deum de die in

cus 1), Ifidor von Sevilla 2), Gregorius der Große 3), Johann

diem differat, nec satisfactionis sibi tempus in fine vitae suae constituat, quia periculose hac se conditione fragilitas et ignorantia humana concludit, ut ad paucarum horarum se reservet incertum, et cum possit pleniore satisfactione indulgentiam promereri, illius temporis angustias eligat, quo vix inveniat spatium vel confessio poenitentis, vel reconciliatio sacerdotis etc. Ibid. n. 5. Cum abolitionem peccati non obtineat, nisi vera confessio. Epl. ad Marcian. LXX. (Cace.) Cum reatus conscientiarum sufficiat solis sacerdotibus indicari confessione secreta; tunc enim plures ad poenitentiam poterunt provocari, si populi auribus non publicetur conscientia confitentis. Epl. CIV. (Cacc.)

†) Plurimi namque (so verderbt war seine Zeit) ac paene cuncti et rerum abundantes et conscii criminum et flagitiorum suorum non modo ea, quae admiserunt, exomologesi ac satisfactione, sed ne hoc quidem, quod facillimum est, donis saltem ac misericordia redimere dignantur. Epl. ad Salon. Epp.

++) Σώζεται ὁ κεκυφώς .... δι' ἐξομολόγησιν τὴν μετὰ πολλῆς του πεινώσεως, καὶ συντριβῆς καρδίας τῆς τὰ ἴδια πταίσματα ἐξαγορεύοντος. 1. III. Epl. XXXIII. Epl. CCXLIII. ad Charicl, Presbyt. wo er diesen ermahnt, daß er mit der Reue und dem Bekenntnisse fich begnügen, die Lossprechung ertheilen, und nicht zuerst die Erscheinung der Bekehrung im Leben abwarten wolle.

+++) Διὰ γὰρ μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως σώζεται παρ' αὐτῇ (ἐκκλησία) τὸ ὄρος τὸ Σιὼν ὅπερ δὴ καὶ ἠγάπησε. πᾶς γὰρ εἴτις σκοπεύει Θεὸν Σιὼν ovoμážeta. In Psalm. LXXVII, 68. (Corder. cat.)

1) Ης (ἐξομολογήσεως) χώρες οὐδεὶς ἀφέσεως τεύξεται. Scal. Parad

grad. IV. n. 22. cf. 59.

2) Die Menschheit fragt die sie zur Buße ermahnende personifizirte Vernunft: Id solum quaero, id solum scire volo, id nosse tantummodo cupio, si est spes in confessione, si est fiducia, si est remissio, si est venia, si est indulgentia, si est locus per poenitentiam regredi ad justitiam. Die Vernunft: Est plane . . . confessio sanat, confessio justificat, confessio peccati veniam donat. Omnis spes in confessione consistit. Synonym. II, 14. Cf. offic. II, 16.

3) Peccatum quidem in confessione prodendum est, sed augmentandum mendacio non est. Tale quidem debet esse in confessione, quale fuit in opere. In I Reg. 1. V. c. IV. n. 55. Tria quippe in unoquoque consideranda sunt veraciter poenitente, videlicet conversio mentis, confessio oris, et vindicta peccati. In I Reg. 1. VI. c. II. n. 33. Quae tamen afflic

der Fafter'), Julianus Pomerius 2), und so bis auf Innocenz III. eine ununterbrochene Reihe 3), wonach nichts unbegreiflicher ist als

tio poenitentiae ad delenda peccata tunc demum idonea est, cum sacerdotis fuerit judicio imperata, cum ab eo confitentium actibus discussis pro modo criminis onus ei decernitur satisfactionis. In I Reg. 1. III. c. V. n. 13. Cf. in I Reg. 1. VI. c. II. n. 15. 20. 33. 36. In Job. Mor, IV, 14. VIII, 20-22. IX, 44.

ة

1) Mn aioyuvdwuey tà tuāy ntaiopata drpoolsioal avevpatnois äv δρασι πρὸ τοῦ φοβεροῦ ἐκείνου καὶ φρικτοῦ κριτηρίου... εἰδὼς γὰρ ὁ σώτηρ ἡμῶν καὶ θεὸς, ὅτι νέοι βαπτιζόμενοι καὶ προβαίνοντες ἐν ἡλικίᾳ μολύνομεν διὰ τὰς ἁμαρτίας τὸν ἐξ ὕδατος καὶ πνεύματος ἐξυφανθέντα ἡμῖν χιτῶνα τῆς ἀφθαρσίας, δέδωκεν ἡμῖν πάλιν δι' οἴκειαν χρηστότητα δι' ἐξομολογή σεως καὶ μετανοίας καθαίρειν τοῦτον καὶ λαμπρὸν ἀπεργάσασθαι, ἵνα πάλιν εἰς τὸ ἀρχαῖον ἐπαναχθῶμεν ἀξίωμα, καὶ φυγῶμεν διά τῆς μικρᾶς ταύτης αἰσχύνης τῆς μελλούσης τότε γενέσθαι ἐνώπιον πάντων ἀγγέλων καὶ ἀνθρώ

.Tay ToTEL EXOT AT To Eprya auto. Serm. de conf. et poenit لاج

2) Cum vero nobis fratres quilibet peccata sua tanquam medicis vulnera, quibus urgentur, aperiunt, operam dare debemus, ut quantocius ad sanitatem deo auctore proficiant. Vita contempl. (auch Prosp. zugeschrieben) II, 7. Quorum peccata humanam notitiam latent, nec ab aliis publicata, si ea confiteri aut emendare noluerint, deum, quem habent testem, ipsum habituri sunt ultorem. Et quid eis prodest, humanum vitare judicium, cum, si in malo suo permanserint, ituri sunt in aeternum deo tribuente supplicium. Ibid.

3) Gratian. de Poenit. I. c. LX. Anast. qu. VI. or. I. de sacr. Syn. (in Basn. Thes. monum. T. I. p. 470.) Columban. lib. poenit. (Holsten. Reg. mon. I, 174.) de poenit. mensur. c. XLII. (in Bibl. PP. Lugd. T. XII. p. 23.) Zach. consult. II, 17. Elig. Hom. IV. de eo, quod Christus lavit pedes. Hom. XI. in coena domini ad popul. et poenitent. Beda in Jacob. V. Scintill. c. VIII. vita S. Patric. I. II. Pirmin. de singul. canon. l. in Galland. XII. p. 282. Egbert. excerpt. XX. Poenit. II, 4. Chrodegang. Reg. c. XXXI. XXXII. Bonif. Serm. II. n. 3. Serm. VIII. Cf. Epl. XX. XLIII. (ed. Würdtw.) Alcuin. Epl. XCVI. CCXXI. CCXXXI. Peccat. confess. n. 2. div. offic. e. XIII. Psalmor. us. n. 2. Theodulf. capitul. I. c. XXX. capit. II. Raban. Hom. de confess. de modo poenit. III, 1. 18. Hincm. Epl. XXIX. ad Carol. Calv. XL. ad Hildebold. de cavend. vitiis et virtutib. exerc. c. III. Jon. (Aurel.) inst. laic. I, 15. Niceph. (Chartophyl.) Epl. ad Theodos. Monach. I. II. III. Theodor. (Stud.) 1. II. Epl. CIII. (in Sirm. Opp. V, 430.) Serm. Cat. XXI. XXXVI.