Obrázky na stránke
PDF
ePub

des in dem Tode'). Cyrillus von Alexandrien') findet die Un

n. 1. ̓́Αν δὲ καὶ κρείσσω λαβῆς (nad ntlaffung be® Beibet), οὐκ ἀφίησί σοι τὴν ἡδονὴν ἀκέραιον εἶναι τὴν ἐκ δευτέρας διὰ τὴν ἀφέσιν τῆς προτέρας λογιζομένης σοι μοιχείας μοιχεία γὰρ ἐστι τὸ τὴν προτέραν ἀφεῖναι. Tract. non esse desperandum. n. 7. Cf. in Matth. Hom. XVII. n. 4.

1) Οςτε καν βίβλιον ἀποστασίου δῷ καὶ τὴν οἰκίαν ἀφῇ καν πρὸς ἄλλον ἀπέλθοι, τῷ νόμῳ δέδεται, καὶ μοιχαλίς ἐστι τοιαύτη .... καθάπερ γὰρ οἱ δραπετεύοντες οἰκέται, καν τὴν οἰκίαν ἀφῶσι τὴν δεσποτικὴν, τὴν ἄλυσιν ἔχουσιν ἐπισυρομένην· οὕτω καὶ γυναῖκες, καν τοὺς ἄνδρας ἀφῶσι, τὸν νό νον ἔχουσι καταδικάζοντα ἀντὶ ἀλύσεως κατηγοροῦντα μοιχείαν, κατηγοροῦν τα τῶν λαμβανόντων καὶ λέγοντα· περίεστι ὁ ἀνὴρ ἔτι, καὶ μοιχεία τὸ για νόμενον ἐστι . . . . . καὶ πότε, φυσὶν, ἔξεσται αὐτῇ δευτέροις ὁμιλῆσαι γαμοις, πότε; ὅταν τῆς ἁλύσεως ἀπαλλαγῇ, ὅταν ὁ ἀνὴρ τελευτήσῃ. De libell, repud. n. 1.

.....

2) ̓Αλλ' εἴπερ ἔλοισθε τοῦτο λέγειν τὸ, ἕνεκεν τίνος διεμαρτύρετο ( Mal. II, 14.) καὶ προςτέταχε μὴ δεῖν ἀποπέμπεσθαι τὴν συνῳκισμένην, ἐρῶ πρὸς ταῦτα κἀγὼ, ἐννόησον ὅτι αὕτη κοινωνός σου, καὶ γυνὴ διαθήκης σου, τουτέστιν ὁμοσαρκός σοι καὶ κατὰ νόμον συνῳκισμένη, καὶ οὐκ ἄλλως αὐτὴν δεδημιούργηκε θεός. ἐστι δὲ οἶμαι καὶ ὑπόλειμμα πνεύματος αὐτοῦ, καὶ μονονουχὶ συγκέκραταί πως ὁ ἀνὴρ σαρκικῶς τε καὶ ψυχικῶς τῇ κατὰ νόμον λατρεία συνηρμοσμένη. καὶ ὡςπερ ἐν γεγόνασι σῶμα· οὕτω τρόπον τινα καὶ μία ψυχή, συνδεούσης αὐτοὺς ἀγάπης, καὶ νόμου θείου συλλέγον τος ὁμοψυχίαν. ὑπόλειμμα τοίνυν πνεύματος τοῦ ἀνδρὸς τὴν γυναῖκα καλεῖ, καὶ οἱονεὶ μέρος τῆς αὐτοῦ ψυχῆς, διάτε τὴν ἔνωσιν, τὴν ἀγάπην ομοψυ χίᾳ· μὴ τοίνυν παρὰ τοῦ δέοντος ἰόντες λόγου καταιτιᾶσθε θεόν, ὡς τάχα που καὶ ἀδίκως ἐπιπλήττοντος τοῖς ἀποπέμπουσι τῆς ἑστίας γυναῖκα νεότη τος καὶ διαθήκης καὶ πνεύματος κοινωνὸν, καὶ ἑνωθεῖσαν σαρκικῶς· οἶμαι δε ἔγωγε τὸν σοφώτατον Παῦλον κεκινημένον ἐντεῦθεν ἐπιστεῖλαι τοῖς πεπιστευκόσιν εἰς Χριστὸν δέδεσαι γυναικί; μὴ ζητεῖ λύσιν. ἔφη δήπου καὶ αὐτὸς ὁ σωτήρ, ὃς ἀπολύσῃ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ παρεκτός λόγου πορνείας, ποιεῖ αὐτὴν μοιχευθῆναι καὶ ὁ ἀπολελυμένην γαμήσας μοιχᾶται ... ὅ οὖν Θεός συνέζευξεν, ἄνθρωπος μὴ χωριζέτω. καὶ φυλαξάσθε ἐν τῷ πνεύματι ὑμῶν, καὶ οὐ μὴ ἐγκαταλίπετε. τοῦ νόμου δὲ σαφῶς καὶ ἀναφανδόν διηγο ρευκότος ἐξεῖναι τοῖς ἐθέλουσι προςρίπτειν ταῖς συνηρμοσμέναις βιβλίον ἀποστασίου καὶ ἀνεγκλήτως ἀπαλλάττεσθαι τῆς συνωκισμένης, ἐδόκει πως ἀντι φέρεσθαι τοῖς πάλαι τεθεσπισμένοις διὰ τῆς τοῦ προφήτου φωνῆς ἄγοντος ὑπὸ δίκην, καὶ παρανομίας ἔγκλημα καταγράφοντος τοῦ τολμῶντος προς άγοιν καὶ ἀπονοσφίζεσθαι γυναικὸς οἰκονομικώτατα τοίνυν διὰ τῶν προκει

auflösbarkeit der Ehe in deren Natur und Begriff begründet, wie bei Christus und dem Apostel, so auch schon bei Malachias verkündet, dessen Strafandrohung wegen der Scheidung er mit der mo faischen Ermächtigung zu derselben in Einklang zu bringen sucht. So spricht sich derselbe für die Entlassung der Ehebrecherin aus 1), nirgend aber verstattet er eine neue Vermählung. Theodoret kennt wiederum nur eine Auflösung des Ehebandes in dem Tode, jede Wiedervermählung eines Gatten bei Lebzeiten des andern für unerlaubt 2); Victor, Presbyter von Antiochia, erklärt den für einen Ehebrecher, welcher bei Lebzeiten der Einen eine Andere nimmt 3). Theodor der Studite erinnert, daß Christus denjenigen, welcher eine ihm gesegmäßig verbundene Frau entläßt, als Ehebrecher brandmarke). Theophylakt eben so, daß Christus die Ehe für unauflöslich erklärt habes). Eben so die lateinischen Väter und Kir

μένων οὔτε ἀπρακτον ἀποφαίνει τὴν ἀρχαίαν ἐντολὴν, οὔτε μὴν ἀνοσίων ἐγχειρημάτων αὐτὴν ποιεῖσθαι πρόφασιν ἐπιτρέπει τισὶν. οὐ γὰρ ἐπειδήπερ, φησιν, ἐφῆκεν ὁ νόμος δίδοσθαι τὸ βιβλίον, διὰ τοῦτο καὶ ἂν ἀνεύθυνοι δίδοντες ὑμεῖς, ἵνα ταῖς ἀλλοφύλοις προςκέοισθε γυναίξιν κ. τ. λ. In Mal. n. XXVIII.

1) De ador. Spirit. et verit. I. VIII. p. 383. T. I. Aubert.

2) Καὶ πειρᾶται μὴν ἀφραγή φύλαξαι τοῦ γάμου τὴν ζεύγλην συγκατιών δὲ τῇ ἀσθενείᾳ τῷ χωριζομένῳ νομοθετεῖ τὴν ἐγκράτειαν καὶ ταύτῃ κωλύων τὴν τοῦ γάμου διαίρεσιν· ἀπείργων γὰρ ἑτέρῳ συνάπτεσθαι πρὸς τὸν πρότερον γάμον ἐπανελθεῖν μέρος ἑκάτερον συνωθεῖ. In I Cor. VII, 11. Cf. in Rom. VII, 3.

3) Διὰ τοῦτο μοιχᾶται ἐπ' αὐτὴν, τουτέστιν ἐπὶ τὴν δευτέραν, ἣν ἐπειςάγει τῇ κατὰ φύσιν αὐτῷ συνημμένῃ· τὸ δὲ αὐτὸ καὶ ἡ γυνὴ οὐκ ἰδίῳ σύν εστιν ἀνδρὶ, ἐὰν τὸν ἴδιον καταλίπη, καὶ ὁ μὲν νόμος τὴν προφανῆ μοίχειαν ἀπεκώλυσεν, ὅτε τὴν συνοικοῦσαν ἑτέρῳ τις διαφθείρη· ὁ δὲ σωτὴρ καὶ τὴν οὐχ ὁμολογουμένην παρὰ πᾶσιν οὐδὲ γινωσκομένην τῇ φύσει δὲ διελεγχομέν νην. In Marc. Χ, 11. 12.

4) 1. I. Epl. XXII. Cr. XXΧΙ.

5) Αἰτίαν γὰρ ἀνθρώποις μετὰ τῆς γυναικὸς τὴν ἀδιάσπαστον ἔνωσιν λέγει. In Malth. XIX. Ὅρα δὲ τί λέγεται, ὅτι ὁ Θεὸς οὐ θέλει πολυγκ μίαν, ὥςτε ταύτην μὲν καταλιμπάνειν, ἑτέραν δὲ ἄγεσθαι γυναῖκα, καὶ πάν λιν ταύτην καταλιμπάνειν, καὶ ἑτέρᾳ κολλᾶσθαι· εἰ γὰρ τοῦτο ἦν, ἐποίησεν ἂν ἕνα μὲν ἄνδρα, πολλὰς δὲ γυναῖκας. In Marc. X. Αποκρίνεται

...

[ocr errors]

chenschriftsteller. Tertullian bezeichnet es als Gesetz und Praris der Christen, im Falle der Scheidung keine neue Ehe einzugehen 1), entwickelt, wie Christus, welcher eine Scheidung und eine neue Ehe zu schließen und die Heirath einer Geschiedenen als Ehebruch vers dammt, darin mit Moses nicht in Widerspruch stehe (Marcion. IV, 34.), der Apostel eine Scheidung, aber keine Auflösung der Ehe zugebe). Die Ueberzeugung des Cyprian erhellt aus seinem für Quirin verfaßten christlichen Religionshandbuch, wo er mit den Worten des Apostels dessen Lehre von der Unauflösbarkeit der Ehe wiedergibt 3). Lactantius erklärt die Heirath einer Entlassenen unbedingt für Ehebruch *). Hilarius bemerkt, wie Christus das alte Ehegeseg auf alle Weise verbeffert, nur für den Fall der Untreue Scheidung erlaubt, die Heirath der Geschiedenen für Ehebruch') erklärt habe, und verweist wegen der chriftlichen Matri

αὐτοῖς λέγων· ὅς ἐὰν ἀπολύσῃ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ γαμήσῃ ἄλλην, μοῖς χός ἐστιν αὐτῆς τῆς δευτέρας· ὁμοίως οὖν καὶ ἡ γυνὴ μοιχαλίς ἐστι, ἀφεῖσα τὸν ἴδιον ἄνδρα καὶ ἑτέρῳ συζυγεῖσα. Ibid.

1) Sed illi (die Heiden) etiam non repudiantes adulteria commiscent; nobis etsi repudiemus, ne nubere quidem licet. Monog. c. IX.

2) Christi apostolus, cum praecipit, mulierem a viro non discedere, aut si discesserit manere innuptam, aut reconciliari viro, et repudium permisit, quod non in totum prohibuit, et matrimonium confirmavit, quod primo vetuit disjungi, et si forte disjunctum voluit reformari. Adv. Marc. V, 7.

3) Uxorem a viro non recedere, aut si recesserit, innuptam manere. Testim. III, 90.

4) Sed tamen nequis divina praecepta circumscribere se putet posse, adduntur illa, ut omnis calumnia et occasio fraudis removeatur, adulterum esse, qui a marito dimissam duxerit, et eum, qui praeter crimen adulterii uxorem dimiserit, ut alteram ducat; dissociari enim corpus et distrahi deus noluit. Div. inst. VI, 23.

5) Aequitatem in omnes concilians manere, eam maxime in conjugiorum pace praecipit, legi addens plura, nihil demens. Nec jam profectus argui potest. Nam cum lex libertatem dandi repudii ex libelli auctoritate tribuisset, nunc marito fides evangelica non solum voluntatem pacis indixit, verum etiam reatum coactae in adulterium uxoris imposuit, si alii ex discessionis necessitate nubenda sit, nullam aliam causam desinendi a conjugio praescribens, quam quae virum prostitutae uxoris societate polluerit. In Matth. comm. c. IV. n. 22.

moniallehre auf Paulus1). Hieronymus gab in dem Briefe an den Presbyter Amandus, welcher ihm unter andern auch die Frage gestellt hatte, ob nicht in irgend einem Falle das Weib den Mann verlassen und einen andern nehmen könne, mit Beziehung auf 1 Cor. VII. die Antwort, daß es unter keiner Voraussetzung einer Frau erlaubt sey, bei Lebzeiten ihres Mannes einem andern sich zu ver mählen, durch die Worte des Apostels sey jede Ausnahme und Ausflucht kurz und ganz abgeschnitten 2). Anderwärts stimmt er in Bezug auf das ehebrecherische Weib für Entlassung, weil fie das Eine Fleisch zerrissen, und die Schrift den einen Thoren nennt, welcher eine Ehebrecherin behält, fügt aber sogleich die Bemerkung hinzu, wie lange die Entlassene lebe, dürfe keine andere genommen werden, damit nicht unter dem Vorwande des Ehebruchs eine Uns schuldige weggeschickt und eine andere genommen werde, weßhalb auch derjenige, welcher eine Geschiedene nehme, als Ehebrecher zu betrachten sey). Welche Verpflichtung das Weib dem Manne

1) In Matth. comment. c. XIX. n. 2.

2) Omnes igitur causationes apostolus amputans apertissime definivit, vivente viro adulteram esse mulierem, si alteri nupserit. Nolo mihi proferas raptoris violentiam, matris persuasionem, patris auctoritatem, propinquorum catervam, servorum insidias atque contemptum, damna rei familiaris. Quamdiu vivit vir, licet adulter sit, licet sodomita, licet flagitiis omnibus coopertus et ab uxore propter haec scelera derelictus, maritus ejus reputatur, cui alterum virum accipere non licet. Nec apostolus haec propria auctoritate decernit, sed Christo in se loquente, Christi verba secutus est, qui ait in Evangelio: Qui dimittet uxorem suam excepta causa fornicationis, facit eam moechari, et qui dimissam acceperit, adulter est. Animadverté, quid dicat: Qui dimissam acceperit, adulter est, sive ipsa dimiserit virum, sive a viro dimissa est, adulter est, qui eam acceperit. Epl. ad Amand. Cf. Grave pondus uxorum, si excepta causa fornicationis eas dimittere non licet: quid enim si temulenta fuerit, si iracunda, si malis moribus, si luxuriosa, si gulosa, si vaga, si jurgatrix, si malefica, tenenda erit hujusmodi? Volumus, nolumus, sustinenda est. Cum enim essemus liberi, voluntarie nos subjecimus servituti. Videntes ergo apostoli grave uxorum jugum, proferunt motum animi sui et dicunt: Si ita est causa homini cum uxore, non expedit homini nubere. In Matth. XIX, 10.

3) Ubicunque ergo est fornicatio aut fornicationis suspicio, libere

gegenüber habe, dieselbe habe der Mann gegen das Weib, was immer die weltlichen Geseze darüber anders bestimmen mögen '). Ambrosius belehrt den Katechumenus mit Beziehung auf 1 Cor. VII, 27. furzweg, bei Leben seines Weibes dürfe er keine andere nehmen 2). Augustin erkennt als unterscheidenden Charakter der christlichen Ehe die Unauflösbarkeit zu und leitet dieselbe aus deren sacramentlicher Dignität ab 3), vergleicht damit den unvertilglichen

uxor dimittitur. Et quia poterat accidere, ut aliquis calumniam faceret innocenti, et ob secundam copulam nuptiarum veteri crimen impingeret, sic priorem dimittere jubetur uxorem, ut secundam prima vivente non habeat. Quod enim dicit, tale est: Si non propter libidinem, sed propter injuriam dimittis uxorem, quare expertus infelices priores nuptias novarum te immittis periculo? Nec non quia poterat evenire, ut juxta eandem legem uxor quoque marito daret repudium, eadem cautela praecipitur, ne secundum accipiat virum. Et quia meretrix et quae semel fuerat adultera, opprobrium non timebat, secundo praecipitur viro, quod si talem duxerit, sub adulterii sit crimine. In Matth. XIX, 9.

1) Praecepit dominus uxorem non debere dimitti, excepta causa fornicationis, et si dimissa fuerit manere innuptam. Quidquid viris jubetur, hoc consequenter redundat in foeminas. Neque enim adultera uxor dimittenda est, et vir moechus retinendus . . . . Aliae sunt leges Caesarum, aliae Christi; aliud Papinianus, aliud Paulus noster praecipit. . . . Apud nos, quod non licet foeminis, aeque non licet viris, et eadem servitus pari conditione censetur. Epl. ad Ocean. de mort. Fabiol.

2) Non licet tibi, uxore vivente, uxorem ducere. De Abrah. I, 7. n. 59. Cf. in Luc. 1. VIII. n. 2. 4. 9.

3) Quomodo autem viro possit esse licentia ducendae alterius, si adulteram reliquerit, cum mulieri non sit nubendi alteri, si adulterum reliquerit, non video. Quem non intentum facit, quid sibi velit tanta firmitas vinculi conjugalis? Quod nequaquam puto tantum valere potuisse, nisi alicujus rei majoris ex hac mortali infirma mortalitate hominum quoddam sacramentum adhiberetur, quod descientibus hominibus atque id dissolvere cupientibus inconcussum illis maneat ad poenam. Si quidem interveniente divortio non aboletur illa confoederatio nuptialis; ita ut sibi conjuges sint etiam separati, cum illis autem adulterium committant, quibus fuerint etiam post suum repudium copulati, vel illa viro, vel ille mulieri. Nec tamen nisi in civitate dei nostri, in monte sancto ejus talis est causa cum uxore. Bon. conjug. c. VII. Cf. XXIV. Nupt. et conc. I, 10. 17. fid. et opp. c. VII. n. 10. Gen. lit. IX, 7. n. 12. Hier bezeichnet er als

« PredošláPokračovať »