et nonnulli typis excusi. Alii persentis. Lamb. Forte persentis. Gif. Persentis; ut in præcedente versu perspicis præsentis Lambini admitti non debet. Creech.

26 Sed quoniam docui, &c.] Vss. 7. breviter recenset ea quæ in præcedentibus libris disputaverat. Primo et secundo libro atomorum naturam, affectiones, motus denique et concilia absolverat; in tertio principia animæ, animamque ipsam tam corpori conjunctam, quam a corpore separatam consideraverat; et deinde vss. 13. hujus libri quarti argumentum complectitur, viz. aget de simulachris, quæ veluti membranæ corticesque corporum a rerum superficie perpetuo fluunt, nobisque illarum species et figuras deferunt; si sincera integraque adveniant, tum res veras percipimus; si mutilata, inversa, aut cum aliis conjuncta, inde centaurorum,

et aliorum id genus monstrorum phantasmata; aliquando etiam, (namque animæ cum corporibus intereunt) mortuorum spectra. Creech.

31 Cum corpore compta] Sic sup. 3. 260. 'Quibusque Compta modis vigeant.' utrobique tamen quidam legi volunt juncta. Lamb. Adi Emendationes ad 3. 260. Ceterum cum videam volumen paulo amplius excrescere quam speraram, decrevi me aliquanto etiam, quam antea, brevi orem esse debere. Fab. Copta, seu coapta Faber: ut et 3. 260. 'Quibusque Copta modis vigeant.' Creech. Nibil certius Fabri emendatione, quam nemo mihi vitio vertet, si receperim, quid enim est compta cum corpore?' Natus error est ex virgula a librariis ducta super literam p, ut passim fieri solet, scriptum videlicet fuerat copta vel copta sine virgula, ibique, eam amissam putantes librarii, reposuerunt compta. Est vero copta, pro coapta, et ita contrahere voces amat Lucretius. Haverc.

32 Ordia prima] Primordia. Lamb.

33 Nunc agere incipiam, &c.] Nunc de simulacris seu imaginibus disputare meditatur, quæ εἴδωλα et τύποι nominantur ab Epicuro apud Diog. Laërt. Καὶ μὲν καὶ τύποι ὁμοιοσχήμονες τοῖς στερεμνίοις εἰσὶ, λεπτότησιν ἀπέχον. τες μακρὰν τῶν φαινομένων, &c. τούτους δὲ τοὺς τύπους εἴδωλα προσαγορεύομεν. i. e. Atqui et formæ sunt simili figura præditæ, atque ipsa solida corpora, subtilitate et tenuitate longe distantes ab iis quæ oculis cernuntur, &c. has autem formas, idola, i. e. simulacra, seu imagines appellamus.' Lamb.

33 Vehementer attinet] Verum est; nihil enim excogitari potuit commodius ad explicandam Epicuri rationem. Fub.

34 Rerum simulacra, &c.] Dictum est ad lib. 1. spectra' Latinis. Fab. Intelligit species rerum, quas vulgo intentionales vocant, εἴδωλα, τύπους, Sμévas, membranulas, effluvia ex su.. perficie corporea, quæ ex omnibus omnino rebus perpetuo emanant, et animos impellunt. Latinis 'spectra,' 'figuræ,'' imagines,'' effigies :''quarum incursu,' ut inquit Cicero ex Epic. 1. de Fin.' non modo videmus, sed etiam cogitamus.' Creech.

35 Membranæ, &c.] Inde iμevwdeîs a Græcis scriptoribus dicuntur; vulgo I species intentionales.' De iis ita agit Lucretius, nihil ut Physico homini jucundius esse possit. Fab.

Summo de corpore rerum] I. e. de summa et extrema rerum circumcæsura, de extremis lineamentis rerum. Lamb.

36 Derepta] I. e. detractæ. Sic autem legendum est, et ita scriptum reperi in libris manuscr. de quo verbo alibi diximus. Lamb.

Ultro citroque] Libri manuscr. habent ultroque citroque: quos non sequor. Lamb. Ultroque, citroque, ita vet. libri. Vulgati: ultro citroque. Gif.

39 Simulacraque luce carentum] Virg. Georg. 4. 255. Tum corpora luce

carentum Exportant tectis.' ibid. 472. 'Umbræ ibant tenues, simulacraque luce carentum.' Lamb.

'Quo nunc

40 Horrifice] 2. 609. insigni per magnas prædita terras' Horrifice fertur divinæ Matris imago.' Creech.

41 Ne forte animas] Hoc dico, esse simulacra quædam, &c. ne forte putemus, animas, &c. Lamb. Huc tendit Lucretius; nam ex instituto Epicuri τὰ φυσικὰ perlustranda existimabat, ideo tantum, ut animi hominum superstitionis vinculis expediri possent facilius. Fab.

42 Aut umbras inter v. vol.] Virg. En. 10. 641. 'Morte obita qualeis fama est volitare figuras, Aut quæ sopitos deludunt somnia sensus.' Lamb.

43 Neve aliquid nostri post mort.] Hæc erat Epicuri sententia, mortem nihil ad nos pertinere. Nam quid. quid bonum et malum est, inquit, in sensu est. At mors, privatio sensus est. Ex quo fit, ut hæc cognitio et perceptio, nihil ad nos mortem pertinere, fructum vitæ dulcem ac jucundum nobis reddat, non addens tempus infinitum, sed immortalitatis cupiditatem demens. Nihil enim est in vita mali ei qui cognoverit et penitus comprehenderit, nihil esse in non vivendo mali. Itaque inanis est is, qui dicit, se mortem extimescere, non eo quod dolore afficiet, cum aderit, sed eo quod dolorem afferat impendens et futura. Nam quod adest, dolore non afficit: quod exspectatur, incassum afficit. Quod igitur malorum omnium horribilissimum est, mors, nihil ad nos, quoniam cum quidem sumus, tunc non adest: cum vero mors adest, tunc non sumus. Neque igitur ad vivos, neque ad mortuos pertinet: quoniam illos quidem non attingit, hi autem esse desierunt. Lamb.

6

45 In sua discessum dederint primordia] I. e. in sua primordia resoluta sint, et discesserint. quod docuit lib. 1. idemque approbat Eurip. 'IKETíd. Οθεν δ ̓ ἕκαστον εἰς τὸ σῶμ ̓ ἀφίκετο, Ενταῦθ ̓ ἀπῆλθε. πνεῦμα μὲν πρὸς αἰθέρα, Τὸ σῶμα δ' εἰς γῆν. οὔ τι γὰρ κεκτήμεθα Ημέτερον αὐτῶν, πλὴν ἐνοικῆσαι βίον. Κἄπειτα τὴν θρέψασαν αὐτὸ δεῖ λαβεῖν. i. e. Unde autem unumquicque in corpus pervenit, eo discessit, spiritus ad æthera, seu cælum, corpus ad terram. Nihil enim nostrum ipsorum possidemus, nisi ut vitam incolamus, tanquam inquilini. Deinde terram, quæ aluit, corpus capere oportet.' Lamb. Dederunt, ita conjectura ductus emendavi; in aliis dederint. Ita et inf. hoc lib. 971. Gif.

46 Dico igitur rerum effigias] Quæ vs. 34. simulachra,' jam'effigias rerum,' tenues figuras,' 6 membranam,' et corticem' appellat; eaque mitti a rerum superficie vss. 5. asserit et deinde vss. 19. hoc modo probat: Res multæ (idque ipsi oculi agnoscunt) e se mittunt corpora, quædam rara et tenuia, sic lignum fumum, calorem ignis; quædam spissa magis et compacta, sic cicada et serpentes pelles suas. Quis autem tenuia quædam simulachra avolare a rerum superficie dubitet, cum videat spissa magis et solida deponi? Præsertim cum sint minuta corpuscula in rerum superficie seu prima fronte collocata, quæ facile sese expedire possunt et avolare. Epicurus ipse: Καὶ μὲν καὶ τύποι ὁμοιοσχήμονες τοῖς στερεμνίοις εἰσὶ, λεπτότησιν ἀπέχοντες μακρὰν τῶν φαινομένων· τούτους δὲ τοὺς τύπους εἴδωλα προσαγορεύομεν. Creech.

Effigias] Sic habent libri manuscr. Plaut. Rud. 2. 4. 7. 'Proh dii immortales, Veneris effigia hæc quidem est.' Lamb. Ita libri vet. Vulg. effigies. Gif.

47 Summo de cortice earum] Sic omnes vett. fere. Vulg. corpore. Gif. Mss. quidam habent effugias, quasi diceret Lucret. minimum hoc esse, quod Orcum non subiret, neque annihilareretur; verum superstes effugeret interitum reliquarum partium. Sed præfero vulg. lect. quam ipse confirmat, nam mox vs. 83. cum corpore fucum Mittunt, effigias quoque debent mittere tenueis.' et concludit esse vs. 103. Sunt igitur tenues formarum consimilesque Effigiæ.' Hav.

Summo de corpore earum] Secutus sum cod. Vaticanum: nam ceteri habent summo de cortice: quam scripturam rejeci, quia ferri non potest. eam tamen tuetur Zoilus, ne sit sui dissimilis. Atqui se ipsa refellit. Nam quid ineptius, quam ita loqui, effigias tenueis ab rebus mitti, de summo earum cortice; quæ effigiæ sunt nominandæ membrana,' aut 'cortex?' Adde quod " summo de corpore' idem valet quod and Tŷs σωμάτων ἐπιπολής. quibus verbis utebatur Epicurus, quæ Latine reddita, significant de extremo corporum libramento,' sen 6 de corporum extre`mitate,' sive, ut vulgus loquitur, de superficie.' Lamb. Unde et pλoiwdeîs vocatæ sunt. Fab. Recte, si unquam alias, Lambinus Gifanium cum suo cortice e Codd. desumpto castigat. 'Effigies' viz. de rerum cortice, nominanda est' cortex :' quid ineptius? Epicurus autem hæc simulachra excitat ἀπὸ τῆς σωμάτων ἐπιπολῆς. Vid. etiam vs. 35. et vs. 62. Creech.

48 Quæ quasi membrana, vel cort.] Profert hunc vs. Nonius Marcell, ubi docet nomen " cortex' interdum reperiri generis fæminei: et præterea illum Virgilian. Ecl. 6. 63. Tum Phaetontiadas musco circumdat amaræ Corticis.' membrana autem legitur apud Nonium, non membranæ ; neque nos movere debet syllaba ultima na brevis. Lamb. Ita scripsi ex Nonio,

Cortex. In libris membrane. Gif.

51 Id licet hinc] Hinc, i. e. ex iis quæ deinceps dicturus sum. Lamb.

52 Principio quoniam] Primum argumentum, quo probat esse rerum imagines, est a simili. Multæ res (inquit) mittunt ex se corpora quædam partim diffusa et tenuia et rara, ut lignum in ignem conjectum mittit fumum, ignis vaporem seu calorem : partim magis contexta et spissa, ut cicada tunicas tenueis æstate ponunt: sic et imagines a rebus fluunt. Lamb.

In rebus apertis] Manifestis, et quæ sunt in promptu. Lamb.

55 Olim] Aliquando, Toré. Lamb.

56 Cum veteres] Al. Cum tereles. Lamb. Veteres, teretes, et ita etiam inf. 5. 801. Gif. Teretes, alii: et pro æstate, ætate, frustra. Creech.

6

་

60 Illorum spoliis, &c.] Profert hunc versum Nonius in voce vepres,' docens esse et masculini generis, ut apud Virg. Æn. 8. 645,' sparsi rorabant sanguine vepres,' et fœminini, ut hic profert et in voce spolia.' Sed quæri potest, cur, cum dixerit lubricam serpentem exuere vestem in spinis; subjungat, Illorum spoliis; videbatur enim dicere debuisse, Illius spoliis, aut certe mutato duntaxat numero, quod sæpe fieri solet, Illarum, nempe serpentium lubricarum ; nisi ita dicamus, illorum, nempe cicadarum, vitulorum, et serpentium. Lamb. 'Exuvias' Virg. 'senectam' alii, Græci yîpas dixerunt. Virgilii locus hinc expressus, est Æn. lib. 2. 471. Qualis ubi in lucem coluber, mala gramina pastus, Frigida sub terra tumidum quem bruma tegebat, Nunc positis novus exuviis, nitidus. que juventa,' &c. Preig.

61 Hæc quoniam] I. e. Quæ quoniam. Creech.

64 Ostendi est] Ita in veteribus nostris et aliis veteribus. Ex uno Codice Lambinus: hiscendi. Vulg. ostendit. Gifan. Hiscendi est nulla pot. Magnam profecto gratiam de

bemus codici Bertiniano et Memmi. ano: quorum beneficio hic locus restitutus est: nam ceteri libri scripti nihil me juverunt, nisi quod in eis legitur partim ostendi est, partim hostendi est. Vulgati autem, in quibus legitur partim ostendit, partim ostendi est, multo sunt depravatiores. Hæc igitur est recta scriptura, et germana Lucretiana, hiscendi est nulla potestas: quæ hoc significat: nihil posse dici, nullamve causam afferri, quare illa quæ cernuntur, nempe membranæ de vitulis nascentibus, tunica de serpentibus et cicadis, fumus de ligno, et similia, magis cadant et defluant de rebus, quam quæ sunt pertenuia et persubtilia, ut imagines. 'Ne hiscere quidem licet:' hyperbole. Sic Plato lib. a. de legib. àpaσía îμãs λaμBável. loquendi impotentia nos corripit hiscere non possumus.' Hæc Zoilus non probavit. Quid mirum? Palato corrupto etiam quæ dulcia sunt, amara videntur. Est autem 'hiscere,' os aperire, hiare. Cic. Philipp. 3. Respondebisne ad hæc, aut omnino hiscere audebis?' Arnob. lib. 1. Adv. Gent. Ipsa denique si animantia muta hiscere potuissent,' &c. Idem lib. 4. 'Experiri volumus, et cupimus scire, an mutire, an hiscere Deorum in mentione possitis, an concipere eos mente, quos in animis vestris nullius scripti informaverit notio.' Ov. Met. 13. 230. 'Non Telamoniades etiam nunc hiscere quicquam Audet.' Lamb. Ne hiscere quidem licet; nulla omnino ratio reddi potest. Ita ex optimis Codd. Lambinus, et vani isti qui ostendi præferunt. Creech.

67 Et con forma servare figuram] Sic vet. libri. In aliis veteribus: cum forma, etiam bene. Ita vs. 98. ' Quandoquidem,' &c. Et vs. 85. 'sunt igitur jam formarum,' &c. Et vs. 103. sunt igitur tenues,' &c. Vulgati: Solitum et formæ. Lamb. veterem. Gif. Veterem et formæ serv.

fig. Videtur hæc quidem scriptura integra et plana: sed tamen libri scripti alii habent: Quo fuerint, et cum formæ servare figuram. alii, veterem formæ, &c. lacuna interjecta inter duas voces veterem et forma. Vati canus neque habet vocem veterem, neque solitam, quæ reperitur in vulgatis. Memmian. sic: Quo fuerint et cum forma servare figuram. Unde mihi suspicio injecta est, hunc locum mendo non vacare, et vocem solitam esse adjectam, ut fortasse sit ita legendum, Quo fuerint et conformem, seu potius, consimilem servare figuram. Hic Zoilus ab ingenio suo non discedit. Commemorat enim, quod a me est editum quæ in Scholiis notata sunt, tacet, βασκάνου πρᾶγμα ποιῶν. legendum tandem censet, con forma servare figur. fortasse non male: nolim enim conjecturis ejus taleis notas apponere, ne si eas quidem improbem, qualeis ille solet meis: ‘male,'

pessime,' ' ineptissime,' 'mendosissime.' Lamb. Veterem et formæ. alii, Solitam, quidam et consimilem, seu et conformem: Gifanius, et con formæ servare figuram. viz. conservare. 'Forma' autem secundum Epicurum est id quod in corporis superficie continenter remanet, ipsa imagine tanquam spolio continenter avolante: aliquid viz. coloris solido inhæret, aliquid derasum transfertur, quod sit simulachrum. Creech.

68 Et multo citius, &c.] Agit hoc loco Lucretius de speciebus, quæ vulgo 'Intentionales' ideo dicuntur, quod Barbari, qui has literas tractabant, Intentionem,' pro intellectione usurpabant; quia scilicet in re physica non est ut quidquam sine illis intelligas. Ait autem Poëta, 'summis in rebus multa minuta corpora esse, quæ jaci possint,' &c. Et revera longe plurima esse ea debent; alioqui unde tandem perenne illud specierum effluvium foret? Quare fieri nulla ratione potest, quin in his

versibus error sit: Et multo citius, quanto minus endopediri Pauca queunt, ut sunt in prima fronte locata. Vides eam esse Lucretii sententiam, corpora multa minuta esse in summis rebus, quæ quanquam sint multa, tamen tanto citius jaciuntur, quanto minus impediri possunt pauca. Id autem dicere non modo inconstantis hominis est, sed ejus etiam qui rei physicæ imperitissimus sit. Quid enim? Modo ait, modo negat,' ut ille Comici servulus. Itaque non, pauca legi, sed parva, necesse est. Pergit enim; et, multa profundi ex rebus corpora ut probet, hos versus scribit: Nam certe jaci atque emergi multa videmus, Non solum ex alto, penitusque, ut diximus ante, Verum de summis,' &c. Fab.

69 Ut sunt] Ita malim ex Vet. lib. quam et. Gif.

70 Jacier ac tergere] In vet. libris : jacere ac mergiri, corgeri, ciergiri. Vul gati: jaculari. Jacier rectum est. De tergeri dubito. Lambinus emergere. Vide Indicem. et sup. 1. 210. Gifan. Nam certe jaci, atque emergere multa. Cum reperissem in codicibus manuscr. hunc versum mire depravatum; sed ita, ut obscura quædam apparerent scripturæ veteris vestigia, sic excudendum curavi. Sic autem habent cod. Bertinian. et Memmian. Nam certe jacere, ac mergiri, &c. alii, Nam certe jacere ac cergiri, &c. vulgati autem, Nam certe jacere et jaculari, &c. ex quibus scripturis hanc feci, Nam certe jaci, atque emergere. Quod si quis malet ita reponi, Nam jacier certe, atque emergere (seu emergi) multa videmus. non pugnabo; satis est mihi lectori ingenioso scripturam veterem exposuisse, ut ex ea veram eliciat. Cum hæc jam scripsissem, Adr. Turneb. Adv. 7. 12. scripsit, sibi videri legendum, Nam certe jacere, ac tergeri multa videmus, &c. cui in eo, quod tergeri restituit, assensus sum in secunda editione :

jacere autem non probavi: est enim verbum activum, nec cum 'tergeri,' aut cum 'emergere' cohærere potest. tergeri autem interpretor eradi, excerpi. emergere tamen non est fortasse rejiciendum, neque a scriptura antiqua admodum abhorret. Judicet lector. Licet etiam fortasse legere, Nam detergeri, atque emergere, sive, atque emergi multa videmus, &c. Omnino enim, ne quid dissimulem, adverbium 'certe' hic me suboffendit. Quod autem Zoilus noster vult legi, Nam certe jacier ac tergeri, &c. Dii male faciant isti belluæ, qui taleis numeros ac taleis versus adscribat huic politissimo poëtæ. Lamb. Vs. 15. confirmat quod superiori argumento assumserat idque probat experimento, quo constat colores ita delibrari a summis corporibus, ut imaginum quoque direptionem arguant: quippe vela theatris intenta totum scænæ apparatum populumque spectantem suo colore perfundunt: Nam jacier certe, atque emergere: Gassendus: Alii, Nam certe jaci ac tergeri: vel, Nam detergeri atque emergere. Creech. Jo. Fred. Gronovius Observ. 2. 7. superscriptam lectionem Ms. Voss. vet. approbans, legi vult jacere (videlicet sese) ac invergi. prout verbum illud de liquidis effusis usurpatur a poëtis. Virg. Æn. 6. 244. 'invergit vina sacerdos.' aliisque ; quorum loca illustrat ibidem vir doctiss. quibus addi potest Ovid. in Met. 7. 246.

Tum super invergens liquidi carchesia Bacchi, Æneaque invergens tepidi carchesia lactis.' et ipse Lucret. 5. 1007. 'Illi inprudentes ipsi sibi sæpe venenum Vergebant.' qui ad sensum hujus loci accommode admodum pari significatu verbi 'vergere' seu vergi' utitur 2. 212. ' Sol etiam summo de vertice dissupat omneis Ardorem in partes, et lumine conserit arva: In terras igitur quoque solis vergitur ardor.' Sed tamen, quum in omnibus Mss. constanter