posces ante diem librum cum lumine, si non
intendes animum studiis et rebus honestis,
inuidia uel amore uigil torquebere. nam cur,
quae laedunt oculum, festinas demere: siquid
est animum, differs curandi tempus in annum?
dimidium facti qui coepit, habet: sapere aude;
incipe! uiuendi qui recte prorogat horam,
rusticus expectat, dum defluat amnis: at ille
labitur et labetur in omne uolubilis aeuom.

quaeritur argentum puerisque beata creandis
uxor, et incultae pacantur uomere siluae:

...

35

40

45

....

36 'intendant-honestis' T: Io. Victoriens. 6, 11 p. 446 B. S: Ennodius CV 3 p. 124: studiis honestis Iuu. 6, 444: rebus honestis (in clausul.) 37-39 S: Ou. rem. am. 229 sqq.: ut corpus redimas, ferrum patieris et ignis, arida nec sitiens ora leuabis aqua: ut ualeas animo, quicquam tolerare negabis? || Sen. epist. 53, 9: si aeger esses. toto animo id ageres, ut quam primum morbo liberareris. quid ergo? non et nunc idem facias? 37 amore vigil t.] S: Theocr. 10, 10: ovdaμá vvv συνέβα τοι ἀγρυπνῆσαι δι' ἔρωτα 39 est animum] S: Hom. II. XXIIII 129: σὴν ἔδεαι κραδίην || VI 202: ὃν θυμὸν κατέδων 40 sq. S: Auson. epigr. 84, 1 Sch.: incipe! dimidium facti est coepisse | Plat. legg. VI p. 753 Ε: ἀρχὴ γὰρ λέγεται μὲν ἥμισυ παντὸς ἐν ταῖς παροιμίαις ἔργου | Sen. epist. 34, 3: principia totius operis dimidium occupare dicuntur || Hieron. comm. in Zachar. II 6: dimidium facti qui bene coepit habet || cf. Lucian. somn. 3. Hermot. 3 T: 'sapere aude' praemiss.: 'et quod ait Horatius' Augustinus de quantit. animae 41 S: Aeschyl. Prom. 999 sq.: rólunov poovεiv || 'incipe!] cf. Prop. III 5. Mart. II 64, 5. || Auson. edyll. XIÍ 5: Incipe! quicquid agas: pro toto est prima operis pars 42 S: Iuu. 14, 25 sq.: rusticus expectas, ut non sit adultera Largae filia 43 S: Ou. am. I 8, 49: labitur occulte fallitque uolubilis aetas. || idem metam. XV 179 sqq.: ipsa quoque adsiduo labuntur tempora motu, non secus ac flumen; neque enim consistere flumen nec leuis hora_potest e. q. s. similiter etiam met. X 519 44 sq. S: Sen. controu. I 6, 7: inpotens (al. insolens) malum est beata uxor 45 S: Germanicus in Arati phaen. p. 96 (ed. 1589): fructusque dabat pacata colono sponte sua tellus

=

Ω = AEFMRY 8' (8 z) λ′ (2 l) v ñ o gm v 35 limine M 36 Intendens Ενπα. γας. Intendas л2 flor. Nostr. 38 Que Mig ledunt EFM81 λ л g m vz ledunt Rv2 ludunt vi oculos Ay d2 2 corr. o1 g v flor. Nostr. occulos M() siquod vлз si quod m v 39 difers A 40 cepit 81 gm z sapere 2 41 qui recte uiuendi E o corr. g cum Pph. uiuendi qui recte cett. et ol uiuendi recte qui y flor. Nostr.; uid. Epileg. ad hunc uersum et p. 890 42 ex

spectat & defluat] fluat A pr. o pr. amnis] atnis
ras. ut uid. illi E 43 inuolubilis ome y aeuum Ω
45 Uxori z inculte z pa///cantur R syluę M

g m

m

annis z annus Ra.

44 Queritur y 8′ 2

50

quod satis est cui contingit, nil amplius optet.
non domus et fundus, non aeris aceruos et auri
aegroto domini deduxit corpore febris,

non animo curas: ualeat possessor oportet,

si comportatis rebus bene cogitat uti.

qui cupit aut metuit, iuuat illum sic domus et res,
ut lippum pictae tabulae, fomenta podagram,
auriculas citharae collecta sorde dolentis.

*sincerumst nisi uas, quodcumque infundis, acescit.

46 T: schol. y ad carm. III 16, 43 sq.: 'bene est-manu' S: Lucr. II 1149: 'quod satis est' in uersus exordio || cf. Ou. fast. I 33. Paul. Nol. V 60 || Sen. epist. 108, 11: quod uolt, habet qui uelle, quod satis est, potest 47 sqq. S: Varro sat. Menipp. p. 103 R.: non fit thensauris, non auro pectu solutum, non demunt animis curas ac relligiones Persarum montes, non atria diuiti' Crassi || Lucr. II 34 sqq.: nec calidae citius decedunt corpore febres, textilibus si in picturis ostroque rubenti iacteris quam si in plebeia ueste cubandumst; quapropter quoniam nil nostro in corpore gazae proficiunt e. q. s. || Tib. III 3, 21: non opibus mentes hominum curaeque leuantur 51 S: anthol. Lat. 489, 33: cupit metuit que cf. 804, 12 53 'collecta sorde dolentis' T: Probi appendix

p. 195 K. 54 T: floril. Paris. 8818a, gloss. Mai class. auct. VIII 15 54--61 cf. Cassian. collat. XIIII 2 p. 417: nemo enim in uas faetidum atque corruptum unguentum aliquod nobile . . . aut pretiosi quicquam liquoris infundit. facilius enim quamuis odoratissimam myram semel horrendis imbuta faetoribus testa contaminat, quam ut aliquid ex eo suauitatis aut gratiae ipsa concipiat. S: Lucret. VI 17. 18. 22. 23 B.: intellegit ibi uitium uas efficere ipsum omniaque illius uitio corrumpier... taetro quasi con

n

Ω = AEFMR y S′ (8 z) 2′ (2 l) v л ο g m v 46 contigit 82 R2
contingit cett. flor. Nostr.() nihil AM Ry S v ñ m z ( )

con

nichil

47 eris

tigit R1 g flor. Nostr. nil EFXov optes A opte et y uu. 47-49 om. v1 Αλ aceruus flor. Nostr. 48 dedua 8 deduxit cett. gloss. Iflor. Nostr. deducit y cum flor. Nostr. corr. deducet v2 uar. y febris Rл1 cum

pr.

Reginens.1 febres A2 E1 FX v2 g m v z febrem A E2 My 82 o flor. Nostr. 49 possessor A 50 conportatis F R2 y d'λvo flor. Nostr. conpartatis R1

tłaut

comportatis cett. 51 aut] au 8 ac vy et] aut A superscr. flor. Nostr. //et d et cett. 52 lyppu FX' picte tabule 2 g flor. Nostr. pictae tabulae cett. cons. Pph. pictae in marg. o fomenta

v

Porph. flor. Nostr.

podagra M

podagram R podagram cett. Pph. flor. Nostr. podagrum y Pottieri cod. 10 et 1 apud Oudendorpium ad Appul. met. V p. 339 Dessauens. II 53 cytharae FRS' Xлo cithare Eg dolentis А рr. у л1 Рrobus dolendis R dolentes cett. et A corr. л2 flor. Nostr. 54 Sincerum est 2 Sincerum (om. est) flor. Nostr. Par. 8818a glossar. Mai infundit & acescit A E pr. FM8 Xv л рг. σ m v Рseudacr. (cod. b) ad epist. I 2, 69 flor. Paris.

8818 a glossar. Mai acescit R acessit E corr. y1 ut uid. g pr

acescit л a. corr.

acesit g corr.

acesсet л. corr. acestit 72 ascessit flor. Nostr.

sperne uoluptates: nocet empta dolore uoluptas.
semper auarus eget: certum uoto pete finem.
inuidus alterius macrescit rebus opimis:
inuidia Siculi non inuenere tyranni

maius tormentum. qui non moderabitur irae,
infectum uolet esse, dolor quod suaserit et mens,
dum poenas odio per uim festinat inulto.

ira furor breuis est: animum rege; qui nisi paret,

55

60

spurcare sapore omnia cernebat quaecumque receperat intus || Epictet. ap. Gell. XVII 19, 3 Η.: ἄνθρωπε, ποῦ βάλλεις; σκέψαι, εἰ κεκάθαρται τὸ ἀγγεῖον ἢν σαπῇ, οὖρον ἢ ὄξος γένοιτο, ἢ εἴ τι τούτων χεῖρον || Augustin. epist. XXXVIII 2 (II p. 65 Goldb.): ita enim inveterascens ira fit odium, dum quasi iusti doloris admixta dulcedo diutius eam in uase detinet, donec totum acescat uasque corrumpat 55 sperne voluptates] T: Hieron. adu. Iouin. II c. 12 S: Menand. p. 334 Mein.: pɛvy' dovηv pέoovoar votεoov Bláßny | Manil. V 113: turpisque emitur uel morte uoluptas 56 semper auarus eget' T: Hieronym. comm. in Ecclesiasten c. 5 et in Ies. I 2. Isid. orig. X 9. Columbanus ad Sethum u. 37: semper a. e. summo testante poeta || florileg. Paris. 8818a; in Aquisgrano palatio u. 67 ed. Dümmler S: Sen. Herc. fur. 166 sqq. Auson. edyll. 3, 15: cui nullus finis cupiendi, est nullus habendi... nullo fine beatus pauper in auro est || Sen. ep. 15, 12: finem constitue, quem transire ne possis quidem, si velis 57-59 'invidus-tormentum' T: florilegium Paris. 8818a; sed hic et in florilegio Nostradam. post versum 57 legitur pentameter: 'et uidet illius prospera cum lacrimis - eadem reperiuntur apud Vincentium Bellouacensem specul. hist. VII 68 57 T: schol. ad Stat. Theb. I 124 S: Lucr. III 75 sqq.: macerat inuidia; ante oculos illum esse potentem, illum aspectari, claro qui incedit honore... queruntur 58 sq. 'inuidia-tormentum' T: schol. Lucan. I 288. S: Curtius VIII 12, 18: inuidos homines nihil aliud quam ipsorum esse tormenta || Lactant. inst. VI 4, 20: aliis inspirat inuidiam, ut suis ipsi tormentis occupati nihil aliud cogitent quam eorum, quos oderint, felicitatem | anthol. Lat. 485b R.2: iustius inuidia nihil est, quae protinus ipsum auctorem rodit excruciatque animum 59 'dolor et 'ira' iunguntur Tac. ann. I 41. Verg. Aen. VIIII 66 61 hunc uersum omisit floril. Nostrad. S: Seneca de ira III 1, 4: cetera uitia impellunt animos, ira praecipitat || Ou. met. V 668: ibimus in poenas et qua uocat ira, sequemur || Arist. eth. Nicom. VII 6 [7] Did.: vvuòs dia dequóτnra xai raɣútηta τῆς φύσεως ἀκούσας μέν, οὐκ ἐπίταγμα δ ̓ ἀκούσας ὁρμᾷ πρὸς τὴν τιμωρίαν 62 sq. T: floril. Paris. 8818 a 62S: Philemon ed. Mein. p. 417: μairóμeva πάντες, ὁπόταν ὀργιζώμεθα | Cato minor ap. Stob. 175, 33: τὸν ὀργιζόμενον νόμιζε τοῦ μαινομένου χρόνῳ διαφέρειν || Themistius or. de amic. p. 7 D (3 p. 72): ἐγὼ δ ̓ οἶμαι τὴν ὀργὴν μανίαν ὀλιγοχρόνιον εἶναι || Sen. de ira I 1, 2: quidam ex sapientibus uiris iram dixerunt brevem insaniam 'animum rege' Chilon ap. Orell. 1 p. 140: vμov xoáτε || Periander ibid. p. 186: dorns zoaτεiv || Sen. Phaedr. 255 sq.: moderare, alumne, mentis effrenae impetus; animos coerce!

Q=AEFM R y 8′ (8 z) 2′ (2 l) v ñ o g m v 55 empta] emta M om. A pr. 57 macrescit & ul uid. macræscit 2 marcescit o1 y flor. Nostr. et Paris. 8818a rebus macrescit v u. 58 om. 81 59 maius] magis flor. Paris. 8818 a irae A EM Ry d2v o 12 mv Pph. cod. W gloss. г irę л2 ire g flor. Nostr. iram A2 F81 21 л1 z aeuum Pph. cod. U (euum Pph. cod. P) 61 penas o m 62 fusor Ra. corr.

HORATIVS II. ed. 2.

12

65.

imperat; hunc frenis, hunc tu compesce catena.
fingit equom tenera docilem ceruice magister
ire uiam, qua monstret eques; uenaticus, ex quo
tempore ceruinam pellem latrauit in aula,
militat in siluis catulus. nunc adbibe puro
pectore uerba puer, nunc te melioribus offer:
quo semel est inbuta recens, seruabit odorem

=

...

63 S: Plaut. trin. 310 R. II 2, 29: tu si animum uicisti potius, quam animus te, est, quod gaudeas || Ps.-Phocyl. 57 (Bgk): zalivov davolov dony (al. ỏoyýv) | Greg. Naz. ap. Orell. I p. 402: vvuòv zahívov || Iuu. 8, 88: pone irae frena modumque || Lactant. inst. V 10, 9: qui iram frenare non quiuerit | Ou. her. 20, 85: nec me compesce catenis 64 S: Grattius cyn. 517 sq. at tota leui Nasamonia uirga fingit equos || in eadem re eodem utitur exemplo Plutarch. de puer. inst. 3, 26: rives d' iллο natõs πωλοδαμνηθέντες οὐκ εὐπειθεῖς ἐγένοντο τοῖς ἀναβάταις; 65-67 huc respicit Plutarchus de audit. VI p. 175 R.: οὗτοι μὲν οὖν κατὰ τὸν ̔Ιερώνυμον ὥσπερ οἱ δειλοὶ καὶ γλίσχροι σκύλακες τὰ δέρματα δάκνοντες οἴκοι καὶ τὰ τίλματα τίλλοντες τῶν θηρίων αὐτῶν οὐχ ἅπτονται 66 sq. ceruinam catulus pellem latrauit in aula' T: Seruius ad Aen. VII 480 67 sq. S: Cic. de fin. III 2, 9: uideo equidem, inquam, sed tamen iam infici debet iis artibus, quas, si, dum est tener, combiberit, ad maiora uenerit paratior || Stat. silu. V 2, 58 sq.: bibe talia pronis auribus || cf. etiam: Plaut. mil. III 3, 10 [883 R.] (loc. corrupto) adbibere | Enn. ap. Gellium VII 17, 10: libertas est qui pectus purum et firmum gestitat || Lucr. V 18: at bene non poterat sine puro pectore uiui 69 sq. quo-diu' T: Augustinus de ciu. dei I 3. floril. Paris. 8818a S: Enn. annal. u. 366 M.: conchyli quom iam semel est imbuta ueneno || Lucan. X 333 sq.: sed non uesana Pothini mens inbuta semel sacra iam caede uacabat || Quintil. inst. I 1, 5: et natura tenacissimi sumus eorum, quae rudibus annis percepimus: ut sapor, quo noua imbuas, durat, nec lanarum colores, quibus simplex ille candor mutatus est, elui possunt || Hieron. epist. 10 ad Paulum: 'etiamsi aqua plena sit, tamen eundem odorem lagoena seruat, quo, dum rudis esset, imbuta est || idem epist. ad Laetam 107, 4 I B. (Venet. 1769) p. 682: recens testa diu et saporem retinet et odorem, quo primum imbuta est || idem adu. Ruf. I 30: si litteras didicisses, oleret testa ingeniosi tui, quo semel fuisset imbuta 69 T: floril. Paris. 8069 omisso 'est' || cf. Pseudacr. ad h. u.: semel pro primum ut Maro (Verg. Aen. XII 208)

ea

Ω = AEFMRYS' (8 z) X′ (2 l) v x o gm v 63 conpesce AFM R1yλv compesce R2 cett. flor. Nostr. catena A FRyd′ l′ v ñ v cate̟na M cathena flor. Nostr. at enis E1 catenis E2 02 gm cum Sc Zulich. 2

cathenis flor. Paris. 8818a equū 8 ut uid., quū in ras. δ

Iræ b a. ras.

cett. flor. Nostr.

monstrat vo g m v cum S flor. Nostr.

qua Evi (?)

monstret

eques A

66 Ceruinam pellem latrauit tempore in aula y pella y p//elle y puella F1 (?) lacerauit y 67 syluis M silius R1 ut uid. adbibе A Е Fу d1⁄2 λ v лm vz b

adhibе M

R81 aut pr. ut uid. g flor. Nostr. adibe o() 68 Pectorę 4 Pictore z 69 Quod I a. ras. inbuta A EFMR1yλлo z imbuta R2 d2 v 1 m v flor. Nostr. et Paris. ib: g imputa 81

testa diu. quodsi cessas aut strenuos anteis,
nec tardum opperior nec praecedentibus insto.

III.

Iuli Flore, quibus terrarum militet oris
Claudius Augusti priuignus, scire laboro.
Thracane uos Hebrusque niuali compede uinctus,
an freta uicinas inter currentia turris,

an pingues Asiae campi collesque morantur?

quid studiosa cohors operum struit? hoc quoque curo. quis sibi res gestas Augusti scribere sumit?

5

70 sq. S: Soph. Aiax 1038 sq.: ὅτῳ δὲ μὴ τάδ ̓ ἐστὶν ἐν γνώμῃ φίλα, κεῖνός τ' ἐκεῖνα στεργέτω, κἀγὼ τάδε 71 S: Diog. Laert. V 20 de Aristotele: ἐρωτηθείς, πῶς ἂν προκόπτοιεν οἱ μαθηταί, ἔφη· ἐὰν τοὺς προέχοντας διώκοντες TOUS VOTεQOUVτas un avaμévwow || anthol. Lat. 806, 9: 'cedentibus instat in clausula || cf. Alcim. Auit. V 359: et festinantibus instant.

I. 3. 1 S: Verg. Aen. I 331 sq.: quibus orbis in oris (in clausul. hexam.) iactemur, doceas 2 S: Pers. 2, 17 (in fine_hexam.): quod scire laboró || cf. Catull. 67, 17. Ou. met. X 413. buc. Einsiedl. 2, 11. Boeth. cons. 5, 3-14 3 S: Symphos. aenigm. 10, 111 sq.: unda fui quondam nunc rigidi caeli duris conexa catenis Ou. ex P. I 6, 31: uinctus... compede || II 2, 96: undaque uincta gelu || Tib. II 6, 25: compede uinctum cf. etiam Paul. Nolan. X 311. Prosper de ingrat. 391 et 652. Cyprian. Gall. exod. 493. 4 S: Lucan. VIIII 954 sq. H. (de Sesto et Abydo): Threiciasque legit fauces et amore notatum aequor et Heroas lacrimoso littore turres || cf. Catull. 64, 358 5 S: campi collesque] cf. Wölfflin, Sitzgsber. d. Münch. Akad. 1881 p. 50 sq. Priscian. perieg. 796: Asiae per campos 6 sqq. S: Auson. epist. 4,

8 Sch.

Q=AEFMR y d′ (§ z) X′ (λ l) v л о g m v AMR1yogmv opperior E opperior R2 cett.

γνσυζ

70 strennuus EMg 71 operior nęc A nec E precedentibus

I. 3. AD IVLIVM FLORVM EFRY S′′л омv (etƒ) cons. Pseudacr.; Petropolit. (cons. Sorbon.) add. SATYRARVM SCRIPTOREM. inscriptione carent AMvg 1 militet 8 militet cett. militat y () horis Eλ pr. v

2 Glaudius o

Traca Mogl

i n

pungus M priuigenus y
Thraca cett. ebriusq; E

3 Threca E conpede A Pph.

Tracha Fy 2 γ compede cett.

u. 4 ad marg. A 4 an] ac Pph. uicinas inter A; nas inter suppleuit A2 abscisso A1; item rres in turres currencia 2 turris My1 v2 g cum Si ap Pph. turres A turres EFR2 82 Nom v z Porph. terres 81

terris R1