Item omnibus et singulis prelatis ac clericis nostre diocesis et provincie prohibemus, ne in domibus suis vel commestionibus scolares vagos, qui goliardi vel histriones alio nomine appellantur, per quos non modicum vilescit dignitas clericalis, ullatenus recipiant, illos maxime, qui in sacris ordinibus constituti a clericali habitu apostatantes et ordine laicalem habitum assumpserunt. Quod cum premissis statutis omnibus et singulis sub excommunicationis pena precipimus firmiter observari. Datum et actum anno domini M°CC XCII°, feria secunda post dominicam, qua cantatur Letare Ierusalem, pontificatus nostri anno decimo nono. b. Die Wismarsche Bürgersprache verbietet, fahrende Schüler zu beherbergen. Wismar [c. 1375.] Item. Quod nullus de civibus nostris debeat hospitare in bodis et habitacionibus suis presbiteros, clericos et scolares nisi presbiteros, qui habent hic investinghe et vitam suam ut boni presbiteri, et scolares, qui visitant scolas, ultra tres) dies sub pena X marcarum suri, exceptis ambulantibus et peregrinis.") 7. Der Unterhalt der Domschüler zu Ratzeburg. 1301. a. Die Speisung der Schüler. Ratzeburg. 21. Oktober 1301. In nomine sancte et individue trinitatis. Amen. Hinricus miseratione divina prepositus, Fridericus prior totumque Raceburgensis ecclesie capitulum ad perpetuam rei memoriam bonorum omnium largitori. Humani generis conditio, etiamsi omnia membra eius in linguas verterentur, dignas non sufficeret pro misericordi eius pietate referre gratiarum actiones. Cuius pietatis nos non Zu 6b: Meckl. Urk. Nr. 10515. Zusätze zu der Wismarschen Bürgersprache. Nr. 2. Nach der Matrikel im Ratsarchiv zu Wismar. a) Dafür stand ursprünglich: X. b) exceptis ambulantibus et peregrinis ist späterer Zusatz. Zu 7a: Meckl. Urk. Nr. 2758: Die Speiseordnung des Domkapitels zu Ratzeburg. Nach dem Copiarius I im Archiv zu Neustrelitz. Gedruckt bei Westphalen, Monumenta inedita etc. Tom. II. 1740. S. 2231, und Schröder, Papistisches Mecklenburg. I. 1741. S. 2991. immemores nec ingrati, si nec dignas sufficimus, sicut decet, saltem impares meritis eius pro modulo nostro gratias referamus eidem, qui dicte ecclesie inopiam admirabili sua providentia nostris temporibus dignatus est sublevare, ordinans cotidianam nobis prebendam solito meliorem . . Insuper de conversis . . . . . sic decrevimus observandum, ut conversi absentes de summa missa, vigiliis et aliis horis prefatis fuerint, puniantur pena qua et conventini superius prenotata, et omnes simul in una domo, una et eadem mensa sumant tempore debito concorditer alimenta; quibus sobrie sumtis surgant decenter ad gratiarum actiones. Prohibemus et districte servari volentes, ne sepedicti ..... conversi privatos servos habere vel audeant confovere; quod si fecerint, volumus eos expertes ab uno ferculo carnium remanere. Hanc quippe observationem conversis adsignatam decrevimus a subdyaconibus in scolis existentibus observari, magistris eorum eos nichilominus corrigere valentibus et cum eis dispensare, cum necessitas id postulat et requirit . Ceterum de elemosinis et reliquiis mense nostre taliter definimus, ut pure propter deum pauperibus vel scolaribus erogentur. .... Item volumus, ut in omnibus supradictis dispensatio domini prepositi integra in sua firmitudine perseveret, nullius statuti aut rigore sanctionis obstante. Item notandum, quod in omnibus premissis caussa iusta, legitima et rationabilis transgressores presentis statuti poterit excusare. Item servari precipimus, ut, si hoc statutum seu ordinatio displicuerit, vel in ea quidquam addi, subtrahi vel corrigi aut mutari placuerit, illi, qui hanc condiderunt, ordinent ac disponant. Ut autem hec inviolabiliter observentur, presentem paginam desuper conscribi fecimus et tam sigillo domini nostri episcopi Hermanni, quam prepositi necnon capituli iussimus consignari. Actum a nobis anno domini M. CCC. I., in die sanctarum undecim millium virginum. b. Der Anteil der Schüler an Brot und Bier. Universis Christi fidelibus presentia visuris Henricus dei gratia prepositus ecclesie Raceburgensis ad perpetuam rei memoriam. Zu 7b: Meckl. Urk. Nr. 2759: Die Brot- und Bierordnung des Domkapitels zu Ratzeburg. Die Zeitbestimmung s. daselbst in der Anmerkung. Favor et affectio caritatis, quem ad fratres nostros habemus, nos admonet, nos inducit, ut eorum commoditatibus intendamus et ipsorum procurationem in quotidiana refectione faciamus plus solito meliorem. Volentes igitur, ut panis fiat de puro tritico prebendalis ad magnitudinem et puritatem prebendalis panis in Zverin, ita ut duodecim panes de uno pistentur modio, de quibus unus ad diem cuilibet de conventu detur, et illo contentus nichil de pane familie ex debito sibi valeat vendicare; ut panis etiam alius similiter de puro tritico fiat minor isto, ita ut viginti quatuor de uno modio fiant pro subdiaconibus et conversis, de quibus cuilibet detur unus, nisi prepositus de pane familie iusserit superaddi . . . . .1) Ad hec volumus, ut cerevisia tam conveniens tamque bona braxetur, ut de quatuor talentis avene et duobus talentis hordei et de duobus talentis tritici non plus fiat de cerevisia, quam decem et octo tunne Travenenses 2) possint capere bene plene. De qua cerevisia canonico de conventu dabuntur tres mensure ad diem tante magnitudinis, quod quelibet mensura dimidium stovekinum 3) capiat; et cuilibet conversorum tria magna bacharia, de mane unum, de vespere duo quolibet die dabuntur; sed subdiaconibus tam mane quam vespere tantum duo etiam de eadem ... Verum cum res, in quibus certis personis constat provisum, commode dispensari nequeant inter plures, ideo de approbacione totius nostri capituli duximus statuendum, ut numerus personarum in conventu viginti quatuor non excedat, ita quod prepositus sit vigesimus quintus, quo excepto erunt sedecim sacerdotes, quatuor dyaconi et quatuor subdyaconi in conventu pariter ut in scolis...... Nos Fridericus prior totusque conventus promittimus singulique et universi, quod ordinationem domini nostri prepositi tam laudabilem, tam salubrem semper inviolabiliter servabimus. Et quicunque ex nobis imposterum sibi fuerit substitutus, ipsam fideliter Nach dem Copiarius I im Archiv zu Neustrelitz. Abgedruckt bei Westphalen, Monumenta inedita II, S. 2274, und Schröder, Papistisches Mecklenburg S. 1494. 1) Zur Bestreitung des Brotes und des Bieres wurden besondere Einkünfte bestimmt, welche die Urkunde an den hier fortgelassenen Stellen genau bezeichnet. 2) D. i. lübeckische Tonnen. = 3) D. i. ein Stübchen ein Weinmaß. 40 gehen auf das Ohm; 4 quartalia geben 1 stopa (stop); s. Reg. zu den Meckl. Urk. Bd. XVII, S. 611. observabit. Quisquis etiam ex nobis defectu, quo supra dictum est, non suppleto chorum adierit, voce sua in capitulo per annum integrum sit privatus. Ad dispensandam cerevisiam, cum de vespere ad cenandum deponit se conventus, intret cellarium dispensator, et exinde non exeat, nisi cum secunda campana ad completorium impulsatur. Item exituris ad negocia seu de itinere reversuris prebenda panis et cerevisie tocius diei integraliter ministretur. 8. Die Teilnahme der Schüler in Parchim an den Gottesdiensten in den Kirchen zu St. Marien und St. Georgen. Parchim. 6. Juli 1307. Universis presentes literas inspecturis nos Hermannus Rampe, Ludolfus Akeleye, Hermannus de Kriwiz, Hinricus de Eucin, Gherardus Buscel, Iohannes de Dambeke, Gherardus Ronewik, Iohannes Stuto, Nicolaus Lichte, Gherardus de Grambowe, Theodericus de Goldenbowe et Bernardus Sprikel, consules civitatis Parchym, cupimus esse notum, quod cum inter honorabiles viros dominos Nicolaum de Brusewiz, rectorem ecclesie sancti Georgii in Parchym, ex una, et Ditmarum, rectorem ecclesie sancte Marie civitatis eiusdem, scolasticum ibidem, et Reynerum, rectorem scolarium in eadem civitate Parchym, parte ex altera, esset materia dissensionis suborta, qualiter et quando idem rector scolarium et ipsi scolares divinis officiis in eadem ecclesia sancti Georgii cele brandis interesse deberent, inter ipsos consensu eorum libero de prudentum virorum consilio coram nobis ordinatum et placitatum exstitit sub hac forma: quod omnibus diebus ferialibus in matutinis et vesperis maiores et pueri de maiori et minori cantu sine religione esse debebunt, in diebus vero dominicis et festivis maiores et pueri omnes et cum sua religione 1), qui eam habent, erunt in primis vesperis et matutinis et in missa, et tunc erit unus cantor ad responsoria, et duo pueri alleluya cantabunt, in secundis Zu 8: Meckl. Urk. Nr. 3172. Nach dem Original im Geh. Archiv zu Schwerin. 1) Geistliche Kleidung. vesperis maiores et pueri de utroque cantu. Si autem fuerit speciale officium novem lectionum nec celebre, ad missam officii diei mittet magister tot scolares, quot plebanus requisierit. In omnibus sextis feriis in vesperis beate Marie maiores et pueri de utroque cantu erunt, et unus puer versum cantabit ad vesperas; in omni vero sabbato ad matutinas maiores et pueri de utroque cantu, in missa autem omnes pueri cum maioribus et cum religione, quotquot habent, erunt, et duo cantabunt alleluya. Item in quatuor temporibus et vigiliis omnibus maiores et pueri de utroque cantu erunt in missa, si plebanus requisierit. In septuagesima dominicis diebus et festivis unus puer versum gradualis ad missam cantabit. Item per totam quadragesimam omnes de cantu et maiores in missa de die erunt, et unus puer cantabit versum gradualis. Item singulis quartis et sextis feriis quadragesime duo pueri letaniam in circuitu solempniter dicent. Item magister ad vigilias sive in choro sive in civitate dicendas tot pueros mittet, quotquot voluerint amici defuncti, et iidem in missis defuncti et exequiis manebunt. Item in summis festis, sicuti est in festo pasche, pentecostes et nativitatis Christi, primis quatuor diebus in matutinis, in missa et vesperis primis et secundis omnes pueri et maiores cum religione sua, quotquot habent, esse debebunt, et duo erunt cantores. Item infra octavam dictorum festorum maiores et pueri de utroque cantu cum religione, quotquot habent, erunt in matutinis, in missa et vesperis. Item in festo apostolorum maiores et omnes pueri cum religione in primis vesperis et ipso die in matutinis et missa erunt et duo cantores. Eodem modo in aliis festis, iure vel consuetudine duplicibus, est servandum, sed in ipsa octava dicti pueri de utroque cantu et maiores erunt in vesperis, matutinis et missa. Item in duobus festis sancte Marie, scilicet in assumptione et nativitate, eodem modo, sicut dictum est de festis apostolorum et duplicibus festis, pueri se habebunt, sed infra octavam, si plebanus requisierit, pueri de utroque cantu erunt in missa, in ipsa tamen octava omnes pueri et maiores cum religione in vesperis, matutinis et missa erunt. Item in quadruplici animarum conmemoracione, que annuatim solet fieri, maiores et omnes pueri et cum religione, quotquot habent, in vesperis, in vigiliis, matutinis, cir(cum)cuitu et missis erunt et duo cantores. Item in rogationibus magister, maiores et omnes pueri cum religione sua processionaliter et aliis divinis officiis se habebunt, sicut hactenus est consuetum. In hiis omnibus supradictis maiores et pueri in divinis officiis cantando et legendo decenter ad plebani |