Obrázky na stránke
PDF
ePub

Proximus accedat, qui nunc denormat agellum.
O si urnam argenti fors quae mihi monstret, ut illi,
Thesauro invento qui mercenarius agrum
Illum ipsum mercatus aravit, dives amico

Hercule:' si, quod adest, gratum juvat, hac prece te oro:
Pingue pecus domino facias et cetera praeter
Ingenium, utque soles, custos mihi maximus adsis.
Ergo ubi me in montes et in arcem ex urbe removi,
Quid prius illustrem satiris Musaque pedestri?
Nec mala me ambitio perdit nec plumbeus Auster
Auctumnusque gravis, Libitinae quaestus acerbae.
Matutine pater, seu Jane libentius audis,
Unde homines operum primos vitaeque labores
Instituunt (sic dis placitum), tu carminis esto
Principium. Romae sponsorem me rapis: Eia,
Ne prior officio quisquam respondeat, urge.
Sive Aquilo radit terras, seu bruma nivalem
Interiore diem gyro trahit, ire necesse est.'
Postmodo, quod mi obsit, clare certumque locuto
Luctandum in turba et facienda injuria tardis.
'Quid vis, insane, et quas res agis improbus ?' urget
Iratis precibus, 'tu pulses omne, quod obstat,

6

[ocr errors]
[ocr errors]

10

15

20

20

25

25

30

of such people.-10. Some one had found a treasure, and suddenly made himself the owner of the estate on which he had formerly toiled as a day-labourer. Hercules presided over hidden treasures. As to si quae fors, unusual for si qua fors, see Gram. § 119.-13. Gratum juvat, so pleases me that I am grateful and contented.'-14. Praeter ingenium, except my brain,' a pingue ingenium being a stupid, dull intellect.-16. In montes, his Sabine farm being among the Apennines (see Carm. iii. 4, 21.) For this reason, and also because it was a refuge from the bustle of the town, he calls it arx.-17. Satiris Musaque pedestri, ablative of the instrument, and an i, dià duoïv, = Musa pedestri satirarum. Horace considers his satires as merely versified prose, since the flow of thought is not poetical.-18. Plumbeus Auster is the scirocco (see Carm. ii. 14, 16) which makes men's limbs heavy, and, as it were, leaden.-19. Libitina was the Roman goddess of funerals. See Carm. iii. 30, 7.-20. Matutine pater seems to be a name for Janus formed by Horace himself. Horace means to describe the course of his life from the morning (mane); hence he begins with the god of the morning. Seu Jane libentius audis is = vel Jane, si (ita) libentius audis, if thou choosest rather to be called Janus.' Compare Carm. Saec. 15.-21. Unde instituunt = a quo incipiunt.-23. Janus himself addresses the poet: Eia, urge, scil. te, = propera, ne quisquam, etc. He urges him to go out early in the morning, to visit his patrons. See i. 6, 101.26. Interiore gyro trahit = contrahit in angustiorem gyrum; hence in the

Ad Maecenatem memori si mente recurras!'

Hoc juvat et melli est, non mentiar; at simul atras
Ventum est Esquilias, aliena negotia centum
Per caput et circa saliunt latus. Ante secundam
Roscius orabat sibi adesses ad Puteal cras.

De re communi scribae magna atque nova te
Orabant hodie meminisses, Quinte, reverti.
Imprimat his cura Maecenas signa tabellis.
Dixeris: "Experiar;" "Si vis, potes," addit et instat.'
Septimus octavo propior jam fugerit annus,
Ex quo Maecenas me coepit habere suorum

In numero, duntaxat ad hoc, quem tollere rheda
Vellet iter faciens, et cui concredere nugas

35

40

Hoc genus: 'Hora quota est? Threx est Gallina Syro

par?

Matutina parum cautos jam frigora mordent,'

Et

quae rimosa bene deponuntur in aure.

Per totum hoc tempus subjectior in diem et horam
Invidiae: Noster ludos spectaverat una,

45

50

Luserat in Campo: 'Fortunae filius,' omnes.
Frigidus a rostris manat per compita rumor;
Quicunque obvius est, me consulit: 'O bone (nam te
Scire, deos quoniam propius contingis, oportet)
Num quid de Dacis audisti?' 'Nil equidem.' ‘Ut tu
Semper eris derisor.' 'At omnes di exagitent me,
Si quidquam.' 'Quid? Militibus promissa Triquetra 55

depth of winter, when the days are at the shortest.-31. Memori mente. The notion is, that at first Horace had intended to remain at home, but suddenly remembering that he must pay Maecenas a visit, he goes out and pushes his way through the crowd.-32. Juvat et melli est= delectat et jucundum est; namely, the visiting of Maecenas. The Esquiliae or Mons Esquilinus, on which the house of Maecenas stood, was formerly a burying-ground; hence atrae.-35. Puteal is, properly, a place round a well (puteus), enclosed by a grating; then, generally, a sacred place.-42. Ad hoc,for this object, for this.' Tollere rheda; that is, to have me as his travelling companion.-44. Hoc genus hujus generis. Gram. § 260. Threx is the name of a kind of gladiator armed with a round shield and a crooked sword.-46. Et quae; supply alia, ' and other things of that kind, which.'-47. Subjectior, scil. fui.— 48. Spectaverat, conditional si spectaverat. He calls himself noster jocularly, our friend Quintus.'-49. Omnes, scil. inquiunt.-50. Frigidus, uncomfortable.' Compare ii. 1, 62.-52. Deos. This name is here jocularly given to the great men who rule the state.-53. As to the Daci, see Carm. i. 35, 9.—54. Derisor dissimulator.-55. Quidquam,

6

=

=

Praedia Caesar, an est Itala tellure daturus?'
Jurantem me scire nihil miratur, ut unum

Scilicet egregii mortalem altique silenti.

Perditur haec inter misero lux non sine votis :
'O rus, quando ego te adspiciam, quandoque licebit
Nunc veterum libris, nunc somno et inertibus horis
Ducere sollicitae jucunda oblivia vitae ?

O quando faba Pythagorae cognata simulque
Uncta satis pingui ponentur oluscula lardo ?
O noctes coenaeque deum, quibus ipse meique
Ante larem proprium vescor vernasque procaces
Pasco libatis dapibus.' Prout cuique libido est,
Siccat inaequales calices conviva solutus

60

65

Legibus insanis, seu quis capit acria fortis

Pocula, seu modicis uvescit laetius. Ergo

70

Sermo oritur, non de villis domibusve alienis,

Nec male necne Lepos saltet; sed, quod magis ad nos

Pertinet et nescire malum est, agitamus, utrumne
Divitiis homines an sint virtute beati ;

Quidve ad amicitias, usus rectumne, trahat nos;

75

[ocr errors]

Et quae sit natura boni summumque quid ejus.
Cervius haec inter vicinus garrit aniles
Ex re fabellas. Si quis nam laudat Arelli
Sollicitas ignarus opes, sic incipit: 'Olim
Rusticus urbanum murem mus paupere fertur
Accepisse cavo, veterem vetus hospes amicum;
Asper et attentus quaesitis, ut tamen artum
Solveret hospitiis animum. Quid multa? Neque ille

[merged small][ocr errors]

scil. audivi.—–60. Horace's thoughts, longing for the country. -62. Ducere haurire, to drink in."-64. Ponentur. See ii. 4, 14.-67. Libatis dapibus. He gives his favourite slaves portions of the food which he himself is eating, to taste.-69. Leges insanae are the stiff rules of etiquette observed at banquets in Rome.-72. Lepos, a dancer, of whom Octavianus was fond.-75. Usus rectumne = utrum utilitas an virtus. Rectum is a philosophical expression of the Stoic school, for absolute good.'-76. Summumque quid ejus; that is, et quid summum bonum sit. Cicero has written a treatise De finibus bonorum et malorum. -78. Ex re, as they are suggested to him by the subject of conversation.' Arelli sollicitas ignarus opes, the wealth of Arellius, wealth which (a fact that the person praising it does not know) causes him much anxiety and trouble.'-82. Asper, rough' in outward appearance; attentus quaesitis, thrifty, frugal;' literally, careful to keep what it had acquired.' Artum animum: it was commonly of a frugal

6

6

6

.

6

Sepositi ciceris nec longae invidit avenae,
Aridum et ore ferens acinum semesaque lardi
Frusta dedit, cupiens varia fastidia coena
Vincere tangentis male singula dente superbo;
Quum pater ipse domus palea porrectus in horna
Esset ador loliumque, dapis meliora relinquens.
Tandem urbanus ad hunc: "Quid te juvat," inquit,
"amice,

Praerupti nemoris patientem vivere dorso?

Vis tu homines urbemque feris praeponere silvis ?
Carpe viam, mihi crede, comes; terrestria quando
Mortales animas vivunt sortita, neque ulla est
Aut magno aut parvo leti fuga: quo, bone, circa,
Dum licet, in rebus jucundis vive beatus,

Vive memor, quam sis aevi brevis." Haec ubi dicta
Agrestem pepulere, domo levis exsilit; inde
Ambo propositum peragunt iter, urbis aventes
Moenia nocturni subrepere. Jamque tenebat
Nox medium coeli spatium, quum ponit uterque
In locuplete domo vestigia, rubro ubi cocco
Tincta super lectos canderet vestis eburnos,
Multaque de magna superessent fercula coena,
Quae procul exstructis inerant hesterna canistris.
Ergo ubi purpurea porrectum in veste locavit
Agrestem, veluti succinctus cursitat hospes
Continuatque dapes, nec non verniliter ipsis
Fungitur officiis, praelambens omne quod affert.
Ille cubans gaudet mutata sorte, bonisque
Rebus agit laetum convivam, quum subito ingens
Valvarum strepitus lectis excussit utrumque.

85

90

95

100

105

110

mind.'-84. Invidere alicujus rei, according to a Greek usage = parcere. See Zumpt, § 413.-87. Tangentis. The city mouse is fastidious, and merely nibbles.-89. Esset ederet.-91. Patientem. See Carm. i. 7, 10.— 93. Carpe viam-comes, a highly-poetical expression comitare me, is intentionally chosen, for the sake of producing a laugh. Terrestria quando-sortita; that is, quoniam terrestria (homines vel omnia quae in terra sunt) vivunt ita ut mortales animas sortila sint, since everything earthly must die.'-95. Quo, bone, circa is a tmesis for quocirca, bone. See line 51.-103. Vestis. See ii. 4, 84, note.-105. Procul exstructis in altum exstructis: they were piled one above the other.-108. Continuat dupes: = continuo affert novas dapes. Verniliter, like a slave who waits at table.'-111. Agit laetum convivam, plays the merry guest.'

[ocr errors]

Currere per totum pavidi conclave, magisque
Exanimes trepidare, simul domus alta Molossis

Personuit canibus. Tum rusticus: "Haud mihi vita 115 Est opus hac," ait, "et valeas; me silva cavusque

[ocr errors]

Tutus ab insidiis tenui solabitur ervo."

-113. Currere and trepidare, historical infinitives.-114. Simul = simul atque.

SATIRA VIII.

HORACE makes his friend and brother poet Fundanius (see i. 10, 42) describe a feast which Nasidienus Rufus, a man who with debauchery combined a certain degree of avarice, had given to Maecenas and his train. The couches, as we see from line 20 and following, were thus arranged :

[blocks in formation]

(1) Fundanius; (2) Viscus; (3) Varius; (4) Servilius; (5) Maecenas ; (6) Vibidius; (7) Nomentanus; (8) Nasidienus; (9) Porcius. It is worthy of remark, that the arrangements of the table correspond with the rules which Horace lays down in the 4th satire of this book. Perhaps, therefore, in that satire Nasidienus is to be looked upon as the inventor of the precepts.

'Ur Nasidieni juvit te coena beati ?

Nam mihi, convivam quaerenti, dictus here illic

De medio potare die.'

In vita fuerit melius.'

'Sic, ut mihi nunquam

'Dic, si grave non est,

5

Quae prima iratum ventrem placaverit esca.' 'In primis Lucanus aper; leni fuit Austro

1. Juvit = delectavit. Beati = divitis.-2. Dictus, scil. es, I was told yesterday, when I was going to invite thee to a feast, that thou hadst been there drinking since mid-day.' The dinner usually did not begin till about four o'clock; only gluttons commenced earlier.— 5. That is, what the gustatio was.-6. As to Lucanus aper, see ii. 4, 40. It had been caught leni Austro, the host told the guests, that they

« PredošláPokračovať »