Nunc decet aut viridi nitidum caput impedire myrto, Nunc juvat caput unguen- 10 tis delibutum coronare vel myrto virenti, vel flore quem producit tellus aperta. Nunc etiam convenit Fauno sacrificare in lucis Pallida mors æquo pulsat pede pauperum taber-[22] opacis, sive petat agnam Regumque turres. O beate Sexti, [nas, sive hædum. Mors pallens Vitæ summa brevis spem nos vetat inchoare longam, æquali pede ferit egenorum Jam te premet nox, fabulæque Manes, Et domus exilis Plutonia: quò simul meâris, Nec regna vini sortiere talis, 16 casas atque regum palatia. O fortunate Sexti, breve spatium vitæ prohibet nos incipere spem diuturnam. Statim urgebunt te tenebræ, Nec tenerum Lycidam mirabere, quo calet juventus et Inferi celebratissimi, et Nunc omnis, et mox virgines tepebunt. 20 Plutonis domus levis, ad quam ubi deveneris, neque talorum jactu eliges regem convivii, neque admiraberis Lycidam delicatulum, cujus amore ardent jam cuncti juvenes, et paulò post puellæ fervescent. ANNOTATIONES. 9. Nune decet aut viridi, &c.] De myrto, deque coronarum et unguentorum usu in conviviis apud veteres celebri, plura dicam pos tea. Vide ultimam Oden hujus libri. 11. Fauno.] Huic ruris Deo sacrificabatur Idibus Februarii ex Ovid. Fast. ii. Nimirum placabatur initio veris, ut propitius esset gregibus, qui tum foras incipiunt pabulatum educi. De illo Dionysius Halicarn. lib. i. Cic. de Naturâ Deor. ii. Vide et lib.iii. Od. 18. v. 1. Annot. 12. Seu poscat agnam.] Legunt alii, agnas, kc. et magis Latinitati et elegantiæ congruum volunt. Certè nodus in scirpo. 13. Pallida mors æquo, &c.] Claudian. 14. O beate Sexti.] Lucius Sextius, vel Sestius, ille est qui tam fidelem Bruto etiam profligato amicitiam servavit, ut et probaretur ab Augusto, et Consul post ipsum fuerit substitutus cum Cn. Calpurnio Pisone, ann. U. C. 730. Vide Dion. lib. xliii. Sigon. etc. 15. Vite summa brevis, &c.] Non debemus mortales vitam sperare diuturnam. 16. Nor.] Mors, tenebrosique Inferi. Infra Od. 28. Omnes una manet nox. Fabulaque manes.] Infernales dicti per antiphrasin Manes, id est, boni Dii; sæpius usurpantur pro ipsis inferis, de quibus multa fabulantur et jactantur. Vide Epod. 5. v. 94. 17. Domus exilis.] Plutonis domum, angustam ob frequentiam animarum eò descendentium, nonnulli interpretantur. Sed meliùs alii referunt ad exilitatem umbrarum sive animarum oculos fugientium. Homer. Νεκύων αμνηνα κάρηνα. Capita mortuorum levia et evanida. Virg. Æneid. vi. v. 269. Domos Ditis vacuas et inania regna. Quò simul meâris.] Cùm illuc perveneris, jam non licebit luxuriari, indulgere genio, convivia celebrare, &c. 18. Nec regna vini sortiere talis.] In conviviis eligebant veteres regem, seu bibendi magistrum, cui parebant convivæ omnes: eaque electio fiebat sorte et talorum jactu. De eo nos amplius lib. ii. Od. 7. 25. ad ea verba. Quem Venus arbitrum dicet bibendi? Meminit Plautus Asinar. Scen. 14. Curcul. Scen. 6. Stich. Scen. 12. Cic. in Verrem. 5. Iste Prætor severus ac diligens, qui populi Romani legibus nunquam paruisset, iis legibus quæ in poculis ponebantur, obtemperabat: Plutarchus in Apophthegm. refert Agesilaum in compotatione, inagistrum convivii, sorte creatum, requirenti pocillatori, quantum cuique ministraret vini, respondisse: Si multum vini adest, quantum quisque petierit: si parum, ex æque omnibus. Cornel. Tacit. Annal. 13. festis Saturno diebus, inter alia æqualium ludicra regnum lusu sortientium, evenerat ea sors Neroni. Hic itaque convivii præfectus et rex dictus est. Arrian. in Epicteto, in Saturnalibus sortitione factâ, Rex ita jubet: Tu bibito, tu infundile, tu abito, tu venito. Talis.] De talis ac tesseris jam disserui ad Pers. Sat. iii. vers. 48. et 49. dicam et aliquid ad lib. ii. Od. 7. v. 25. De his accuratè Meursius. 19. Tenerum Lycidam.] Formosum puerum quem deperibat Sestius. 20. Tepebunt.] Mistâ quorundam interpretatione subtiliori, sic explico: puellæ mos inardescent amore Lycidæ pueri, cum adoleverit. ODE V. AD PYRRHAM. Miseros esse amatores Pyrrhæ : se ex ejus illecebris velut è naufragio enatâsse. Quis adolescens exilis, de- QUIS multâ gracilis te puer în rosâ libutus unguentis suaveo lentibus, te amplectitur, & Perfusus liquidis urget odoribus Pyrrha, multas inter rosas Grato, Pyrrha, sub antro? sub jucundâ specu? Cujus Cui flavam religas comam, gratiâ flavos crines nodo [23] colligis, ornatu simplex? Simplex munditiis? Heu, quoties fidem, Eheu, quoties deplorabat Mutatosque Deos flebit, et aspera 5 violatam à te fidem, Deos que inconstantes, et Nigris æquora ventis non assuetus stupebit mare sæ- Emirabitur insolens, vum atris procellis, qui te Qui nunc te fruitur credulus aureâ, nunc amabili potitur, fa cilè confisus te fore semper Qui semper vacuam, semper amabilem vacantem, semper gratam, Sperat, nescius auræ ignorans ventos instabiles? Fallacis! Miseri quibus O infortunati, quibus haud expertis, fulges! murus sa Intentata nites. Me tabulâ sacer cratus ostendit me tabellam Votivâ paries indicat uvida ex voto, et vestes madidas aflixisse in æde Numinis Suspendisse potenti Vestimenta maris Deo. mari dominantis. ANNOTATIONES. Hæc Ode est tricolos tetrastrophos. Priores duo versus Asclepiadei sunt, ut in Ode primâ, Mæcenas atavis edite regibus. Tertius quisque Pherecratius heroicus trimeter, è spondæo, dactylo, spondæo: sic; Grátō | Pyrrhă sub | antrō | [24] 10 15 Quartus est Glyconius, qualis est iste Odes narus. Cæsar. Bell. Civ. lib. ii. cap. 36. Erat præcedentis, Sic te Diva potens Cypri. 1. Quis multâ, &c.] Merum nectar esse hanc Oden, agnoscit Scaliger Hypercrit. Gracilis.] Tenuior non obesus. Gallicè de belle taille. Angl. SLENDER-WAISTED. Terent. Eunuch. Act. ii. Scen. 2. Haud similis virgo est virginum nostrarum, quas matres student demissis humeris esse, vincto corpore, ut graciles fient. Si qua est habitior paulò, pugilem esse aiunt, deducunt cibum. Tametsi bona est natura, reddunt curaturâ junceas. 3. Pyrrha.] Meretrix formosa. Sub antro.] Sub fornice. 4. Cui flavam religas, &c.] Ex more puellarum Lacænarum. Vide lib. ii. Od. 11. in fine. 5. Simplex munditiis.] Vestes non habens nimis exquisitas aut magnificas: sine mundo muliebri. Terent. Phorm. i. 2. 64. Virgo pul chra, et quo magis diceres, nihil aderat adjumenti ad pulchritudinem. ... Vestitus turpis, &c. 6. Mutatosque Deos.] Venerem, Cupidinem, antea faventes, postmodum verò contrarios. Aspera nigris æquora, &c.] Allegoriam adverte perpulchram. Plaut. Asin. i. 2. 8. in oppido, multitudo insolens belli, diuturnitate otii. 9. Aured.] Pretiosâ velut aurum, chara, optabili. 10. Semper vacuam.] Alios amatores non habentem. 11. Nescius auræ fallacis.] Nondum sciens quàm crebra sint amantium perjuria. Virg. Æneid. 4. v. 570. -Varium et mutabile semper Fœmina. 12. Miseri quibus, &c.] Eheu quàm sunt in felices ii qui te amant, neque norunt quàm sis futura paulò post acerba et immitis ! 13. Me tabula sacer, &c.] Ego quidem tali è naufragio evasi nec impunè. Pyrrham deperii ego quoque; sævam expertus, post multa mala tantùm non perii. Tabula sacer, &c.] Solebant naufragi pro servatâ vitâ gratias referre Diis, imprimisque Neptuno: unde et in ædibus sacris appendebant tabellam: in quâ depictum erat suum naufragium: item vestimenta in quibus enatàrant. Virg. Æneid. xii. v. 769. Votas suspendere vestes, ODE VI. AD AGRIPPAM. Bellicas ejus laudes à Vario scribi oportere: se esse conviviis tantùm et amoribus canendis aptum. SCRIBERIS Vario fortis, et hostium Victor, Mæonii carminis alite, Quam rem cunque ferox navibus, aut equis Varius, Homerici cantûs [25] alite, te dicet strenuum, [26] victorem hostium, et quicquid milites, te imperante, fortiter egerunt navibus aut equis. Nos, ô Agrippa, nec Nos, Agrippa, neque hæc dicere, nec gravem 5 ista scribere, neque acrem Peleidæ stomachum, cedere nescii, ANNOTATIONES. Hæc Ode est dicolos tetrastrophos. Tres pruni versus Asclepiadei, qualis iste, Macenas atavis edite regibus. Quartus quisque versus est Glyconius, ut Sic te Diva potens Cypri. 1. Scriberis Vario, &c.] Res à te in bello præclarè gestas describat summus quisque, Poéta; non ego, tenuis. Observa, lector, quemadmodum se Horatius eximit à triviali laudantium consuetudine, qui se bellè fecisse existimant, cùm per singula laudum capita diligenter, ne dicam insulsè, ierint. Vario] L. Varius Poëta, non è vulgo, scripsit Augusti Panegyricum, Tragoedias, et alia quædam: Thyestem ejus cuilibet Græcorum posse comparari affirmat Quintil. 1. x. Ad nos pervenerunt pauca tantùm fragmenta. Macrobius 1. vi. c. 1. Virgilium è Vario nonnulla imitatum ostendit : hosque illius refert versus de Morte. Vendidit hie Latium populis, agrosque QuiriEripuit: fixit leges pretio, atque refixit. [tum hem, Incubet et Tyriis, atque ex solido bibat auro. Item, Quem non ille sinit lentæ moderator habenæ Quousque ire velit; sed angusto prius ore coër cent, Insultare docet campis fingitque morando. Ceu canis umbrosam lustrans Gortynia vallem Si reteris potuit cervæ comprendere lustra; Sevil in absentem, et circum vestigia lustrans, Elhera per nitidum tenues sectatur odores. Non amnes illam medii, non ardua tardant; Perdita nec serâ meminit decedere nocti. Nonnulli ex Servio perperam scribunt hunc esse Varium, cujus meminit Virgilius Ecl. ix. verum hallucinantur. Illic enim legere oportet, Neque adhuc Varo videor digna dicere: sicut est paulo ante: Vare, tuum nomen. Fortis, et hostium Victor.] Vell. Paterc. lib. 1. M. Agrippa virtute nobilissimus, &c. Cornel. Tacit. Annal. i. init. M. Agrippam ignobilem loco, bonum militiæ, et victoria socium geminatis Consulatibus extulit; mox defunclo Marcello generum sumpsit. Augustus nempe. SeBec. Epist. xciv. M. Agrippa, vir ingentis animi, qui solus ex his quos civilia bella claros potentesque fecerunt, felix in publicum fuit, dicere solitus erat multum se huic debere sententia: Concordiâ parvæ res crescunt, discord maximæ dilabuntur. iram Achillis cedere nescientis, 2. Maconii carminis alite.] Alite, quasi volucri grandiore, ceu Cycno, cantum sublimem pariter et sonorum tollente. Sic Theocrit. Poétas vocat ορνιθας μουσων, aves musarum. Non moror aliorum interpretationem, alite, pro penna, calamo, stylo Mæonii carminis. Mæonis filius, aut fortasse è Mæonià, regione Asia Minoris, urbe Smyrnâ, oriundus erat Homerus, qui heroïci carminis Princeps et quasi Deus. Hinc Mæonium carmen pro Epicæ, Heroicæ, eximiæ Poëseos facultate et spiritu, quibus præditum Varium Horatius indicat. 3. Navibus, aut equis.] Seu navali seu ter restri prælio, terrâ marique. Equis.] Nam Gallos Germanosque equitatus robore præstantes debellârat Agrippa. Appian. lib. v. Bell. Civil. Sext. Pompeium vicerat; res præclare gesserat in Hispania, Thracia, Germania; ac secundus Romanorum transgressus Rhenum fuerat: quare detulit ei triumphum Augustus Cæsar. Dio. lib. xlviii. Navibus.] Vell. Paterc. cit. lib. ii. Edificandis naribus, contrahendoque militi ac remigi, navalibusque assuescendo certaminibus, atque exercitationibus, præfectus est M. Agrippa, virtutis nobilissima, labore, vigilia, periculo invictus, parendique sed uni scientissimus, aliis sane imperandi cupidus, et per omnia extra dilationes positus, consultisq; facta conjungens. Et postea, Insigne classica coronæ, quo Romanorum nemo unquam donatus erat, hoc bello Agrippa singulari virtule meruit. Meminit et Virg. Æneid. viii. v. 682. Parte alià, ventis et Diis Agrippa secundis Arduus agmen agens: cui belki insigne superbum, Tempora navali fulgent rostrata corona. Sueton. Octav. cap. 5. M. Agrippam in Sicilia post navalem victoriam cæruleo vexillo donarit: huc et pertinet cujus duplex denarius, quorum unus hinc Augusti caput præferebat, illinc Agrippæ cum civica et rostratâ coronà. Alter exhibebat unâ parte Agrippa caput rostratà coronâ exornatum, in aversâ vero Neptunus Delphinum manu dextrâ gestans effictus erat. 4. Te duce.] Vell. cit. Navali primo prælio apud Mylas, ductu Agrippa pugnatum prosperè. Vide Plin. lib. xvi. cap. 4. Appian. et Dion. jam cit. Oros. lib. vi. cap. 15. &c. 5. Gravem Peleidæ stomachum, &c.] Achilles Pelei filius, iracundus, acer, inexorabilis, nihil non armis arrogans, ut ait noster ad Pi nec errores maritimos Nec cursus duplicis per mare Ulyssei, lyssis dolosi, neque fami- Nec sævam Pelopis domum liam crudelem Pelopis, par- Conamur, tenues grandia: dum pudor, vi, magna non tentamus, dum verecundia, et musa Imbellisque lyræ Musa potens vetat citharæ non bellicosæ præ- Laudes egregii Cæsaris, et tuas ses, me prohibet laudes exi mii Cæsaris atque tuas im- Culpâ deterere ingenî. minuere tenuitate ingenii. Quis poterit celebrare, ut Quis Martem tunicâ tectum adamantinâ Palladis decet, Martem armatum lo. Dignè scripserit? aut pulvere Troïco æqualem Diis auxilio Mi sordidum, vel Diomedem Nos convivia, nos prælia virginum nervæ? Nos epulas; nos Sectis in juvenes unguibus acrium, certamina canimus puella- Cantamus vacui; sive quod urimur, cium adversus adolescen- Non præter solitum leves. rum sectis unguibus fero tes; sive liberi sumus, sive ardemus amore aliquo, more nostro inconstantes. ODE VII. AD MUNATIUM PLANCUM. [97] 10 15 20 Aliis aliæ placent regiones: sibi verò præ cæteris Tiburtina. Vino diluenda solicitudines. Alii laudabunt illustrem LAUDABUNT alii claram Rhodon, aut MityleRhodum, vel Mitylenen, nen, ANNOTATIONES. son. nec cedit Græcorum legatis, nec Agamemnoni exercituum summo imperatori ac regum regi: sed nec Diis quidem. Nam et Apollini Hectorem protegenti minas intentat. Hom. Iliad. x. 7. Cursus per mare.] Longam illam navigationem Ulyssis. Duplicis, subdoli, fallacis, Græcis dírnous, duplex, aliud nempe dicens, aliud sentiens. Legunt aliqui, cursus duplices cum Prisciano 1. i. et vii. referuntque ad Ulyssis navigationem per Oceanum, et mare Mediterraneum ; vel ad bis decennalem cursum; sed apage. Animadverte, lector, Homero delatum honorem, cujus est Ilias de Achille, Odyssea de Ulysse. 8. Savam Pelopis domum.] Tot homicidiis funestam. Pelops à Tantalo patre, Atreus et Agamemnon ab Ægistho, Clytemnestra ab Oreste filio cæsi sunt. Adde Thyestis liberos jugulatos ab Atreo, ipsique patri appositos in cibum, quod Sol ne videret, refugisse dicitur. Horatius notare vult hic Thyesten eximiæ artis Tragœdiam à Vario, ut jam ante dixi, compositam. 9. Tenues grandia.] Modestiam Horatius commendat suam. 10. Imbellisque lyræ.] Atqui rebus etiam gravioribus idoneos versus lyricos, præsertim Alcaicos, ostendit Pindarus; nosterque ipse pluribus Odis, maxime vero 4. 14. 15. lib. iv, &c. ad Pisones denique sic scribit : Musa dedit fidibus Divos puerosque Deorum, 13. Marlem tunicâ, &c.] Viros militares loricà armatos forti et durâ, instar adamantis: [28] vel ipsum Martem, quem Homerus æreâ induit loricâ. 14. Pulvere Trotco nigrum.] In acie acriter dimicantem, et non indecoro pulvere Trojani campi co-opertum et quasi nigrum. 15. Merionem.] Quemlibet virtute bellica gloriosum, Merionis similem; apud Græcos tam inclyti, ut Marti par jactaretur. Homer. Iliad. xiii. 15. Ope Palladis Tydiden Superis parem.] Diomedem Tydei filium, quem suâ Pallas ope semper juvit, Diisque non inferiorem præstitit, ut et Mars et Venus ab eo vulnerati referantur: quin et immortalem fecit, et numero Castorum ascripsit, Iliad. 5. v. 335. 857. Pindar. Nem. Virgil. Æneid. xi. 276. -Ferro cœlestia corpora demens Appetii, et Veneris violavi vulnere dextram. 17. Nos convivia, &c.] Nos res ludicras et tenuiora argumenta tractare duntaxat et canere amamus. Ode VII.-Hæc Ode est dicolos distrophos. Primus quisque versus est Hexameter herorcus: quinque primi pedes sunt vel spondæi vel dactyli. Alter quisque versus est Dactylicus tetrameter, quatuor ultimos habens pedes versûs Hexametri sive Heroici. 1. Laudabunt alii.] Elegans est versibus hæc Ode, quam è duabus coaluisse volunt quidam : nimirum novæ Odes initium statuunt ad hæc verba: Albus ut obscuro, &c. Veteres codices adstipulantur, præfigentes istis novum hunc titulum; Cohortatur Plancum ad hilariter vivendum. Quicquid sit, tota est ad L. Munatium Plancum, cujus patria Tibur, aut qui saltera Aut Ephesum, bimarisve Corinthi [29] vel Ephesum, aut muros Moenia, vel Baccho Thebas, vel Apolline Delphos Corinthi inter duo maria positæ, aut Thebas Baccho, vel Delphos Apolline insig Sunt quibus unum opus est intactæ Palladis urbem 5 nes, vel Tempe Thessalica. Carmine perpetuo celebrare, et ANNOTATIONES. villam habebat Tiburi proximam,proindeque ab Horatiano prædio non longè remotam. In priori Odes parte, per comparationem, Tiburtine regionis amoenitatem extollit Poëta; et alterâ Plancum hortatur ut vino curas abstergat: uti turque exemplo viri fortis, Teucri nimirum, qui graviores animi ægritudines vino temperavit. Vide postea Annot. ad vocem Plance. Claram Rhodon.] Rhodus insula Minoris Asiæ, ad Cariæ oram, emporium est nobile. Clara certè pridem, tum ob Colossum sive Statuam Solis septuaginta cubitis altam, et inter orbis miracula numeratam: tum propter ingentem signorum numerum, atque operum nobilitatem, ut ait Gell. lib. vii. c. 3. tum qui nunquam tot nubibus cœJum obducitar,quin aliquâ horâ Sol ibi cernatur, quod asserit Plin. lib. ii. cap. 42. Adde urbium pulchritudine, portnum commoditatem, aëris salubritatem. Strab. lib. xiv. scribit Rhodum ita præstare cæteris, ut nullam possit huic parem, nedum meliorem commemorare. Vide Diodor. Sicul. lib. vi. cap. 13. nec prætermittendum est, Rhodum mitti solitos Romanos juvenes, discenda facultatis oratoriæ gratia. Eò Tullius ipse adit, quem lege ad Attic, lib. ii. Epist. 1. et in Bruto, n. 51. ubi sic loquitur: Hine Asiatici oratores non contemnendi quidem, nec celeritate nec copiâ; sed parùm pressi et nimis redundantes. Rhodii saniores et Alticorum similiores. Anno salutis reparata 1300, Equites Hierosolymitani eam invaserunt, indeque Rhodii appellati; servârunt ad ann. 1522, quo à Turcis pulsi Melitam concessere, et exinde Melitenses cognominati. Mitylenen.] Hæc urbs Lesbi insulæ, cui et eadem appellatio, viz. Metelin. A Cicerone commendatur Agrar.ii. Et naturâ, et silu, et descripfione ædificiorum,et pulchritudine in primis nobilis Mitylene; agri jucundi et fertiles, &c. Vide et Strab. lib. xiii. et Vitruv. lib. i. cap. 6. ubi scribit eam urbem; Eleganter et magnificè ædificatam, sed non prudenter positam. In ea quippe, dum Aat auster, incolæ ægrotant; dum CauPs, bussiunt; cum septentrione, in salubritatem restituuntur. Adde ei regioni claritatem è natalibus Pittaci, (qui unus è septem Græciæ sapientibus,) Alcæi Poëtæ, aliorumque illustrium borninum. 2. Ephesum.] Asia Minoris ista civitas in lonia sita est ad littus maris Ægæi et sinus Ionii, versus ostia Caystri fluminis: portum habet adde commodum, arcemque munitissimam. In i celebratum est Concilium generale tertium anno Salutis reparata 431, sub Calestino Papa, adversus errores Nestorii hæresiarchæ. Olim darait Ephesina Dianæ templo, toto ore celetri: ab Amazonibus condita etiam fertur. Emarisre Corinthi Mania.] Corinthus hodic Creato, urbs Peloponnesi, in Isthmo est medio Sunt Poeta, quorum unicus [30] labor est laudare carmine continuo civitatem Minervæ castæ, sita, inter duo maria, Ægæum et Ionium; unde Bimaris dicitur: æri et figulinà celebratur: Totius Græciæ lumen vocat Cic. pro lege Manil. et Agrar. ii. n. 86. ita scribit: Posita Corinthus in angustiis atque in faucibus Græcia, sic ut terra claustra locorum teneret, et duo maria navigationi diversa pænè conjungeret, cùm perfamiâ laboravit, adeò ut Corinthiari dicerentur tenui discrimine separentur. Luxuriæ vero in qui impudicè viverent. Lippis atque tonsoribus audita Laïs meretrix ibidem famosa, tamque pretiosa, ut Demostheni sui copiam non nisi decem millibus drachmarum vendere vellet; quapropter abstinuit ille, et respondit, Tanti non Non licet omnibus adire Corinthum. emo pœnitere. Ex illa natum est adagium: urbem in Boeotia, sed nobilitavit maxime Bac- lius, at præ omnibus oraculum Apollinis, effe- 4. Thessala Tempe.] Horum in Thessaliâ loregio celebraretur, amena velut Tempe dice corum tanta fuit amœnitas, ut si quæ deinceps retur. Illic Peneus fluvius inter Ossam et Olymmolliter incurvi, nemorosæ convalles, etc. Vide pum decurrebat; colles erant dextra lævaque Solin. Strab. 1. ix. Elian. lib. iii. init. etc. nos iterum postea, Od. 21. et lib. iii. Od. 1. Poëtæ qui semper canunt Athenas et olivam trinæ parens: Pallas autem seu Minerva sci- 6. Carmine perpetuo.] Cyclicum carmen doctè plectatur laudes Athenarum, etc. De eo dicam Heinsius intelligit, quod perpetuâ serie comin Epist. ad Pison. v. 136. ubi scriptor cyclieus. 3 |