Urgeris turbâ circum te stante, miserque
Rumperis et latras, magnorum maxime regum.
Ne longum faciam: dum tu quadrante lavatum
Rex ibis, neque te quisquam stipator, ineptum
Præter Crispinum, sectabitur; et mihi dulces
Ignoscent, si quid peccavero stultus, amici;
Inque vicem illorum patiar delicta libenter,
Privatusque magis vivam te rege beatus.
EUPOLIS atque Cratinus Aristophanesque, poëtæ,
Atque alii quorum comœdia prisca virorum est,
Si quis erat dignus describi, quòd malus, aut fur,
Quòd mæchus foret, aut sicarius, aut alioqui
Famosus, multâ cum libertate notabant.
Hinc omnis pendet Lucilius, hosce sequutus,
Mutatis tantùm pedibus numerisque; facetus,
Emunctæ naris, durus componere versus.
Nam fuit hoc vitiosus; in horá sæpè ducentos,
Ut magnum, versus dictabat, stans pede in uno.
Quum flueret lutulentus, erat quod tollere velles :
Garrulus, atque piger scribendi ferre laborem,
Scribendi rectè; nam ut multùm, nil moror. Ecce,
Crispinus minimo me provocat.-Accipe, si vis,
Accipe jam tabulas; detur nobis locus, hora,
Custodes; videamus uter plus scribere possit.-
Dî bene fecerunt, inopis me quòdque pusilli
Finxerunt animi, rarò et perpauca loquentis:
At tu conclusas hircinis follibus auras,
Usque laborantes, dum ferrum molliat ignis,
Ut mavis, imitare... Beatus Fannius, ultro
Delatis capsis et imagine! quum mea nemo
Scripta legat, vulgo recitare timentis, ob hanc rem,
Quòd sunt, quos genus hoc minimè juvat, utpote plures
Culpari dignos. Quemvis mediâ erue turbâ :
Aut ob avaritiam, aut miserâ ambitione laborat.
Hunc capit argenti splendor; stupet Albius ære:
Hic mutat merces surgente a sole ad eum quo
Vespertina tepet regio; quin per mala præceps
Fertur, utì pulvis collectus turbine, ne quid
Summâ deperdat metuens, aut ampliet ut rem.
Omnes hi metuunt versus, odêre poëtas.-
Fænum habet in cornu; longè fuge, dummodò risum
Excutiat sibi, non hic cuiquam parcet amico ;
Et, quodcunque semel chartis illeverit, omnes
Gestiet a furno redeuntes scire, lacuque,
Et pueros et anus.-Agedum, pauca accipe contrà.
Primum ego me illorum, dederim quibus esse poëtas,
Excerpam numero: neque enim concludere versum
Dixeris esse satis; neque, si quis scribat, utì nos,
Sermoni propiora, putes hunc esse poëtam.
Ingenium cui sit, cui mens divinior, atque os
Magna sonaturum, aturum, des nominis hujus honorem.
Idcirco quidam, Comedia necne poëma
Esset, quæsivêre; quòd acer spiritus ac vis
Nec verbis nec rebus inest; nisi quòd pede certo
Differt sermoni, sermo merus. At pater ardens
Sævit quòd, meretrice nepos insanus amicâ,
Filius uxorem grandi cum dote récuset,
Ebrius et, magnum quod dedecus, ambulet ante
Noctem cum facibus. Numquid Pomponius istis
Audiret leviora, pater si viveret?... Ergo
Non satis est puris versum perscribere verbis;
Quem si dissolvas, quivis stomachetur eodem
Quo personatus pacto pater. His, ego quæ nunc,
Olim quæ scripsit Lucilius, eripias si
Tempora certa modosque, et, quod prius ordine verbum est,
Posterius facias, præponens ultima primis;
Non, ut si solvas, "Postquam discordia tetra
Belli ferratos postes portasque refregit,"
Invenias etiam disjecti membra poëtæ.
Hactenus hæc: aliàs, justum sit necne poëma;
Nunc illud tantùm quæram, meritòne tibi sit
Suspectum genus hoc scribendi. Sulcius acer
Ambulat et Caprius, rauci malè, cumque libellis ;
Magnus uterque timor latronibus; at, bene si quis
Et puris vivat manibus, contemnat utrumque.
Ut sis tu similis Cœlî Birrique latronum,
Non ego sim Caprî, neque Sulcî; cur metuas me?
Nulla taberna meos habeat neque pila libellos,
Queis manus insudet vulgi Hermogenisque Tigellî ;
Nec recitem cuiquam, nisi amicis, idque coactus,
Non ubivis, coramve quibuslibet. In medio qui
Scripta foro recitent sunt multi. - Quique lavantes:
Suave locus voci resonat conclusus. Inanes
Hoc juvat, haud illud quærentes, num sine sensu,
Tempore num faciant alieno. Lædere gaudes,
Inquis: et hoc studio pravus facis. Unde petitum
Hoc in me jacis? est auctor quis denique eorum
Vixi cum quibus? Absentem qui rodit amicum;
Qui non defendit, alio culpante; solutos
Qui captat risus hominum, famamque dicacis;
Fingere qui non visa potest; commissa tacere
Qui nequit: hic niger est; hunc tu, Romane, caveto.
Sæpè tribus lectis videas cœnare quaternos;
E quibus unus avet quâvis aspergere cunctos,
Præter eum qui præbet aquam; pòst, hunc quoque potus,
Condita quum verax aperit præcordia Liber:
Hic tibi comis et urbanus liberque videtur
Infesto nigris. Ego, si risi quòd ineptus
Pastillos Rufillus olet, Gorgonius hircum,
Lividus et mordax videor tibi. Mentio si qua
De Capitolini furtis injecta Petillî
Te coram fuerit, defendas, ut tuus est mos:-
Me Capitolinus convictore usus amicoque
A puero est, causâque meâ permulta rogatus
Fecit; et incolumis lætor quòd vivit in urbe :
Sed tamen admiror quo pacto judicium illud
Fugerit. Hic nigræ succus loliginis; hæc est
Ærugo mera; quod vitium procul abfore chartis,
Atque animo priùs, ut, si quid promittere de me
Possum aliud, verè promitto. Liberius si
Dixero quid, si fortè jocosius, hoc mihi juris
Cum veniâ dabis: insuevit pater optimus hoc me,
Ut fugerem, exemplis vitiorum quæque notando.
Quum me hortaretur, parcè, frugaliter, atque
Viverem utì contentus eo quod mî ipse parâsset:
"Nonne vides, Albî ut malè vivat filius? utque
Barrus inops? magnum documentum, ne patriam rem
Perdere quis velit." A turpi meretricis amore
Quum deterreret, "Sectani dissimilis sıs."
Ne sequerer mœchas, concessâ quum Venere uti
Possem, "Deprensi non bella est fama Trebonî,"
Aiebat. "Sapiens, vitatu quidque petitu
Sit melius, causas reddet tibi: mî satis est, si
Traditum ab antiquis morem servare, tuamque,
Dum custodis eges, vitam famamque tueri
Incolumem possum: simul ac duraverit ætas
Membra animumque tuum, nabis sine cortice." Sic me
Formabat puerum dictis: et sive jubebat
Ut facerem quid, "Habes auctorem quo facias hoc;"
Unum ex judicibus selectis objiciebat:
Sive vetabat, "An hoc inhonestum et inutile factum
Necne sit, addubites, flagret rumore malo quum
Hic atque ille?" Avidos vicinum funus ut ægros
Exanimat, mortisque metu sibi parcere cogit;
Sic teneros animos aliena opprobria sæpè
Absterrent vitiis. Ex hoc ego sanus ab illis
Perniciem quæcunque ferunt; mediocribus, et queis
Ignoscas, vitiis teneor: fortassis et isthinc
Largiter abstulerit longa ætas, liber amicus,
Consilium proprium. Neque enim, quum lectulus aut me
Porticus excepit, desum mihi: "Rectius hoc est;
Hoc faciens, vivam meliùs; sic dulcis amicis
Occurram: hoc quidam non bellè; numquid ego illi 135
Imprudens olim faciam simile?" Hæc ego mecum
Compressis agito labris; ubi quid datur otî,
Illudo chartis. Hoc est mediocribus illis
Ex vitiis unum; cui si concedere nolis,
Multa poëtarum veniat manus, auxilio quæ
Sit mihi, nam multò plures sumus; ac veluti te
Judæi cogemus in hanc concedere turbam.
EGRESSUM magnâ me excepit Aricia Româ
Hospitio modico; rhetor comes Heliodorus,
Græcorum longè doctissimus. Indè Forum Appî,
Differtum nautis, cauponibus atque malignis.
Hoc iter ignavi divisimus, altiùs ac nos
Præcinctis unum: minùs est gravis Appia tardis.
Hîc ego, propter aquam, quòd erat deterrima, ventri
Indico bellum, cœnantes haud animo æquo
Exspectans comites. Jam nox inducere terris
Umbras, et cælo diffundere signa parabat:
Tum pueri nautis, pueris convicia nautæ
Ingerere. "Huc appelle." "Trecentos inseris; ohe!
Jam satis est!" Dum æs exigitur, dum mula ligatur,
Tota abit hora. Mali culices ranæque palustres
Avertunt somnos; absentem ut cantat amicam
Multâ prolutus vappâ nauta atque viator
Certatim: tandem fessus dormire viator
Incipit; ac missæ pastum retinacula mulæ
Nauta piger saxo religat, stertitque supinus.
Jamque dies aderat, quum nil procedere lintrem
Sentimus; donec cerebrosus prosilit unus,
Ac mulæ nautæque caput lumbosque saligno
Fuste dolat: quartâ vix demum exponimur horâ.
Ora manusque tuâ lavimus, Feronia, lymphâ.
Millia tum pransi tria repimus, atque subimus
Impositum saxis latè candentibus Anxur.
Huc venturus erat Mæcenas, optimus atque
Cocceius, missi magnis de rebus uterque
Legati, aversos soliti componere amicos.
Hîc oculis ego nigra meis collyria lippus
Illinere. Interea Mæcenas advenit atque
Cocceius, Capitoque simul Fonteius, ad unguem
Factus homo, Antonî, non ut magis alter, amicus.
Fundos Aufidio Lusco prætore libenter
Linquimus, insani ridentes præmia scribæ,
Prætextam, et latum clavum, prunæque batillum.
In Mamurrarum lassi deinde urbe manemus,
Murænâ præbente domum, Capitone culinam.
Postera lux oritur multò gratissima: namque
Plotius et Varius Sinuessæ Virgiliusque
Occurrunt; animæ, quales neque candidiores
Terra tulit, neque queis me sit devinctior alter.
O qui complexus et gaudia quanta fuerunt!
Nil ego contulerim jucundo sanus amico.
Proxima Campano ponti quæ villula tectum
Præbuit, et parochi, quæ debent, ligna salemque.
Hinc muli Capuæ clitellas tempore ponunt.
Lusum it Mæcenas; dormitum ego Virgiliusque :
Namque pilâ lippis inimicum et ludere crudis.
Hinc nos Cocceii recipit plenissima villa,
Quæ super est Caudî cauponas. Nunc mihi paucis
Sarmenti scurræ pugnam Messîque Cicirri,
Musa, velim memores; et quo patre natus uterque
Contulerit lites. Messî clarum genus Osci;
Sarmenti domina exstat. Ab his majoribus orti
Ad pugnam venêre. Prior Sarmentus: "Equi te
Esse feri similem dico." Ridemus: et ipse
Messius, "Accipio"; caput et movet. "O tua cornu
Ni foret exsecto frons," inquit, "quid faceres, quum
Sic mutilus minitaris?" At illi fœda cicatrix
|