Obrázky na stránke
PDF
ePub

der Uebersetzer in seiner Wiedergabe der in den Bekenntnissen des Athanasius und Johannes vorkommenden neutest. Citate der philoxenianischen Version bedient oder sie auf eigene Hand übersetzt habe, vermag ich nicht anzustellen, da mir die Whitesche Ausg. der Philox. nicht zu Gebote steht. Die Peschito hat der Uebersetzer nicht gebraucht.

Der Mittheilung des Bekenntnisses will ich jedoch theils zur Erläuterung desselben und zum vollständigen Erweise seiner Authentie, theils um überhaupt Alles vor Augen zu stellen, was uns von seinem Verfasser übrig geblieben ist, noch Zweierlei voranschicken, nämlich I. eine Zusammenstellung aller uns von Hieronymus erhaltenen Bruchstücke des Sendschreibens des Johannes an Theophilus von Alexandrien oder seines von Gennadius erwähnten Buches „adversus obtrectatores studii sui“, und II. eine Angabe der uns von Orosius in seinem „Liber apologeticus contra Pelagium de arbitrii libertate" und von Augustin in „De gestis Pelagii ad Aurelium episcopum liber unus" überlieferten Aeusserungen des jerusalemischen Bischofs auf und nach dem Presbyterconvent zu Jerusalem, sowie auch eine Angabe aller Erklärungen des Pelagius auf der Synode zu Diospolis, indem diese Erklärungen von der genannten Synode gebilligt wurden, und Johannes eines der hervorragendsten Mitglieder der Synode war. An die Zusammenstellung jener Bruchstücke will ich noch einige Bemerkungen über den Gang und Inhalt des Schreibens des Johannes anknüpfen.

I. Die uns von Hieronymus erhaltenen Bruchstücke des apologetischen Schreibens des Johannes an Theophilus sind, soweit möglich, nach dem Gange des Schreibens geordnet 6), folgende:

[ocr errors]

,,,,

1. Scribit ad Theophilum episcopum Apologiam, cujus istud exordium est: Tu quidem, ut homo Dei et apostolico ornatus gratia, curam omnium ecclesiarum, maxime ejus, quæ in Jerosolymis est, sustines, cum ipse plurimis sollicitudinibus ecclesiæ Dei, quæ sub te est, distringaris"" (Hieron. „Contra Joann. Hieros." c. 37).

"

2. Misisti religiosissimum hominem Dei, Isidorum presbyterum, virum potentem tam ex ipsa incessus et habitus dignitate, quam

6) Nach Tillemont a. a. O. p. 186, und Walch, Historie der Ketzereien, B. 7 S. 488, sind diese Bruchstücke schon von Wastel zusammengestellt worden. Da mir das Wastelsche Werk nicht zu Gebote steht, so muss ich die Zusammenstellung völlig selbständig vornehmen.

divinæ intelligentiæ, curare etiam eos, qui animo vehementer ægrotant; si tamen sensum sui languoris habeant“ (ib.) 7).

[ocr errors]

3. Tuæ vero sanctimonia, pro optima voluntate quasi ad finem usque perducta sit, deprecamur Dominum in sanctis locis nocte ac die, ut ei reddat perfectam mercedem et coronam vitæ largiatur“ (ib. c. 38).

4. „Cum ergo huc venisset et accessisset ad nos tribus vicibus et admovisset tam divina sapientiæ tuæ, quam propriæ intelligentiæ habentia medicinam verba, nec profuit alicui, nec profuit ei quisquam" (ib. c. 39).

5. „Hieronymus et hi (qui? hi, qui?) cum eo sunt „„et secreto et coram omnibus frequentissime et sub jusjurandi testificatione satis ei fecerunt, quod nunquam de nobis (Al. vobis) ambiguitatem aliquam habuerint fidei, dicentes: Quomodo eo tempore, quando communicabamus ei, nunc similiter eundem affectum habemus de ratione fidei“ (ib.).

"

6. Quando autem coeptum est de ordinatione Pauliniani et aliorum, qui cum eo sunt, ventilari, videntes se reprehendi, cum propter charitatem et concordiam concederentur eis omnia, hoc autem solum expeteretur, ut licet ab aliis contra regulam ordinati essent, tamen subjicerentur ecclesiæ Dei, ut non scinderent eam et sibi proprium facerent principatum: in hoc non acquiescentes, coeperunt proponere de fide et omnibus notum facere, quod, si non arguerentur hi, qui cum Hieronymo presbytero erant, nihil culparent in nobis; sin autem arguerentur erroris et culpæ, cum penitus non queant de istiusmodi quæstionibus disputare, satisfactionem errati proprii non invenientes, ad ista confugerent: non quo sperarent nos posse convinci, sed famam nostram lædere niterentur“ (ib. c. 41).

7. „Occasionem quoque fingunt aliarum literarum, quas dicunt sibi scripsisse Epiphanium. Quamquam dabit ille rationem pro omnibus, quæ gesta sunt, ante tribunal Christi, ubi major et minor absque ulla personarum acceptione judicabitur. Attamen quomodo possunt illius niti epistola, quam de ordinatione Pauliniani illicita

"Die folgenden Worte,,Homo Dei mittit hominem Dei", die in der Benediktinerausgabe noch dem Johannes beigelegt werden, gehören offenbar schon dem Hieronymus an.

et illorum, qui cum eo sunt, a nobis coargutus scripsit, sicut et ipsa ejus epistola in exordio suo significat" (ib. c. 44).

8. „Mensæ suæ et domus contubernium imputat Epiphanio scribitque, eum nunquam esse secum de Origenis dogmatibus locutum, et sub jusjurandi testificatione confirmat, dicens: Ne suspicionem quidem, sicut Deus testis est, perversæ in nos fidei se habere monstravit" (ib.).

9. Scribis in epistola tua, quod antequam Paulinianus presbyter fieret, nunquam te papa Epiphanius super Origenis errore convenit"" (ib. c. 10).

[ocr errors]

10. Hoc est quod in epistola tua dicis,,,,,loquentem illum ad populum, quæ vellet, et qualia vellet"" (ib. c. 11).

11. „Cum“, inquit, „et nos quadam die ante eum locuti essemus, et præsens lectio [Evangelii] provocasset, audiente illo et universa ecclesia, de fide et omnibus ecclesiasticis dogmatibus hæc locuti sumus, quæ et semper gratia Dei indesinenter in ecclesia docemus et in catechesibus" (ib. c. 11).

12.,,Consuetudo autem apud nos istiusmodi est, ut his, qui baptizandi sunt, per quadraginta dies publice tradamus sanctam et adorandam Trinitatem" (ib. c. 13) 8).

13. Si enim nulla de dogmatibus quæstio versabatur, si stomachum senis non moveras, si ille tibi nihil responderat, quid necesse erat, ut in uno ecclesiæ tractatu de cunctis dogmatibus, homo non satis eloquens, disputares: de Trinitate, de assumptione dominici corporis, de cruce, de inferis, de angelorum natura, de animarum statu, de resurrectione salvatoris et nostra, et in terra (interea? cætera? de cæteris?), quæ forsitan oblitus es scribere, præsentibus populis et tali ac tanto viro intrepidus diceres" (ib. c. 10).

[ocr errors]

14. Cum hæc, ipso præsente, locuti essemus, et ipse post nos causa honoris, quem ei super omnem mensuram exhibuimus, provo

8) Diese Worte sind bei Migne nicht als Worte des Johannes bezeichnet, waren es aber, wie schon Toutée, Cyrill. Hieros. Opp. p. 49, gesehen hat, ganz offenbar. Gerade in der jerusalemischen Kirche war es, wie Cyrills Katechesen zeigen, Sitte, das Symbolum die ganze Quadragesimalzeit hindurch in einer langen Reihe von Reden auszulegen.

catus esset, ut diceret, prædicationem nostram laudavit atque miratus est et catholicam fidem esse omnibus declaravit“ (ib. c. 14).

15. „Scribit in suis illis, ut ipse vult, pacificis, ut ego sentio, mordacissimis literis, quod nunquam a me læsus sit, nec dictus hæreticus" (Hieron. ep. 82 c. 4).

16. Tota ejus epistola non tam expositione, quam nostri (Al. nostris) plena est contumeliis. Nomen meum absque aliis officiis, quibus nos invicem palpare solemus homines, frequenter assumitur, carpitur, ventilatur. Quosdam ex nobis sic cum honore appellat, ut laceret E servo clericum factum criminatur

66

(ib. c. 6).

17. „Origenem me arguit vertisse in Latinum" (ib. c. 7).

[ocr errors]

18. „Fratrem meum (Paulininaum) causam dicit esse discordiæ" (ib. c. 8).

19. „Præterea, quod scribit, nos per te et Romanam ecclesiam communicare ei, a quo videmur communione separati, non necesse est ire tam longe: et hic in Palæstina eodem modo ei jungimur" (ib. c. 11).

20. „Octo tibi (ut statim probabo) de spe fidei Christianæ quæstionum capita objecta sunt. Tria tantum tangis et præteris. In cæteris grande silentium est. Ipsa quoque tria quasi negligens atque securus quasique aliud agens et in quibus aut nulla aut parva sit quæstio prætervolas atque perstringis" (contra Joan. Hieros. c. 6).

[ocr errors]

21. „Prima illa blasphemia (Origenis), quod nec Filius Patrem, nec Filium videre possit Spiritus sanctus, quibus a te telis confossa est? Sanctam "", inquit, et adorandam Trinitatem ejusdem substantiæ et coæternam, ejusdem gloriæ et divinitatis credimus, anathematizantes eos, qui grande aut parvum aut inæquale, aut visibile in deitate Trinitatis quidquam loquuntur. Sed sicut incorporalem, invisibilem et æternum dicimus Patrem, sic incorporalem et invisibilem et æternum dicimus Filium et Spiritum sanctum““ (ib. c. 8).

22. Transeamus ad secundam quæstionem, in qua, quasi nihil sibi propositum sit, securus et ructans dormire se simulat, ut legentes faciat dormitare. Sed de reliquis, quæ ad fidem pertinent, sermo nobis erit, id est omnium visibilium et invisibilium,

[ocr errors]

coelestium fortitudinum et terrestrium creaturarum, unum et eundem esse conditorem, Deum, id est sanctam Trinitatem, juxta beatum David dicentem: Verbo domini coeli firmati sunt et spiritu oris ejus omnis virtus eorum (Ps. 33, 6); quod simpliciter ostendit et hominis creatio. Ipse est enim, qui, accepto limo de terra, plasmavit hominem et per gratiam propriæ insufflationis animam donavit rationabilem (Al. rationalem) et liberi arbitrii, non partem aliquam suæ naturæ (juxta quosdam, qui hæc impie prædicant), sed propriam conditionem. Et de sanctis angelis æque credunt (credimus?), secundum divinam scripturam de Deo dicentem: Qui facit angelos suos spiritus et ministros suos ignem urentem (Ps. 104, 4); de quibus credere, quod immutabilis (Al. immutabiles) naturæ sint, non concedit nobis scriptura, dicens: Angelos quoque, qui non custodierunt suum principatum, sed reliquerunt proprium domicilium, in judicium magni diei vinculis æternis in tenebris custodivit (Jud. 6), quia immutati sunt et ex propria dignitate et gloria magis in dæmonum ordinem abiisse eos cognovimus (Al. cognoscimus). Animas vero hominum ex angelorum ruina aut ex conversione fieri, neque credidimus aliquando, neque docuimus (absit enim!) et, alienum hoc esse a prædicatione ecclesiastica, confitemur"" (ib. c. 15).

23.

"Qui

de anima semel dicere coeperas et de re tanta ab exordio conditionis humanæ repetere, cur, disputatione pendente, ad angelos et ad dispensationem dominici corporis repente transcendis?" (ib. c. 22).

[ocr errors]

24.,,Transeamur hinc ad famosissimam de resurrectione carnis et corporis quæstionem Passionem quoque ejus in cruce et mortem ac sepulturam, quæ universa servavit, ac resurrectionem veritate et non putative confitemur, qui et, primogenitus ex mortuis (Col. 1, 18), primitias mass A corporum nostrorum, quas in sepulchro positas suscitavit (Matth. 26. 52 f.), pervexit ad coelum, spem nobis resurrectionis in resurrectione proprii corporis tribuens; unde

« PredošláPokračovať »