Obrázky na stránke
PDF
ePub

HERCULES OETÆUS.

DRAMATIS PERSONE.

HERCULES.

DEJANIRA.

HYLLUS.

NUTRIX.

ALCMENA.

PHILOCTETES.

IOLE.

LICHAS, MUTA PERSONA.

CHORUS ÆTOLARUM MULIERUM.

CHORUS OECHALIARUM VIRGINUM.

JOLEET CHORUS: DECHALIDUM sunt poraτixà πpóowτa.

ARGUMENTUM.

Dejanira indigne ferens sibi prælatam Iolen, Euryti regis OEchaliæ filiam, Herculi tunicam mittit imbutam sanguine Centauri Nessi, sagitta Herculis Hydræ felle tincta vulnerati; efficacissimum credens philtrum præsentissimumque amoris remedium, quod illam monuerat moriens Nessus. Quam simul ac induisset in Cenæo Eubœæ promontorio sacrificaturus Hercules, ignem concipit virus, vestisque corpori adhærentis æstus carnem, ossa interiora absumit. Nessi fraude intellecta, sibi mortem consciscit Dejanira. Hercules, interfecto Lycha, qui munus letale attulerat, mandat Philoctete (cui moriens arcum et sagittas tradit) exstrui sibi in monte OEta pyram, in qua se cum clava ac leonis pelle cremat. Alcmenæ denique matri apparet, ipsamque consolatur, jam in cælitum numerum adscriptus.

Scena est in Euboea, dein Trachine.

L. ANNEI SENECE

HERCULES OETÆUS.

ACTUS PRIMUS.

HERCULES.

SATOR Deorum, cujus excussum manu

* In hac tragœdia duo Chori, alter OEchalidum virginum, alter Ætolarum mulierum. Iole et Chorus OEchalidum virginum sunt προτατικά πρόσωπα. Scena Trachine, ut apud Sophoclem. Licet Noster hac tragœdia eam Sophoclis, quæ Tpzyɩvíat inscribitur, imitatus fuerit, inscriptionem tamen ab Euripide maluit accipere, quia illa Sophoclea reprehensione non vacat, si Scaligero patri, de Arte Poet. lib. III, cap. 97, credimus. DELR.-Åvoxovounoía summa est. Hyllus ex Eubœa venit in Thessa liam, Trachina usque, et quæ Herculi sacrificanti in Cenæo promontorio evenerint, refert; quum in ipso constitutionis principio nondum sacrificaret, ac ne in loco quidem esset Hercules. Cogita jam, quantum sit iter ex Euboea Trachina usque. Nam quum Herculem in Eubœa primo posuerit, tamen in OEta comburit, et tribus tantum versibus advectum fuisse indicat.

Quod quidem iter semel ut conficiatur, triplo majore opus est tempore, quam tragœdiæ est ambitus. Apud Græcum semel in dolore Herculi tribuitur ¿ñoɩs prolixa, cujus divinitas omnem poeticum conatum excedit, idque nonnisi in fine. Hic Jovis ille filius, membra dum dilaniat sua, trecentos et amplius versus declamat. Et in occupatione tam molesta multa dicit, quæ vix otiosus declamator in schola effunderet. Græci oratio tota est frugalis, sobria, casta, et quæ ne levissimam quidem pepуíaç suspicionem admittit. Hic non modo plurima redundant, sed et sæpe repetuntur: sensus præsertim usque ad nauseam. Dejaniræ a Græco mores tribuuntur morales: hic perpetuo furit. Jam ex machina dissolvit drama, in qua nulla est dunyavía. Nihil enim opus erat matris causa apparere Herculem, quum per se soluta esset actio. Et hanc partem non desumsit e Trachiniis,

Utræque Phœbi sentiunt fulmen domus,
Secure regna: protuli pacem tibi,
Quacumque Nereus porrigi terras vetat.
Non est tonandum: perfidi reges jacent,
Sævi tyranni fregimus, quidquid fuit
Tibi fulminandum : sed mihi cælum, parens,
Adhuc negatur? parui certe Jove
Ubique dignus teque testata est meum

in qua ante mortem Hercules quæ-
cumque agenda sunt absolvit, sed e
Philoctete ejusdem : in qua plane
ad machinam eundum erat, quum
non posset ope humana flecti Phi-
loctetes. Ideo apparet ille, et hunc
nodum secat: Alcmenæ personam
optime omisit Græcus: nam quæ
verba digna inveniri poterant? hic
ubique sublimitatem quæsivit. Et
vix drama invenias, quod æque
assurgeret, nisi tumeret. Passim
tamen multa occurrunt, quæ su-
blimitatis pavracías habent. Neque
raro sententiæ, nihil minus quam
humiles, affectatione acuminis exa-
rescunt. Frustra inscriptionem tan-
topere commendat Cæsar Scaliger.
Melius enim Hercules in OEta di-
xisset, sicut OEdipus in Colono.
Non enim ego, cladem Crassi si
tractem, et hinc drama confictum,
Crassum Parthum inscribam, sed in
Parthis; et Pompeium in Egypto,
cujus constitutio esse posset qualis
Eschyli Persæ. Ita Iphigenia in Au-
lide, in Tauris, Philoctetes in Lemno,
in Troja; ita Septem ad Thebas, non
Thebani septem: quum, excepto Po-
lynice, nemo e ducibus Thebanus
esset. Male ergo vulgus, Septem
Thebani. Cicero quoque wayʊl@c
OEdipum Coloneum dixit. Herculem

5

OEtæum Euripidis qui adducat non meminimus, quod vult vir magnus. Neque sic inscripsisse putamus: multæ enim sunt ab ineptis: et hoc sæpe antiqui monuerunt. HEINS.

Act. I, sc. 1. Scena hæc prima cum Choro sequenti in Eubœa statuitur, ubi Hercules in Cenæo promontorio sacrificaturus vota de cælo obtinendo concipit, quod rebus gestis, quas enumerat, meruisse se gloriatur. Reliquæ tragœdiæ scena est Trachine.

2. Utræque Phabi domus, Oriens et Occidens vel utrumque mundi hemisphærium.

:

4. Porrigi terras vetat, mare cingens et coercens terram instar cinguli.—Quacumque Nereus, etc. Nam Hercules orbem peragravit, ut pacem orbis pararet. Seneca de Benef. lib. I: «Hercules sibi nihil vicit: orbem terrarum transivit, non concupiscendo, sed vindicando. Quid vinceret malorum hostis, bonorum vindex, terrarum marisque pacator? »

7. Sed mihi cælum, etc. Vid. Animadv.

8. Parui, adparui.

9. Teque. Quin ipsa Juno testatur te meum esse patrem, dum se mihi adeo infensam præbet. Vid.

Patrem noverca: quid tamen nectis moras?
Numquid timemur? numquid impositum sibi
Non poterit Atlas ferre cum cælo Herculem?
Quid astra, genitor, quid negas? mors me tibi
Certe remisit: omne concessit malum,
Quod terra genuit, pontus, aer, inferi.
Nullus per urbes errat Arcadias leo.
Stymphalis icta est; Manali nulla est fera.
Sparsit peremtus aureum serpens nemus:
Et hydra vires posuit : et notos Hebro
Cruore pingues hospitum fudi greges:
Hostisque traxi spolia Thermodontiæ.
Vidi silentum fata; nec tantum redii,
Sed trepidus atrum Cerberum vidit dies,
Et ille solem : nullus Antæus Libys
Animam resumit : cecidit ante aras suas
Busiris: una est Geryon sparsus manu;
Taurusque populis horridus centum pavor.

Hercul. Fur. 36, quo respicit, ut
et vs. 65.

11. Numquid. Numquid ego in cælum relatus, nimio pondere prægravans, urgebo Atlanta cælum humeris sustinentem?

13. Mors. Non me detinuerunt inferi, regna mortis; sed remiserunt, ut ad te venirem.

14. Concessit, abiit, cessit. 18. Serpens, draco, vigil custos hortorum Hesperidum. Cf. Herc. Fur. 238.

19. Hebro. Thraciæ amnis, cui Homerus Jovem patrem tribuit, quum cæteri fluvii dicantur Oceani filii. Vid. vs. 623.

[ocr errors][merged small][merged small][merged small]

21. Thermodontiæ, Amazonis, Hippolytes.

22. Vidi silentum, etc. Vide Animadv.- Nec tantum. Nec solus.

24. Antorus, Neptuni ex Terra fil. Gigas. Tingitaniæ rex hospites secum palæstra certare provocans cogensque occidebat; quem Hercules quum animadvertisset lassum tactu terræ recreari, pectori adstrictum exspirare coegit.

26. Una est. Mei unius, quum ipse tricorpor esset.

27. Taurusque. Cf. Hercul. Fur. 229, et Agam. 827.- Populis horridus p. Iratus Neptunus taurum Cretensibus immiserat, quia Minos

20. Greges, Thracios equos Dio- ejus beneficio late mari imperans, medis. Herc. Fur. 225.

nihilo quam cæteris Diis majorem

« PredošláPokračovať »