Desuper infundam, et tonitru caelum omne ciebo.
Diffugient comites et nocte tegentur opaca ;
Speluncam Dido dux et Troianus eandem

125 Devenient.

Adero et, tua si mihi certa voluntas,
Conubio iungam stabili propriamque dicabo.
Hic hymenaeus erit." Non adversata petenti
Adnuit, atque dolis risit Cytherea repertis.

Oceanum interea surgens Aurora reliquit. 130 It portis iubare exorto delecta iuventus; Retia rara, plagae, lato venabula ferro, Massylique ruunt equites et odora canum vis. Reginam thalamo cunctantem ad limina primi Poenorum exspectant, ostroque insignis et auro 135 Stat sonipes ac frena ferox spumantia mandit. Tandem progreditur, magna stipante caterva, Sidoniam picto chlamydem circumdata limbo. Cui pharetra ex auro, crines nodantur in aurum, Aurea purpuream subnectit fibula vestem. 140 Nec non et Phrygii comites et laetus Iulus Incedunt. Ipse ante alios pulcherrimus omnes Infert se socium Aeneas atque agmina iungit. Qualis ubi hibernam Lyciam Xanthique fluenta Deserit ac Delum maternam invisit Apollo 145 Instauratque choros, mixtique altaria circum Cretesque Dryopesque fremunt pictique Agathyrsi; Ipse iugis Cynthi graditur, mollique fluentem Fronde premit crinem fingens atque implicat auro, Tela sonant umeris: haud illo segnior ibat

150 Aeneas, tantum egregio decus enitet ore.

Postquam altos ventum in montes atque invia lustra,
Ecce ferae, saxi deiectae vertice, caprae
Decurrere iugis; alia de parte patentes

Transmittunt cursu campos atque agmina cervi 155 Pulverulenta fuga glomerant montesque relinquunt. At puer Ascanius mediis in vallibus acri

160

Gaudet equo, iamque hos cursu, iam praeterit illos,
Spumantemque dari pecora inter inertia votis
Optat aprum, aut fulvum descendere monte leonem.
Interea magno misceri murmure caelum
Incipit; insequitur commixta grandine nimbus;
Et Tyrii comites passim et Troiana iuventus.
Dardaniusque nepos Veneris diversa per agros
Tecta metu petiere; ruunt de montibus amnes.
165 Speluncam Dido dux et Troianus eandem

Deveniunt. Prima et Tellus et pronuba Iuno
Dant signum; fulsere ignes et conscius aether
Conubiis, summoque ulularunt vertice Nymphae.
Ille dies primus leti primusque malorum

170 Causa fuit; neque enim specie famave movetur
Nec iam furtivum Dido meditatur amorem ;
Coniugium vocat; hoc praetexit nomine culpam.

Extemplo Libyae magnas it Fama per urbes,
Fama, malum qua non aliud velocius ullum:
175 Mobilitate viget, viresque adquirit eundo;
Parva metu primo; mox sese attollit in auras,
Ingrediturque solo, et caput inter nubila condit.
Illam Terra parens, ira inritata deorum,

Extremam, ut perhibent, Coeo Enceladoque sororem 180 Progenuit, pedibus celerem et pernicibus alis, Monstrum horrendum, ingens, cui, quot sunt corpore plumae,

Tot vigiles oculi subter, mirabile dictu,

Tot linguae, totidem ora sonant, tot subrigit aures.
Nocte volat caeli medio terraeque per umbram,

185 Stridens, nec dulci declinat lumina somno;

Luce sedet custos aut summi culmine tecti, Turribus aut altis, et magnas territat urbes, Tam ficti pravique tenax, quam nuntia veri. Haec tum multiplici populos sermone replebat 190 Gaudens et pariter facta atque infecta canebat : Venisse Aenean, Troiano sanguine cretum,

Cui se pulchra viro dignetur iungere Dido; Nunc hiemem inter se luxu, quam longa, fovere Regnorum immemores turpique cupidine captos. 195 Haec passim dea foeda virum diffundit in ora.. Protinus ad regem cursus detorquet Iarban, Incenditque animum dictis atque aggerat iras.

Hic Hammone satus, rapta Garamantide Nympha, Templa Iovi centum latis immania regnis,

200 Centum aras posuit, vigilemque sacraverat ignem, Excubias divum aeternas, pecudumque cruore Pingue solum et variis florentia limina sertis. Isque amens animi et rumore accensus amaro Dicitur ante aras media inter numina divum 205 Multa Iovem manibus supplex orasse supinis :

"Iuppiter omnipotens, cui nunc Maurusia pictis. Gens epulata toris Lenaeum libat honorem, Aspicis haec? an te, genitor, cum fulmina torques, Nequiquam horremus, caecique in nubibus ignes 210 Terrificant animos et inania murmura miscent? Femina, quae nostris errans in finibus urbem Exiguam pretio posuit, cui litus arandum Cuique loci leges dedimus, conubia nostra Reppulit ac dominum Aenean in regna recepit. 215 Et nunc ille Paris cum semiviro comitatu,

Maeonia mentum mitra crinemque madentem
Subnixus, rapto potitur; nos munera templis
Quippe tuis ferimus, famamque fovemus inanem."

220

Talibus orantem dictis arasque tenentem
Audiit omnipotens, oculosque ad moenia torsit
Regia et oblitos famae melioris amantes.

Tum sic Mercurium adloquitur ac talia mandat:
"Vade age, nate, voca Zephyros et labere pennis,
Dardaniumque ducem, Tyria Karthagine qui nunc
225 Exspectat, fatisque datas non respicit urbes,
Adloquere et celeres defer mea dicta per auras.
Non illum nobis genetrix pulcherrima talem
Promisit Graiumque ideo bis vindicat armis;

Sed fore, qui gravidam imperiis belloque frementem 230 Italiam regeret, genus alto a sanguine Teucri Proderet, ac totum sub leges mitteret orbem. Si nulla accendit tantarum gloria rerum Nec super ipse sua molitur laude laborem, Ascanione pater Romanas invidet arces?

235 Quid struit? aut qua spe, inimica in gente, moratur,
Nec prolem Ausoniam et Lavinia respicit arva?
Naviget haec summa est; hic nostri nuntius esto."
Dixerat. Ille patris magni parere parabat
Imperio; et primum pedibus talaria nectit

240 Aurea, quae sublimem alis sive acquora supra
Seu terram rapido pariter cum flamine portant.
Tum virgam capit; hac animas ille evocat Orco
Pallentes, alias sub Tartara tristia mittit,

Dat somnos adimitque, et lumina morte resignat. 245 Illa fretus agit ventos, et turbida tranat

Nubila. Iamque volans apicem et latera ardua cernit
Atlantis duri, caelum qui vertice fulcit,

Atlantis, cinctum adsidue cui nubibus atris
Piniferum caput et vento pulsatur et imbri;
250 Nix umeros infusa tegit; tum flumina mento
Praecipitant senis, et glacie riget horrida barba.