710 Flagrantesque dei vultus simulataque verba,
Pallamque et pictum croceo vēlāmen acanthō.
Praecipue infelix, pesti dēvōta futurae,
Explēri mentem nequit ārdēscitque tuendō
Phoenissa, et pariter puerō dōnisque movetur.
715 Ille ubi complexu Aeneae colloque pependit
Et māgnum falsi implēvit genitōris amōrem,
Reginam petit. Haec oculis, haec pectore tōtō
Haeret, et interdum gremio fovet, inscia Dīdō
Insideat quantus miserae deus. At memor ille
720 Mātris Acīdaliae paulātim abolēre Sychaeum
Incipit, et vivo temptat praevertere amōre
Iam pridem residēs animōs dēsuētaque corda.
Postquam prima quiēs epulis, mēnsaeque remōtae,
Crātēras māgnōs statuunt et vīna corōnant.
725 Fit strepitus tectis, võcemque per ampla volūtant
Atria; dependent lychni laquearibus aureis
Incensi, et noctem flammis fūnālia vincunt.
Hic regina gravem gemmis auroque poposcit
Implēvitque merō pateram, quam Bēlus et omnēs
730 Ā Bēlō soliti; tum facta silentia tēctīs:
"Iuppiter, hospitibus nam tē dare iūra loquuntur, Hunc laetum Tyriisque diem Trōiaque profectis Esse velis, nostrōsque hūius meminisse minōrēs. Adsit laetitiae Bacchus dator, et bona Iūnō; 735 Et vōs, ō, coetum, Tyrii, celebrate faventēs.”
Dixit, et in mēnsam laticum lībāvit honōrem,
Primaque, libātō, summō tenus attigit ōre;
Tum Bitiae dedit increpitāns. Ille impiger hausit
Spumantem pateram, et plēnō se prōluit aurō;
Post alii procerēs. Cithara crīnītus Iōpās
Personat aurātā, docuit quem māximus Atlās.
Hic canit errantem lūnam sōlisque labōrēs;
Unde hominum genus et pecudēs; unde imber et ignēs; Arcturum pluviasque Hyadas geminōsque Triōnēs; 745 Quid tantum Oceanō properent sẽ tingere sōlēs Hiberni, vel quae tardis mora noctibus obstet. Ingeminant plausu Tyrii, Trõesque sequuntur. Nec non et variō noctem sermōne trahebat
Infelix Didō, longumque bibēbat amōrem, 750 Multa super Priamo rogitans, super Hectore multa; Nunc, quibus Aurōrae vēnisset filius armīs,
Nunc, quālēs Diomedis equi, nunc, quantus Achilles. "Immō age, et ā prīmā dīc, hospes, orīgine nōbīs Insidias" inquit "Danaum, cāsūsque tuōrum, 755 Errōresque tuōs; nam të iam septima portat Omnibus errantem terris et fluctibus aestās."
Conticuere omnes, intentique ōra tenebant.
Inde torō pater Aenēās sīc ōrsus ab altō:
Infandum, rēgīna, iubes renovāre dolorem,
Trōiānās ut opēs et lamentābile rēgnum
Eruerint Danai; quaeque ipse miserrima vidi,
Et quorum pars magna fui. Quis talia fando
Myrmidonum Dolopumve aut dūri miles Ulixi
Temperet à lacrimis? et iam nox umida caelō
Praecipitat, suādentque cadentia sidera somnōs.
Sed si tantus amor cāsūs cognoscere nostrōs
Et breviter Troiae supremum audire laborem,
Quamquam animus meminisse horret, luctuque refūgit,
Incipiam.
Fracti bellō fätisque repulsi
Ductōrēs Danaum, tot iam labentibus annis,
Instar montis equum dīvīnā Palladis arte
Aedificant, sectaque intexunt ābiete costās;
Vōtum pro reditu simulant; ea fama vagātur.
Hūc dēlēcta virum sortiti corpora furtim
Includunt caecō lateri, penitusque cavernās
Ingentes uterumque armātō milite complent.
Est in conspectu Tenedos, nōtissima fāmā
Insula, dives opum, Priami dum rēgna manebant,
Nunc tantum sinus et statiō male fida carinis.
Huc sẽ prōvecti desertō in litore condunt
Nōs abiisse rati et ventō petiisse Mycēnās.
Ergo omnis longō solvit sẽ Teucria lūctū;
Panduntur portae; iuvat īre et Dōrica castra
Desertōsque videre locōs lītusque relictum.
Hic Dolopum manus, hic saevus tendebat Achilles;
Classibus hic locus, hic acie certāre solebant.
Pars stupet innuptae dōnum exitiale Minervae
Et mōlem mirantur equi; primusque Thymoetēs
Dūcī intrā mūrōs hortatur et arce locārī,
Sive dolō, seu iam Trōiae sic fata ferebant.
At Capys, et quorum melior sententia menti,
Aut pelagō Danaum insidias suspectaque dōna
Praecipitare iubent, subiectisque ūrere flammis,
Aut terebrare cavās uteri et temptāre latebrās.
Scinditur incertum studia in contraria vulgus.
Primus ibi ante omnēs, māgnā comitante catervā,
Lãocoōn ārdēns summā dēcurrit ab arce,
Et procul: "O miseri, quae tanta īnsānia, cīvēs?
Creditis avectōs hostes? aut ulla putatis
Dōna carēre dolis Danaum? sic nōtus Ulixēs?
Aut hoc inclusi lignō occultantur Achivi,
Aut haec in nostrōs fabricāta est māchina mūrōs
Inspectūra domos venturaque desuper urbi,
Aut aliquis latet error; equō nē credite, Teucri.
Quidquid id est, timeō Danaōs et dōna ferentēs."
Sic fātus validis ingentem viribus hastam
In latus inque feri curvam compāgibus alvum
Contorsit. Stetit illa tremens, uterōque recussō
Insonuere cavae gemitumque dedere cavernae.
Et, si fata deum, si mens non laeva fuisset,
Impulerat ferro Argolicas foedare latebras,
Troiaque nunc stārēs, Priamique arx alta manērēs.
Ecce, manus iuvenem interea post terga revinctum
Pāstōrēs māgnō ad rēgem clāmōre trahebant
Dardanidae, qui sẽ ignotum venientibus ultrō,
Hoc ipsum ut strueret Trōiamque aperiret Achivis,
Obtulerat, fidens animi, atque in utrumque parātus,
Seu versare dolōs, seu certae occumbere morti.
Undique visendi studio Trōiāna iuventus
Circumfusa ruit, certantque inludere captō.
Accipe nunc Danaum insidias, et crimine ab unō.
Disce omnes.
Namque ut conspectu in medio turbātus, inermis,
Constitit atque oculis Phrygia agmina circumspexit:
"Heu, quae nunc tellus" inquit, "quae me aequora
possunt
Accipere? aut quid iam miserō mihi denique restat,
Cui neque apud Danaōs ūsquam locus, et super ipsi
Dardanidae infēnsi poenas cum sanguine poscunt?"
Quō gemitu conversi animi, compressus et omnis
Impetus. Hortāmur fārī, quō sanguine crētus,
Quidve ferat, memoret, quae sit fiducia captō.
Ille haec, depositā tandem formidine, fātur:
"Cuncta equidem tibi, rex, fuerit quodcumque,
fatebor
Vēra" inquit, "neque me Argolică de gente negābō. Hōc primum; nec, si miserum Fortūna Sinōnem 80 Finxit, vanum etiam mendācemque improba finget. Fandō aliquod si forte tuās pervenit ad aurēs Bēlidae nōmen Palamēdis et incluta fāmā Gloria quem falsă sub prōditiōne Pelasgi Insontem infandō indicio, quia bella vetābat Demisére neci, nunc cassum lūmine lūgent: Illi me comitem et consanguinitate propinquum
|