vel limitatur, etiam jurisdictio Vicarii hoc modo cessat, cum eadem sit cum jurisdictione Episcopi.

204. Q. VI. Quid juris circa Vicarium capituli, sede vacante?

0

R. 1.o Intra octiduum a die vacationis cognitae eligendus, vel prior confirmandus est, saltem si major pars capituli in eum conspiret, licet non observetur forma c. 42. de elect. praescripta pro electione Praelatorum perpetuorum. Ita de jure novo Trid. (Sess. 24. c. 16. de ref.); idque statutum est, ad evitandam confussionem et plura incommoda, quae nasci solebant ex communi totius capituli administratione.-2.° Potestas Vicarii capituli extendit se etiam ad ea, quae, sede plena, indigent speciali mandato, dummodo spectent ad jurisdictionem capituli; haec enim est mens cit. Trid., nisi forsan capitulum exciperet unam, vel alteram causam, et eam committeret speciali delegato; in quo casu nulla confusio timenda foret.-3. Jurisdictio Vicarii capituli expirat, dum novus Episcopus confirmatus possessionem adeptus est, qui etiam ab illo, et ceteris officialibus rationem administrationis exiget, cit. Trid. At capitulum Vicarium a se electum revocare non potest, nisi de consensu S. Cong. Episc. et Regg. ; bene vero si Vicarius datus est a Metropolitano ob negligentiam capitularium, ut teste Barb. declaravit S. Cong., quia non in hac, sed in illa revocatione timentur incommoda secutura. Ceterum ipse Vicarius, licet et causa renuntiare possit suo officio, regulariter tamen totam suam jurisdictionem non potest committere alteri, sicut nec Vicarius Episcopi (arg. c. 4. h. t.), nisi in casibus a jure, vel Principe permissis, uti in casu infirmitatis, a simili arg. c. 1. h. t. in 6. (1).

[Vide notata Elencho II. n. 46. et lib. II. tit. 9.] ·

Praemonitio.

205. Pro intelligendis seqq. titulis praescienda sunt quae traduntur in jure civili ad tit. de jurisdictione, et de officio judicis. Hic sufficiat solam terminorum explicationem afferre.

Unde I. Jurisdictio, a jure dicundo dicta, est potestas publica juris dicundi, seu de causis controversis ju dicandi, ordinata ad communem subditorum gubernationem et utilitatem (l. 1. §. 4. ff. de suspect. tutorib.), ubi vocatur officium juris dicundi. Differt a dominio seu jure proprietatis, quia hoc est potestas privata ordinata ad bonum privatum domini, qualiter etiam in bonum privatum ordinatur potestas patria, tutoria, magisterialis, oeconomica, et hujusmodi.

II. Jurisdictio humana dividitur.-1.o In Ecclesiasticam fori externi et interni, pro personis et causis spiritualibus, et ecclesiasticis temporalibus; et politicam pro causis et personis secularibus et mere temporalibus.-2.o In voluntariam, quae sine strepitu judiciali exerce tur in volentes, ut est in canonicis ordinatio, collatio beneficiorum, dispensatio, etc., in politicis adoptio, manumissio, etc.; et in contentiosam, seu coactivam, quae plerumque cum strepitu judiciali, aut impositione obligationis exercetur in invitos, ut leges ferre, judicare, punire, etc. Contentiosa ultra territorium judicis proprium se non extendit (c. fin. de Const. in 6.), cum extra territorium jus dicenti non pareatur impune. Voluntaria regulariter ubique exerceri potest, excepto exercitio Pontificalium (c. 7. de off leg. Trident. Sess. 6. c. 5. de ref.).—3.o In ordinariam, cuae ratione proprii officii competit, et plerumque

(1) Vide notam 2.

ex jure descendit, ut in Episcopo, etc. ; et delegatam, quae non ex officio, sed ex sola superioris commissione competit. Et quidem, si commissio est ad universitatem causarum, seu ad omnes causas ejusdem vel diversi generis, ut matrimoniales et beneficiales, dicitur proprie jurisdictio mandata (l. 1. §. 1. ff. de judic.); si vero commissio est ad unam, vel plures causas singulares, dicitur specifice jurisdictio delegata (1. 5. C. de jud.) licet in communi usu jurisdictio mandata, et delegata synonymice usurpentur.-4.° In personalem, quae personae officium gerenti conceditur, ejusque ossibus inhaeret, et cum ea extinguitur, seu non transit ad successores; et realem seu territorialem, quae alicui loco inhaeret, ut castro, et transit ad quemcumque successorem talis loci. Realis affixa officio transit ad successorem officii.-5.o In simplicem, imperium merum et mixtum; licet Zoes simplicem negat. Jurisdictio simplex est potestas cognoscendi et decidendi causam absque imperio, hoc est, sine jure exequendi et coercendi inobedientes. Cum vero potestas talis fere inutilis et inefficax esset, raro pura conceditur, sed semper aliquid admixtum habet de imperio et coercitione (l. fin. ff. de off. ejus. cui mand.); quia jurisdictio sine modica coercitione nulla est. Imperium merum est potestas gladii ad animadvertendum in facinerosos (l. 3. ff. de jurisd.), cujus tres sunt actus: mors naturalis per decapitationem, etc.; mors civilis per maximam capitis diminutionem, seu servitutem, deportationem, etc. ; et graviores poenae non capitales, ut amputatio manum, statio ad numellas, etc. In foro canonico, in quo etiam datur gladius spiritualis, recte ad imperium merum revocatur excommunicatio, depositio, degradatio, et aliae gravissimae poenae. Imperium mixtum est, potestas cognoscendi, decidendi et exequendi causas civiles cum modica coercitione. Quare dicatur imperium merum et mixtum, consule Lexicon Kahl. Zoes, et Engl. (tit. de off jud. n. 16.) Merum imperium a practicis vocari solet judicium sanguinis, et jurisdictio alta; mixtum vero jurisdictio bassa, seu inferior. Qui autem jurà reservata Principi, seu regalia referunt ad imperium merum, eos dicit Zoesius somniare: melius igitur dicetur pertinere ad jurisdictionem altam generaliter sumptam, seu dominium altum, vi cujus Princeps aliquid facit ex casibus publicis, ut transferendo dominia, privando juribus quaesitis, etc.—Jurisdictio alia est privativa seu separata, quae ita competit uni, ut excludat alterum sic judicare spiritualia competit judici ecclesiastico privative ad laicum; alia concurrens seu cumulativa, quae competit pluribus ut singulis, ita tamen ut quisque in solidum possit judicare, nisi praeveniatur ab altero; alia communis, quae competit pluribus ut universis, ita ut unus sine altero procedere nequeat.

III. Judex est persona legitima habens publicam potestatem cognoscendi et terminandi causas controversas litigantium, secundum leges et probatas consuetudines (pr. In. de offic. jud.); nam totum officium judicis consistit in cognitione, et decisione, seu terminatione causae. Differt autem judex ab arbitro compromissario, quia iste potestatem privatam habet a partibus.

IV. Judex varie dividitur:-1.° In jurisdictionalem, qui praest jurisdictioni, seu qui jus aut sententiam partibus dicere potest; et notionalem, cui sola notio, seu cognitio causae committitur absque potestate sententiandi. Talis erant judices pedanei, ita dicti, quod ad pedes altioris tribunalis in inferiori subsellio assiderent; vel minoris momenti causas, non pro tribunali, sed pede plano judicarent. In horum locum hodie subintrarunt commissarii, auditores legatorum, et similes, qui praevie causas examinant, ut rem omnem referant ad suos principales.-2.° In supremum, cui competit summa potestas in judicando, uti est Papa, cujus juri

sdictio vocatur potestas clavium ; Imperator, et alii summi Principes, quorum ju-risdictio vocatur majestas, seu major potestas. Subalternum, cui competit jurisdictio summae potestati subordinata. Ordinarium, qui ratione proprii officii habet jurisdictionem. Delegatum, qui habet jurisdictionem ex commissione.

(1) Vicarius temporaneus tenetur in loco vicariae residere, predicare, pro populo sacrificium diebus festivis etiam absque praecepto audiendi missam offerre, ut docet constit. Pii IX. Amantissimi Redemptoris diei 3. Maji 1858.

(2) Si vicarius capitularis vel demoriatur, vel renuntiet officio suo, capitulum potest et debet novum vicarium deputare. At electio sub poena nullitatis cadere non potest in personam electi, vel nominati ad dignitatem Episcopalem ejusdem Ecclesiae vacantis juxta constit. Pii IX. Romanus Pontifex.

Justa eamdem Constitutionem non antea cessat jurisdictio Vicarii Capitularis quam novus Episcopus Capitulo exhibuerit Litteras A postolicas de collato sibi Episcopatu.

TITULUS XXIX.

De officio et potestate judicis delegati (1).

206. Nota I. Delegare in genere est alteri in suum locum susbtituto vices suas committere. Hic autem specifice delegatio est: commissio jurisdictionis. Unde judex delegatus est, qui jurisdictionem exercet non vi magistratus, seu ex proprio officio, sed ex commissione juris, vel hominis ordinariam jurisdictionem habentis. Differt a judice ordinario, quia iste vi sui magistratus seu officii jurisdictionem habet, ut Episcopus; a Vicario generali, quia iste, licet vices agat alteríus, tamen ordinariam jurisdictionem eamdem habet cum Episcopo; a mero exequutore, quia merum ministerium, et non jurisdictionem habet.

Nota II. Delegatum varie dividi:-1.° In delegatum juris, qui ab ipso jure commissionem accipit, qualiter Episcopus in multis casibus contra exemptos procedit, ut delegatus Sedis Apostolicae, delegatione accepta a jure (ut Trid. Sess. 5. c. 2. Sess. 25. c. 4. de Regg. Clem. un. de Suppl. negl. etc.); et delegatum hominis, qui a judice ordinario accipit commissionem, ut a Papa, Episcopo, etc. Et quidem, si a supremo principe superiorem non recognoscente delegationem accipiat, dicitur delegatus Principis; si ab alio judice, dicitur delegatus inferioris.—2.o In delegatum specialem, cui una vel altera causa committitur; et delegatum universalem, seu ad universitatem causarum, cui vel absolute omnes causae, vel saltem omnes in certo genere committuntur; ut omnes causae decimarum, etc. Quod si restrictio causarum fiat ad certas personas, v. g. ad Titium, et Cajum, probabilius non est dele

(1) Agitur de hac materia in Sexto. et Clem. h. t.-In Decreto c. 1. et seqq. d. 94. et c. igitur 25. q. 2. et can. de qua causa 2. q. 4.-In Trident. sess. 14. c. 5. sess. 25. c. 10. et alibi sparsim.-In Pandectis lib. 1. tit. 16. ubi de legatis procons. et tit. 21. et 1. 2. tit. 1. lege 5. 6. 16. 17.-In Codice lib. 1. tit. 50, lib. 3. leg. 5., cum seqq. auth, et l. fin. tit. 3: 4. eod.

gatio universalis, sed specialis, cum proprie non sit commissio generis, utpote restricta ad determinatas personas singulares.-3.o In delegatum personalem, dum. commisso fit personae, et cum persona expirat; et delegatum realem, dum jurisdictio committitur officio, seu dignitati. Et quidem, si commissio fiat sub nomine proprio, regulariter censetur personalis, v. g. tibi Petre, etc.; si autem fiat principaliter sub nomini officii, censetur realis, v. g. Episcopo Olomucensi committimus, etc., sive addatur nomen proprium, sive non; et haec transit ad successorem in eodem officio.-4.o In delegatum primo, cui primum ab ordinario judice; et subdelegatum, cui a primo delegato jurisdictio committitur.

207. Q. I. Qui, et ex qua causa delegare possint?

R. 1. Non tantum summi, sed etiam inferiores judices delegatum suae jurisdictionis constituere possunt. Ita textus generales (l. 5. 16. 17. ff. de jurisd. et c. 7. de off. ord. in 6.), ubi dicitur Episcopum vel per se, vel per alium, hoc est, delegatum in quolibet loco suae dioecesis, posse pro tribunali sedere; nam per reg. 63. in 6. quod quis potest per se ipsum potest etiam per alium. Neque ad delegandum requiritur imperium summum, sed sufficit minus: quo sensu explicatur l. 23. ff. de jurisd. 1. 12. ff. de judic. At judex inferior sine consensu Principis non potest totam suam jurisdictionem transferre in alterum, quia haec non esset delegatio, sed abdicatio officii.-Delegatus Principis, ut Imperatoris, etc., potest subdelegare (c. 3. 28. et fin. h. t. et l. 5. C. de jud.), ibi: nisi a Principe judex datus fuerit: (et l. un. C. qui pro sua jurisd.). Nam eminentia Principis, quem delegatus repraesentat, suadet et exigit potestatem hujus subdelegationis; nisi expresse electa sit industria personae propter arduitatem causae, vel restrictio ponatur: per te ipsum, personaliter, etc. At contra, delegatus inferioris regulariter non potest subdelegare. Ita citt. ll. et c. 62. §. fin. de appelt. ibi: cum non nisi delegatus a Principe causam alii valeat de legare; ut scil. evitetur multitudo delegationum. Excipe, nisi primus delegans id permittat, vel nisi delegatus sit ad universitatem causarum, qui aequiparatur judici ordinario. Et hoc sensu procedit l. 12. ff. de judic. ibi: is quoque, cui mandata est jurisdictio, judicem dare potest, ut sunt legati proconsulum. Nudum autem ministerium, seu articulus aliquis non jurisdictionalis a quocumque delegato committi potest.

2.° Causa, ob quam delegatio fieri potest, est multitudo negotiorum, infirmitas, vel aliud impedimentum, vel alia quaecumque, etiam propria commoditas, cum circa hoc nihil praecipiatur, licet ad honestatem delegationis, saltem in delegato, causa justa videatur requiri (c. 3. h. t.).

208. Q. II. Qui constituit possint delegati?

R. Omnes qui specialiter non prohibentur: nam edictum de delegatis est prohibitorium in materia generaliter permissa. Et quidem, praeter eos qui a natura prohibentur, ut infantes, amentes, surdi, muti, et impuberes discreto judicio destituti, specialiter jure positivo prohibentur infames, servi, foeminae, senatu moti, excommunitati (Can. 1. infamis. 3. q. 7. l. 12. ff. de jud. c. 24. de re jud.); item aetate annorum 20. expletorum necdum pollentes. Si tamen partes consentiant in eum, qui annum 18. egressus est, vel si Princeps scienter illum constituit delegatum, valet delegatio. Ita decidit Greg. IX. (c. 41. h. t.); nam Princeps censetur cum tali dispensare. Alienus subditus potest, non tamen invitus cogitur suscipere delegationem. Quae qualitates requirantur in delegato Papae, aut Legati Pontificii, dictum est in tit. de rescript. Conditiones in delegato requisitas enumerat Host. h. t. n. 3.

1

Liber', mas, gnarus, cuit sit mens, integra fama.

Aetas, qui subsist, committitur huic bene causa. 209. Q. III. Quid juris, si causa pluribus sit delegata?

R. 1. Si commissa est pluribus simpliciter, ut universis, alter sine altero procedere nequit ; alias processus est nullus, neque convalescit, si alii deinde approbent (c. 16. et 21. h. t. et l. 39. ff. de re jud.). Nam jurisdictio residet in omnibus simul sumptis, ergo alter sine altero procedere nequit. Nec processus iste, utpote ab initio nullus, tractu temporis per subsequentem ratihabitionem firmatur per reg. Non firmatur in 6. et l. 20. ff. de R. J.--2.° Si commissa est pluribus ut singulis in solidum, alter sine altero procedere potest, et eo casu locus est praeventioni inter delegatos (c. 8. h. t. in 6.); nec alter se immiscere potest, nisi ille, qui processum inchoavit, infirmitate vel alia causa praependiretur : ibid. Tunc autem censetur jurisdictio singulis in solidum concessa, dum Princeps rescribit sub hac forma, ut omnes, vel duo, vel unus procedat.

210. Q. IV. Quae causae sint delegabiles?

R. 1.o Regulariter omnes, quae ad jurisdictionem ordinariam delegantis spectant, sive in prima, sive in secunda instantia (c. 11. de offic. ordin.); licet de jure civili (auth. ad haec C. de jud.) judex inferior ad quem appellatum est, per se ipsum cognoscere debeat de causa appellationis.

2. Judex Principe inferior non potest delegare alteri causas meri imperii, nisi in casu justi impedimenti, ut absentiae, infirmitatis, etc. Ita de jure civ. l. 1. pr. ff. de off. et cui mand. ubi celeber est textus Papiniani: quaecumque specialiter lege, vel Scto. vel constitutione Principum tribuuntur, mandata jurisdictione non transferuntur; sed causae meri imperii non competunt judici inferiori vi magistratus, seu jure ordinario, sed ex speciali commissione legis, ut ibidem subdit Jctus.; ergo. At causae mixti imperii regulariter sunt delegabiles, exceptis iis, quae judici competunt ex speciali commissione legis, ut praestare auctoritatem alienationibus minorum, etc. (l. 2. ff. eod.). Haec de jure Romano, quod in multis locis mores immutarunt, cum hodie merum imperium plerumque sit pars jurisdictionis ordinariae.

3.o Episcopus et alii praelati delegare possunt causas, quae in foro canonico dicuntur meri imperii, ut degradatio, depositio, excommunicatio, etc.; nam causae istae pertinent ad ordinariam jurisdictionem Episcopi, nec ostendi potest specialis commissio juris, ergo nihil prohibet eas delegari. Imo talem delegationem clare innuit. c. 7. de off. ord. in 6. c. 2. de off. vicar. in 6. Clem. 1. §. propter de haeret.

4. Praelatus Papa inferior non potest laico delegare causam ecclesiasticam, etsi ei adjungat clericum (c. 12. de foro comp. c. 2. de judic.); quia laicus, secluso privilegio Apostolico, non est capax jurisdictionis spiritualis.

211. Q. V. Quid sit officium, et quae obligatio delegati?

R. Licet officium et potestas frequenter in usu confundantur, in hoc tamen differunt: quod officium significet quasi actum secundum, quid judex teneatur facere; potestas vero significet actum primum, quid facere possit. Delegatus vi officii sui tenetur :-1.° Expectare, donec sibi praesentetur mandatum delegationis (c. 12. de appell.), cum jurisdictionem non habeat, nisi ex mandato.-2.° Mandatum istud tenetur exhibere partibus litigantibus in forma authentica, vel in simili transumpto (c. 31. h. t. c. 24. de Rescript.), nam delegatio est facti contingentis, ergo probari debet: et quidem a delegato Principis per litteras authenticas, a dele