Obrázky na stránke
PDF
ePub

Perventum, et nati fletus cognovit inanis
Cyrene, manibus liquidos dant ordine fontis
Germanae, tonsisque ferunt mantelia villis;
Pars epulis onerant mensas et plena reponunt
Pocula; Panchaeis adolescunt ignibus arae;
Et mater, 'Cape Maeonii carchesia Bacchi:
Oceano libemus,' ait. Simul ipsa precatur
Oceanumque patrem rerum Nymphasque sorores,
Centum quae silvas, centum quae flumina servant.
Ter liquido ardentem perfudit nectare Vestam,
Ter flamma ad summum tecti subjecta reluxit.
Omine quo firmans animum sic incipit ipsa:
'Est in Carpathio Neptuni gurgite vates,
Caeruleus Proteus, magnum qui piscibus aequor
Et juncto bipedum curru metitur equorum.
Hic nunc Emathiae portus patriamque revisit
Pallenen; hunc et Nymphae veneramur, et ipse
Grandaevus Nereus; novit namque omnia vates,
Quae sint, quae fuerint, quae mox ventura trahantur;
Quippe ita Neptuno visum est, immania cujus
Armenta et turpis pascit sub gurgite phocas.
Hic tibi, nate, prius vinclis capiendus, ut omnem
Expediat morbi causam, eventusque secundet.
Nam sine vi non ulla dabit praecepta, neque illum
Orando flectes; vim duram et vincula capto

375

380

385

390

395

375. The lamentations of her son appeared to the alarmed Cyrene inanis, after she had heard them; for she was certain she could find a remedy. -377. Napkins of wool, the rough ends being carefully removed, so as to present a smooth surface. -378. Et, and (at the end of the first course) reponunt; re having its proper force.-379. Panchaeis. Arabian. See Georg. ii. 139.-380. The feasts of the ancients were closed with a libation to the gods. See Aen. i. 728. Maeonii Bacchi, Lydian wine. See next note.-384. Vestam, for ignem. See a similar usage, Ecl. iv. 32, v. 69, and other passages. -386. Animum. Either of Aristaeus, or more probably her own. -387, &c. Virgil, imitating Homer (Od. iv. 364, &c.), represents Cyrene as recommending Aristaeus to consult Proteus, an Egyptian sea-god (hence Carpathio, from the island Carpathus, between Crete and Rhodes, that part of the Mediterranean which washed the shores of Egypt), who was skilled in a knowledge of all events. Following an old myth, Virgil represents Proteus as visiting his native Pallene, a promontory of Macedonia, called here Emathia. — 393. So Homer (Il. i. 70) describes Calchas

ὃς ᾅδη τά τ' ἐόντα, τά τ' ἐσσόμενα, πρό τ' ἐόντα.

-

-397. Secundare eventus, secundum reddere quod male evenit.399. Vim tende, figurative; vincula tende, literal. This is not un

common.

So in Pope

'Where gentle Anna, whom three realms obey,

Does sometimes counsel take, and sometimes tea.'

405

Tende; doli cicum haec demum frangentur inancs. 400
Ipsa ego te, medios cum sol accenderit aestus,
Cum sitiunt herbae, et pecori jam gratior umbra est,
In secreta senis ducam, quo fessus ab undis
Se recipit, facile ut somno aggrediare jacentem.
Verum ubi correptum manibus vinclisque tenebis,
Tum variae eludent species atque ora ferarum.
Fiet enim subito sus horridus, atraque tigris,
Squamosusque draco, et fulva cervice leaena;
Aut acrem flammae sonitum dabit, atque ita vinclis
Excidet, aut in aquas tenuis dilapsus abibit.
Sed quanto illa magis formas se vertet in omnis,
Tanto, nate, magis contende tenacia vincla,
Donec talis erit mutato corpore, qualem

Videris, incepto tegeret cum lumina somno.'

410

Haec ait, et liquidum ambrosiae diffundit odorem, 415 Quo totum nati corpus perduxit; at illi

Dulcis compositis spiravit crinibus aura,

Atque habilis membris venit vigor. Est specus ingens

Exesi latere in montis, quo plurima vento

Cogitur inque sinus scindit sese unda reductos,

420

Deprensis olim statio tutissima nautis;

Intus se vasti Proteus tegit objice saxi.

Hic juvenem in latebris, aversum a lumine, Nympha

Collocat; ipsa procul nebulis obscura resistit.

Jam rapidus torrens sitientis Sirius Indos

425

Ardebat caelo, et medium sol igneus orbem

Hauserat; arebant herbae, et cava flumina siccis
Faucibus ad limum radii tepefacta coquebant:
Cum Proteus consueta petens e fluctibus antra

400. Circum haec. A singular use of circum, round about; that is, through means of.-408. Leaena. It has been asked, why a lioness? And how had a lioness a mane, fulva cervice?-410. These transformations will remind the young reader of a similar struggle to escape in the 'Arabian Nights' Entertainments,' and may suggest the fact, that there is a wonderful similarity in popular traditions all over the world. -415, &c. Cyrene anointed Aristaeus with sweet-smelling ambrosia, to give him the strength necessary for the achievement before him.-416. Illi. Not governed by dulcis, but spiravit, with the force of ab illo.-420. Sinus reductos. Either the inmost windings of the cave, or rather the convex curves that waves are formed into when they dash against the rocks. See Aen. i. 161.-421. In front of this cave, and sheltered by the mountain, was safe anchorage for ships caught in a storm.- 424. Procul. See Ecl. vi. 16.-425. Sirius expresses the time of the year, the hottest period, when the dog-star rises, about the end of July.427. Hauserat. This expresses the time of day-mid-day-when the sun is hottest. Haurire, completely to drain-to finish.

430

435

440

Ibat; eum vasti circum gens humida ponti
Exsultans rorem late dispersit amarum.
Sternunt se somno diversae in litore phocae;
Ipse, velut stabuli custos in montibus olim,
Vesper ubi e pastu vitulos ad tecta reducit,
Auditisque lupos acuunt balatibus agni,
Considit scopulo medius, numerumque recenset.
Cujus Aristaeo quoniam est oblata facultas,
Vix defessa senem passus componere membra,
Cum clamore ruit magno, manicisque jacentem
Occupat. Ille suae contra non immemor artis
Omnia transformat sese in miracula rerum,
Ignemque, horribilemque feram, fluviumque liquentem.
Verum ubi nulla fugam reperit fallacia, victus
In sese redit, atque hominis tandem ore locutus:
'Nam quis te, juvenum confidentissime, nostras
Jussit adire domos? quidve hinc petis?' inquit. At ille:
'Scis, Proteu, scis ipse; neque est te fallere quidquam ;
Sed tu desine velle. Deum praecepta secuti
Venimus, hinc lapsis quaesitum oracula rebus.'
Tantum effatus. Ad haec vates vi denique multa
Ardentis oculos intorsit lumine glauco,

Et graviter frendens sic fatis ora resolvit:
'Non te nullius exercent numinis irae;

445

450

Magna luis commissa: tibi has miserabilis Orpheus
Haud quaquam ob meritum poenas, ni Fata resistant, 455
Suscitat, et rapta graviter pro conjuge saevit.

Illa quidem, dum te fugeret per flumina praeceps,
Immanem ante pedes hydrum moritura puella
Servantem ripas alta non vidit in herba.

At chorus aequalis Dryadum clamore supremos
Implerunt montis; flerunt Rhodopeïae arces,

460

431. Rorem. Ros is applied to any liquid. See Aen. vi. 229. Here it is sea-water. -432. Somno. Either the abl. in, or the dative for. Diversae, diversis locis. See Aen. i. 70.-444. In sese, in suam formam. Ad se redire is a common phrase, applied not to the body, but to the mind. -445. Nam refers to a supposed train of thought on the part of Proteus, such as, 'I would fain know how you came to know my secret haunt.'-447. Est. For est with the force of licet, see Zumpt, $227. Quidquam. The accusative of the remoter object, as it is called; equivalent to ulla ex parte. -448. Velle effugere.-452. Fatis. The dative, to announce.-453. Non nullis. Equivalent to alicujus. Nullius by the arsis. -454, 455. Miserabilis haud quaquam ob meritum. For a most spirited version of the quest of Orpheus, see Pope's Ode for Music on Cecilia's Day, iv.-vi.-460. Aequalis. Her companions.-461. Virgil represents Thrace as mourning for Eurydice. This he varies by introducing

465

470

475

Altaque Pangaea, et Rhesi Mavortia tellus,
Atque Getae, atque Hebrus, et Actias Orithyia.
Ipse, cava solans aegrum testudine amorem,
Te, dulcis conjunx, te solo in litore secum,
Te veniente die, te decedente canebat.
Taenarias etiam fauces, alta ostia Ditis,
Et caligantem nigra formidine lucum
Ingressus, Manisque adiit Regemque tremendum,
Nesciaque humanis precibus mansuescere corda.
At cantu commotae Erebi de sedibus imis
Umbrae ibant tenues simulacraque luce carentum;
Quam multa in foliis avium se millia condunt,
Vesper ubi aut hibernus agit de montibus imber;
Matres atque viri, defunctaque corpora vita
Magnanimum heroum, pueri innuptaeque puellae,
Impositique rogis juvenes ante ora parentum;
Quos circum limus niger et deformis arundo
Cocyti tardaque palus inamabilis unda
Alligat, et novies Styx interfusa coercet.
Quin ipsae stupuere domus atque intima Leti
Tartara, caeruleosque implexae crinibus anguis
Eumenides, tenuitque inhians tria Cerberus ora,
Atque Ixionii vento rota constitit orbis.
Jamque pedem referens casus evaserat omnis,
Redditaque Eurydice superas veniebat ad auras,
Pone sequens-namque hanc dederat Proserpina legem-
Cum subita incautum dementia cepit amantem,
Ignoscenda quidem, scirent si ignoscere Manes:
Restitit, Eurydicenque suam, jam luce sub ipsa,
Immemor, heu! victusque animi respexit. Ibi omnis
Effusus labor, atque immitis rupta tyranni

480

485

490

the heights of Rhodope and Pangaeus, Thracian mountains-the land of Rhesus, king of Thrace (see Aen. i. 471)-the Getae, a people bordering on Thrace-the Hebrus, a river of Thrace, and Orithyia, daughter of Erechtheus, king of Athens (hence Actias, a feminine patronymic, from Acte, a name for Attica), carried into Thrace by Boreas. Rhodopeïae. The last syllable unelided, and short, both according to the Greek usage.- 463. The ae of Getae unelided. Orithyia, a word of four syllables; in Greek, ovia. -467. Taenarias. One of the entrances to the infernal regions was said to be by the Promontorium Tuenarium, in the south of La. conia.-475-477. These lines are repeated. Aen. vi. 306-308. 484. Vento. Join rota orbis with vento, having this sense-that the rotation was caused by the wind-the wind-caused revolution ceased. 491. Victus animi. In imitation of the Greek idiom for animo. See Zumpt, $437.-492. Effusus. A figurative expression, from water poured out and lost.

Foedera, terque fragor stagnis auditus Avernis.
Illa, "Quis et me," inquit, "miseram, et te perdidit, Or-

pheu,

495

500

505

Quis tantus furor? En iterum crudelia retro
Fata vocant, conditque natantia lumina somnus.
Jamque vale! Feror ingenti circumdata nocte,
Invalidasque tibi tendens, heu non tua, palmas!"
Dixit, et ex oculis subito, ceu fumus in auras
Commixtus tenuis, fugit diversa, neque illum,
Prensantem nequidquam umbras et multa volentem
Dicere, praeterea vidit; nec portitor Orci
Amplius objectam passus transire paludem.
Quid faceret? quo se rapta bis conjuge ferret?
Quo fletu Manis, qua Numina voce moveret?
Illa quidem Stygia nabat jam frigida cymba.
Septem illum totos perhibent ex ordine menses
Rupe sub aëria deserti ad Strymonis undam
Flevisse, et gelidis haec evolvisse sub antris,
Mulcentem tigris et agentem carmine quercus;
Qualis populea moerens philomela sub umbra
Amissos queritur fetus, quos durus arator
Observans nido implumis detraxit; at illa
Flet noctem, ramoque sedens miserabile carmen
Integrat, et moestis late loca questibus implet.
Nulla Venus, non ulli animum flexere hymenaei.
Solus Hyperboreas glacies Tanaïmque nivalem
Arvaque Rhipaeis numquam viduata pruinis
Lustrabat, raptam Eurydicen atque irrita Ditis
Dona querens; spretae Ciconum quo munere matres, 520
Inter sacra deum nocturnique orgia Bacchi,

Discerptum latos juvenem sparsere per agros.

510

515

496. Natantia. The same expression is again applied to the eyes of one dying, Aen. v. 856; and is used by other authors.-500. Tenuis, join to auras.-502. Portitor Orci. Charon.-506. Observe the force of the imperfect nabat; she was sailing away, while he knew not what to do.-507. Ex ordine. Has the force of continuos. -511, &c. Qualis, &c. One of the noblest similes in poetry.514. Noctem. So Milton

Nor then the solemn nightingale ceased warbling,
But all night tuned her soft lays.'
-Par. Lost, vii. 435.

-517. Tanaim (the Don), a river of Sarmatia. -518. Rhipaeis Properly the Oural Mountains; but often used, as here, to denote any northern chain. 520. Ciconum. A tribe of the Thracians; here taken for the Thracians generally. Quo munere. Munus must here mean the affectionate duty discharged by Orpheus to the me mory of Eurydice.

« PredošláPokračovať »