Obrázky na stránke
PDF
ePub

Et furiosus erit 30; quem cepit vitrea fama,
Hunc circumtonuit gaudens Bellona cruentis.
Nuncage luxuriam, et Nomentanum arripe mecum.

23 Vincet enim stultos ratio insanire nepotes.
Hic simul accepit patrimoni mille talenta,
Edicit, piscator utì, pomarius, auceps,
Unguentarius, ac Tusci turba impia vici,

Cum scurris fartor, cum Velabro omne macellum,
230 Mané domum veniant. Qui cùm venêre frequentes,
Verba facit leno: Quidquid mihi, quidquid et horum
Cuique domi est, id crede tuum, et vel nunc pete, vel cra
Accipe quid contrà juvenis responderit æquus:
In nive Lucanâ 31 dormis ocreatus, ut aprum
235 Cœnem ego; tu pisces hiberno ex æquore verris:
Segnis ego, indignus qui tantum possideam: aufer,
Sume tibi decies, tibi tantumdem, tibi triplex.
Filius Esopi detractam ex aure Metellæ $2,
(Scilicet ut decies solidùm exsorberet) aceto
240 Diluit insignem baccam: qui sanior ac si
Illud idem in rapidum flumen, jaceretve cloacam?
Quincti progenies Arri, par nobile fratrum,
Nequitia et nugis, pravorum et amore gemellum,
Luscinias soliti impenso prandere coëmptas,

243 Quorsùm abeant sani? cretà, an carbone notandi?

30 On voit ici assez clairement la différence de ces trois mots, stultitia, insania, furor.

Stultus, un sot, un homme qui ne pense pas, qui se laisse conduire par la routine, par le préjugé vulgaire. Insanus, celui qui a le cerveau dérangé ; furiosus, un malade dans un délire violent.

Les montagnes de Lucanie, qui font partie de l'Apennin, ont leur sommet couvert de neiges, comme les Alpes et toutes les autres montagnes élevées, fussent-elles sous la ligne. Les forêts dont elles sont revêtues, nourrissaient beaucoup de bêtes fauves, et surtout beaucoup de sangliers.

32 Peut-être désigne-t-il ici Cecilia Metella, femme de Sylla, à qui il convenait sans doute de porter ce qu'il y avait de plus riche en bijoux.

Edificare casas, plaustello adjungere mures
Ludere par impar, equitare in arundine longå,
Si quem delectet barbatum, amentia verset.
Si puerilius his ratio esse evincet, amare;
250 Nec quidquam differre, utrùmve in pulvere, trimus
Quale priùs, ludas opus, an meretricis amore
Sollicitus plores; quæro, faciasne quod olim
Mutatus Polemon? ponas insignia morbi,
Fasciolas, cubital, focalia, potus

ille

255 Dicitur ex collo furtim carpsisse coronas,

Postquàm est impransi correptus voce magistri 33.
Porrigis irato puero cùm poma, recusat.
Sume catelle 34: negat. Si non des optat. Amato:
Exclusus qui distat, agit ubi secum eat an non
260 Quò rediturus erat non arcessitus hæret ca.
Invisis foribus .Ne nunc, cùm me vocet ultrò,

Shall I approach Accedam? An potiùs mediter finire dolores?
Best out Exclusit: revocat: redeam? Non, si obsecred Ecce
Servus non paulò sapientior: O here, quæ res

9 Not if he

[ocr errors]

265 Nec modum habet, neque consilium, ratione modoque
Tractari non vult. In amore hæc qunt mala: bellum,
Pax rursùm. Hæc si quis, tempestatis prope ritu
Mobilia, et cæca fluitantia sorte, laboret

[ocr errors]

a

Reddere certa sibi, nihilò plus explicet, ac si

Insanire paret certâ ratione, modoque.

Quid? cùm Picenis excerpens semina pomis
Gaudes si cameram percûsti fortè, penes te es?
Quid? cùm balba feris annoso verba palato;
Edificante casas qui sanior? Adde cruorem
275 Stultitiæ, atque ignem gladio scrutare. Modò, inquam,
Hellade percussâ, Marius cùm præcipitat se,

33 C'était Xénocrate, successeur immédiat de Platon, dans l'école académique.

34 A la lettre petit chien; voilà une caresse bien malhɔnnête. Dites mon bichon, espèce de petit chien, cela devient tout autre. Tel est le caprice de l'usage dans les langues.

35 Voyez la première scène de l'Eunuque de Térence, d'où ce dialogue est tiré.

280

Cerritus fait 36? an commotæ crimine mentis
Absolves hominem, et sceleris damnabis eumdem,
Ex more imponens cognata vocabula rebus?.

Libertinus erat, qui circum compita siccus Lotis manè senex manibus currebat, et unum (Quid tam magnum? addens) unum me surpite morti, Dis etenim facile est, orabat: sanus utrisque Auribus atque oculis: mentem, nisi litigiosus, 285 Exciperet dominus, cùm venderet. Hoc quoque vulgus Chrysippus ponit fœcundâ in gente Meneni 37.

Jupiter, ingentes qui das adimisque dolores, Mater ait pueri menses jam quinque cubantis, Frigida si puerum quartana reliquerit; illo 290 Manè die, quo tu indicis jejunia, nudus In Tiberi stabit. Casus, medicusve levârit Egrum ex præcipiti 38, mater delira necabit In gelidâ fixum ripâ, febrimque reducet. Quone malo mentem concussa? timore Deorum. Hæc mihi Stertinius, sapientum octavus, amico Arma dedit, posthàc ne compellarer inultus. Dixerit insanum qui me, totidem audiet; atque Respicere ignoto discet pendentia tergo.

295

HORATIUS.

Stoïce, post damnum sic vendas omnia pluris; 300 Quâ me stultitià (quoniam non est genus unum) Insanire putas? Ego nam videor mihi sanus.

DAMASIPPUS.

Quid? caput abscissum demens cum portat Agave Gnati infelicis 39, sibi tum furiosa videtur?

Frappés par Cérès. On attribuait la folie ou le dérangement du cerveau à la vengeance de quelque Divinité.

37 Les Ménénius, famille très-ancienne à Rome, passaient pour être sujets à la folie.

38 Ex præcipiti, façon de parler, pour dire, d'un grand danger.

Penthée, qu'elle prend pour une bête féroce, par un

HORATIUS.

Stultum me fateor (liceat concedere veris) 303 Atque etiam insanum : tantùm hoc edissere, quo me Ægrotare putas animi vitio.

DAMASIPPUS.

Accipe: Primùm

Edificas, hoc est, longos imitaris, ab imo Ad summum totus moduli bipedalis: et idem Corpore majorem rides Turbonis 40 in armis 310 Spiritum et incessum. Quî ridiculus minùs illo? An quodcumque facit Mæcenas, te quoque verum est, Tanto dissimilem, et tantò certare minorem? Absentis ranæ pullis vituli pede pressis, Unus ubi effugit, matri denarrat, ut ingens

315 Bellua cognatos eliserit. Illa rogare,

Quantane? num tandem, se inflans, sic magna fuisset? Major dimidio.... Num tantò? Cùm magis atque Se magis inflaret : Non, si te ruperis, inquit, Par eris. Hæc à te non multùm abludit imago. 320 Adde poëmata nunc : hoc est, oleum adde camino. Quæ si quis sanus fecit, sanus facis et tu ". Non dico horrendam rabiem....

HORATIUS.

Jam desine 42.

DAMASIPPUS.

Cultum

Majorem censu.

HORATIUS.

Teneas, Damasippe, tuis te :

O major tandem parcas insane minori.

elfet de la colère de Bacchus contre ce prince, ennemi déclaré de ses orgies.

40 Gladiateur connu.

"C'est-à-dire vous êtes fou, comme le sont tous les

poëtes.

IV.

Epicureos ridet.

HORATIUS.

Unde, et quò Catius1?

CATIUS.

Non est mihi tempus, aventi

Ponere signa2 novis præceptis: qualia vincant
Pythagoram, Anytique reum3, doctumque Platona.
HORATIUS.

Peccatum fateor, cùm te sic tempore lævo

5 Interpellârim. Sed des veniam bonus, oro.

Quòd si interciderit tibi nunc aliquid, repetes mox •
Sive est naturæ hoc, sive artis, mirus utroque.

CATIUS.

Quin id erat curæ, quo pacto cuncta tenerem :
Utpote res tenues, tenui sermone peractas.

HORATIUS.

10 Ede hominis nomen : simul et Romanus, an hospes. CATIUS.

Ipsa memor præcepta canam : celabitur auctor.

' Catius, le héros de ce dialogue, est un prétendu disciple d'Epicure, qui, pour toute philosophie, débite avec importance diverses maximes de cuisine.

2 On se fait une mémoire artificielle, au moyen de certains signes que l'on arrange dans sa tête, et auxquels on attache certaines idées.

Socrate, dont Anytus fut l'accusateur.

C'est Catius lui-même, il n'en veut pas convenir par modestie. Ce qui est assez plaisant, vu le mérite de la chose.

« PredošláPokračovať »