337 sicut et apostolus Paulus potest uideri de crastino cogitasse, cum dixit: de collectis autem in sanctis sicut ordinaui ecclesiis Galatiae, ita et uos facite. secundum unam sabbati unusquisque uestrum apud se ponat thesaurizans. his et huius modi scripturarum locis 5 apparet dominum nostrum non hoc improbare, si quis humano more ista procuret, sed si quis propter ista deo militat, ut in operibus suis non regnum dei, sed istorum adquisitionem intueatur. ad hanc ergo regulam hoc totum praeceptum dirigitur, ut etiam in istorum prouisione regnum dei cogitemus, 10 in militia uero regni dei ista non cogitemus. ita enim, etiam si aliquando defuerint, quod plerumque propter exercitationem nostram deus sinit, non solum non debilitant propositum nostrum, sed etiam examinatum probatumque confirmant: gloriamur enim, inquit, in tribulationibus. CCCXII. QVOMODO ACCIPIENDVM SIT: NOLITE IVDICARE, ET DE FESTVCA, TRABE ET CETERIS. EX EODEM LIBRO II DE SERMONE DOMINI. 15 Nolite iudicare, ne iudicetur de uobis. in quo 20 enim iudicio iudicaueritis, iudicabitur de uobis, et in qua mensura mensi fueritis, remetietur uobis. hoc loco nihil aliud nobis praecipi existimo, nisi ut ea facta, quae dubium est quo animo fiant, in meliorem partem interpretemur. quod enim scriptum est: ex fructibus eorum 25 2 I Cor. 16, 1 sq. 15 Rom. 5, 3 17 (et 20) Matth. 7, 1 25 Matth. 7, 16 P si quis 2 in sanctis V: in sanctos G quae fiunt in sanctis P 5 thesaurizans GPV: thesaurizant G1 6 apparet V: satis apparet G procuret, sed GP: om. V 7 propter] add. P supr. uers. militet GP 9 dirigitur V: redigitur P 10 prouisione GP: promissione V 11 in militia-cogitemus GP: om. CCCXXIII G CCCXXVIIII v 16 cap. CCCXXVII P 18 de sermone domini V: om. GP cognoscetis eos, de manifestis dictum est, quae non possunt bono animo fieri, sicuti sunt stupra uel blasphemiae uel furta uel ebriositas et si qua sunt alia, de quibus nobis iudicare permittitur dicente apostolo: quid enim mihi eos qui sforis sunt iudicare? nonne de eis qui intus sunt uos iudicatis? de genere autem ciborum, quia possunt bono animo et simplici corde sine uitio concupiscentiae quicumque humani cibi indifferenter sumi, prohibet idem apostolus iudicari eos qui carnibus uescebantur et uinum bibe10 bant ab eis qui se ab huius modi alimentis temperabant: qui manducat, inquit, non manducantem non spernat, et qui non manducat, manducantem non iudicet. ibi etiam ait: tu quis es, ut iudices alienum seruum? suo domino aut stat aut cadit. de talibus enim rebus, 15 quae possunt bono et simplici et magno animo fieri, quamuis possint etiam non bono, uolebant illi, cum homines essent, in occulto cordis ferre sententiam: de quibus deus solus iudicat. Ad hoc pertinet etiam illud quod alio loco dicit: nolite ante tempus quicquam iudicare, quoad usque ue20niat dominus et inluminet abscondita tenebrarum et manifestet cogitationes cordis; et tunc laus erit unicuique a deo. sunt ergo quaedam facta media, quae ignoramus quo animo fiant, quia et bono et malo fieri possunt; de quibus temerarium est iudicare, maxime ut con25 demnemus. horum autem ueniet tempus ut iudicentur, cum deus inluminabit abscondita tenebrarum et manifestabit cogitationes cordis. item alio loco idem dicit apostolus: quorundam hominum peccata manifesta sunt, praecedentia ad iudicium; quaedam autem autem et subsecuntur. manifesta ea dicit, de quibus clarum est quo animo fiant. haec praecedunt ad iudicium, id est quia, si fuerit ista subsecutum iudicium, non est temerarium. subsecuntur autem illa quae occulta sunt, quia nec ipsa latebunt tempore suo. sic et de bonis factis intellegendum est. nam ita subiungit: s similiter et facta bona manifesta sunt, et quaecumque se aliter habent, latere non possunt. de manifestis ergo iudicemus, de occultis uero deo iudicium relinquamus, quia et ipsa abscondi non possunt siue mala siue bona, cum tempus aduenerit, quo manifestentur. 10 Duo sunt autem, in quibus temerarium iudicium cauere debemus cum incertum est, quo animo quidque factum sit, uel cum incertum est, qualis futurus sit qui nunc uel malus uel bonus apparet. si ergo quispiam uerbi gratia conquestus de stomacho ieiunare noluit et tu id non credis edacitatis 15 id uitio tribuens, temere iudicabis. item si manifestam edacitatem ebriositatemque cognoueris et ita reprehenderis, quasi numquam ille possit corrigi atque mutari, nihilo minus temere iudicabis. non ergo reprehendamus ea quae nescimus quo animo fiant, neque ita reprehendamus quae manifesta sunt, ut 20 desperemus sanitatem, et uitabimus iudicium, de quo nunc dicitur: nolite iudicare, ne iudicetur de uobis. Potest autem mouere quod ait: in quo enim iudicio iudicaueritis, iudicabitur de uobis, et in qua mensura mensi fueritis, remetietur uobis. numquid enim, si nos in iudicio temerario iudicauerimus, temere etiam de nobis deus iudicabit? aut numquid, si in mensura iniqua fuerimus mensi, et aput deum iniqua mensura est, unde nobis mensi fueri iniqua PF: in qua Pi V: in ea remetietur GP 27 iniqua V: in qua P mus GP 28 aput V: apud GPV nobis V: uobis P remetiatur? nam et mensurae nomine ipsum iudicium significatum arbitror. nullo modo deus uel temere iudicat uel iniqua mensura cuiquam rependit, sed hoc dictum est, quoniam temeritas, qua punis alium, eadem ipsa te puniat necesse est. 5 nisi forte arbitrandum est, quod iniquitas ei noceat aliquid in quem procedit, ei autem nihil a quo procedit. immo uero saepe nihil nocet ei qui patitur iniuriam, ei autem qui facit necesse est ut noceat. quid enim nocuit martyribus iniquitas persequentium? ipsis persecutoribus plurimum, quia, etsi aliqui 10 eorum correcti sunt, eo tamen tempore, quo persequebantur, excaecabat illos malitia illorum. sic et temerarium iudicium plerumque nihil nocet ei de quo temere iudicatur, ei autem qui temere iudicat ipsa temeritas necesse est ut noceat. ista regula etiam illud dictum arbitror: omnis, qui percus15 serit gladio, gladio morietur. quam multi enim gladio percutiunt nec tamen gladio moriuntur, sicut nec ipse Petrus? sed ne istum uenia peccatorum talem poenam euasisse quis putet quamquam nihil absurdius, quam ut maiorem putet gladii poenam esse potuisse, quae Petro non accidit, quam 20 crucis, quae accidit quid tamen de latronibus dicturus est, qui cum domino crucifixi sunt, quia et ille qui meruit ueniam, posteaquam crucifixus est meruit et alter omnino non meruit? an forte omnes, quos occiderant, crucifixerant et propterea hoc etiam ipsi pati meruerunt? ridiculum est hoc putare. quid 25 ergo aliud dictum est: omnis enim, qui gladio percusserit, gladio morietur, nisi quia ipso peccato anima moritur, quodcumque commiserit? Et quoniam de temerario et iniquo iudicio nos hoc loco dominus monet uult enim, ut simplici corde et in unum 14 (et 25) Matth. 26, 52 21 cf. Luc. 23, 33 sqq. 1 remetiatur GPV: remetietur a om. G 6 ei autem-procedit PV: a quo P': aliud PV 9 ipsis V: ipsis autem GP 11 illorum V: eorum GP del. m. 2) P 19 gladii V: derat P crucifixerunt P 17 ueniam P 18 maiorem putent (n gladio P 22 postquam P 23 occi 27 moritur V: morietur P deum intentione faciamus quaecumque facimus; et multa incertum est quo corde fiant, de quibus iudicare temerarium est. maxime autem hi temere iudicant de incertis et facile reprehendunt, qui magis amant uituperare et damnare quam emendare atque corrigere: quod uitium uel superbiae est uel s inuidentiae consequenter subicit et dicit: quid autem uides festucam in oculo fratris tui, trabem autem in tuo oculo non uides? ut si feruenti uerbi gratia ira ille peccauit, tu odio reprehendas. quantum autem inter festucam et trabem, quasi tantum inter iram distat et odium. 10 odium est enim ira inueterata, quasi quae uetustate ipsa tantum robur acceperit, ut merito appellaretur trabes. fieri autem potest, ut, si irascaris homini, uelis eum corrigi; si autem oderis hominem, non potes eum uelle corrigere. Quomodo enim dicis fratri tuo: sine eiciam 15 festucam de oculo tuo, et ecce trabes est in oculo tuo? hypocrita, eice primum trabem de oculo tuo, et tunc uidebis eicere festucam de oculo fratris tui: id est primo abs te expelle odium, et deinde poteris iam eum quem diligis emendare. et bene ait: hypocrita. accu-20 sare enim uitia officium est bonorum uirorum et beniuolorum; quod cum mali faciunt, alienas partes agunt sicut hypocritae, qui tegunt sub persona quod sunt et ostentant in persona quod non sunt. hypocritarum ergo nomine simulatores acceperis. et est uere multum cauendum et molestum simulatorum 25 genus, qui cum omnium uitiorum accusationes odio et liuore suscipiant, etiam consolatores uideri se uolunt. et ideo pie cauteque uigilandum est, ut, cum aliquem reprehendere uel obiurgare necessitas coegerit, primo cogitemus, utrum tale sit 6 Matth. 7, 3 1 deum GP1: deo PV et PV: quia et P1 feruet V forte GP odium V: atque odium P 9 15 Matth. 7, 4 sq. intentione V: intento G3P inter G1 appelletur P2 14 potes GP: putes V P 21 beneuolorum GP |