5 CCCXVIII. RESVRRECTIONI FVTVRAE VTRVM LAZARI AN CHRISTI RESVRRECTIO CONGRVAT. EX LIBRO RESPONSIONIS CONTRA SEX QVAESTIONES PAGANORVM. Ideo non Lazari resurrectio, sed potius Christi congruit 343 promissae resurrectioni, quia Lazarus ita resurrexit, ut iterum moreretur, Christus autem, sicut de illo scriptum est, surgens a mortuis iam non moritur et mors ei ultra non dominabitur. quod etiam promissum est resur10 recturis in fine saeculi et cum illo regnaturis in aeternum. sic autem non pertinet ad resurrectionem differentia natiuitatis Christi et nostrae, quod ille sine uiri semine, nos autem ex uiro et femina creati sumus, sicut non pertinet ad ipsius mortis differentiam. non enim propterea illius non uera mors 15 fuit, quia sine uiri semine natus est, sicut nec ipsius primi hominis aliter exorta caro quam nostra quando quidem ille sine parentibus de terra creatus est, nos uero ex parentibus aliquid attulit ad differentiam mortis, ut aliter ille moreretur, aliter nos. sicut autem ad mortis, sic nec ad re20 surrectionis differentiam ualet diuersa natiuitas. Sed ne hoc ipsum quod scriptum est de primo homine similiter infideles nolint credere, quaerant uel animaduertant, si uel hoc possunt, quam multorum animalium genera sine parentibus ex terra procreantur, quae tamen coheundo pariunt 25 etiam ipsa sui similem prolem, nec propter diuersitatem natiuitatis interest aliquid ad naturam eorum quae procreata sunt ex terra et eorum quae illis coheuntibus orta sunt. similiter enim uiuunt similiterque moriuntur, quamuis dissimiliter 2 cf. Io. 11, 43 sqq. 7 Rom. 6, 9 1 cap. CCCXXXIII P CCCXXX G CCCXXXV v 2 resurrectioni GP: resurrectionis Piy 6 promissa V 10 fine GP: finem nati sunt. ita non est absurdum, ut similiter resurgant corpora, quae dissimiliter orta sunt. huius modi autem homines non ualentes intueri, ad quam rem intersit aliquid diuersum et ad quam non intersit, ubi aduerterint aliquam distantiam primordiorum, etiam omnia consequentia distare oportere con- 5 tendunt. possunt tales putare oleum ex adipibus non debere natare super aquam sicut illud quod ex oliua est, quoniam longe est utriusque naturae origo dissimilis, quando illud ex ligno, hoc ex carne profluxerit. Quantum autem attinet ad illam differentiam, quod Christi 10 corpus non dissolutum tabe atque putredine die tertio resurrexit, nostra uero post longum tempus ex quadam qua soluta discesserint confusione reparabuntur, humanae facultati utrumque impossibile est, diuinae autem potestati utrumque facillimum. ut enim radius oculi nostri non citius peruenit ad 15 propinquiora, tardius ad longiora, sed utraque interualla parili celeritate contingit: ita cum in ictu oculi, sicut apostolus dicit, fit resurrectio mortuorum, omnipotentiae dei et ineffabili nutu facile est quaeque recentia quam diuturno tempore dilapsa cadauera suscitare. incredibilia sunt haec 20 quibusdam, quia inexperta, cum omnis natura rerum tam sit plena miraculis, ut non quasi facili peruestigatione rationis, sed uidendi consuetudine mira non sint quae ob hoc nec consideratione nec inquisitione digna uidentur. nam ego et mecum quicumque inuisibilia dei per ea quae facta sunt intellecta 25 conspiciunt, aut non minus aut amplius admiramur in uno seminis tam paruulo grano omnia, quae laudamus in arbore, tamquam liciata latuisse, quam mundi huius tam ingentem sinum quae de corporibus humanis, dum dilabuntur, absumit resurrectione futura et tota et integra redditurum. 4 aduerterint (i ex e corr. m. 2) P 8 naturae V: om. GP 13 raparabuntur V1 16 longiora V: longinquiora GP 19 et ineffabili (et del. m. 2) P nutu GPV (cf. Kühner Ausf. Gr. I p. 264): nutui a facile PV: ita facile G 29 absumit V: adsumit P futura et V: futurae** (et ras.) P et integra redditurum. Quomodo] add. P' in mg. 30 resurrectioni Pi 30 10 Quomodo autem contrarium est et Christum post resurrectionem cibatum et in resurrectione, quae promittitur, ciborum indigentiam non futuram, cum et angelos legamus huius modi escas eodemque modo sumsisse, non ficto phantasmate, sed 5 manifestissima ueritate, nec tamen necessitate, sed potestate? aliter enim absorbet aquam terra sitiens, aliter solis radius candens: illa indigentia, iste potentia. futurae ergo resurrectionis corpus inperfectae felicitatis erit, si cibos sumere non potuerit, inperfectae felicitatis, si cibis eguerit. Sciat sane qui has proposuit quaestiones, Christum post resurrectionem cicatrices, non uulnera demonstrasse dubitantibus: propter quos etiam cibum ac potum sumere uoluit, non semel, sed saepius, ne illud non corpus, sed spiritum esse arbitrarentur et sibi non solide, sed imaginaliter appareret. 15 tunc autem illae falsae cicatrices fuissent, si nulla uulnera praecessissent: et tamen nec ipsae essent, si eas esse noluisset. uoluit autem certae dispensationis gratia, ut eis quos aedificabat in fide non ficta non aliud pro alio, sed hoc quod crucifixum uiderant resurrexisse monstraret. quid est ergo quod 20 dicitur: „si propter incredulum fecit, finxit"? quasi uero si quisquam uir fortis pro patria dimicans multa aduersa uulnera exciperet et peritissimo medico, qui haec curare ita ualeret, ut si cicatrices nullae apparerent, ipse potius diceret sic se uelle sanari, ut magis essent in corpore suo uestigia uulnerum 25 tamquam tituli gloriarum, ideo ille medicus cicatrices finxisse diceretur, quia cum per artem efficere potuerit, ut non essent, certa exsistente causa per artem effecit potius, ut essent, quae uno solo modo, sicut superius dixi, falsae conuincerentur, si nulla uulnera sanarentur. 10 Christum] xpo P 14 appareret PV 17 aedificabat GP1V: CCCXVIIII. CVM SPIRITVS IMM VNDVS EXIERIT AB HOMINE ET CETERA. EX LIBRO QUAESTIONVM EVANGELII PRIMO. 344 Cum spiritus immundus exierit ab homine et cetera, significat quosdam ita credituros, ut non possint ferre 5 labores continentiae et ad saeculum redituri sint. quod dictum est: assumit secum alios septem, intellegitur, quia cum quis ceciderit de iustitia, etiam simulationem habebit. cupiditas enim carnis expulsa per paenitentiam a consuetis operibus, cum non inuenerit in quibus delectationibus requiescat, auidius 10 redit et rursus occupat mentem hominis, si, cum pulsa esset, neglegentia subsecuta est, ut non introduceretur tamquam habitator mundatae domui sermo dei per sanam doctrinam. et quoniam non solum habebit illa septem uitia, quae septem uirtutibus spiritalibus sunt contraria, sed etiam per hypocrisin 15 se ipsas uirtutes habere simulabit, propterea assumtis secum aliis septem nequioribus hoc est ipsa septenaria simulatione redit illa concupiscentia, ut sint nouissima hominis peiora, quam erant prima. CCCXX. DE SVMTIBVS AD TVRREM AEDIFICANDAM. STIONVM EVANGELII II. 20 EX LIBRO QVAE 345 Sumtus ad turrem aedificandam uires ad discipulatum Christi obtinendum et decem milia proeliaturi cum rege, simplicitatem Christi dimicaturi 25 qui habet uiginti milia 2 (et 4) Matth. 12, 43 minem V P 7 Matth. 12, 45 21 cf. Luc. 14, 28 sqq. 6 continentiae PV: auidius GP: habidius V 1 cap. CCCXXXIIII P CCCXL Gv; hoc cap. bis (hic et ante cap. CCCXXVIII) exhibent GPv 4 immundus spiritus P ab hoconscientiae P 10 non V: om. 11 cum pulsa PV1: compulsa Ve 15 hypocrisin V: hypocrisim in 20 cap. CCCXXXV P CCCXLI P ss. V 25 uiginta V corr. P G esset] e prior del. m. 1 V cum duplicitate diaboli, hoc est cum dolis et fallaciis eius in affectu constituit renuntiantis omnibus, quae sunt eius. ita enim concludit: sic ergo omnis ex uobis, qui non renuntiat omnibus, quae sunt eius, non potest 5 meus esse discipulus. inter quae omnia etiam ipsa temporalis uita intellegatur necesse est, quam oportet sic possidere ad tempus, ut non te impediat ab aeterna qui eam fuerit minatus auferre. sicut autem de turri non perfecta per obprobrium deterruit dicentium: quia hic homo coepit 10 aedificare et non potuit consummare: sic in rege, cum quo dimicandum est, ipsam pacem accusauit, cum ait: adhuc illo longe agente legationem mittens rogat ea quae pacis sunt, significans etiam minas imminentium a diabolo temtationum non sustinere homines, qui non renun15 tiant omnibus, quae possident, et pacem cum eo facere consentiendo illi ad committenda peccata. turrem quippe aedificare, contra regem illum dimicare, esse discipulum Christi est; habere autem sumtus ad perficiendam turrem et habere fortia decem milia contra uiginti milia regis renuntiare est 20 omnibus, quae eius sunt. [DE EO QUOD AIT AD SCRIBAS: TVLISTIS CLAVEM SCI ENTIAE ET CETERA. ITEM EX EODEM LIBRO SECVNDO. De eo quod dicit dominus scribis uel doctoribus Iudaeorum: 346 tulistis clauem scientiae, ipsi non introistis, et 25 eos qui introibant prohibuistis: quod in scriptura dei 3 Luc. 14, 33 Luc. 11, 52 9 Luc. 14, 30 12 Luc. 14, 32 21 (et 24) 1 eius] del. P2 3 ita enim - sunt eius GPV: concludit G3PV: tunc claudit P1 nunc claudit G2 13 significans P1V: significat P2 V: sunt eius P possidet GP1 GPv, om. MV om. G1 8 turre P 19 uigiti V 20 eius sunt 21 quae uncinis inclusi exhibent cap. CCCXXXVI P CCCXLII G bis P 22 item] iterum Gv 23 scribis Gv: sobriis P listi (s add. m. 2) P 25 introibunt G ad scri24 tu |