wv.com non habemus communes nam et ipsa molestiis sensibilibus, quae persecutionibus ingeruntur, corrumpi potest immerito et iste homo particeps dicitur similitudinis dei, non solum quia uiuit, quod etiam in bestiis apparet, sed amplius 5 quod ad mentem conuertitur se regentem, quam inlustrat sapientia, quod in bestiis non potest ratione carentibus. corpus quoque hominis quia solum inter animalium terrenorum corpora non pronum in aluum prostratum est, cum sit uisibile et ad intuendum caelum erectum, quod est principium uisibilium, 10 quamquam non sua, sed animae praesentia uiuere cognoscatur, tamen non modo quia est et in quantum est, utique bonum est, sed etiam quia tale est, ut ad contemplandum caelum sit aptius, magis hoc ad imaginem et similitudinem dei quam cetera corpora animalium facta iure uideri potest. 15 tamen quia homo sine uita non recte appellatur, non corpus solum homo exterior neque sola uita, quae in sensu est corporis, sed utrumque simul rectius fortasse intellegatur. Neque inscite distinguitur, quod aliud sit imago et similitudo dei, qui etiam filius dicitur, aliud ad imaginem et similitudi20 nem dei, sicut hominem factum accipimus. sunt etiam qui non frustra intellegant duo dicta esse, ad imaginem et similitudinem, cum, si una res esset, unum nomen sufficere potuisse asserunt. sed ad imaginem mentem factam uolunt, quae nulla interposita substantia ab ipsa ueritate formatur; qui etiam 25 spiritus dicitur, non ille spiritus sanctus, qui est eiusdem substantiae, cuius pater et filius, sed spiritus hominis. nam ita hos discernit apostolus: nam nemo scit, quid agatur in homine nisi spiritus hominis; et nemo scit, quid agatur in deo nisi spiritus dei. item de spiritu hominis 30 dicit: saluum faciet spiritum uestrum, animam et corpus. et iste enim factus est a deo sicut et cetera creatura. 361 scriptum est enim in Prouerbiis hoc modo: scito, quoniam dominus corda omnium nouit; et qui finxit spiritum omnibus, ipse scit omnia. ergo iste spiritus ad imaginem dei nullo dubitante factus accipitur, in quo est intellegentia ueritatis; haeret enim ueritati nulla interposita s creatura. cetera hominis ad similitudinem facta uideri uolunt, quia omnis quidem imago similis est, non autem omne, quod simile est, etiam imago proprie, sed forte abusiue dici potest. sed cauendum in talibus, ne quid nimis asseuerandum putetur, illa re sane salubriter custodita, ne, quoniam corpus quodlibet 10 per localia spatia porrectum est, aliquid tale credatur esse substantia dei. nam res, quae in parte minor est quam in toto, nec indigenti animae conuenit; quanto minus maiestati dei! CCCXXVIIII. DE EO QVOD AIT IN EVANGELIO: ERVNT IN VNA DOMO 15 DIVISI DVO ADVERSVS TRES ET TRES ADVERSVS DVO. EX PSALMO XLIIII. Accingere gladium tuum circa femur, potentissime. gladium tuum quid, nisi uerbum tuum? illo gladio strauit inimicos, illo gladio diuisit filium a patre, filiam a matre, 20 nurum a socru. legimus haec in euangelio: non ueni pacem mittere, sed gladium, et: erunt in una domo quinque aduersum se, et duo aduersum tres et tres aduersum duo erunt diuisi, id est filius aduersus patrem, filia aduersus matrem suam, nurus aduersus socrum suam. 25 haec diuisio quo gladio facta est, Christus attulit. et re uera, fratres, etiam cotidianis exemplis uidemus haec. placet iuueni alicui seruire deo, displicet patri: diuisi sunt aduersum se. 18 Ps. 44, 4 1 Prou. 24, 12 20 cf. Matth. 10, 35 6 facta P: factam V libet GP: quolibet V 15 (et 22) Luc. 12, 52 21 Matth. 10, 34 dignatio G1 magestati P 13 10 quoniam PV: quando P1 quodindigenti V: digenti P dignitati G2 sequitur cap. CCCXVIIII in GP 14 cap. CCCLIII P CCCLVIIII G 23 et duo V: duo P amat caelestem: non sibi putet ille promittit terrenam hereditatem, ille aliud iste pollicetur, aliud ille eligit. factam iniuriam: deus solus illi praefertur. et tamen litigat cum filio uolente seruire deo. sed fortior est ille gladius 5 spiritalis separans quam copulans natura carnalis. fit hoc de filia aduersus matrem suam, multo magis et de nuru aduersus socrum suam. nam aliquando in una domo nurus et socrus inueniuntur haeretica et catholica, et ubi fortiter recipitur iste gladius, rebaptizationem non timemus. potuit diuidi filia 10 aduersus matrem suam, et non potest nurus aduersus socrum suam? Factum est hoc generaliter etiam in genere humano: diuisus est filius aduersus patrem. fuimus enim aliquando filii diaboli. adhuc infidelibus dictum est: uos a patre diabolo estis. 15 et omnis infidelitas nostra unde, nisi a patre diabolo, non ille creando, sed nos imitando? iam modo uidetis filium diuisum aduersus patrem: uenit gladius ille, re renuntiat diabolo, inuenit alium patrem, inuenit aliam matrem. ille ad imitationem se praebens generat in exitium: parentes duo, quos 20 inuenimus, in uitam terrenam generant. diuisus est filius aduersus patrem, diuisa est filia aduersus matrem suam: plebs illa, quae de Iudaeis credidit, diuisa est aduersus synagogam. diuisa est et nurus aduersus socrum suam: plebs de gentibus ueniens nurus dicitur, quia Christus sponsus filius synagogae. 25 unde enim natus filius dei secundum carnem? ex illa synagoga ille qui dimisit patrem et matrem et adhaesit uxori suae, ut essent duo in carne una, non coniectura nostra, sed attestante apostolo dicente: sacramentum hoc magnum est, ego P: uolentem V accipitur P 16 creando P: 5 de filia V: et de filia P 8 recipitur PV: 10 aduersum matrem P 13 aduersum P re renuntiat credendo PV 17 aduersum P autem dico in Christo et ecclesia. dimisit enim patrem - 15 [DE EO QUOD AIT DOMINVS: DATE, ET DABITVR VOBIS. 362 Quod dominus dicit: date, et dabitur uobis: mens uram bonam, confersam et coagitatam et supereffluentem dabunt in sinum uestrum, ex illa sententia accipi potest, qua dicit alio loco: ut et ipsi recipiant 20 uos in tabernacula aeterna, ut plebi praeceptum uideatur quod dictum est: date, et dabitur uobis; secundum quam sententiam dicit apostolus: communicet qui cathecizatur uerbo ei qui se cathecizat in omnibus bonis. non enim diceret: dabunt in sinum uestrum; sed quia 25 per illorum merita, quibus uel calicem aquae frigidae in nomine discipuli dederint, mercedem caelestem percipere merebuntur. 6, 38 4 Philipp. 2, 6 sq. 9 Matth. 12, 48 16 (17. 22) Lue, 23 Gal. 6, 6 26 cf. Matth. 10, 42 1 ecclesia V: in ecclesia P 4 rapina V 16 cap. CCCLIIII 23 cathezizatur et 24 cathezizat G 25 sed Gv: nisi a quia G: DE CAECO DVCE CAECI. Quod dominus dicit: numquid potest caecus caecum 363 ducere? nonne ambo in foueam cadent? fortasse hoc ideo subiunxerit, ne sperarent a Leuitis (se) esse accepturos 5 mensuram illam, de qua dixit: dabunt in sinum uestrum, quoniam ipsis decimas dabant. quos caecos dixit, quia euangelium non tenent, ut illam remunerationem per discipulos domini potius plebs inciperet iam sperare, quos imitatores suos uolens ostendere addidit etiam: non est discipulus 10 super magistrum.] CCCXXX. DE MAGIS PHARAONIS. EX LIBRO QVAESTIONVM LXXXIIII. Non oportet moueri, cum magicis artibus miracula fiunt 364 plerumque similia miraculis, quae fiunt per sanctos seruos 15 dei, sicut scriptum est in Exhodo, quod magi Pharaonis fecerunt nonnulla similiter, sicut fecit Moyses. non ergo haec oportet mirari, quia omnia quae uisibiliter fiunt etiam per inferiores potestates aeris huius non absurde fieri posse creduntur. sed hoc interest, quod, cum sancti talia faciunt in nomine dei, 20 a deo omnium rerum de sublimioribus apparatibus iubetur inferiori creaturae; cum autem alii homines malis artibus operantur similia, in manus suas dantur, cum exaudiuntur a daemonibus. digni sunt enim, qui tali exauditione decipiantur, ut poena illis fiat hoc quod uidentur impetrare beneficium, 2 Luc. 6, 39 Ex. 7, 11 5 Luc. 6, 38 9 Luc. 6, 40 15 cf. 6 quoniam a: 1 cap. CCCLV P CCCLXI G CCCLVI v 4 se esse scripsi: esse Gv se a dabant Gv: dabunt G1 quia a: CCCLXII G 15 exhodo MV: exodo GP hoc P 18 potestates (es ex is corr. m. 1) V corr. m. 1) V 21 inferiori (s ras.) P 23 digni sunt] explicit cod. v caeco duci caeco P qui quoniam Gv 11 cap. CCCLVI P 16 haec MV: 20 iubetur (b ex u alii MV: mali P |